श्री दसाम ग्रंथ

पान - 69


ਨਚੀ ਡਾਕਿਣੀ ਜੋਗਨੀ ਉਰਧ ਹੇਤੰ ॥੪੮॥
नची डाकिणी जोगनी उरध हेतं ॥४८॥

वीर स्प्रिट, भूत, राक्षस आणि गोब्लिन नाचत आहेत. पिशाच, स्त्री राक्षस आणि शिव देखील नाचत आहेत.48.

ਛੁਟੀ ਜੋਗਤਾਰੀ ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਜਾਗੇ ॥
छुटी जोगतारी महा रुद्र जागे ॥

महा रुद्राच्या (शिवाच्या) योग-समाधीच्या विघटनाने (भयंकर युद्धामुळे) (तो) जागृत झाला आहे;

ਡਗਿਯੋ ਧਿਆਨ ਬ੍ਰਹਮੰ ਸਭੈ ਸਿਧ ਭਾਗੇ ॥
डगियो धिआन ब्रहमं सभै सिध भागे ॥

योग चिंतनातून बाहेर आल्यावर परम रुद्र जागृत झाला आहे. ब्रह्मदेवाच्या ध्यानात व्यत्यय आला आहे आणि सर्व सिद्ध भयभीत होऊन आपल्या निवासस्थानातून पळून गेले आहेत.

ਹਸੇ ਕਿੰਨਰੰ ਜਛ ਬਿਦਿਆਧਰੇਯੰ ॥
हसे किंनरं जछ बिदिआधरेयं ॥

किन्नर, यक्ष, विद्याधर (इतर देव) हसत आहेत

ਨਚੀ ਅਛਰਾ ਪਛਰਾ ਚਾਰਣੇਯੰ ॥੪੯॥
नची अछरा पछरा चारणेयं ॥४९॥

किन्नर, यक्ष आणि विद्याधर हसत आहेत आणि पक्ष्यांच्या बायका नाचत आहेत.49.

ਪਰਿਯੋ ਘੋਰ ਜੁਧੰ ਸੁ ਸੈਨਾ ਪਰਾਨੀ ॥
परियो घोर जुधं सु सैना परानी ॥

घनघोर युद्धामुळे सैन्य पळू लागले.

ਤਹਾ ਖਾ ਹੁਸੈਨੀ ਮੰਡਿਓ ਬੀਰ ਬਾਨੀ ॥
तहा खा हुसैनी मंडिओ बीर बानी ॥

लढाई सर्वात भयंकर होती आणि सैन्य पळून गेले. पळून गेलेला महान वीर हुसेन खंबीरपणे उभा राहिला. महान वीर हुसेन मैदानात खंबीरपणे उभे होते.

ਉਤੈ ਬੀਰ ਧਾਏ ਸੁ ਬੀਰੰ ਜਸ੍ਵਾਰੰ ॥
उतै बीर धाए सु बीरं जस्वारं ॥

शूर जास्वरी तिकडे धावले.

ਸਬੈ ਬਿਉਤ ਡਾਰੇ ਬਗਾ ਸੇ ਅਸ੍ਵਾਰੰ ॥੫੦॥
सबै बिउत डारे बगा से अस्वारं ॥५०॥

जसवालचे वीर त्याच्याकडे धावले. घोडेस्वार कापड कापतात (शिंपी) 50.

ਤਹਾ ਖਾ ਹੁਸੈਨੀ ਰਹਿਯੋ ਏਕ ਠਾਢੰ ॥
तहा खा हुसैनी रहियो एक ठाढं ॥

तिथे फक्त हुसैनी खान उभा होता.

ਮਨੋ ਜੁਧ ਖੰਭੰ ਰਣਭੂਮ ਗਾਡੰ ॥
मनो जुध खंभं रणभूम गाडं ॥

तिथे हुसेन जमिनीवर लावलेल्या ध्वजाच्या खांबासारखा एकटा उभा होता.

ਜਿਸੈ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀ ਬਾਣਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥
जिसै कोप कै कै हठी बाणि मारियो ॥

(तो) जिद्दी योद्धा, रागावलेला, ज्याला बाण लागला,

ਤਿਸੈ ਛੇਦ ਕੈ ਪੈਲ ਪਾਰੇ ਪਧਾਰਿਯੋ ॥੫੧॥
तिसै छेद कै पैल पारे पधारियो ॥५१॥

त्या तडफदार योद्ध्याने जिथे जिथे बाण सोडला तिथे तो शरीराला छेदून बाहेर गेला. ५१.

ਸਹੇ ਬਾਣ ਸੂਰੰ ਸਭੈ ਆਣ ਢੂਕੈ ॥
सहे बाण सूरं सभै आण ढूकै ॥

(त्या) योद्ध्याने (सर्व) बाण त्याच्यावर सोडले. (मग) सर्वजण (त्याच्या) जवळ आले.

ਚਹੂੰ ਓਰ ਤੈ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਕੂਕੈ ॥
चहूं ओर तै मार ही मार कूकै ॥

बाणांनी मारलेले योद्धे त्याच्या विरोधात एकत्र आले. चारही बाजूंनी ‘मार, मार’ असे ओरडले.

ਭਲੀ ਭਾਤਿ ਸੋ ਅਸਤ੍ਰ ਅਉ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰੇ ॥
भली भाति सो असत्र अउ ससत्र झारे ॥

(हुसैनी) शस्त्रे आणि चिलखत चांगले चालवले,

ਗਿਰੇ ਭਿਸਤ ਕੋ ਖਾ ਹੁਸੈਨੀ ਸਿਧਾਰੇ ॥੫੨॥
गिरे भिसत को खा हुसैनी सिधारे ॥५२॥

त्यांनी शस्त्रे वाहून नेली आणि जोरदार प्रहार केला. शेवटी हुसेन खाली पडला आणि स्वर्गात निघून गेला.52.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਜਬੈ ਹੁਸੈਨੀ ਜੁਝਿਯੋ ਭਯੋ ਸੂਰ ਮਨ ਰੋਸੁ ॥
जबै हुसैनी जुझियो भयो सूर मन रोसु ॥

हुसेन मारला गेला तेव्हा योद्धे प्रचंड संतापले होते.

ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਅਵਰੈ ਸਬੈ ਉਠਿਯੋ ਕਟੋਚਨ ਜੋਸ ॥੫੩॥
भाजि चले अवरै सबै उठियो कटोचन जोस ॥५३॥

इतर सर्व पळून गेले, परंतु कटोचच्या सैन्याला उत्साह वाटला. ५३.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਕੋਪਿ ਕਟੋਚਿ ਸਬੈ ਮਿਲਿ ਧਾਏ ॥
कोपि कटोचि सबै मिलि धाए ॥

सर्व कटोची रागाने बाहेर पडली.

ਹਿੰਮਤਿ ਕਿੰਮਤਿ ਸਹਿਤ ਰਿਸਾਏ ॥
हिंमति किंमति सहित रिसाए ॥

कटोचचे सर्व सैनिक मोठ्या रागाने हिम्मत आणि किम्मतसह.

ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਤਬ ਕੀਯਾ ਉਠਾਨਾ ॥
हरी सिंघ तब कीया उठाना ॥

त्यानंतर हरिसिंगने हल्ला केला

ਚੁਨਿ ਚੁਨਿ ਹਨੇ ਪਖਰੀਯਾ ਜੁਆਨਾ ॥੫੪॥
चुनि चुनि हने पखरीया जुआना ॥५४॥

तेव्हा पुढे आलेल्या हरीसिंहाने अनेक शूर घोडेस्वारांना मारले.54

ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥
नराज छंद ॥

नरज श्लोक

ਤਬੈ ਕਟੋਚ ਕੋਪੀਯੰ ॥
तबै कटोच कोपीयं ॥

मग काटोच संतापले

ਸੰਭਾਰ ਪਾਵ ਰੋਪੀਯੰ ॥
संभार पाव रोपीयं ॥

तेव्हा कटोचचा राजा रागावला आणि शेतात खंबीरपणे उभा राहिला.

ਸਰਕ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰ ਹੀ ॥
सरक ससत्र झार ही ॥

ते शस्त्र फिरवत असत

ਸੁ ਮਾਰਿ ਮਾਰਿ ਉਚਾਰ ਹੀ ॥੫੫॥
सु मारि मारि उचार ही ॥५५॥

त्याने अविचारीपणे (शत्रूसाठी) मृत्यूची ओरड करत शस्त्रे वापरली.55.

ਚੰਦੇਲ ਚੌਪੀਯੰ ਤਬੈ ॥
चंदेल चौपीयं तबै ॥

मग चंदेल राजपूत (जे हुसैनीच्या मदतीला आले) झाले (सावध).

ਰਿਸਾਤ ਧਾਤ ਭੇ ਸਬੈ ॥
रिसात धात भे सबै ॥

(दुसऱ्या बाजूने) चंदेलचा राजा संतप्त झाला आणि त्याने रागाच्या भरात सर्वांवर हल्ला केला.

ਜਿਤੇ ਗਏ ਸੁ ਮਾਰੀਯੰ ॥
जिते गए सु मारीयं ॥

तितके (विरोधक पुढे आले) मारले गेले.

ਬਚੇ ਤਿਤੇ ਸਿਧਾਰੀਯੰ ॥੫੬॥
बचे तिते सिधारीयं ॥५६॥

जे त्याला सामोरे गेले ते मारले गेले आणि जे मागे राहिले ते पळून गेले.56.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਸਾਤ ਸਵਾਰਨ ਕੈ ਸਹਿਤ ਜੂਝੇ ਸੰਗਤ ਰਾਇ ॥
सात सवारन कै सहित जूझे संगत राइ ॥

(संगिता सिंग) आपल्या सात साथीदारांसह मरण पावली.

ਦਰਸੋ ਸੁਨਿ ਜੁਝੈ ਤਿਨੈ ਬਹੁਰਿ ਜੁਝਤ ਭਯੋ ਆਇ ॥੫੭॥
दरसो सुनि जुझै तिनै बहुरि जुझत भयो आइ ॥५७॥

दर्शोला हे कळताच तोही शेतात आला आणि मरण पावला. ५७.

ਹਿੰਮਤ ਹੂੰ ਉਤਰਿਯੋ ਤਹਾ ਬੀਰ ਖੇਤ ਮਝਾਰ ॥
हिंमत हूं उतरियो तहा बीर खेत मझार ॥

मग हिंमत रणांगणात आला.

ਕੇਤਨ ਕੇ ਤਨਿ ਘਾਇ ਸਹਿ ਕੇਤਨਿ ਕੇ ਤਨਿ ਝਾਰਿ ॥੫੮॥
केतन के तनि घाइ सहि केतनि के तनि झारि ॥५८॥

त्याला अनेक जखमा झाल्या आणि त्याने इतर अनेकांवर शस्त्रे मारली.58.

ਬਾਜ ਤਹਾ ਜੂਝਤ ਭਯੋ ਹਿੰਮਤ ਗਯੋ ਪਰਾਇ ॥
बाज तहा जूझत भयो हिंमत गयो पराइ ॥

त्याचा घोडा तिथेच मारला गेला, पण हिम्मत पळून गेला.

ਲੋਥ ਕ੍ਰਿਪਾਲਹਿ ਕੀ ਨਮਿਤ ਕੋਪਿ ਪਰੇ ਅਰਿ ਰਾਇ ॥੫੯॥
लोथ क्रिपालहि की नमित कोपि परे अरि राइ ॥५९॥

कटोचचे योद्धे त्यांच्या राजा किरपालचे प्रेत घेऊन जाण्यासाठी मोठ्या रागाने आले.59.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसाळ श्लोक

ਬਲੀ ਬੈਰ ਰੁਝੈ ॥
बली बैर रुझै ॥

योद्धे युद्धात गुंतले

ਸਮੁਹਿ ਸਾਰ ਜੁਝੈ ॥
समुहि सार जुझै ॥

योद्धे सूड उगवण्यात व्यस्त आहेत, ते तलवारीला तोंड देत हुतात्मा झाले आहेत.

ਕ੍ਰਿਪਾ ਰਾਮ ਗਾਜੀ ॥
क्रिपा राम गाजी ॥

कृपा राम सुरमा लढले (असे).

ਲਰਿਯੋ ਸੈਨ ਭਾਜੀ ॥੬੦॥
लरियो सैन भाजी ॥६०॥

योद्धा कृपा राम इतका कठोरपणे लढला की सर्व सैन्य पळून जात आहे. ६०.

ਮਹਾ ਸੈਨ ਗਾਹੈ ॥
महा सैन गाहै ॥

(तो) मोठ्या सैन्याला तुडवतो

ਨ੍ਰਿਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਬਾਹੈ ॥
न्रिभै ससत्र बाहै ॥

तो मोठ्या सैन्याला पायदळी तुडवतो आणि निर्भयपणे आपल्या शस्त्राचा प्रहार करतो.