श्री दसाम ग्रंथ

पान - 671


ਤਾ ਕੇ ਜਾਇ ਦੁਆਰ ਪਰ ਬੈਠੇ ॥
ता के जाइ दुआर पर बैठे ॥

तो दारात बसला

ਸਕਲ ਮੁਨੀ ਮੁਨੀਰਾਜ ਇਕੈਠੇ ॥੪੪੨॥
सकल मुनी मुनीराज इकैठे ॥४४२॥

महान ऋषी दत्त इतर अनेक ऋषीमुनींसह त्या व्यापाऱ्याच्या दारात बसले.442.

ਸਾਹ ਸੁ ਦਿਰਬ ਬ੍ਰਿਤ ਲਗ ਰਹਾ ॥
साह सु दिरब ब्रित लग रहा ॥

(तो) शहाचा जीव संपत्तीत गुंतला होता.

ਰਿਖਨ ਓਰ ਤਿਨ ਚਿਤ੍ਰਯੋ ਨ ਕਹਾ ॥
रिखन ओर तिन चित्रयो न कहा ॥

व्यापाऱ्याचे मन धन कमावण्यात इतके गढून गेले होते की ऋषीमुनींकडे त्याने थोडेसे लक्षही दिले नाही.

ਨੇਤ੍ਰ ਮੀਚ ਏਕੈ ਧਨ ਆਸਾ ॥
नेत्र मीच एकै धन आसा ॥

भविष्याच्या आशेने त्याचे डोळे भरून आले.

ਐਸ ਜਾਨੀਅਤ ਮਹਾ ਉਦਾਸਾ ॥੪੪੩॥
ऐस जानीअत महा उदासा ॥४४३॥

मिटलेल्या डोळ्यांनी तो एका अलिप्त संन्यासीसारखा पैशाच्या अपेक्षेत मग्न होता.443.

ਤਹ ਜੇ ਹੁਤੇ ਰਾਵ ਅਰੁ ਰੰਕਾ ॥
तह जे हुते राव अरु रंका ॥

श्रीमंत आणि गरीब असे लोक होते,

ਮੁਨਿ ਪਗ ਪਰੇ ਛੋਰ ਕੈ ਸੰਕਾ ॥
मुनि पग परे छोर कै संका ॥

(सर्वांनी) शंका दूर करून ऋषीच्या पाया पडली.

ਤਿਹ ਬਿਪਾਰ ਕਰਮ ਕਰ ਭਾਰੀ ॥
तिह बिपार करम कर भारी ॥

(परंतु) त्याचा मोठा व्यवसाय होता,

ਰਿਖੀਅਨ ਓਰ ਨ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਪਸਾਰੀ ॥੪੪੪॥
रिखीअन ओर न द्रिसटि पसारी ॥४४४॥

तेथे असलेले सर्व राजे आणि गरीब लोक आपल्या सर्व शंका सोडून ऋषींच्या चरणी पडले, परंतु तो व्यापारी आपल्या कामात इतका मग्न होता की त्याने ऋषीमुनींकडे डोळेही उचलून पाहिले नाही.444.

ਤਾਸੁ ਦੇਖਿ ਕਰਿ ਦਤ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
तासु देखि करि दत प्रभाऊ ॥

त्याचा प्रभाव पाहून दत्त

ਪ੍ਰਗਟ ਕਹਾ ਤਜ ਕੈ ਹਠ ਭਾਊ ॥
प्रगट कहा तज कै हठ भाऊ ॥

जिद्दीने स्पष्ट सांगितले,

ਐਸ ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਭੁ ਸੰਗ ਲਗਈਐ ॥
ऐस प्रेम प्रभु संग लगईऐ ॥

असे प्रेम जर परमेश्वराला लावले तर

ਤਬ ਹੀ ਪੁਰਖੁ ਪੁਰਾਤਨ ਪਈਐ ॥੪੪੫॥
तब ही पुरखु पुरातन पईऐ ॥४४५॥

दत्त आपले स्थान आणि प्रभाव बघून आपली चिकाटी सोडून मोकळेपणाने म्हणाले, “असे प्रेम परमेश्वरावर लावले तर त्या परम परमेश्वराचा साक्षात्कार होऊ शकतो.” 445.

ਇਤਿ ਸਾਹ ਬੀਸਵੋ ਗੁਰੂ ਸਮਾਪਤੰ ॥੨੦॥
इति साह बीसवो गुरू समापतं ॥२०॥

एका व्यापाऱ्याला विसावा गुरु म्हणून दत्तक घेण्याच्या वर्णनाचा शेवट.

ਅਥ ਸੁਕ ਪੜਾਵਤ ਨਰ ਇਕੀਸਵੋ ਗੁਰੂ ਕਥਨੰ ॥
अथ सुक पड़ावत नर इकीसवो गुरू कथनं ॥

आता एकविसावे गुरु म्हणून पोपट-शिक्षकाला दत्तक घेण्याचे वर्णन सुरू होते.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਬੀਸ ਗੁਰੂ ਕਰਿ ਆਗੇ ਚਲਾ ॥
बीस गुरू करि आगे चला ॥

वीस गुरु धारण करून (दत्त) पुढे निघाले

ਸੀਖੇ ਸਰਬ ਜੋਗ ਕੀ ਕਲਾ ॥
सीखे सरब जोग की कला ॥

वीस गुरूंचा अवलंब करून आणि योगाच्या सर्व कला शिकून ऋषी पुढे गेले.

ਅਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਮਿਤੋਜੁ ਪ੍ਰਤਾਪੂ ॥
अति प्रभाव अमितोजु प्रतापू ॥

तो अत्यंत प्रभावशाली आणि प्रेमळ होता.

ਜਾਨੁਕ ਸਾਧਿ ਫਿਰਾ ਸਬ ਜਾਪੂ ॥੪੪੬॥
जानुक साधि फिरा सब जापू ॥४४६॥

त्यांचा महिमा, प्रभाव आणि तेज असीम होते आणि असे दिसते की त्यांनी सर्व साधने पूर्ण केली आहेत आणि परमेश्वराच्या नामाचे स्मरण करीत फिरत आहेत.446.

ਲੀਏ ਬੈਠ ਦੇਖਾ ਇਕ ਸੂਆ ॥
लीए बैठ देखा इक सूआ ॥

त्याला एक (माणूस) पोपट बसलेला दिसला

ਜਿਹ ਸਮਾਨ ਜਗਿ ਭਯੋ ਨ ਹੂਆ ॥
जिह समान जगि भयो न हूआ ॥

तिथे त्याला पोपट बसलेला एक व्यक्ती दिसला आणि त्याच्यासारखा जगात दुसरा कोणीच नव्हता

ਤਾ ਕਹੁ ਨਾਥ ਸਿਖਾਵਤ ਬਾਨੀ ॥
ता कहु नाथ सिखावत बानी ॥

मालक त्याला भाषा शिकवत होता.

ਏਕ ਟਕ ਪਰਾ ਅਉਰ ਨ ਜਾਨੀ ॥੪੪੭॥
एक टक परा अउर न जानी ॥४४७॥

ती व्यक्ती पोपटाला बोलण्याची कला शिकवत होती तो इतका एकाग्र झाला होता की त्याला दुसरे काहीच कळत नव्हते.447.

ਸੰਗ ਲਏ ਰਿਖਿ ਸੈਨ ਅਪਾਰੀ ॥
संग लए रिखि सैन अपारी ॥

ऋषींच्या अफाट सैन्यासह,

ਬਡੇ ਬਡੇ ਮੋਨੀ ਬ੍ਰਤਿਧਾਰੀ ॥
बडे बडे मोनी ब्रतिधारी ॥

ज्यात मोनी व ब्रतधारी होते,

ਤਾ ਕੇ ਤੀਰ ਤੀਰ ਚਲਿ ਗਏ ॥
ता के तीर तीर चलि गए ॥

(दत्ता) त्याच्या जवळ गेला,

ਤਿਨਿ ਨਰ ਏ ਨਹੀ ਦੇਖਤ ਭਏ ॥੪੪੮॥
तिनि नर ए नही देखत भए ॥४४८॥

दत्त, ऋषीमुनींना आणि मौन पाळणाऱ्या संन्याशांचा मोठा मेळा घेऊन त्यांच्या समोरून गेला, पण त्या व्यक्तीने त्यांच्यापैकी कोणालाही पाहिले नाही.448.

ਸੋ ਨਰ ਸੁਕਹਿ ਪੜਾਵਤ ਰਹਾ ॥
सो नर सुकहि पड़ावत रहा ॥

तो माणूस पोपटाला शिकवत राहिला.

ਇਨੈ ਕਛੂ ਮੁਖ ਤੇ ਨਹੀ ਕਹਾ ॥
इनै कछू मुख ते नही कहा ॥

ती व्यक्ती पोपटाला सूचना देत राहिली आणि या व्यक्तींशी काहीही बोलली नाही

ਨਿਰਖਿ ਨਿਠੁਰਤਾ ਤਿਹ ਮੁਨਿ ਰਾਊ ॥
निरखि निठुरता तिह मुनि राऊ ॥

तिची उदासीनता पाहून मुनीराज प्रेमाने रोमांचित झाले

ਪੁਲਕ ਪ੍ਰੇਮ ਤਨ ਉਪਜਾ ਚਾਊ ॥੪੪੯॥
पुलक प्रेम तन उपजा चाऊ ॥४४९॥

त्या व्यक्तींच्या ग्रहणाने ऋषींच्या मनात प्रेम निर्माण झाले.449.

ਐਸੇ ਨੇਹੁੰ ਨਾਥ ਸੋ ਲਾਵੈ ॥
ऐसे नेहुं नाथ सो लावै ॥

(जर एखाद्याचे) देवावर असे प्रेम असेल,

ਤਬ ਹੀ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਕਹੁ ਪਾਵੈ ॥
तब ही परम पुरख कहु पावै ॥

असे प्रेम भगवंतावर लावले तरच त्या परमात्म्याचा साक्षात्कार होऊ शकतो

ਇਕੀਸਵਾ ਗੁਰੁ ਤਾ ਕਹ ਕੀਆ ॥
इकीसवा गुरु ता कह कीआ ॥

त्यांनी (दत्त) एकविसावे गुरु ग्रहण केले,

ਮਨ ਬਚ ਕਰਮ ਮੋਲ ਜਨੁ ਲੀਆ ॥੪੫੦॥
मन बच करम मोल जनु लीआ ॥४५०॥

मनाने, वाणीने आणि कृतीने त्याच्यापुढे शरणागती पत्करून ऋषींनी त्यांना आपला एकविसावा गुरु म्हणून स्वीकारले.450.

ਇਤਿ ਇਕੀਸਵੋਂ ਗੁਰੁ ਸੁਕ ਪੜਾਵਤ ਨਰ ਸਮਾਪਤੰ ॥੨੧॥
इति इकीसवों गुरु सुक पड़ावत नर समापतं ॥२१॥

पोपट-शिक्षकाला एकविसावे गुरु म्हणून दत्तक घेण्याच्या वर्णनाचा शेवट.

ਅਥਿ ਹਰ ਬਾਹਤ ਬਾਈਸਵੋ ਗੁਰੂ ਕਥਨੰ ॥
अथि हर बाहत बाईसवो गुरू कथनं ॥

आता बाविसावा गुरु म्हणून प्लोमनला दत्तक घेण्याचे वर्णन सुरू होते

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜਬ ਇਕੀਸ ਕਰ ਗੁਰੂ ਸਿਧਾਰਾ ॥
जब इकीस कर गुरू सिधारा ॥

जेव्हा एकविसावे गुरु (दत्त) पुढे गेले,

ਹਰ ਬਾਹਤ ਇਕ ਪੁਰਖ ਨਿਹਾਰਾ ॥
हर बाहत इक पुरख निहारा ॥

एकविसाव्या गुरूला दत्तक घेतल्यानंतर दत्त पुढे सरकले, तेव्हा त्यांना एक नांगर दिसला.

ਤਾ ਕੀ ਨਾਰਿ ਮਹਾ ਸੁਖਕਾਰੀ ॥
ता की नारि महा सुखकारी ॥

त्याची पत्नी खूप आनंदी होती

ਪਤਿ ਕੀ ਆਸ ਹੀਏ ਜਿਹ ਭਾਰੀ ॥੪੫੧॥
पति की आस हीए जिह भारी ॥४५१॥

त्याची पत्नी एक महान आराम देणारी पवित्र स्त्री होती.451.

ਭਤਾ ਲਏ ਪਾਨਿ ਚਲਿ ਆਈ ॥
भता लए पानि चलि आई ॥

हातात भत्ता घेऊन ती (अशा) चालत होती,

ਜਨੁਕ ਨਾਥ ਗ੍ਰਿਹ ਬੋਲ ਪਠਾਈ ॥
जनुक नाथ ग्रिह बोल पठाई ॥

तिच्या पतीने तिला बोलावले होते आणि ती जेवण घेऊन आली होती

ਹਰ ਬਾਹਤ ਤਿਨ ਕਛੂ ਨ ਲਹਾ ॥
हर बाहत तिन कछू न लहा ॥

त्याला (माणूस) नांगरणीबद्दल काहीच माहीत नव्हते.

ਤ੍ਰੀਆ ਕੋ ਧਿਆਨ ਨਾਥ ਪ੍ਰਤਿ ਰਹਾ ॥੪੫੨॥
त्रीआ को धिआन नाथ प्रति रहा ॥४५२॥

नांगरणी करताना त्या नांगराला दुसरे काही दिसले नाही आणि पत्नीचे लक्ष तिच्या पतीमध्ये गढून गेले.452.