श्री दसाम ग्रंथ

पान - 238

ਜਾਬਮਾਲ ਭਿਰੇ ਕਛੂ ਪੁਨ ਮਾਰਿ ਐਸੇ ਈ ਕੈ ਲਏ ॥

जाबमाल भिरे कछू पुन मारि ऐसे ई कै लए ॥

त्यानंतर जंबुमाली युद्धात लढले पण तोही त्याच पद्धतीने मारला गेला

ਭਾਜ ਕੀਨ ਪ੍ਰਵੇਸ ਲੰਕ ਸੰਦੇਸ ਰਾਵਨ ਸੋ ਦਏ ॥

भाज कीन प्रवेस लंक संदेस रावन सो दए ॥

रावणाला ही बातमी देण्यासाठी त्याच्या सोबत असलेले राक्षस लंकेच्या दिशेने निघाले.

ਧੂਮਰਾਛ ਸੁ ਜਾਬਮਾਲ ਦੁਹਹੂੰ ਰਾਘਵ ਜੂ ਹਰਿਓ ॥

धूमराछ सु जाबमाल दुहहूं राघव जू हरिओ ॥

धुम्रक्षा आणि जंबुमाली हे दोघेही रामाच्या हातून मारले गेले.

ਹੈ ਕਛੂ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇ ਹੀਏ ਸੁਭ ਮੰਤ੍ਰ ਆਵਤ ਸੋ ਕਰੋ ॥੩੭੦॥

है कछू प्रभु के हीए सुभ मंत्र आवत सो करो ॥३७०॥

त्यांनी त्याला विनंती केली, हे प्रभु! आता तुम्हाला जे काही आवडेल, इतर कोणतेही उपाय करा.��370.

ਪੇਖ ਤੀਰ ਅਕੰਪਨੈ ਦਲ ਸੰਗਿ ਦੈ ਸੁ ਪਠੈ ਦਯੋ ॥

पेख तीर अकंपनै दल संगि दै सु पठै दयो ॥

अकंपनला आपल्या जवळ पाहून रावणाने त्याला सैन्यासह पाठवले.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਜੇ ਬਜੰਤ੍ਰ ਨਿਨਦ ਸਦ ਪੁਰੀ ਭਯੋ ॥

भाति भाति बजे बजंत्र निनद सद पुरी भयो ॥

त्याच्या जाण्यावर, अनेक प्रकारची वाद्ये वाजवली गेली, जी संपूर्ण लंका शहरात गुंजली.

ਸੁਰ ਰਾਇ ਆਦਿ ਪ੍ਰਹਸਤ ਤੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

सुर राइ आदि प्रहसत ते इह भाति मंत्र बिचारियो ॥

प्रहस्त यांच्यासह मंत्र्यांनी चर्चा केली

ਸੀਅ ਦੇ ਮਿਲੋ ਰਘੁਰਾਜ ਕੋ ਕਸ ਰੋਸ ਰਾਵ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥੩੭੧॥

सीअ दे मिलो रघुराज को कस रोस राव संभारियो ॥३७१॥

आणि विचार केला की रावणाने सीता रामाकडे परत करावी आणि त्याला आणखी नाराज करू नये.371.

ਛਪਯ ਛੰਦ ॥

छपय छंद ॥

छपाई श्लोक

ਝਲ ਹਲੰਤ ਤਰਵਾਰ ਬਜਤ ਬਾਜੰਤ੍ਰ ਮਹਾ ਧੁਨ ॥

झल हलंत तरवार बजत बाजंत्र महा धुन ॥

वाद्यांचा आवाज आणि तलवारींचा जोरदार आवाज घुमला,

ਖੜ ਹੜੰਤ ਖਹ ਖੋਲ ਧਯਾਨ ਤਜਿ ਪਰਤ ਚਵਧ ਮੁਨ ॥

खड़ हड़ंत खह खोल धयान तजि परत चवध मुन ॥

आणि रणांगणातील भयानक स्वरांनी तपस्वींचे ध्यान विचलित झाले.

ਇਕ ਇਕ ਲੈ ਚਲੈ ਇਕ ਤਨ ਇਕ ਅਰੁਝੈ ॥

इक इक लै चलै इक तन इक अरुझै ॥

योद्धे एकामागून एक पुढे आले आणि एक एक लढू लागले.

ਅੰਧ ਧੁੰਧ ਪਰ ਗਈ ਹਥਿ ਅਰ ਮੁਖ ਨ ਸੁਝੈ ॥

अंध धुंध पर गई हथि अर मुख न सुझै ॥

एवढा भयंकर विध्वंस झाला की काही ओळखता येत नाही,

ਸੁਮੁਹੇ ਸੂਰ ਸਾਵੰਤ ਸਭ ਫਉਜ ਰਾਜ ਅੰਗਦ ਸਮਰ ॥

सुमुहे सूर सावंत सभ फउज राज अंगद समर ॥

अंगदांसह पराक्रमी सेना दिसत आहेत,

ਜੈ ਸਦ ਨਿਨਦ ਬਿਹਦ ਹੂਅ ਧਨੁ ਜੰਪਤ ਸੁਰਪੁਰ ਅਮਰ ॥੩੭੨॥

जै सद निनद बिहद हूअ धनु जंपत सुरपुर अमर ॥३७२॥

आणि आकाशात विजयाचे गार वाजू लागले.372.

ਇਤ ਅੰਗਦ ਯੁਵਰਾਜ ਦੁਤੀਅ ਦਿਸ ਬੀਰ ਅਕੰਪਨ ॥

इत अंगद युवराज दुतीअ दिस बीर अकंपन ॥

या बाजूला राजपुत्र अंगद आणि त्या बाजूला पराक्रमी अकंपन,

ਕਰਤ ਬ੍ਰਿਸਟ ਸਰ ਧਾਰ ਤਜਤ ਨਹੀ ਨੈਕ ਅਯੋਧਨ ॥

करत ब्रिसट सर धार तजत नही नैक अयोधन ॥

त्यांच्या बाणांचा वर्षाव करताना थकवा जाणवत नाही.

ਹਥ ਬਥ ਮਿਲ ਗਈ ਲੁਥ ਬਿਥਰੀ ਅਹਾੜੰ ॥

हथ बथ मिल गई लुथ बिथरी अहाड़ं ॥

हात भेटत आहेत आणि प्रेत विखुरलेले आहेत,

ਘੁਮੇ ਘਾਇ ਅਘਾਇ ਬੀਰ ਬੰਕੜੇ ਬਬਾੜੰ ॥

घुमे घाइ अघाइ बीर बंकड़े बबाड़ं ॥

शूर सेनानी फिरत आहेत आणि एकमेकांना आव्हान देऊन मारत आहेत.

ਪਿਖਤ ਬੈਠ ਬਿਬਾਣ ਬਰ ਧੰਨ ਧੰਨ ਜੰਪਤ ਅਮਰ ॥

पिखत बैठ बिबाण बर धंन धंन जंपत अमर ॥

त्यांच्या हवाई वाहनात बसून देवता त्यांचा जयजयकार करत आहेत.

ਭਵ ਭੂਤ ਭਵਿਖਯ ਭਵਾਨ ਮੋ ਅਬ ਲਗ ਲਖਯੋ ਨ ਅਸ ਸਮਰ ॥੩੭੩॥

भव भूत भविखय भवान मो अब लग लखयो न अस समर ॥३७३॥

ते असे म्हणत आहेत की त्यांनी असे भयंकर युद्ध यापूर्वी कधीही पाहिले नाही.373.

ਕਹੂੰ ਮੁੰਡ ਪਿਖੀਅਹ ਕਹੂੰ ਭਕ ਰੁੰਡ ਪਰੇ ਧਰ ॥

कहूं मुंड पिखीअह कहूं भक रुंड परे धर ॥

कुठे डोके दिसत आहेत तर कुठे डोके नसलेली सोंडे दिसत आहेत

ਕਿਤਹੀ ਜਾਘ ਤਰਫੰਤ ਕਹੂੰ ਉਛਰੰਤ ਸੁ ਛਬ ਕਰ ॥

कितही जाघ तरफंत कहूं उछरंत सु छब कर ॥

कुठेतरी पाय करपत आहेत आणि उड्या मारत आहेत

ਭਰਤ ਪਤ੍ਰ ਖੇਚਰੰ ਕਹੂੰ ਚਾਵੰਡ ਚਿਕਾਰੈਂ ॥

भरत पत्र खेचरं कहूं चावंड चिकारैं ॥

कुठेतरी व्हॅम्पायर्स रक्ताने त्यांच्या रक्तवाहिन्या भरत आहेत

ਕਿਲਕਤ ਕਤਹ ਮਸਾਨ ਕਹੂੰ ਭੈਰਵ ਭਭਕਾਰੈਂ ॥

किलकत कतह मसान कहूं भैरव भभकारैं ॥

कुठेतरी गिधाडांचा किंकाळी ऐकू येत आहे

ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਜੈ ਕਪਿ ਕੀ ਭਈ ਹਣਯੋ ਅਸੁਰ ਰਾਵਣ ਤਣਾ ॥

इह भाति बिजै कपि की भई हणयो असुर रावण तणा ॥

कुठे भुते हिंसकपणे ओरडत आहेत तर कुठे भैरव हसत आहेत.

ਭੈ ਦਗ ਅਦਗ ਭਗੇ ਹਠੀ ਗਹਿ ਗਹਿ ਕਰ ਦਾਤਨ ਤ੍ਰਿਣਾ ॥੩੭੪॥

भै दग अदग भगे हठी गहि गहि कर दातन त्रिणा ॥३७४॥

अशा रीतीने अंगदचा विजय झाला आणि त्याने रावणाचा पुत्र अकंपन याचा वध केला. त्याच्या मृत्यूनंतर भयभीत राक्षस तोंडात गवताची पट्टी घेऊन पळून गेले.374.

ਉਤੈ ਦੂਤ ਰਾਵਣੈ ਜਾਇ ਹਤ ਬੀਰ ਸੁਣਾਯੋ ॥

उतै दूत रावणै जाइ हत बीर सुणायो ॥

त्या बाजूने दूतांनी रावणाला अकम्पनच्या मृत्यूची बातमी दिली.

ਇਤ ਕਪਿਪਤ ਅਰੁ ਰਾਮ ਦੂਤ ਅੰਗਦਹਿ ਪਠਾਯੋ ॥

इत कपिपत अरु राम दूत अंगदहि पठायो ॥

आणि या बाजूला अंगंड वानरांचा स्वामी रामाचा दूत म्हणून रावणाकडे पाठवण्यात आला.

ਕਹੀ ਕਥ ਤਿਹ ਸਥ ਗਥ ਕਰਿ ਤਥ ਸੁਨਾਯੋ ॥

कही कथ तिह सथ गथ करि तथ सुनायो ॥

रावणाला सर्व हकीकत सांगण्यासाठी त्याला पाठवण्यात आले

ਮਿਲਹੁ ਦੇਹੁ ਜਾਨਕੀ ਕਾਲ ਨਾਤਰ ਤੁਹਿ ਆਯੋ ॥

मिलहु देहु जानकी काल नातर तुहि आयो ॥

आणि त्याचा मृत्यू थांबवण्यासाठी सीतेला परत करण्याचा सल्लाही दिला.

ਪਗ ਭੇਟ ਚਲਤ ਭਯੋ ਬਾਲ ਸੁਤ ਪ੍ਰਿਸਟ ਪਾਨ ਰਘੁਬਰ ਧਰੇ ॥

पग भेट चलत भयो बाल सुत प्रिसट पान रघुबर धरे ॥

बलीचा पुत्र अंगद रामाच्या चरणांना स्पर्श करून आपल्या कार्याला निघाला.

ਭਰ ਅੰਕ ਪੁਲਕਤ ਨ ਸਪਜਿਯੋ ਭਾਤ ਅਨਿਕ ਆਸਿਖ ਕਰੇ ॥੩੭੫॥

भर अंक पुलकत न सपजियो भात अनिक आसिख करे ॥३७५॥

ज्याने त्याच्या पाठीवर थाप मारून आणि अनेक प्रकारचे आशीर्वाद व्यक्त करून त्याचा निरोप घेतला.375.

ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ਸੰਬਾਦ ॥

प्रति उतर संबाद ॥

प्रतिसादात्मक संवाद:

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

छपै छंद ॥

छपाई श्लोक

ਦੇਹ ਸੀਆ ਦਸਕੰਧ ਛਾਹਿ ਨਹੀ ਦੇਖਨ ਪੈਹੋ ॥

देह सीआ दसकंध छाहि नही देखन पैहो ॥

अंगद म्हणतो, हे दहामुखी रावण! सीता परत जा, तू तिची सावली पाहू शकणार नाहीस (म्हणजे तुला मारले जाईल).

ਲੰਕ ਛੀਨ ਲੀਜੀਐ ਲੰਕ ਲਖਿ ਜੀਤ ਨ ਜੈਹੋ ॥

लंक छीन लीजीऐ लंक लखि जीत न जैहो ॥

रावण म्हणतो, लंकेच्या मोहिमेनंतर मला कोणीही जिंकू शकत नाही

ਕ੍ਰੁਧ ਬਿਖੈ ਜਿਨ ਘੋਰੁ ਪਿਖ ਕਸ ਜੁਧੁ ਮਚੈ ਹੈ ॥

क्रुध बिखै जिन घोरु पिख कस जुधु मचै है ॥

अंगद पुन्हा म्हणतो, तुझ्या क्रोधाने तुझी बुद्धी बिघडली आहे, तू युद्ध कसे करू शकणार?

ਰਾਮ ਸਹਿਤ ਕਪਿ ਕਟਕ ਆਜ ਮ੍ਰਿਗ ਸਯਾਰ ਖਵੈ ਹੈ ॥

राम सहित कपि कटक आज म्रिग सयार खवै है ॥

रावण उत्तरतो, "मी आजही रामासह वानरांच्या सर्व सैन्याला प्राणी आणि कोहळे खाऊन टाकीन."

ਜਿਨ ਕਰ ਸੁ ਗਰਬੁ ਸੁਣ ਮੂੜ ਮਤ ਗਰਬ ਗਵਾਇ ਘਨੇਰ ਘਰ ॥

जिन कर सु गरबु सुण मूड़ मत गरब गवाइ घनेर घर ॥

अंगद म्हणतो, हे रावण, अहंकारी होऊ नकोस, या अहंकाराने अनेक घरांचा नाश केला आहे.

ਬਸ ਕਰੇ ਸਰਬ ਘਰ ਗਰਬ ਹਮ ਏ ਕਿਨ ਮਹਿ ਦ੍ਵੈ ਦੀਨ ਨਰ ॥੩੭੬॥

बस करे सरब घर गरब हम ए किन महि द्वै दीन नर ॥३७६॥

रावण उत्तर देतो. ��मला अभिमान आहे कारण मी स्वतःच्या सामर्थ्याने सर्व ताब्यात आणले आहे, मग राम आणि लक्ष्मण हे दोन मानव कोणते सामर्थ्य वापरू शकतात.��376.

ਰਾਵਨ ਬਾਚ ਅੰਗਦ ਸੋ ॥

रावन बाच अंगद सो ॥

अंगदला उद्देशून रावणाचे भाषण :

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

छपै छंद ॥

छपाई श्लोक

ਅਗਨ ਪਾਕ ਕਹ ਕਰੈ ਪਵਨ ਮੁਰ ਬਾਰ ਬੁਹਾਰੈ ॥

अगन पाक कह करै पवन मुर बार बुहारै ॥

अग्नीची देवता माझा स्वयंपाकी आहे आणि वाऱ्याची देवता माझा सफाई कामगार आहे,

ਚਵਰ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਧਰੈ ਸੂਰ ਛਤ੍ਰਹਿ ਸਿਰ ਢਾਰੈ ॥

चवर चंद्रमा धरै सूर छत्रहि सिर ढारै ॥

चंद्र-देव माझ्या डोक्यावर माशी फिरवतो आणि सूर्यदेव माझ्या डोक्यावर छत फिरवतो

ਮਦ ਲਛਮੀ ਪਿਆਵੰਤ ਬੇਦ ਮੁਖ ਬ੍ਰਹਮੁ ਉਚਾਰਤ ॥

मद लछमी पिआवंत बेद मुख ब्रहमु उचारत ॥

लक्ष्मी, धनाची देवी, मला पेय देते आणि ब्रह्मा माझ्यासाठी वैदिक मंत्रांचे पठण करतात.

ਬਰਨ ਬਾਰ ਨਿਤ ਭਰੇ ਔਰ ਕੁਲੁਦੇਵ ਜੁਹਾਰਤ ॥

बरन बार नित भरे और कुलुदेव जुहारत ॥

वरुण हा माझा जल-वाहक आहे आणि माझ्या कुटूंबाच्या देवाला नमस्कार करतो

ਨਿਜ ਕਹਤਿ ਸੁ ਬਲ ਦਾਨਵ ਪ੍ਰਬਲ ਦੇਤ ਧਨੁਦਿ ਜਛ ਮੋਹਿ ਕਰ ॥

निज कहति सु बल दानव प्रबल देत धनुदि जछ मोहि कर ॥

ही माझी संपूर्ण शक्ती-निर्मिती आहे, त्यांच्याशिवाय सर्व राक्षसी शक्ती माझ्याबरोबर आहेत, या कारणास्तव उपस्थित यक्ष इत्यादि आनंदाने त्यांची सर्व प्रकारची संपत्ती मला सादर करतात.