श्री दसाम ग्रंथ

पान - 636


ਬ੍ਰਹਮਾ ਰੁ ਬਿਸਨ ਨਿਜ ਤੇਜ ਕਾਢਿ ॥
ब्रहमा रु बिसन निज तेज काढि ॥

ब्रह्मा आणि विष्णूनेही त्यांची शक्ती बाहेर काढली

ਆਏ ਸੁ ਮਧਿ ਅਨਿਸੂਆ ਛਾਡਿ ॥੧੩॥
आए सु मधि अनिसूआ छाडि ॥१३॥

परत आल्यावर त्यांनी अनसूयाशी लग्न केले, जिला शिव, ब्रह्मा आणि विष्णू यांनी त्यांच्या तेजाने वरदान दिले होते.13.

ਭਈ ਕਰਤ ਜੋਗ ਬਹੁ ਦਿਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
भई करत जोग बहु दिन प्रमान ॥

बरेच दिवस (अन्सुआ) योग करत राहिले.

ਅਨਸੂਆ ਨਾਮ ਗੁਨ ਗਨ ਮਹਾਨ ॥
अनसूआ नाम गुन गन महान ॥

अनसूयानेही तिच्या नावाशी सुसंगत, मोहक स्त्री असल्याने तपस्या केली.

ਅਤਿ ਤੇਜਵੰਤ ਸੋਭਾ ਸੁਰੰਗ ॥
अति तेजवंत सोभा सुरंग ॥

(ती) अतिशय तेजस्वी आणि रंग आणि सौंदर्याने सुंदर होती.

ਜਨੁ ਧਰਾ ਰੂਪ ਦੂਸਰ ਅਨੰਗ ॥੧੪॥
जनु धरा रूप दूसर अनंग ॥१४॥

ती अत्यंत तेजस्वी आणि तेजस्वी होती आणि असे दिसून आले की ती प्रेमाच्या देवीचे (रती) दुसरे प्रकटीकरण आहे.14.

ਸੋਭਾ ਅਪਾਰ ਸੁੰਦਰ ਅਨੰਤ ॥
सोभा अपार सुंदर अनंत ॥

(त्याचे) अपार सौंदर्य ज्ञात होते.

ਸਊਹਾਗ ਭਾਗ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਲਸੰਤ ॥
सऊहाग भाग बहु बिधि लसंत ॥

(त्याचा) सुहाग भाग उजळला.

ਜਿਹ ਨਿਰਖਿ ਰੂਪ ਸੋਰਹਿ ਲੁਭਾਇ ॥
जिह निरखि रूप सोरहि लुभाइ ॥

ज्याचे रूप पाहून सोळा (कला) लोभस असत.

ਆਭਾ ਅਪਾਰ ਬਰਨੀ ਨ ਜਾਇ ॥੧੫॥
आभा अपार बरनी न जाइ ॥१५॥

ती सुंदर आणि विवाहित सौभाग्यवती स्त्री विविध प्रकारे वैभवशाली होती, ज्याला पाहून सौंदर्याचा अवतारही मोहित झाला, तिचा गौरव अवर्णनीय आहे.15.

ਨਿਸ ਨਾਥ ਦੇਖਿ ਆਨਨ ਰਿਸਾਨ ॥
निस नाथ देखि आनन रिसान ॥

(त्याचा) चेहरा पाहून चंद्राला राग यायचा.

ਜਲਿ ਜਾਇ ਨੈਨ ਲਹਿ ਰੋਸ ਮਾਨ ॥
जलि जाइ नैन लहि रोस मान ॥

तिचा चेहरा पाहून चांदणे मत्सराने भरून आले आणि प्रेमाने रडले

ਤਮ ਨਿਰਖਿ ਕੇਸ ਕੀਅ ਨੀਚ ਡੀਠ ॥
तम निरखि केस कीअ नीच डीठ ॥

अंधकार (त्याच्या) केसेसकडे तुच्छतेने पाहत असे.

ਛਪਿ ਰਹਾ ਜਾਨੁ ਗਿਰ ਹੇਮ ਪੀਠ ॥੧੬॥
छपि रहा जानु गिर हेम पीठ ॥१६॥

तिचे केस पाहून त्याने तिचे रूप नमन केले आणि सुमेरू पर्वतानेही तिचे सौंदर्य पाहून स्वतःला लपवले.

ਕੰਠਹਿ ਕਪੋਤਿ ਲਖਿ ਕੋਪ ਕੀਨ ॥
कंठहि कपोति लखि कोप कीन ॥

(त्याची) मान पाहून कबुतराने विरोध केला.

ਨਾਸਾ ਨਿਹਾਰਿ ਬਨਿ ਕੀਰ ਲੀਨ ॥
नासा निहारि बनि कीर लीन ॥

तिची मान पाहून कबुतराला राग आला आणि तिची नाकपुडी पाहून पोपट जंगलात लपला.

ਰੋਮਾਵਲਿ ਹੇਰਿ ਜਮੁਨਾ ਰਿਸਾਨ ॥
रोमावलि हेरि जमुना रिसान ॥

(तिची) रोमावली पाहून जमना रागावली

ਲਜਾ ਮਰੰਤ ਸਾਗਰ ਡੁਬਾਨ ॥੧੭॥
लजा मरंत सागर डुबान ॥१७॥

तिचे केस पाहून यमुना सुद्धा रागाने भरली आणि तिची शांतता पाहून सागर लाजला.17.

ਬਾਹੂ ਬਿਲੋਕਿ ਲਾਜੈ ਮ੍ਰਿਨਾਲ ॥
बाहू बिलोकि लाजै म्रिनाल ॥

बाहू पाहून कमळाचे देठ लाजतात.

ਖਿਸਿਯਾਨ ਹੰਸ ਅਵਿਲੋਕਿ ਚਾਲ ॥
खिसियान हंस अविलोकि चाल ॥

तिचे बाहू पाहून कमळाचा देठ तिला व हंसांना वाटला, तिची चाल पाहून राग आला.

ਜੰਘਾ ਬਿਲੋਕਿ ਕਦਲੀ ਲਜਾਨ ॥
जंघा बिलोकि कदली लजान ॥

जंघान पाहून केला लाली ।

ਨਿਸ ਰਾਟ ਆਪ ਘਟਿ ਰੂਪ ਮਾਨ ॥੧੮॥
निस राट आप घटि रूप मान ॥१८॥

तिचे पाय पाहून कडलीची झाडे लाजली आणि चंद्राने त्याचे सौंदर्य तिच्यापेक्षा कमी मानले.18.

ਇਹ ਭਾਤਿ ਤਾਸੁ ਬਰਣੋ ਸਿੰਗਾਰ ॥
इह भाति तासु बरणो सिंगार ॥

अशाप्रकारे मी तिच्या मेकअपचे वर्णन करतो.

ਕੋ ਸਕੈ ਕਬਿ ਮਹਿਮਾ ਉਚਾਰ ॥
को सकै कबि महिमा उचार ॥

अशाप्रकारे, तिच्या सौंदर्याची मोहिनी वर्णन केली आहे आणि कोणत्याही कवीला तिची महानता सांगता येत नाही

ਐਸੀ ਸਰੂਪ ਅਵਿਲੋਕ ਅਤ੍ਰਿ ॥
ऐसी सरूप अविलोक अत्रि ॥

अत्रि मुनींनी तिला अशा रूपाने पाहिले

ਜਨੁ ਲੀਨ ਰੂਪ ਕੋ ਛੀਨ ਛਤ੍ਰ ॥੧੯॥
जनु लीन रूप को छीन छत्र ॥१९॥

अशा सुंदर स्त्रीला पाहून अत्री ऋषींचा असा विश्वास होता की आपल्याला सौंदर्याचे राज्य मिळाले आहे.19.

ਕੀਨੀ ਪ੍ਰਤਗਿ ਤਿਹ ਸਮੇ ਨਾਰਿ ॥
कीनी प्रतगि तिह समे नारि ॥

त्या महिलेने त्यावेळी हे वचन दिले

ਬ੍ਰਯਾਹੈ ਨ ਭੋਗ ਭੋਗੈ ਭਤਾਰ ॥
ब्रयाहै न भोग भोगै भतार ॥

की लग्नानंतर नवरा माझे लाड करणार नाही

ਮੈ ਬਰੌ ਤਾਸੁ ਰੁਚਿ ਮਾਨਿ ਚਿਤ ॥
मै बरौ तासु रुचि मानि चित ॥

मी तिला व्याजासह चितमध्ये सेटल करीन आणि तिच्याशी लग्न करीन

ਜੋ ਸਹੈ ਕਸਟ ਐਸੇ ਪਵਿਤ ॥੨੦॥
जो सहै कसट ऐसे पवित ॥२०॥

त्या स्त्रीने वचन दिले होते की ती लैंगिक आनंदासाठी तिच्या पतीशी लग्न करणार नाही आणि त्या व्यक्तीशी लग्न करेल, ज्याला तपस्याचे पवित्र क्लेश सहन करण्याची शक्ती मिळेल.20.

ਰਿਖਿ ਮਾਨਿ ਬੈਨ ਤਬ ਬਰ੍ਰਯੋ ਵਾਹਿ ॥
रिखि मानि बैन तब बर्रयो वाहि ॥

ऋषींनी (अत्रि) तिचे वचन मान्य केले आणि लग्न केले.

ਜਨੁ ਲੀਨ ਲੂਟ ਸੀਗਾਰ ਤਾਹਿ ॥
जनु लीन लूट सीगार ताहि ॥

ऋषींनी (आरती) तिचे व्रत मान्य केले आणि तिच्याशी लग्न केले आणि तिच्या सौंदर्याच्या मोहकतेवर स्वतःचा त्याग केला.

ਲੈ ਗਯੋ ਧਾਮਿ ਕਰਿ ਨਾਰਿ ਤਉਨ ॥
लै गयो धामि करि नारि तउन ॥

तिला बायको करून घरी नेले,

ਪਿਤ ਦਤ ਦੇਵ ਮੁਨਿ ਅਤ੍ਰਿ ਜਉਨ ॥੨੧॥
पित दत देव मुनि अत्रि जउन ॥२१॥

त्यांनी, दत्तात्रेयांचे वडील असलेले अत्री ऋषी, तिला पत्नी बनवून तिला घरी आणले.21.

ਅਥ ਰੁਦ੍ਰ ਵਤਾਰ ਦਤ ਕਥਨੰ ॥
अथ रुद्र वतार दत कथनं ॥

आतां रुद्र अवतार दत्त यांचें विधान

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥
तोमर छंद ॥

तोमर श्लोक

ਬਹੁ ਬਰਖ ਬੀਤ ਕਿਨੋ ਬਿਵਾਹਿ ॥
बहु बरख बीत किनो बिवाहि ॥

लग्नाला बरीच वर्षे झाली,

ਇਕ ਭਯੋ ਆਨਿ ਅਉਰੈ ਉਛਾਹਿ ॥
इक भयो आनि अउरै उछाहि ॥

(म्हणून त्यांच्या घरी) आणखी एक उत्साह वर्धक (मेळावा) झाला.

ਤਿਹ ਗਏ ਧਾਮਿ ਬ੍ਰਹਮਾਦਿ ਆਦਿ ॥
तिह गए धामि ब्रहमादि आदि ॥

आदिदेव ब्रह्मा वगैरे त्यांच्या घरी गेले.

ਕਿਨੀ ਸੁ ਸੇਵ ਤ੍ਰੀਯ ਬਹੁ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥੨੨॥
किनी सु सेव त्रीय बहु प्रसादि ॥२२॥

लग्नानंतर अनेक वर्षे लोटली आणि एकदा एक संधी आली जेव्हा ब्रह्मा आणि इतर देव त्या ऋषीच्या घरी गेले तेव्हा ऋषींच्या आश्रमातील स्त्रियांनी त्यांची महान सेवा केली.22.

ਬਹੁ ਧੂਪ ਦੀਪ ਅਰੁ ਅਰਘ ਦਾਨ ॥
बहु धूप दीप अरु अरघ दान ॥

भरपूर धूप आणि अर्घ दान,

ਪਾਦਰਘਿ ਆਦਿ ਕਿਨੇ ਸੁਜਾਨ ॥
पादरघि आदि किने सुजान ॥

धूप जाळण्यात आली, दिवे लावले गेले, प्रसाद आणि नमस्कार केला गेला

ਅਵਿਲੋਕਿ ਭਗਤਿ ਤਿਹ ਚਤੁਰ ਬਾਕ ॥
अविलोकि भगति तिह चतुर बाक ॥

त्याचे ज्ञानी वचन व भक्ती पाहून

ਇੰਦ੍ਰਾਦਿ ਬਿਸਨੁ ਬੈਠੇ ਪਿਨਾਕ ॥੨੩॥
इंद्रादि बिसनु बैठे पिनाक ॥२३॥

इंद्र, विष्णू आणि शिव यांना पाहून सर्व भक्तांनी त्यांचा जयजयकार केला.23.

ਅਵਿਲੋਕਿ ਭਗਤਿ ਭਏ ਰਿਖ ਪ੍ਰਸੰਨ ॥
अविलोकि भगति भए रिख प्रसंन ॥

(त्याचा) भक्ती स्वभाव पाहून ऋषींनाही खूप आनंद झाला

ਜੋ ਤਿਹੂ ਮਧਿ ਲੋਕਾਨਿ ਧਨਿ ॥
जो तिहू मधि लोकानि धनि ॥

ऋषींची भक्ती पाहून सर्वजण प्रसन्न झाले आणि सर्वांनी त्यांना आशीर्वाद दिला

ਕਿਨੋ ਸੁ ਐਸ ਬ੍ਰਹਮਾ ਉਚਾਰ ॥
किनो सु ऐस ब्रहमा उचार ॥

(त्यावेळी प्रसन्न होऊन) ब्रह्मदेव असे उद्गारले,

ਤੈ ਪੁਤ੍ਰਵੰਤ ਹੂਜੋ ਕੁਮਾਰਿ ॥੨੪॥
तै पुत्रवंत हूजो कुमारि ॥२४॥

तेव्हा ब्रह्मदेव म्हणाले, “हे कुमार! तुला पुत्रप्राप्ती होईल.” 24.