श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1310


ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਅਪਨੋ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਵੈ ॥੧੨॥
नितप्रति अपनो मूंड मुंडावै ॥१२॥

आणि दररोज त्याची फसवणूक होते. 12.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਸਤਾਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੫੭॥੬੫੫੩॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ सतावन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३५७॥६५५३॥अफजूं॥

श्री चरित्रोपाख्यानच्या त्रिचरित्रातील मंत्री भूप संबदाचे ३५७ वे चरित्र येथे संपते, सर्व शुभ आहे.३५७.६५५३. चालते

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਸੁਨੁ ਭੂਪਤਿ ਇਕ ਕਥਾ ਨਵੀਨੀ ॥
सुनु भूपति इक कथा नवीनी ॥

हे राजन! एक नवीन कथा ऐका.

ਕਿਨਹੂੰ ਲਖੀ ਨ ਆਗੇ ਚੀਨੀ ॥
किनहूं लखी न आगे चीनी ॥

जे (पूर्वी) कोणी पाहिलेले नाही? आणि पुढे काही माहीत नाही.

ਸੁੰਦ੍ਰਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਸੋਹੈ ॥
सुंद्रावती नगर इक सोहै ॥

सुंद्रावती नावाचे नगर होते.

ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਤਹ ਕੋ ਹੈ ॥੧॥
सुंदर सिंघ राजा तह को है ॥१॥

तिथला राजा सुंदर सिंह होता. १.

ਸੁੰਦਰ ਦੇ ਰਾਜਾ ਕੀ ਨਾਰੀ ॥
सुंदर दे राजा की नारी ॥

(देई) ही सुंदर राजाची पत्नी होती.

ਆਪੁ ਜਨਕੁ ਜਗਦੀਸ ਸਵਾਰੀ ॥
आपु जनकु जगदीस सवारी ॥

जणू जगदीशनेच त्याला घडवले होते.

ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਪ੍ਰਭਾ ਬਖਾਨੀ ॥
ता की जात न प्रभा बखानी ॥

त्याच्या तेजाचे वर्णन करता येत नाही.

ਐਸੀ ਹੁਤੀ ਰਾਇ ਕੀ ਰਾਨੀ ॥੨॥
ऐसी हुती राइ की रानी ॥२॥

अशी होती राजाची राणी. 2.

ਤਹਿਕ ਸਾਹ ਕੋ ਪੂਤ ਅਪਾਰਾ ॥
तहिक साह को पूत अपारा ॥

तेथे तो शाहाचा अपार (सौंदर्य) पुत्र होता,

ਕਨਕ ਅਵਟਿ ਸਾਚੇ ਜਨੁ ਢਾਰਾ ॥
कनक अवटि साचे जनु ढारा ॥

जणू सोन्याला परिष्कृत करून ढिगाऱ्यात साचेबद्ध केले आहे.

ਨਿਰਖਿ ਨਾਕ ਜਿਹ ਸੂਆ ਰਿਸਾਨੋ ॥
निरखि नाक जिह सूआ रिसानो ॥

पोपटाला नाक पाहून राग यायचा.

ਕੰਜ ਜਾਨਿ ਦ੍ਰਿਗ ਭਵਰ ਭੁਲਾਨੋ ॥੩॥
कंज जानि द्रिग भवर भुलानो ॥३॥

डोळ्यांना कमळ (फुले) समजत, तपकिरी विसरून गेले. 3.

ਕਟਿ ਕੇਹਰਿ ਲਖਿ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਵਤ ॥
कटि केहरि लखि अधिक रिसावत ॥

सिंहाला कंबर पाहून राग यायचा

ਤਾ ਤੇ ਫਿਰਤ ਮ੍ਰਿਗਨ ਕਹ ਘਾਵਤ ॥
ता ते फिरत म्रिगन कह घावत ॥

आणि या कारणासाठी तो वन्य प्राण्यांना ('मृगन') मारायचा.

ਸੁਨਿ ਬਾਨੀ ਕੋਕਿਲ ਕੁਕਰਈ ॥
सुनि बानी कोकिल कुकरई ॥

शब्द ऐकून कोकिळा कावळा यायची

ਕ੍ਰੋਧ ਜਰਤ ਕਾਰੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥੪॥
क्रोध जरत कारी ह्वै गई ॥४॥

आणि तो रागाने जाळून काळा झाला. 4.

ਨੈਨ ਨਿਰਖਿ ਕਰਿ ਜਲਜ ਲਜਾਨਾ ॥
नैन निरखि करि जलज लजाना ॥

(त्याच्या) नयनांना पाहून कमळ उमटत असे.

ਤਾ ਤੇ ਜਲ ਮਹਿ ਕਿਯਾ ਪਯਾਨਾ ॥
ता ते जल महि किया पयाना ॥

त्यामुळे (ते) पाण्यात शिरले.

ਅਲਕ ਹੇਰਿ ਨਾਗਿਨਿ ਰਿਸਿ ਭਰੀ ॥
अलक हेरि नागिनि रिसि भरी ॥

पाहून (त्याचे) वावटळ रागाने भरले

ਚਿਤ ਮਹਿ ਲਜਤ ਪਤਾਰਹਿ ਬਰੀ ॥੫॥
चित महि लजत पतारहि बरी ॥५॥

आणि चितेत लज्जित होऊन ते पाताळात गेले आहेत. ५.

ਸੋ ਆਯੋ ਰਾਜਾ ਕੇ ਪਾਸਾ ॥
सो आयो राजा के पासा ॥

तो राजाकडे आला (राजपुत्राच्या व्यवसायासाठी).

ਸੌਦਾ ਕੀ ਜਿਯ ਮੈ ਧਰਿ ਆਸਾ ॥
सौदा की जिय मै धरि आसा ॥

(त्याच्या) मनात करार करण्याची आशा होती.

ਸੁੰਦਰਿ ਦੇ ਨਿਰਖਤ ਤਿਹ ਭਈ ॥
सुंदरि दे निरखत तिह भई ॥

सुंदर देईने त्याला पाहिले

ਸੁਧਿ ਬੁਧਿ ਤਜਿ ਬੌਰੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥੬॥
सुधि बुधि तजि बौरी ह्वै गई ॥६॥

त्यामुळे सुधा बुद्धाला सोडून वेडी झाली. 6.

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਵਾ ॥
पठै सहचरी ताहि बुलावा ॥

मैत्रिणीला पाठवून बोलावलं

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕਿਯ ਜਸ ਮਨ ਭਾਵਾ ॥
काम भोग किय जस मन भावा ॥

आणि त्याच्याशी मनसोक्त समेट केला.

ਤਹ ਇਕ ਹੁਤੀ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੀ ਚੇਰੀ ॥
तह इक हुती न्रिपति की चेरी ॥

एक राजाची दासी होती.

ਹੇਰਿ ਗਈ ਜਸ ਹੇਰਿ ਅਹੇਰੀ ॥੭॥
हेरि गई जस हेरि अहेरी ॥७॥

शिकारी (शिकार) पाहतो तसे तिने (हे सर्व) पाहिले.7.

ਪਾਵ ਦਾਬਿ ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਇ ਜਗਾਯੋ ॥
पाव दाबि न्रिप जाइ जगायो ॥

(त्याने) पाय दाबून राजाला जागे केले

ਧਾਮ ਤੋਰ ਤਸਕਰਿ ਇਕ ਆਯੋ ॥
धाम तोर तसकरि इक आयो ॥

(आणि म्हणाले की) तुमच्या घरी चोर आला आहे.

ਰਾਨੀ ਕੇ ਸੰਗ ਕਰਤ ਬਿਲਾਸਾ ॥
रानी के संग करत बिलासा ॥

(तो) राणीसोबत विलास करत आहे.

ਚਲਿ ਦੇਖਹੁ ਤਿਹ ਭੂਪ ਤਮਾਸਾ ॥੮॥
चलि देखहु तिह भूप तमासा ॥८॥

हे राजन! जा आणि पहा (स्वतःच्या डोळ्यांनी संपूर्ण तमाशा) 8.

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਨ੍ਰਿਪ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਯੋ ॥
सुनत बचन न्रिप अधिक रिसायो ॥

हे शब्द ऐकून राजाला खूप राग आला

ਖੜਗ ਹਾਥ ਲੈ ਤਹਾ ਸਿਧਾਯੋ ॥
खड़ग हाथ लै तहा सिधायो ॥

आणि हातात तलवार घेऊन तिथे पोहोचलो.

ਜਬ ਅਬਲਾ ਪਤਿ ਕੀ ਸੁਧਿ ਪਾਈ ॥
जब अबला पति की सुधि पाई ॥

जेव्हा राणीला पतीच्या आगमनाची माहिती मिळाली

ਅਧਿਕ ਧੂੰਮ ਤਹ ਦਿਯਾ ਜਗਾਈ ॥੯॥
अधिक धूंम तह दिया जगाई ॥९॥

(मग) त्याने पुष्कळ धूर सोडला. ९.

ਸਭ ਕੇ ਨੈਨ ਧੂਮ੍ਰ ਸੌ ਭਰੇ ॥
सभ के नैन धूम्र सौ भरे ॥

सर्वांचे डोळे धुराने भरले होते

ਅਸੁਆ ਟੂਟਿ ਬਦਨ ਪਰ ਪਰੇ ॥
असुआ टूटि बदन पर परे ॥

आणि चेहऱ्यावर अश्रू येऊ लागले.

ਜਬ ਰਾਨੀ ਇਹ ਘਾਤ ਪਛਾਨੀ ॥
जब रानी इह घात पछानी ॥

जेव्हा राणीने ही संधी पाहिली,

ਮਿਤ੍ਰ ਲੰਘਾਇ ਹਿਯੇ ਹਰਖਾਨੀ ॥੧੦॥
मित्र लंघाइ हिये हरखानी ॥१०॥

(मग) पार करून (म्हणजे) मित्रा, ती मनात आनंदी झाली. 10.

ਆਗੇ ਸੌ ਕਰਿ ਕਾਢਾ ਜਾਰਾ ॥
आगे सौ करि काढा जारा ॥

त्याने मित्राला समोरून (सर्वांच्या) दूर केले.

ਧੂਮ੍ਰ ਭਰੇ ਦ੍ਰਿਗ ਨ੍ਰਿਪਨ ਨਿਹਾਰਾ ॥
धूम्र भरे द्रिग न्रिपन निहारा ॥

आणि धुरकट डोळ्यांनी राजाने पाहिलं.

ਪੌਛ ਨੇਤ੍ਰ ਜਬ ਹੀ ਗਯੋ ਤਹਾ ॥
पौछ नेत्र जब ही गयो तहा ॥

डोळे पुसून राजा तिकडे गेला.

ਕੋਊ ਨ ਪੁਰਖ ਨਿਹਾਰਾ ਉਹਾ ॥੧੧॥
कोऊ न पुरख निहारा उहा ॥११॥

त्यामुळे तिथे एकही माणूस दिसत नव्हता. 11.

ਉਲਟਿ ਤਿਸੀ ਚੇਰੀ ਕਹ ਘਾਯੋ ॥
उलटि तिसी चेरी कह घायो ॥

(राजा संतापला) उलट त्याने त्या दासीला मारले

ਇਹ ਰਾਨੀ ਕਹ ਦੋਸ ਲਗਾਯੋ ॥
इह रानी कह दोस लगायो ॥

(आणि म्हणाला) त्याने राणीवर खोटा आरोप केला आहे.

ਮੂਰਖ ਭੂਪ ਨ ਭੇਦ ਬਿਚਾਰਾ ॥
मूरख भूप न भेद बिचारा ॥

मूर्ख राजाला रहस्य समजले नाही