श्री दसाम ग्रंथ

पान - 358


ਕੰਚਨ ਸੋ ਜਿਹ ਕੋ ਤਨ ਹੈ ਜਿਹ ਕੇ ਮੁਖ ਕੀ ਸਮ ਸੋਭ ਸਸੀ ਹੈ ॥
कंचन सो जिह को तन है जिह के मुख की सम सोभ ससी है ॥

ज्याचे शरीर सोन्यासारखे आहे आणि ज्याचे सौंदर्य चंद्रासारखे आहे.

ਤਾ ਕੈ ਬਜਾਇਬੇ ਕੌ ਸੁਨ ਕੈ ਮਤਿ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੀ ਤਿਹ ਬੀਚ ਫਸੀ ਹੈ ॥੬੪੧॥
ता कै बजाइबे कौ सुन कै मति ग्वारिन की तिह बीच फसी है ॥६४१॥

कृष्णाचे शरीर सोन्यासारखे आहे आणि चेहऱ्याचे तेज चंद्रासारखे आहे, बासरीचे सूर ऐकून गोपींचे मन फक्त तेहेरीं गुंतले आहे.641.

ਦੇਵ ਗੰਧਾਰਿ ਬਿਭਾਸ ਬਿਲਾਵਲ ਸਾਰੰਗ ਕੀ ਧੁਨਿ ਤਾ ਮੈ ਬਸਾਈ ॥
देव गंधारि बिभास बिलावल सारंग की धुनि ता मै बसाई ॥

देव गांधारी, विभास, बिलावल, सारंग (प्राथमिक राग) यांचे स्वर त्या (बासरी) मध्ये राहतात.

ਸੋਰਠਿ ਸੁਧ ਮਲਾਰ ਕਿਧੌ ਸੁਰ ਮਾਲਸਿਰੀ ਕੀ ਮਹਾ ਸੁਖਦਾਈ ॥
सोरठि सुध मलार किधौ सुर मालसिरी की महा सुखदाई ॥

देवगंधारी, विभास, बिलावल, सारंग सोरठ, शुद्ध मल्हार आणि मालश्री यांच्या संगीताच्या सुरात शांतता देणारी धून वाजवली जात आहे.

ਮੋਹਿ ਰਹੇ ਸਭ ਹੀ ਸੁਰ ਅਉ ਨਰ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਰੀਝ ਰਹੀ ਸੁਨਿ ਧਾਈ ॥
मोहि रहे सभ ही सुर अउ नर ग्वारिन रीझ रही सुनि धाई ॥

(तो आवाज ऐकून) सर्व देव आणि पुरुष मंत्रमुग्ध होत आहेत आणि ते ऐकून गोपी आनंदाने पळत आहेत.

ਯੌ ਉਪਜੀ ਸੁਰ ਚੇਟਕ ਕੀ ਭਗਵਾਨ ਮਨੋ ਧਰਿ ਫਾਸ ਚਲਾਈ ॥੬੪੨॥
यौ उपजी सुर चेटक की भगवान मनो धरि फास चलाई ॥६४२॥

ते ऐकून सर्व देव आणि पुरुष प्रसन्न होऊन धावत सुटतात आणि ते सुरांनी अशा तीव्रतेने मोहित होतात की ते कृष्णाने पसरवलेल्या प्रेमाच्या फंदात अडकले आहेत.642.

ਆਨਨ ਹੈ ਜਿਹ ਕੋ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਕੰਧਿ ਧਰੇ ਜੋਊ ਹੈ ਪਟ ਪੀਲੋ ॥
आनन है जिह को अति सुंदर कंधि धरे जोऊ है पट पीलो ॥

ज्याचा चेहरा अत्यंत सुंदर आहे आणि ज्याने खांद्यावर पिवळे वस्त्र घातले आहे

ਜਾਹਿ ਮਰਿਯੋ ਅਘ ਨਾਮ ਬਡੋ ਰਿਪੁ ਤਾਤ ਰਖਿਯੋ ਅਹਿ ਤੇ ਜਿਨ ਲੀਲੋ ॥
जाहि मरियो अघ नाम बडो रिपु तात रखियो अहि ते जिन लीलो ॥

ज्याने अघासुर राक्षसाचा नाश केला आणि ज्याने आपल्या ज्येष्ठांचे सापाच्या तोंडापासून रक्षण केले.

ਅਸਾਧਨ ਕੌ ਸਿਰ ਜੋ ਕਟੀਯਾ ਅਰੁ ਸਾਧਨ ਕੋ ਹਰਤਾ ਜੋਊ ਹੀਲੋ ॥
असाधन कौ सिर जो कटीया अरु साधन को हरता जोऊ हीलो ॥

कोण दुष्टांचा शिरच्छेद करणार आहे आणि कोण सत्पुरुषांच्या दु:खाचा पराभव करणार आहे.

ਚੋਰ ਲਯੋ ਸੁਰ ਸੋ ਮਨ ਤਾਸ ਬਜਾਇ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਸਾਥ ਰਸੀਲੋ ॥੬੪੩॥
चोर लयो सुर सो मन तास बजाइ भली बिधि साथ रसीलो ॥६४३॥

जो जुलमींचा नाश करणारा आणि संतांचे दु:ख दूर करणारा आहे, तो कृष्ण, आपल्या मधुर बासरी वाजवत देवतांच्या मनाला मोहित करतो.643.

ਜਾਹਿ ਭਭੀਛਨ ਰਾਜ ਦਯੋ ਅਰੁ ਰਾਵਨ ਜਾਹਿ ਮਰਿਯੋ ਕਰਿ ਕ੍ਰੋਹੈ ॥
जाहि भभीछन राज दयो अरु रावन जाहि मरियो करि क्रोहै ॥

विभीषणाला राज्य कोणी दिले आणि रागाच्या भरात रावणाचा वध कोणी केला.

ਚਕ੍ਰ ਕੇ ਸਾਥ ਕਿਧੋ ਜਿਨਹੂੰ ਸਿਸੁਪਾਲ ਕੋ ਸੀਸ ਕਟਿਯੋ ਕਰਿ ਛੋਹੈ ॥
चक्र के साथ किधो जिनहूं सिसुपाल को सीस कटियो करि छोहै ॥

ज्याने विभीषणाला राज्य दिले, त्याने रावणाचा मोठ्या रागात वध केला, ज्याने आपल्या चकतीने शिशुपालचे शीर कापले.

ਮੈਨ ਸੁ ਅਉ ਸੀਯ ਕੋ ਭਰਤਾ ਜਿਹ ਮੂਰਤਿ ਕੀ ਸਮਤੁਲਿ ਨ ਕੋ ਹੈ ॥
मैन सु अउ सीय को भरता जिह मूरति की समतुलि न को है ॥

तो कामदेव (जसा देखणा) आणि सीतेचा पती (राम) ज्याचे स्वरूप अतुलनीय आहे.

ਸੋ ਕਰਿ ਲੈ ਅਪੁਨੇ ਮੁਰਲੀ ਅਬ ਸੁੰਦਰ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥੬੪੪॥
सो करि लै अपुने मुरली अब सुंदर गोपिन के मन मोहै ॥६४४॥

कोण प्रेमाच्या देवतेसारखा सुंदर आणि कोण राम, सीतेचा पती, कोण सौंदर्यात अतुलनीय, तो कृष्ण हातात बासरी घेऊन आता मोहक गोपींच्या मनाला मोहित करत आहे.644.

ਰਾਧਿਕਾ ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਮੁਖਿ ਚੰਦ ਸੁ ਖੇਲਤ ਹੈ ਮਿਲਿ ਖੇਲ ਸਬੈ ॥
राधिका चंद्रभगा मुखि चंद सु खेलत है मिलि खेल सबै ॥

राधा, चंद्रभागा आणि चंद्रमुखी (गोपी) सर्व एकत्र खेळतात.

ਮਿਲਿ ਸੁੰਦਰਿ ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਭਲੇ ਸੁ ਬਜਾਵਤ ਹੈ ਕਰਤਾਲ ਤਬੈ ॥
मिलि सुंदरि गावत गीत भले सु बजावत है करताल तबै ॥

राधा, चंद्रभागा आणि चंद्रमूधी सर्व एकत्र गात आहेत आणि रसिक खेळात लीन आहेत

ਫੁਨਿ ਤਿਆਗਿ ਸਭੈ ਸੁਰ ਮੰਡਲ ਕੋ ਸਭ ਕਉਤੁਕ ਦੇਖਤ ਦੇਵ ਸਬੈ ॥
फुनि तिआगि सभै सुर मंडल को सभ कउतुक देखत देव सबै ॥

देवही हे अद्भूत खेळ पाहत आहेत, आपले वास सोडत आहेत

ਅਬ ਰਾਕਸ ਮਾਰਨ ਕੀ ਸੁ ਕਥਾ ਕਛੁ ਥੋਰੀ ਅਹੈ ਸੁਨ ਲੇਹੁ ਅਬੈ ॥੬੪੫॥
अब राकस मारन की सु कथा कछु थोरी अहै सुन लेहु अबै ॥६४५॥

आता राक्षसाच्या वधाची छोटी कथा ऐका.645.

ਨਾਚਤ ਥੀ ਜਹਿ ਗ੍ਵਰਨੀਆ ਜਹ ਫੂਲ ਖਿਰੇ ਅਰੁ ਭਉਰ ਗੁੰਜਾਰੈ ॥
नाचत थी जहि ग्वरनीआ जह फूल खिरे अरु भउर गुंजारै ॥

जिथे गोपी नाचत होत्या आणि फुललेल्या फुलांवर पक्षी गुंजन करत होते.

ਤੀਰ ਬਹੈ ਜਮੁਨਾ ਜਹ ਸੁੰਦਰਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਹਲੀ ਮਿਲਿ ਗੀਤ ਉਚਾਰੈ ॥
तीर बहै जमुना जह सुंदरि कान्रह हली मिलि गीत उचारै ॥

ज्या ठिकाणी गोपी नाचत होत्या, तिथे फुलं उमलली होती आणि काळ्या मधमाश्या गुंजारव करत होत्या, नदी एकत्र गाणं म्हणत होती.

ਖੇਲ ਕਰੈ ਅਤਿ ਹੀ ਹਿਤ ਸੋ ਨ ਕਛੂ ਮਨ ਭੀਤਰ ਸੰਕਹਿ ਧਾਰੈ ॥
खेल करै अति ही हित सो न कछू मन भीतर संकहि धारै ॥

ते खूप प्रेमाने खेळतात आणि त्यांच्या मनात कोणतीही शंका ठेवत नाहीत.

ਰੀਝਿ ਕਬਿਤ ਪੜੈ ਰਸ ਕੇ ਬਹਸੈ ਦੋਊ ਆਪਸ ਮੈ ਨਹੀ ਹਾਰੈ ॥੬੪੬॥
रीझि कबित पड़ै रस के बहसै दोऊ आपस मै नही हारै ॥६४६॥

ते तिथे निर्भयपणे आणि प्रेमाने खेळत होते आणि दोघेही कविता वगैरे वाचण्यात एकमेकांचा पराभव स्वीकारत नव्हते.

ਅਥ ਜਖਛ ਗੋਪਿਨ ਕੌ ਨਭ ਕੋ ਲੇ ਉਡਾ ॥
अथ जखछ गोपिन कौ नभ को ले उडा ॥

आता आकाशात गोपींसोबत उडणाऱ्या यक्षाचे वर्णन आहे

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या