श्री दसाम ग्रंथ

पान - 531


ਦੂਤ ਬਾਚ ॥
दूत बाच ॥

दूताचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਜੋ ਤੁਮ ਜੀਤ ਕੈ ਭੂਪਤਿ ਛੋਰਿ ਦਯੋ ਤਿਹ ਓਜ ਜਨਾਯੋ ॥
कान्रह जू जो तुम जीत कै भूपति छोरि दयो तिह ओज जनायो ॥

“हे कृष्णा! ज्या जरासंधला तुम्ही सोडले होते, तो पुन्हा आपली ताकद दाखवत आहे

ਮੈ ਦਲ ਤੇਈਸ ਛੂਹਨ ਲੈ ਸੰਗਿ ਤੇਈਸ ਬਾਰ ਸੁ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥
मै दल तेईस छूहन लै संगि तेईस बार सु जुध मचायो ॥

तू त्याच्या अत्यंत मोठ्या तेवीस लष्करी तुकड्यांशी तेवीस वेळा लढलास.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੋ ਅੰਤਿ ਭਜਾਇ ਰਹਿਯੋ ਮਥਰਾ ਕੇ ਬਿਖੈ ਰਹਨੇ ਹੂ ਨ ਪਾਯੋ ॥
कान्रह को अंति भजाइ रहियो मथरा के बिखै रहने हू न पायो ॥

“आणि शेवटी त्यानेच तुला मातुराहून पळ काढायला लावलं होतं

ਬੇਚ ਕੈ ਖਾਈ ਹੈ ਲਾਜ ਮਨੋ ਤਿਨਿ ਯੌ ਜੜ ਆਪਨ ਕੋ ਗਰਬਾਯੋ ॥੨੩੦੮॥
बेच कै खाई है लाज मनो तिनि यौ जड़ आपन को गरबायो ॥२३०८॥

त्या मूर्खाला आता लाज उरली नाही आणि तो गर्वाने फुलून गेला आहे.” 2308.

ਅਥ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਦਿਲੀ ਆਵਨ ਰਾਜਸੂਇ ਜਗ ਕਰਨ ਕਥਨੰ ॥
अथ कान्रह जू दिली आवन राजसूइ जग करन कथनं ॥

बचित्तर नाटकातील कृष्णावतारातील (दशम स्कंध पुराणावर आधारित) वर्णनाचा शेवट.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤਬ ਲਉ ਨਾਰਦ ਕ੍ਰਿਸਨ ਕੀ ਸਭਾ ਪਹੁਚਿਓ ਆਇ ॥
तब लउ नारद क्रिसन की सभा पहुचिओ आइ ॥

तोपर्यंत नारद श्रीकृष्णाच्या सभेत आले.

ਦਿਲੀ ਕੌ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੋ ਲੈ ਚਲਿਓ ਸੰਗਿ ਲਵਾਇ ॥੨੩੦੯॥
दिली कौ ब्रिजनाथ को लै चलिओ संगि लवाइ ॥२३०९॥

तोपर्यंत नारद कृष्णाचे आगमन करून त्याला बरोबर घेऊन दिल्ली पहावयास गेले.2309

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕਹੀ ਸਭ ਸੌ ਹਮ ਦਿਲੀ ਚਲੈ ਕਿਧੌ ਤਾਹੀ ਕੋ ਮਾਰੈ ॥
स्री ब्रिजनाथ कही सभ सौ हम दिली चलै किधौ ताही को मारै ॥

श्रीकृष्ण सर्वांना म्हणाले, आपण दिल्लीला गेलो आहोत, कदाचित त्याला मारण्यासाठी.

ਜੋ ਮਤਿਵਾਰਨ ਕੇ ਮਨ ਭੀਤਰ ਆਵਤ ਹੈ ਸੋਊ ਬਾਤ ਬਿਚਾਰੈ ॥
जो मतिवारन के मन भीतर आवत है सोऊ बात बिचारै ॥

कृष्ण सर्वांना म्हणाला, "आम्ही जरासंधला मारण्यासाठी दिल्लीकडे निघालो आहोत आणि आपल्या उत्साही योद्ध्यांच्या मनात जी कल्पना निर्माण झाली आहे.

ਊਧਵ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਫੁਨਿ ਦਿਲੀ ਹੀ ਓਰ ਸਿਧਾਰੈ ॥
ऊधव ऐसे कहियो प्रभ जू प्रिथमै फुनि दिली ही ओर सिधारै ॥

असे उद्धव म्हणाले, हे कृष्णा! मग आधी दिल्लीला जावे.

ਪਾਰਥ ਭੀਮ ਕੋ ਲੈ ਸੰਗ ਆਪਨੇ ਤਉ ਤਿਹ ਸਤ੍ਰੁ ਕੌ ਜਾਇ ਸੰਘਾਰੈ ॥੨੩੧੦॥
पारथ भीम को लै संग आपने तउ तिह सत्रु कौ जाइ संघारै ॥२३१०॥

असा विचार करून आपण तिकडे जात आहोत, उद्धवाने हे लोकांना सांगितले की अर्जुन आणि भीमाला सोबत घेऊन कृष्ण शत्रूचा वध करतील.2310.

ਊਧਵ ਜੋ ਸੁਭ ਸਤ੍ਰੁ ਕਉ ਮਾਰਿ ਕਹਿਓ ਸੁ ਸਭੈ ਹਰਿ ਮਾਨ ਲੀਓ ॥
ऊधव जो सुभ सत्रु कउ मारि कहिओ सु सभै हरि मान लीओ ॥

शत्रूच्या वधाबाबत उद्धव यांच्याशी सर्वांचे एकमत झाले

ਰਥਪਤਿ ਭਲੇ ਗਜ ਬਾਜਨ ਕੇ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਸੈਨ ਭਲੇ ਰਚੀਓ ॥
रथपति भले गज बाजन के ब्रिज नाइक सैन भले रचीओ ॥

कृष्णाने रथ स्वार, हत्ती आणि घोडे घेऊन आपले सैन्य तयार केले.

ਮਿਲਿ ਟਾਕ ਅਫੀਮਨ ਭਾਗ ਚੜਾਇ ਸੁ ਅਉ ਮਦਰਾ ਸੁਖ ਮਾਨ ਪੀਓ ॥
मिलि टाक अफीमन भाग चड़ाइ सु अउ मदरा सुख मान पीओ ॥

आणि अफू, भांग आणि वाईनचा आनंदाने वापर केला

ਸੁਧਿ ਕੈਬੇ ਕਉ ਨਾਰਦ ਭੇਜਿ ਦਯੋ ਕਹਿਯੋ ਊਧਵ ਸੋ ਮਿਲਿ ਕਾਜ ਕੀਓ ॥੨੩੧੧॥
सुधि कैबे कउ नारद भेजि दयो कहियो ऊधव सो मिलि काज कीओ ॥२३११॥

नारदांना ताज्या बातमीची माहिती देण्यासाठी त्यांनी उद्धवला आगाऊ दिल्लीला पाठवले.2311.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਦਿਲੀ ਸਜਿ ਸਭ ਹੀ ਦਲ ਆਏ ॥
दिली सजि सभ ही दल आए ॥

सर्व पक्ष तयार होऊन दिल्लीत आले.

ਕੁੰਤੀ ਸੁਤ ਪਾਇਨ ਲਪਟਾਏ ॥
कुंती सुत पाइन लपटाए ॥

संपूर्ण सैन्य, पूर्ण सुशोभित, दिल्लीला पोहोचले, जिथे कुंतीचे पुत्र कृष्णाच्या पायाला चिकटले.

ਜਦੁਪਤਿ ਕੀ ਅਤਿ ਸੇਵਾ ਕਰੀ ॥
जदुपति की अति सेवा करी ॥

(त्याने) श्रीकृष्णाची खूप सेवा केली

ਸਭ ਮਨ ਕੀ ਚਿੰਤਾ ਪਰਹਰੀ ॥੨੩੧੨॥
सभ मन की चिंता परहरी ॥२३१२॥

त्यांनी कृष्णाची मनापासून सेवा केली आणि मनातील सर्व क्लेशांचा त्याग केला.2312.

ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥

सोर्था

ਕਹੀ ਜੁਧਿਸਟਰ ਬਾਤ ਇਕ ਪ੍ਰਭੁ ਹਉ ਬਿਨਤੀ ਕਰਤ ॥
कही जुधिसटर बात इक प्रभु हउ बिनती करत ॥

युधिष्टर म्हणाले, “हे परमेश्वरा! मला एक विनंती करायची आहे

ਜਉ ਪ੍ਰਭੁ ਸ੍ਰਵਨ ਸੁਹਾਤ ਰਾਜਸੂਅ ਤਬ ਮੈ ਕਰੋ ॥੨੩੧੩॥
जउ प्रभु स्रवन सुहात राजसूअ तब मै करो ॥२३१३॥

तुला आवडल्यास मी राजसुई यज्ञ करू शकतो.” 2313.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਤਬ ਜਦੁਪਤਿ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥
तब जदुपति इह भाति सुनायो ॥

तेव्हा श्रीकृष्णाने असे सांगितले

ਮੈ ਇਹ ਕਾਰਜ ਹੀ ਕਉ ਆਯੋ ॥
मै इह कारज ही कउ आयो ॥

तेव्हा कृष्ण म्हणाले, “मी याच उद्देशाने गडावर आलो आहे

ਪਹਲੇ ਜਰਾਸੰਧਿ ਕਉ ਮਾਰੈ ॥
पहले जरासंधि कउ मारै ॥

(पण) आधी जरासंधाला मार.

ਨਾਮ ਜਗ੍ਯ ਕੋ ਬਹੁਰ ਉਚਾਰੈ ॥੨੩੧੪॥
नाम जग्य को बहुर उचारै ॥२३१४॥

पण आपण जरासंधला मारल्यानंतरच यज्ञाबद्दल बोलू शकतो.” 2314.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਭੀਮ ਪਠਿਓ ਤਬ ਪੂਰਬ ਕੋ ਅਰੁ ਦਛਨ ਕੋ ਸਹਦੇਵ ਪਠਾਯੋ ॥
भीम पठिओ तब पूरब को अरु दछन को सहदेव पठायो ॥

त्यानंतर भीमाला पूर्वेला आणि सहदेवाला दक्षिणेला पाठवण्यात आले. पश्चिमेकडे पाठवले.

ਪਛਮਿ ਭੇਜਤ ਭੇ ਨੁਕਲ ਕਹਿ ਬਿਉਤ ਇਹੈ ਨ੍ਰਿਪ ਜਗ੍ਯ ਬਨਾਯੋ ॥
पछमि भेजत भे नुकल कहि बिउत इहै न्रिप जग्य बनायो ॥

राजाने मग भीमला पूर्वेला, सहदेवला दक्षिणेला आणि नकुलला पश्चिमेला पाठवण्याची योजना आखली.

ਪਾਰਥ ਗਯੋ ਤਬ ਉਤਰ ਕਉ ਨ ਬਚਿਯੋ ਜਿਹ ਯਾ ਸੰਗ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥
पारथ गयो तब उतर कउ न बचियो जिह या संग जुध मचायो ॥

अर्जुन उत्तरेकडे गेला आणि त्याने लढाईत कोणालाही दुर्लक्ष केले नाही

ਜੋਰਿ ਘਨੋ ਧਨੁ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਸੁ ਦਿਲੀਪਤਿ ਪੈ ਚਲਿ ਅਰਜੁਨ ਆਯੋ ॥੨੩੧੫॥
जोरि घनो धनु स्याम भनै सु दिलीपति पै चलि अरजुन आयो ॥२३१५॥

अशा प्रकारे, सर्वात शक्तिशाली अर्जुन दिल्लीचा सार्वभौम युधिष्टर यांच्याकडे परत आला.2315.

ਪੂਰਬ ਜੀਤ ਕੈ ਭੀਮ ਫਿਰਿਯੋ ਅਰੁ ਉਤਰ ਜੀਤ ਕੈ ਪਾਰਥ ਆਯੋ ॥
पूरब जीत कै भीम फिरियो अरु उतर जीत कै पारथ आयो ॥

भीम पूर्व (दिशा) जिंकून परत आला आणि अर्जन उत्तर (दिशा) जिंकून आला.

ਦਛਨ ਜੀਤਿ ਫਿਰਿਓ ਸਹਦੇਵ ਘਨੋ ਚਿਤ ਮੈ ਤਿਨਿ ਓਜ ਜਨਾਯੋ ॥
दछन जीति फिरिओ सहदेव घनो चित मै तिनि ओज जनायो ॥

भीम पूर्व जिंकून आला, अर्जुन उत्तर जिंकून आणि सहदेव दक्षिण जिंकून अभिमानाने परत आला.

ਪਛਮ ਜੀਤਿ ਲੀਯੋ ਨੁਕਲੇ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਤਿਨਿ ਪਾਇਨ ਪੈ ਸਿਰੁ ਨਿਆਯੋ ॥
पछम जीति लीयो नुकले न्रिप के तिनि पाइन पै सिरु निआयो ॥

नकुलने पश्चिम जिंकले आणि परत आल्यावर राजासमोर नतमस्तक झाला

ਐਸ ਕਹਿਯੋ ਸਭ ਜੀਤ ਲਏ ਹਮ ਸੰਧਿ ਜਰਾ ਨਹੀ ਜੀਤਨ ਪਾਯੋ ॥੨੩੧੬॥
ऐस कहियो सभ जीत लए हम संधि जरा नही जीतन पायो ॥२३१६॥

जरासंध, 2316 सोडून बाकी सर्व जिंकले असे नकुलने सांगितले.

ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥

सोर्था

ਕਹੀ ਕ੍ਰਿਸਨ ਦਿਜ ਭੇਖ ਧਰਿ ਤਾ ਸੋ ਹਮ ਰਨ ਚਹੈ ॥
कही क्रिसन दिज भेख धरि ता सो हम रन चहै ॥

कृष्ण म्हणाला, “मला ब्राह्मणाच्या वेषात त्याच्याशी युद्ध करायचे आहे

ਭਿਰਿ ਹਮ ਸਿਉ ਹੁਇ ਏਕ ਸੁਭਟ ਸੈਨ ਸਭ ਛੋਰ ਕੈ ॥੨੩੧੭॥
भिरि हम सिउ हुइ एक सुभट सैन सभ छोर कै ॥२३१७॥

आता दोन्ही सैन्य बाजूला ठेवून मी आणि जरासंध यांच्यात लढाई होईल.2317.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਭੇਖ ਧਰੋ ਤੁਮ ਬਿਪਨ ਕੋ ਸੰਗ ਪਾਰਥ ਭੀਮ ਕੇ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹਿਓ ॥
भेख धरो तुम बिपन को संग पारथ भीम के स्याम कहिओ ॥

श्रीकृष्णाने अर्जन आणि भीमाला सांगितले की तुम्ही ब्राह्मणाचे व्रत घ्या.

ਹਮਹੂ ਤੁਮਰੇ ਸੰਗ ਬਿਪ ਕੇ ਭੇਖਹਿ ਧਾਰਤ ਹੈ ਨਹਿ ਜਾਤ ਰਹਿਓ ॥
हमहू तुमरे संग बिप के भेखहि धारत है नहि जात रहिओ ॥

कृष्णाने अर्जुन आणि भीमाला ब्राह्मणांचा वेष धारण करण्यास सांगितले आणि म्हणाले, “मीही ब्राह्मणाचा वेष धारण करीन.

ਚਿਤ ਚਾਹਤ ਹੈ ਚਹਿ ਹੈ ਤਿਹ ਤੇ ਫੁਨਿ ਏਕਲੇ ਕੈ ਕਰਿ ਖਗ ਗਹਿਓ ॥
चित चाहत है चहि है तिह ते फुनि एकले कै करि खग गहिओ ॥

मग त्यानेही आपल्या इच्छेनुसार एक तलवार आपल्याजवळ ठेवली आणि लपवून ठेवली