श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1197


ਕਾਹੂੰ ਪਠੈ ਤੀਰਥਨ ਦੇਹੀ ॥
काहूं पठै तीरथन देही ॥

काहींना तीर्थयात्रेला पाठवले जाते

ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਦਰਬੁ ਮਾਗ ਸਭ ਲੇਹੀ ॥੬੮॥
ग्रिह को दरबु माग सभ लेही ॥६८॥

आणि ते घरातील सर्व संपत्तीची मागणी करतात. ६८.

ਜਿਹ ਨਰ ਕੋ ਧਨਵਾਨ ਤਕਾਵੈ ॥
जिह नर को धनवान तकावै ॥

ज्या व्यक्तीला (ते) श्रीमंत पाहतात,

ਜੋਨਿ ਸਿਲਾ ਮਹਿ ਤਾਹਿ ਫਸਾਵੈ ॥
जोनि सिला महि ताहि फसावै ॥

ते त्याला उवांच्या चक्रात अडकवतात.

ਬਹੁਰਿ ਡੰਡ ਤਿਹ ਮੂੰਡਿ ਚੁਕਾਹੀ ॥
बहुरि डंड तिह मूंडि चुकाही ॥

मग ते त्याच्या डोक्यावर खूप शिक्षा देतात

ਕਾਢਿ ਦੇਤ ਤਾ ਕੇ ਪੁਨਿ ਮਾਹੀ ॥੬੯॥
काढि देत ता के पुनि माही ॥६९॥

आणि मग ते त्याला पैसे देतात (म्हणजे गोळा करतात) 69.

ਇਨ ਲੋਗਨ ਧਨ ਹੀ ਕੀ ਆਸਾ ॥
इन लोगन धन ही की आसा ॥

या लोकांना फक्त पैशाची आशा असते.

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਜੀ ਕੀ ਨਾਹਿ ਪ੍ਯਾਸਾ ॥
स्री हरि जी की नाहि प्यासा ॥

श्रीभगवानाची तहान नाही.

ਡਿੰਭਿ ਜਗਤ ਕਹ ਕਰਿ ਪਰਚਾਵੈ ॥
डिंभि जगत कह करि परचावै ॥

(ते) जगात ढोंगीपणा पसरवतात

ਲਛਿਮੀ ਹਰ ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਲੈ ਆਵੈ ॥੭੦॥
लछिमी हर ज्यों त्यों लै आवै ॥७०॥

आणि मारहाण करून पैसे कसे आणतात. 70.

ਦਿਜ ਬਾਚ ॥
दिज बाच ॥

ब्राह्मण म्हणाला:

ਸੁਨੁ ਪੁਤ੍ਰੀ ਤੈ ਬਾਤ ਨ ਜਾਨੈ ॥
सुनु पुत्री तै बात न जानै ॥

अरे कन्या! ऐका, तुम्हाला (खरी) गोष्ट माहीत नाही

ਸਿਵ ਕਹ ਕਰਿ ਪਾਹਨ ਪਹਿਚਾਨੈ ॥
सिव कह करि पाहन पहिचानै ॥

आणि शिवाला दगड मानतो.

ਬਿਪ੍ਰਨ ਕੌ ਸਭ ਹੀ ਸਿਰ ਨ੍ਯਾਵੈ ॥
बिप्रन कौ सभ ही सिर न्यावै ॥

ब्राह्मणांना सर्वांनी नमन केले आहे

ਚਰਨੋਦਕ ਲੈ ਮਾਥ ਚੜਾਵੈ ॥੭੧॥
चरनोदक लै माथ चड़ावै ॥७१॥

आणि त्यांच्याकडून चार्नोदक (चारनामृत) घेऊन कपाळावर अर्पण करतात. ७१.

ਪੂਜਾ ਕਰਤ ਸਗਲ ਜਗ ਇਨ ਕੀ ॥
पूजा करत सगल जग इन की ॥

सर्व जग त्यांची पूजा करते

ਨਿੰਦ੍ਯਾ ਕਰਤ ਮੂੜ ਤੈ ਜਿਨ ਕੀ ॥
निंद्या करत मूड़ तै जिन की ॥

कोणाचा मूर्ख! निंदा करतोस

ਏ ਹੈ ਪਰਮ ਪੁਰਾਤਨ ਦਿਜਬਰ ॥
ए है परम पुरातन दिजबर ॥

हे ब्राह्मण फार प्राचीन आहेत

ਸਦਾ ਸਰਾਹਤ ਜਿਨ ਕਹ ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ॥੭੨॥
सदा सराहत जिन कह न्रिप बर ॥७२॥

ज्याला मोठे राजे नेहमी सल्ला देतात. ७२.

ਕੁਅਰਿ ਬਾਚ ॥
कुअरि बाच ॥

राज कुमारी म्हणाल्या:

ਸੁਨ ਮੂਰਖ ਦਿਜ ਤੈ ਨਹਿ ਜਾਨੀ ॥
सुन मूरख दिज तै नहि जानी ॥

हे मूर्ख ब्राह्मण ! ऐका, तुला माहीत नाही

ਪਰਮ ਜੋਤਿ ਪਾਹਨ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥
परम जोति पाहन पहिचानी ॥

आणि दगडाला परम जोती मानून.

ਇਨ ਮਹਿ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਤੈ ਜਾਨਾ ॥
इन महि परम पुरख तै जाना ॥

या (दगडांमध्ये) परमात्मा तुम्हाला समजला आहे.

ਤਜਿ ਸ੍ਯਾਨਪ ਹ੍ਵੈ ਗਯੋ ਅਯਾਨਾ ॥੭੩॥
तजि स्यानप ह्वै गयो अयाना ॥७३॥

बुद्धी सोडून तो अहंकारी झाला आहे. ७३.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अविचल:

ਲੈਨੌ ਹੋਇ ਸੁ ਲੈ ਦਿਜ ਮੁਹਿ ਨ ਝੁਠਾਇਯੈ ॥
लैनौ होइ सु लै दिज मुहि न झुठाइयै ॥

हे ब्राह्मण! जे (तुम्हाला) घ्यायचे आहे ते घ्या, परंतु मला खोटे बोलू नका

ਪਾਹਨ ਮੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਨ ਭਾਖਿ ਸੁਨਾਇਯੈ ॥
पाहन मै परमेस्वर न भाखि सुनाइयै ॥

आणि देवाला दगडात हाक मारताना मला ऐकू नका.

ਇਨ ਲੋਗਨ ਪਾਹਨ ਮਹਿ ਸਿਵ ਠਹਰਾਇ ਕੈ ॥
इन लोगन पाहन महि सिव ठहराइ कै ॥

या लोकांना दगडात शिव म्हणुन

ਹੋ ਮੂੜਨ ਲੀਜਹੁ ਲੂਟ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ਕੈ ॥੭੪॥
हो मूड़न लीजहु लूट हरख उपजाइ कै ॥७४॥

आनंदाने मूर्खांना लुटणे. ७४.

ਕਾਹੂ ਕਹ ਪਾਹਨ ਮਹਿ ਬ੍ਰਹਮ ਬਤਾਤ ਹੈ ॥
काहू कह पाहन महि ब्रहम बतात है ॥

कोणी (तुम्ही) देवाला दगड म्हणतो.

ਜਲ ਡੂਬਨ ਹਿਤ ਕਿਸਹੂੰ ਤੀਰਥ ਪਠਾਤ ਹੈ ॥
जल डूबन हित किसहूं तीरथ पठात है ॥

एखाद्याला तीर्थयात्रेवर पाण्यात डुंबायला पाठवतो.

ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਧਨ ਹਰ ਲੇਤ ਜਤਨ ਅਨਗਨਿਤ ਕਰ ॥
ज्यों त्यों धन हर लेत जतन अनगनित कर ॥

अगणित प्रयत्न करून पैसे कसे कमावतात.

ਹੋ ਟਕਾ ਗਾਠਿ ਮਹਿ ਲਏ ਨ ਦੇਹੀ ਜਾਨ ਘਰ ॥੭੫॥
हो टका गाठि महि लए न देही जान घर ॥७५॥

(त्याला माहीत आहे) (ज्याच्या) बंडलमधला पैसा तो घेतल्याशिवाय घरी जाऊ देत नाही. 75.

ਧਨੀ ਪੁਰਖ ਕਹ ਲਖਿ ਦਿਜ ਦੋਖ ਲਗਾਵਹੀ ॥
धनी पुरख कह लखि दिज दोख लगावही ॥

श्रीमंत माणसाला पाहून ब्राह्मण (कुणाला) दोष देतात (पाप).

ਹੋਮ ਜਗ੍ਯ ਤਾ ਤੇ ਬਹੁ ਭਾਤ ਕਰਾਵਹੀ ॥
होम जग्य ता ते बहु भात करावही ॥

त्याच्याकडून अनेक प्रकारचे होम आणि यज्ञ केले जातात.

ਧਨਿਯਹਿ ਕਰਿ ਨਿਰਧਨੀ ਜਾਤ ਧਨ ਖਾਇ ਕੈ ॥
धनियहि करि निरधनी जात धन खाइ कै ॥

ते श्रीमंतांची संपत्ती खातात आणि (त्याला) निराधार बनवतात.

ਹੋ ਬਹੁਰਿ ਨ ਤਾ ਕੌ ਬਦਨ ਦਿਖਾਵਤ ਆਇ ਕੈ ॥੭੬॥
हो बहुरि न ता कौ बदन दिखावत आइ कै ॥७६॥

मग ते येऊन त्याला तोंड दाखवत नाहीत. ७६.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਕਾਹੂ ਲੌ ਤੀਰਥਨ ਸਿਧਾਵੈ ॥
काहू लौ तीरथन सिधावै ॥

काहींना तीर्थयात्रेला पाठवले जाते

ਕਾਹੂ ਅਫਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਬਤਾਵੈ ॥
काहू अफल प्रयोग बतावै ॥

आणि अनेकांची साधना (उप, 'प्रयोग') अयशस्वी ठरते.

ਕਾਕਨ ਜ੍ਯੋਂ ਮੰਡਰਾਤ ਧਨੂ ਪਰ ॥
काकन ज्यों मंडरात धनू पर ॥

ते कावळ्यासारखे पैशावर घिरट्या घालतात.

ਜ੍ਯੋਂ ਕਿਲਕਿਲਾ ਮਛਰੀਯੈ ਦੂ ਪਰ ॥੭੭॥
ज्यों किलकिला मछरीयै दू पर ॥७७॥

77

ਜ੍ਯੋ ਦ੍ਵੈ ਸ੍ਵਾਨ ਏਕ ਹਡਿਯਾ ਪਰ ॥
ज्यो द्वै स्वान एक हडिया पर ॥

जसे दोन कुत्रे हाडासाठी भांडतात.

ਭੂਸਤ ਮਨੋ ਬਾਦਿ ਬਿਦ੍ਰਯਾਧਰ ॥
भूसत मनो बादि बिद्रयाधर ॥

त्याच प्रकारे, समजा दोन विद्वान वादविवादाच्या वेळी भुंकले.

ਬਾਹਰ ਕਰਤ ਬੇਦ ਕੀ ਚਰਚਾ ॥
बाहर करत बेद की चरचा ॥

बाहेरून ते वेदांबद्दल बोलतात,

ਤਨ ਅਰੁ ਮਨ ਧਨ ਹੀ ਕੀ ਅਰਚਾ ॥੭੮॥
तन अरु मन धन ही की अरचा ॥७८॥

पण मन आणि शरीर संपत्तीच्या पूजेशी जोडलेले राहते. ७८.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਧਨ ਕੀ ਆਸਾ ਮਨ ਰਹੇ ਬਾਹਰ ਪੂਜਤ ਦੇਵ ॥
धन की आसा मन रहे बाहर पूजत देव ॥

संपत्तीची आशा मनात राहते आणि देवतेची बाह्य उपासना करते.