श्री दसाम ग्रंथ

पान - 276


ਭਯੋ ਏਕ ਪੁਤ੍ਰੰ ਤਹਾ ਜਾਨਕੀ ਤੈ ॥
भयो एक पुत्रं तहा जानकी तै ॥

तेथे सीतेच्या पोटी एक पुत्र झाला.

ਮਨੋ ਰਾਮ ਕੀਨੋ ਦੁਤੀ ਰਾਮ ਤੇ ਲੈ ॥
मनो राम कीनो दुती राम ते लै ॥

सीतेला तिथे एक मुलगा झाला जो फक्त रामाची प्रतिकृती होता

ਵਹੈ ਚਾਰ ਚਿਹਨੰ ਵਹੈ ਉਗ੍ਰ ਤੇਜੰ ॥
वहै चार चिहनं वहै उग्र तेजं ॥

तेच सुंदर चिन्ह आणि तीच मजबूत चमक,

ਮਨੋ ਅਪ ਅੰਸੰ ਦੁਤੀ ਕਾਢਿ ਭੇਜੰ ॥੭੨੫॥
मनो अप अंसं दुती काढि भेजं ॥७२५॥

त्याचा रंग, मुखवटा आणि वैभव सारखेच होते आणि असे दिसते की रामाने त्याचा भाग काढून त्याला दिला आहे.725.

ਦੀਯੋ ਏਕ ਪਾਲੰ ਸੁ ਬਾਲੰ ਰਿਖੀਸੰ ॥
दीयो एक पालं सु बालं रिखीसं ॥

रिखीसुराने (बाल्मिक) मुलासाठी पाळणा (सीतेला) दिला,

ਲਸੈ ਚੰਦ੍ਰ ਰੂਪੰ ਕਿਧੋ ਦਯੋਸ ਈਸੰ ॥
लसै चंद्र रूपं किधो दयोस ईसं ॥

चंद्रासारखा आणि दिवसा सूर्यासारखा दिसणाऱ्या मुलाला महान ऋषींनी वाढवले.

ਗਯੋ ਏਕ ਦਿਵਸੰ ਰਿਖੀ ਸੰਧਿਯਾਨੰ ॥
गयो एक दिवसं रिखी संधियानं ॥

एके दिवशी ऋषी संध्याकाळच्या पूजेसाठी गेले.

ਲਯੋ ਬਾਲ ਸੰਗੰ ਗਈ ਸੀਅ ਨਾਨੰ ॥੭੨੬॥
लयो बाल संगं गई सीअ नानं ॥७२६॥

एके दिवशी ऋषी संध्यापूजेसाठी गेले आणि सीता मुलाला घेऊन आंघोळ करायला गेली.७२६.

ਰਹੀ ਜਾਤ ਸੀਤਾ ਮਹਾ ਮੋਨ ਜਾਗੇ ॥
रही जात सीता महा मोन जागे ॥

सीता गेल्यानंतर महामुनींनी समाधी उघडली

ਬਿਨਾ ਬਾਲ ਪਾਲੰ ਲਖਯੋ ਸੋਕੁ ਪਾਗੇ ॥
बिना बाल पालं लखयो सोकु पागे ॥

सीतेच्या निघून गेल्यावर ऋषी चिंतनातून बाहेर आले तेव्हा त्या मुलाला न दिसल्याने ते व्याकुळ झाले.

ਕੁਸਾ ਹਾਥ ਲੈ ਕੈ ਰਚਯੋ ਏਕ ਬਾਲੰ ॥
कुसा हाथ लै कै रचयो एक बालं ॥

(त्याच वेळी) कुशा हातात घेऊन (बाल्मिकने) मुलगा केला,

ਤਿਸੀ ਰੂਪ ਰੰਗੰ ਅਨੂਪੰ ਉਤਾਲੰ ॥੭੨੭॥
तिसी रूप रंगं अनूपं उतालं ॥७२७॥

त्याने हातात धरलेल्या कुशाच्या गवतातून पहिल्या मुलासारखा त्याच रंगाचा आणि आकाराचा दुसरा मुलगा पटकन निर्माण केला.727.

ਫਿਰੀ ਨਾਇ ਸੀਤਾ ਕਹਾ ਆਨ ਦੇਖਯੋ ॥
फिरी नाइ सीता कहा आन देखयो ॥

(जेव्हा) सीता स्नान करून परत आली आणि पाहिली

ਉਹੀ ਰੂਪ ਬਾਲੰ ਸੁਪਾਲੰ ਬਸੇਖਯੋ ॥
उही रूप बालं सुपालं बसेखयो ॥

जेव्हा सीता परत आली तेव्हा तिला त्याच रूपाचा दुसरा मुलगा तिथे बसलेला पाहून सीता म्हणाली:

ਕ੍ਰਿਪਾ ਮੋਨ ਰਾਜੰ ਘਨੀ ਜਾਨ ਕੀਨੋ ॥
क्रिपा मोन राजं घनी जान कीनो ॥

(सीतेवर) महामुनींची फार कृपा होणे

ਦੁਤੀ ਪੁਤ੍ਰ ਤਾ ਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਜਾਨ ਦੀਨੋ ॥੭੨੮॥
दुती पुत्र ता ते क्रिपा जान दीनो ॥७२८॥

हे महान ऋषी, तू माझ्यावर अत्यंत कृपा केली होतीस आणि तिने मला दोन पुत्रांचे दान दिले आहे.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਰਾਮਵਤਾਰ ਦੁਇ ਪੁਤ੍ਰ ਉਤਪੰਨੇ ਧਯਾਇ ਧਯਾਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥੨੧॥
इति स्री बचित्र नाटके रामवतार दुइ पुत्र उतपंने धयाइ धयाइ समापतं ॥२१॥

बचित्तर नाटक.२१ मधील रामावतारमधील ���दोन पुत्रांचा जन्म��� शीर्षक असलेल्या प्रकरणाचा शेवट.

ਅਥ ਜਗ੍ਰਯ੍ਰਯਾਰੰਭ ਕਥਨੰ ॥
अथ जग्रय्रयारंभ कथनं ॥

आतां यज्ञाच्या आरंभीचें विधान

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਉਤੈ ਬਾਲ ਪਾਲੈ ਇਤੈ ਅਉਧ ਰਾਜੰ ॥
उतै बाल पालै इतै अउध राजं ॥

तेथे (सीता) मुलांचे संगोपन करीत आहे, येथे अयोध्येचा राजा आहे

ਬੁਲੇ ਬਿਪ ਜਗਯੰ ਤਜਯੋ ਏਕ ਬਾਜੰ ॥
बुले बिप जगयं तजयो एक बाजं ॥

त्या बाजूला मुले वाढवली आणि त्या बाजूला अवधचा राजा राम याने ब्राह्मणांना बोलावून यज्ञ केला.

ਰਿਪੰ ਨਾਸ ਹੰਤਾ ਦਯੋ ਸੰਗ ਤਾ ਕੈ ॥
रिपं नास हंता दयो संग ता कै ॥

त्या घोड्याने शत्रुघ्न केले,

ਬਡੀ ਫਉਜ ਲੀਨੇ ਚਲਯੋ ਸੰਗ ਵਾ ਕੈ ॥੭੨੯॥
बडी फउज लीने चलयो संग वा कै ॥७२९॥

आणि या हेतूने त्याने एक घोडा सोडला, शत्रुघ्न मोठ्या सैन्यासह त्या घोड्यासह निघून गेला.729.

ਫਿਰਯੋ ਦੇਸ ਦੇਸੰ ਨਰੇਸਾਣ ਬਾਜੰ ॥
फिरयो देस देसं नरेसाण बाजं ॥

(तो) घोडा राजांच्या देशात फिरत होता,

ਕਿਨੀ ਨਾਹਿ ਬਾਧਯੋ ਮਿਲੇ ਆਨ ਰਾਜੰ ॥
किनी नाहि बाधयो मिले आन राजं ॥

तो घोडा निरनिराळ्या राजांच्या प्रदेशात पोचला, पण कोणीही त्याला बांधले नाही

ਮਹਾ ਉਗ੍ਰ ਧਨਿਯਾ ਬਡੀ ਫਉਜ ਲੈ ਕੈ ॥
महा उग्र धनिया बडी फउज लै कै ॥

मोठे कणखर धनुर्धारी भरपूर सैन्य घेऊन

ਪਰੇ ਆਨ ਪਾਯੰ ਬਡੀ ਭੇਟ ਦੈ ਕੈ ॥੭੩੦॥
परे आन पायं बडी भेट दै कै ॥७३०॥

मोठमोठे राजे त्यांच्या मोठ्या सैन्यासह शत्रुघ्नच्या पाया पडले.730.

ਦਿਸਾ ਚਾਰ ਜੀਤੀ ਫਿਰਯੋ ਫੇਰਿ ਬਾਜੀ ॥
दिसा चार जीती फिरयो फेरि बाजी ॥

चारही दिशा जिंकून घोडा पुन्हा खाली पडला.

ਗਯੋ ਬਾਲਮੀਕੰ ਰਿਖਿਸਥਾਨ ਤਾਜੀ ॥
गयो बालमीकं रिखिसथान ताजी ॥

चारी दिशांना भटकत घोडाही वाल्मिकी ऋषींच्या आश्रमात पोहोचला

ਜਬੈ ਭਾਲ ਪਤ੍ਰੰ ਲਵੰ ਛੋਰ ਬਾਚਯੋ ॥
जबै भाल पत्रं लवं छोर बाचयो ॥

जेव्हा प्रेमाने सुरुवातीपासून वाचले तेव्हा (त्याच्या) कपाळावर सोन्याचे अक्षर बांधले

ਬਡੋ ਉਗ੍ਰਧੰਨਯਾ ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰਾਚਯੋ ॥੭੩੧॥
बडो उग्रधंनया रसं रुद्र राचयो ॥७३१॥

जिथे लावा आणि त्याच्या साथीदारांनी घोड्याच्या डोक्यावर लिहिलेले पत्र वाचले तेव्हा ते मोठ्या रागात रुद्रासारखे दिसले.731.

ਬ੍ਰਿਛੰ ਬਾਜ ਬਾਧਯੋ ਲਖਯੋ ਸਸਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ॥
ब्रिछं बाज बाधयो लखयो ससत्र धारी ॥

(त्याने) घोड्याला ब्रीच बांधले. (जेव्हा शत्रुघ्नच्या) सैनिकांनी पाहिले,

ਬਡੋ ਨਾਦ ਕੈ ਸਰਬ ਸੈਨਾ ਪੁਕਾਰੀ ॥
बडो नाद कै सरब सैना पुकारी ॥

त्यांनी घोडा झाडाला बांधला आणि शत्रुघ्नच्या संपूर्ण सैन्याने ते पाहिले, सैन्यातील योद्धे ओरडले:

ਕਹਾ ਜਾਤ ਰੇ ਬਾਲ ਲੀਨੇ ਤੁਰੰਗੰ ॥
कहा जात रे बाल लीने तुरंगं ॥

अरे बाळा! घोडा कुठे नेणार?

ਤਜੋ ਨਾਹਿ ਯਾ ਕੋ ਸਜੋ ਆਨ ਜੰਗੰ ॥੭੩੨॥
तजो नाहि या को सजो आन जंगं ॥७३२॥

���हे मुला! तू हा घोडा कुठे नेत आहेस? एकतर ते सोडा किंवा आमच्याशी युद्ध करा. ���732.

ਸੁਣਯੋ ਨਾਮ ਜੁਧੰ ਜਬੈ ਸ੍ਰਉਣ ਸੂਰੰ ॥
सुणयो नाम जुधं जबै स्रउण सूरं ॥

योद्ध्याने युद्धाचे नाव कानांनी ऐकले की

ਮਹਾ ਸਸਤ੍ਰ ਸਉਡੀ ਮਹਾ ਲੋਹ ਪੂਰੰ ॥
महा ससत्र सउडी महा लोह पूरं ॥

जेव्हा त्या शस्त्रधारींनी युद्धाचे नाव ऐकले तेव्हा त्यांनी मोठ्या प्रमाणावर बाणांचा वर्षाव केला

ਹਠੇ ਬੀਰ ਹਾਠੈ ਸਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ॥
हठे बीर हाठै सभै ससत्र लै कै ॥

आणि जे अतिशय हट्टी योद्धे होते, त्यांच्या सर्व शस्त्रास्त्रांसह (लढाईसाठी तयार दिसले).

ਪਰਯੋ ਮਧਿ ਸੈਣੰ ਬਡੋ ਨਾਦਿ ਕੈ ਕੈ ॥੭੩੩॥
परयो मधि सैणं बडो नादि कै कै ॥७३३॥

सर्व योद्धे आपापली शस्त्रे धरून चिकाटीने लढू लागले आणि इकडे लावा भयावह गडगडाट करत सैन्यात उडी मारली.७३३.

ਭਲੀ ਭਾਤ ਮਾਰੈ ਪਚਾਰੇ ਸੁ ਸੂਰੰ ॥
भली भात मारै पचारे सु सूरं ॥

(त्याने) योद्ध्यांना सर्व प्रकारे चांगले मारले.

ਗਿਰੇ ਜੁਧ ਜੋਧਾ ਰਹੀ ਧੂਰ ਪੂਰੰ ॥
गिरे जुध जोधा रही धूर पूरं ॥

अनेक योद्धे मारले गेले, ते पृथ्वीवर पडले आणि चारही बाजूंनी धूळ उठली

ਉਠੀ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰੰ ਅਪਾਰੰਤ ਵੀਰੰ ॥
उठी ससत्र झारं अपारंत वीरं ॥

पराक्रमी योद्ध्यांच्या आरमारातून आगीचा वर्षाव झाला.

ਭ੍ਰਮੇ ਰੁੰਡ ਮੁੰਡ ਤਨੰ ਤਛ ਤੀਰੰ ॥੭੩੪॥
भ्रमे रुंड मुंड तनं तछ तीरं ॥७३४॥

योद्धे त्यांच्या शस्त्रास्त्रांचा वर्षाव करू लागले आणि योद्धांची सोंड आणि डोके इकडे तिकडे उडू लागले.734.

ਗਿਰੇ ਲੁਥ ਪਥੰ ਸੁ ਜੁਥਤ ਬਾਜੀ ॥
गिरे लुथ पथं सु जुथत बाजी ॥

दगडांवर दगड पडले होते, घोड्यांचे गट पडले होते.

ਭ੍ਰਮੈ ਛੂਛ ਹਾਥੀ ਬਿਨਾ ਸੁਆਰ ਤਾਜੀ ॥
भ्रमै छूछ हाथी बिना सुआर ताजी ॥

वाट घोडे आणि हत्तींच्या मृतदेहांनी भरलेली होती.

ਗਿਰੇ ਸਸਤ੍ਰ ਹੀਣੰ ਬਿਅਸਤ੍ਰੰਤ ਸੂਰੰ ॥
गिरे ससत्र हीणं बिअसत्रंत सूरं ॥

किती वीर शस्त्रांपासून वंचित होऊन खाली पडले.

ਹਸੇ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤੰ ਭ੍ਰਮੀ ਗੈਣ ਹੂਰੰ ॥੭੩੫॥
हसे भूत प्रेतं भ्रमी गैण हूरं ॥७३५॥

आणि घोडे चालकांविना धावू लागले, योद्धे शस्त्रास्त्रांपासून वंचित होऊन पडले आणि भूत, राक्षस आणि स्वर्गीय कुमारी हसतमुखाने भटकू लागल्या.735.

ਘਣੰ ਘੋਰ ਨੀਸਾਣ ਬਜੇ ਅਪਾਰੰ ॥
घणं घोर नीसाण बजे अपारं ॥

ढगांच्या गडगडाटाप्रमाणे अफाट गर्जना होत होत्या.