श्री दसाम ग्रंथ

पान - 614

ਸੁਨਿ ਲੇਹੁ ਬ੍ਰਹਮ ਕੁਮਾਰ ॥੩੯॥

सुनि लेहु ब्रहम कुमार ॥३९॥

“जेव्हा आपण अवतार ग्रहण करू आणि तो जे काही करेल. हे ब्रह्मा ! तुम्ही संघाचे वर्णन करू शकता.”39.

ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥

नराज छंद ॥

नरज श्लोक

ਸੁ ਧਾਰਿ ਮਾਨੁਖੀ ਬਪੁੰ ਸੰਭਾਰਿ ਰਾਮ ਜਾਗਿ ਹੈ ॥

सु धारि मानुखी बपुं संभारि राम जागि है ॥

“तुम्ही मानवी रूप धारण करू शकता आणि रामाची कथा घेऊ शकता

ਬਿਸਾਰਿ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰਣੰ ਜੁਝਾਰ ਸਤ੍ਰੁ ਭਾਗਿ ਹੈ ॥

बिसारि ससत्र असत्रणं जुझार सत्रु भागि है ॥

रामाच्या तेजापुढे शत्रू शस्त्रे सोडून पळून जातील.

ਬਿਚਾਰ ਜੌਨ ਜੌਨ ਭਯੋ ਸੁਧਾਰਿ ਸਰਬ ਭਾਖੀਯੋ ॥

बिचार जौन जौन भयो सुधारि सरब भाखीयो ॥

ज्यांच्याकडे (पराक्रम असेल) त्या सर्वांचे काळजीपूर्वक दुरूस्तीसह वर्णन करणे.

ਹਜਾਰ ਕੋਊ ਨ ਕਿਯੋ ਕਰੋ ਬਿਚਾਰਿ ਸਬਦ ਰਾਖੀਯੋ ॥੪੦॥

हजार कोऊ न कियो करो बिचारि सबद राखीयो ॥४०॥

तो जे काही करेल, ते सुधारेल आणि त्यांचे वर्णन करेल आणि अडचणीच्या काळातही तेच विचारशील जगाची मांडणी करणाऱ्या कवितेतून प्रेरणा देईल.”40.

ਚਿਤਾਰਿ ਬੈਣ ਵਾਕਿਸੰ ਬਿਚਾਰਿ ਬਾਲਮੀਕ ਭਯੋ ॥

चितारि बैण वाकिसं बिचारि बालमीक भयो ॥

ब्रह्मदेवाला ('वकिसम') आकाशबाणीचे शब्द आठवले आणि ते ज्ञानी बाल्मिका म्हणून प्रकट झाले.

ਜੁਝਾਰ ਰਾਮਚੰਦ੍ਰ ਕੋ ਬਿਚਾਰ ਚਾਰੁ ਉਚਰ੍ਯੋ ॥

जुझार रामचंद्र को बिचार चारु उचर्यो ॥

भगवंताचे म्हणणे मानून ब्रह्मदेवाने वाल्मीकीचे रूप धारण केले आणि स्वतःला प्रकट केले आणि सर्वात शक्तिशाली रामचंद्रांनी केलेल्या कृतींची रचना त्यांनी काव्यात केली.

ਸੁ ਸਪਤ ਕਾਡਣੋ ਕਥ੍ਯੋ ਅਸਕਤ ਲੋਕੁ ਹੁਇ ਰਹ੍ਯੋ ॥

सु सपत काडणो कथ्यो असकत लोकु हुइ रह्यो ॥

ती (कथा) सात कथांमध्ये सांगितली (जे वाचून) लोक मंत्रमुग्ध झाले.

ਉਤਾਰ ਚਤ੍ਰਆਨਨੋ ਸੁਧਾਰਿ ਐਸ ਕੈ ਕਹ੍ਯੋ ॥੪੧॥

उतार चत्रआननो सुधारि ऐस कै कह्यो ॥४१॥

त्यांनी असहाय्य लोकांसाठी सात अध्यायांचे रामायण सुधारित पद्धतीने रचले.41.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਪ੍ਰਤਿ ਆਗਿਆ ਸਮਾਪਤੰ ॥

इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे ब्रहमा प्रति आगिआ समापतं ॥

ब्रह्मदेवाची आज्ञा असलेले वर्णनाचा शेवट.

ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥

नराज छंद ॥

नरज श्लोक

ਸੁ ਧਾਰਿ ਅਵਤਾਰ ਕੋ ਬਿਚਾਰ ਦੂਜ ਭਾਖਿ ਹੈ ॥

सु धारि अवतार को बिचार दूज भाखि है ॥

त्याने (ब्रह्मदेवाने) अवतार घेऊन (त्याची कथा) विचारपूर्वक वर्णन केली आहे.

ਬਿਸੇਖ ਚਤ੍ਰਾਨ ਕੇ ਅਸੇਖ ਸ੍ਵਾਦ ਚਾਖਿ ਹੈ ॥

बिसेख चत्रान के असेख स्वाद चाखि है ॥

अवतार धारण केल्यानंतर, ब्रह्मदेवाने आपल्या अंतःकरणाच्या पूर्णतेने आणि विशिष्ट प्रकारे, आपले विचार मांडले.

ਅਕਰਖ ਦੇਵਿ ਕਾਲਿਕਾ ਅਨਿਰਖ ਸਬਦ ਉਚਰੋ ॥

अकरख देवि कालिका अनिरख सबद उचरो ॥

देवी कालिका यांना आकर्षित करून ('आकर्षित') करून, त्याने अद्भुत शब्दांचा जप केला.

ਸੁ ਬੀਨ ਬੀਨ ਕੈ ਬਡੇ ਪ੍ਰਾਬੀਨ ਅਛ੍ਰ ਕੋ ਧਰੋ ॥੧॥

सु बीन बीन कै बडे प्राबीन अछ्र को धरो ॥१॥

त्याने परमेश्वराचे स्मरण केले आणि गीते रचली आणि निवडक शब्दांची कुशलतेने मांडणी करून महाकाव्य तयार केले.1.

ਬਿਚਾਰਿ ਆਦਿ ਈਸ੍ਵਰੀ ਅਪਾਰ ਸਬਦੁ ਰਾਖੀਐ ॥

बिचारि आदि ईस्वरी अपार सबदु राखीऐ ॥

प्रथम भगवंताचा विचार करून, (मग) अफाट शब्द योजले आहेत.

ਚਿਤਾਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਾਲ ਕੀ ਜੁ ਚਾਹੀਐ ਸੁ ਭਾਖੀਐ ॥

चितारि क्रिपा काल की जु चाहीऐ सु भाखीऐ ॥

दैवी विचारांसाठी त्यांनी 'ब्रह्म' शब्दाची निर्मिती केली आणि परमेश्वराचे स्मरण करून आणि त्याच्या कृपेने त्यांना जे हवे ते कथन केले.

ਨ ਸੰਕ ਚਿਤਿ ਆਨੀਐ ਬਨਾਇ ਆਪ ਲੇਹਗੇ ॥

न संक चिति आनीऐ बनाइ आप लेहगे ॥

मनात शंका नसावी, (परमेश्वर) स्वतःच उपचार (शक्ती) करील.

ਸੁ ਕ੍ਰਿਤ ਕਾਬਿ ਕ੍ਰਿਤ ਕੀ ਕਬੀਸ ਔਰ ਦੇਹਗੇ ॥੨॥

सु क्रित काबि क्रित की कबीस और देहगे ॥२॥

त्यांनी निःसंकोचपणे, अशा प्रकारे उत्तम महाकाव्य रामायण रचले, जे इतर कोणीही करू शकणार नाही.2.

ਸਮਾਨ ਗੁੰਗ ਕੇ ਕਵਿ ਸੁ ਕੈਸੇ ਕਾਬਿ ਭਾਖ ਹੈ ॥

समान गुंग के कवि सु कैसे काबि भाख है ॥

कवी (बाल्मीक) मुका आहे, कविता कशी पाठवणार.

ਅਕਾਲ ਕਾਲ ਕੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਬਨਾਇ ਗ੍ਰੰਥ ਰਾਖਿ ਹੈ ॥

अकाल काल की क्रिपा बनाइ ग्रंथ राखि है ॥

सर्व कवी त्याच्यापुढे मुके आहेत, ते कविता कसे रचणार? परमेश्वराच्या कृपेने त्यांनी या ग्रंथाची रचना केली

ਸੁ ਭਾਖ੍ਯ ਕਉਮਦੀ ਪੜੇ ਗੁਨੀ ਅਸੇਖ ਰੀਝ ਹੈ ॥

सु भाख्य कउमदी पड़े गुनी असेख रीझ है ॥

(वेदांची) भाषा आणि कौमदी यांचा अभ्यास केलेले सद्गुरु लोक विशेष प्रसन्न होतात.

ਬਿਚਾਰਿ ਆਪਨੀ ਕ੍ਰਿਤੰ ਬਿਸੇਖ ਚਿਤਿ ਖੀਝਿ ਹੈ ॥੩॥

बिचारि आपनी क्रितं बिसेख चिति खीझि है ॥३॥

भाषा आणि साहित्याचे जाणकार अभ्यासक ते आनंदाने वाचतात आणि त्यांच्या स्वतःच्या कृतीशी तुलना करताना त्यांच्या मनात राग येतो.3.

ਬਚਿਤ੍ਰ ਕਾਬ੍ਰਯ ਕੀ ਕਥਾ ਪਵਿਤ੍ਰ ਆਜ ਭਾਖੀਐ ॥

बचित्र काब्रय की कथा पवित्र आज भाखीऐ ॥

(त्या) विचित्र कवीची कथा आजही (जगात) पवित्र म्हटले जाते.

ਸੁ ਸਿਧ ਬ੍ਰਿਧ ਦਾਇਨੀ ਸਮ੍ਰਿਧ ਬੈਨ ਰਾਖੀਐ ॥

सु सिध ब्रिध दाइनी सम्रिध बैन राखीऐ ॥

त्यांच्या निष्कलंक कवितेची कथा जी खरोखरच अद्भुत कर्तृत्ववान आणि सामर्थ्यवान आहे, ही कथा आहे

ਪਵਿਤ੍ਰ ਨਿਰਮਲੀ ਮਹਾ ਬਚਿਤ੍ਰ ਕਾਬ੍ਰਯ ਕਥੀਐ ॥

पवित्र निरमली महा बचित्र काब्रय कथीऐ ॥

(बाल्मीकांनी) पाठ केलेली विचित्र कवी अतिशय शुद्ध आणि शुद्ध आहे.

ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਬਦ ਊਪਜੈ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕੌ ਨ ਕਿਜੀਐ ॥੪॥

पवित्र सबद ऊपजै चरित्र कौ न किजीऐ ॥४॥

त्यांची कविता अत्यंत शुद्ध असल्याचे म्हटले जाते आणि त्यातील प्रत्येक भाग निष्कलंक, पवित्र आणि अद्भुत आहे.4.

ਸੁ ਸੇਵ ਕਾਲ ਦੇਵ ਕੀ ਅਭੇਵ ਜਾਨਿ ਕੀਜੀਐ ॥

सु सेव काल देव की अभेव जानि कीजीऐ ॥

रामायणात दिलेल्या निर्देशानुसार आपण सदैव परमेश्वराच्या सेवेत असले पाहिजे

ਪ੍ਰਭਾਤ ਉਠਿ ਤਾਸੁ ਕੋ ਮਹਾਤ ਨਾਮ ਲੀਜੀਐ ॥

प्रभात उठि तासु को महात नाम लीजीऐ ॥

सकाळी लवकर उठून त्याचे नामस्मरण केले पाहिजे

ਅਸੰਖ ਦਾਨ ਦੇਹਿਗੋ ਦੁਰੰਤ ਸਤ੍ਰੁ ਘਾਇ ਹੈ ॥

असंख दान देहिगो दुरंत सत्रु घाइ है ॥

त्याच्या नामाच्या तेजाने अनेक पराक्रमी शत्रू मारले जातात आणि असंख्य प्रकारचे दान दिले जाते.

ਸੁ ਪਾਨ ਰਾਖਿ ਆਪਨੋ ਅਜਾਨ ਕੋ ਬਚਾਇ ਹੈ ॥੫॥

सु पान राखि आपनो अजान को बचाइ है ॥५॥

तो भगवंतही आपले नाव आपल्या मस्तकावर ठेवून आपल्यासारख्या अज्ञानी लोकांचे रक्षण करतो.५.

ਨ ਸੰਤ ਬਾਰ ਬਾਕਿ ਹੈ ਅਸੰਤ ਜੂਝਿ ਹੈ ਬਲੀ ॥

न संत बार बाकि है असंत जूझि है बली ॥

संतांचे केसही विरळत नाहीत आणि अयोग्य योद्धे युद्धात मरतात.

ਬਿਸੇਖ ਸੈਨ ਭਾਜ ਹੈ ਸਿਤੰਸ ਰੇਣ ਨਿਰਦਲੀ ॥

बिसेख सैन भाज है सितंस रेण निरदली ॥

अनेक पराक्रमी योद्ध्यांच्या लढाईनंतरही संत असुरक्षित राहतात आणि दुःखाच्या शक्तींपुढे आणि त्यांच्या कृपेच्या आणि शांततेच्या पांढऱ्या बाणांपुढे दुःख आणि दुःखाच्या शक्ती उडून जातात.

ਕਿ ਆਨਿ ਆਪੁ ਹਾਥ ਦੈ ਬਚਾਇ ਮੋਹਿ ਲੇਹਿੰਗੇ ॥

कि आनि आपु हाथ दै बचाइ मोहि लेहिंगे ॥

(त्या वेळी) परमेश्वर मला हात देईल आणि मला वाचवेल.

ਦੁਰੰਤ ਘਾਟ ਅਉਘਟੇ ਕਿ ਦੇਖਨੈ ਨ ਦੇਹਿੰਗੇ ॥੬॥

दुरंत घाट अउघटे कि देखनै न देहिंगे ॥६॥

तो प्रभू त्याच्या कृपेने माझे रक्षण करील आणि मी कधीही दु:ख आणि संकटातून जाणार नाही.6.

ਇਤਿ ਅਵਤਾਰ ਬਾਲਮੀਕ ਪ੍ਰਿਥਮ ਸਮਾਪਤੰ ॥੧॥

इति अवतार बालमीक प्रिथम समापतं ॥१॥

वाल्मिकीच्या पहिल्या अवताराचा शेवट.

ਦੁਤੀਯਾ ਅਵਤਾਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਸਪ ਕਥਨੰ ॥

दुतीया अवतार ब्रहमा कसप कथनं ॥

ब्रह्मदेवाचा दुसरा अवतार कश्यपचे वर्णन

ਪਾਧੜੀ ਛੰਦ ॥

पाधड़ी छंद ॥

पाढारी श्लोक

ਪੁਨਿ ਧਰਾ ਬ੍ਰਹਮ ਕਸਪ ਵਤਾਰ ॥

पुनि धरा ब्रहम कसप वतार ॥

तेव्हा ब्रह्मदेवाने कशपाचा अवतार धारण केला.

ਸ੍ਰੁਤਿ ਕਰੇ ਪਾਠ ਤ੍ਰੀਅ ਬਰੀ ਚਾਰ ॥

स्रुति करे पाठ त्रीअ बरी चार ॥

(त्याने) वेदांचे पठण केले आणि चार पत्नींशी विवाह केला.

ਮਥਨੀ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਕੀਨੀ ਪ੍ਰਗਾਸ ॥

मथनी स्रिसटि कीनी प्रगास ॥

(त्यांनी) माथेनने सृष्टी निर्माण करून प्रकाशित केली होती.

ਉਪਜਾਇ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਸੁ ਬਾਸ ॥੭॥

उपजाइ देव दानव सु बास ॥७॥

ब्रह्मदेवाने कश्यप अवतार धारण करून, श्रुतींचे (वेद) पाठ केले आणि चार स्त्रियांशी विवाह केला, त्यानंतर त्याने संपूर्ण जगाची निर्मिती केली, जेव्हा देव आणि दानव दोन्ही निर्माण झाले.7.