श्री दसाम ग्रंथ

पान - 590

ਤਾਜ ਕਹੂੰ ਗਜਰਾਜ ਰਣੰ ਭਟ ਕੇਸਨ ਤੇ ਗਹਿ ਕੇਸਨ ਜੂਟੇ ॥

ताज कहूं गजराज रणं भट केसन ते गहि केसन जूटे ॥

कुठे रणांगणात मुकुट पडले आहेत, (कुठे) मोठे हत्ती (पडले आहेत) तर कुठे योद्धे (एकमेकांच्या) केसेस धरण्यात व्यस्त आहेत.

ਪਉਨ ਸਮਾਨ ਬਹੈ ਕਲਿ ਬਾਨ ਸਬੈ ਅਰਿ ਬਾਦਲ ਸੇ ਚਲਿ ਫੂਟੇ ॥੩੮੮॥

पउन समान बहै कलि बान सबै अरि बादल से चलि फूटे ॥३८८॥

कुठे शेजारी तर कुठे हत्ती पळताना दिसला, एकमेकाचे केस पकडणारे योद्धे त्यांच्याशी युद्धात गुंतले होते, बाण वाऱ्यासारखे सोडले जात होते आणि त्यांच्याबरोबर बाण वाऱ्यासारखे सोडले जात होते.

ਧਾਇ ਪਰੇ ਕਰਿ ਕੋਪ ਬੜੇ ਭਟ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਸੰਭਾਰੇ ॥

धाइ परे करि कोप बड़े भट बान कमान क्रिपान संभारे ॥

महान योद्धे बाण, धनुष्य, किरपाण (कवच इ.) रागाने खाली पडले.

ਪਟਿਸ ਲੋਹਹਥੀ ਪਰਸਾ ਕਰਿ ਕ੍ਰੋਧ ਚਹੂੰ ਦਿਸ ਚਉਕ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

पटिस लोहहथी परसा करि क्रोध चहूं दिस चउक प्रहारे ॥

आपले बाण, धनुष्य आणि तलवारी धरून महान योद्धे (विरोधकांवर) पडले, योद्धे आपल्या तलवारी, कुऱ्हाडी इत्यादी हातात घेऊन चारही दिशांनी वार करत होते.

ਕੁੰਜਰ ਪੁੰਜ ਗਿਰੇ ਰਣਿ ਮੂਰਧਨ ਸੋਭਤ ਹੈ ਅਤਿ ਡੀਲ ਡਿਲਾਰੇ ॥

कुंजर पुंज गिरे रणि मूरधन सोभत है अति डील डिलारे ॥

हत्तींचे कळप आणि डोके रणांगणावर पडलेले आहेत आणि मोठे (हत्ती) दाखवत आहेत.

ਰਾਵਣ ਰਾਮ ਸਮੈ ਰਣ ਕੇ ਗਿਰਿਰਾਜ ਨੋ ਹਨਵੰਤਿ ਉਖਾਰੇ ॥੩੮੯॥

रावण राम समै रण के गिरिराज नो हनवंति उखारे ॥३८९॥

युद्धात पडलेल्या हत्तींचे गट त्यांच्या चेहऱ्यावर आणि आधारावर होते आणि ते राम-रावण युद्धात हनुमानाने उखडलेल्या आणि फेकल्या गेलेल्या पर्वतांसारखे दिसू लागले.389.

ਚਓਪੁ ਚਰੀ ਚਤੁਰੰਗ ਚਮੂੰ ਕਰੁਣਾਲਯ ਕੇ ਪਰ ਸਿੰਧੁਰ ਪੇਲੇ ॥

चओपु चरी चतुरंग चमूं करुणालय के पर सिंधुर पेले ॥

चतुरंगणी सेना ('चमून') मोठ्या उत्साहात आरूढ झाली आहे, कल्कीवर ('कुरुणल्य') हत्ती चढले आहेत.

ਧਾਇ ਪਰੇ ਕਰਿ ਕੋਪ ਹਠੀ ਕਰ ਕਾਟਿ ਸਬੈ ਪਗ ਦ੍ਵੈ ਨ ਪਿਛੇਲੇ ॥

धाइ परे करि कोप हठी कर काटि सबै पग द्वै न पिछेले ॥

चतुर्दशी सैन्य घेऊन भगवान (कल्की) हत्तींद्वारे हल्ला करून अखंड योद्धे कापले गेले, तरीही त्यांनी आपली पावले मागे टाकली नाहीत.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨਨ ਕੇ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਘਨੇ ਤਨਿ ਆਯੁਧ ਝੇਲੇ ॥

बान कमान क्रिपानन के घन स्याम घने तनि आयुध झेले ॥

घनश्याम (कल्की) च्या अंगावर धनुष्यबाण, किरपाण असे चिलखत आहेत.

ਸ੍ਰੋਨ ਰੰਗੇ ਰਮਣੀਅ ਰਮਾਪਤਿ ਫਾਗੁਨ ਅੰਤਿ ਬਸੰਤ ਸੇ ਖੇਲੇ ॥੩੯੦॥

स्रोन रंगे रमणीअ रमापति फागुन अंति बसंत से खेले ॥३९०॥

धनुष्य, तलवारी आणि इतर शस्त्रांचा वार सहन करून आणि रक्ताने रंगलेले, भगवान (कल्की) वसंत ऋतूमध्ये होळी खेळलेल्या व्यक्तीसारखे दिसत होते.390.

ਘਾਇ ਸਬੈ ਸਹਿ ਕੈ ਕਮਲਾਪਤਿ ਕੋਪਿ ਭਰ੍ਯੋ ਕਰਿ ਆਯੁਧ ਲੀਨੇ ॥

घाइ सबै सहि कै कमलापति कोपि भर्यो करि आयुध लीने ॥

(शत्रूचे) प्रहार सहन करून क्रोधाने भरलेल्या कल्कि अवताराने ('कमलापती') हातात शस्त्रे घेतली आहेत.

ਦੁਜਨ ਸੈਨ ਬਿਖੈ ਧਸਿ ਕੈ ਛਿਨ ਮੈ ਬਿਨ ਪ੍ਰਾਣ ਸਬੈ ਅਰਿ ਕੀਨੇ ॥

दुजन सैन बिखै धसि कै छिन मै बिन प्राण सबै अरि कीने ॥

जखमी अवस्थेत भगवंत अत्यंत क्रोधित झाले आणि त्यांनी आपली शस्त्रे हातात घेतली, तो शत्रूच्या सैन्यात घुसला आणि क्षणार्धात सर्वांचा वध केला.

ਟੂਟ ਪਰੇ ਰਮਣੀ ਅਸ ਭੂਖਣ ਬੀਰ ਬਲੀ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਚੀਨੇ ॥

टूट परे रमणी अस भूखण बीर बली अति सुंदर चीने ॥

भूषण (कल्की वारीवर) सुंदर तलवार धारण करणारे त्यांचे तुकडे झाले आणि पराक्रमी योद्ध्यांना ते अतिशय सुंदर वाटले.

ਯੌ ਉਪਮਾ ਉਪਜੀ ਮਨ ਮੈ ਰਣ ਭੂਮਿ ਕੋ ਮਾਨਹੁ ਭੂਖਨ ਦੀਨੇ ॥੩੯੧॥

यौ उपमा उपजी मन मै रण भूमि को मानहु भूखन दीने ॥३९१॥

तो योद्धांवर पडला आणि त्याने रणांगणातील सर्व योद्ध्यांना जखमांचे दागिने दिल्याप्रमाणे तो अतिशय सुंदर दिसत होता.391.

ਚਉਪਿ ਚੜਿਓ ਕਰਿ ਕੋਪ ਕਲੀ ਕ੍ਰਿਤ ਆਯੁਧ ਅੰਗ ਅਨੇਕਨ ਸਾਜੇ ॥

चउपि चड़िओ करि कोप कली क्रित आयुध अंग अनेकन साजे ॥

क्रोधित झालेली कल्की उत्साहाने वर आली आहे आणि तिच्या शरीरावर अनेक कवचांनी सजलेली आहे.

ਤਾਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਉਪੰਗ ਮੁਚੰਗ ਸੁ ਭਾਤਿ ਅਨੇਕ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਬਾਜੇ ॥

ताल म्रिदंग उपंग मुचंग सु भाति अनेक भली बिधि बाजे ॥

भगवान कल्किने आपले अंग शस्त्रांनी सजवले आणि मोठ्या क्रोधाने पुढे गेले, युद्धाच्या मैदानात ढोलकीसह अनेक वाद्ये वाजवली गेली.

ਪੂਰਿ ਫਟੀ ਛੁਟਿ ਧੂਰ ਜਟੀ ਜਟ ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਦੋਊ ਉਠਿ ਭਾਜੇ ॥

पूरि फटी छुटि धूर जटी जट देव अदेव दोऊ उठि भाजे ॥

(सर्व जगात) नाद भरला, शिवाची समाधी सुटली; देव आणि दानव दोघेही उठले आणि पळून गेले.

ਕੋਪ ਕਛੂ ਕਰਿ ਕੈ ਚਿਤ ਮੋ ਕਲਕੀ ਅਵਤਾਰ ਜਬੈ ਰਣਿ ਗਾਜੇ ॥੩੯੨॥

कोप कछू करि कै चित मो कलकी अवतार जबै रणि गाजे ॥३९२॥

ते भयंकर युद्ध पाहून शिवाची मळलेली कुलपेही सैल झाली आणि देव आणि दानव दोघेही पळून गेले, हे सर्व त्या वेळी घडले जेव्हा कल्कि रणांगणात क्रोधाने गडगडला.392.

ਬਾਜ ਹਨੇ ਗਜਰਾਜ ਹਨੇ ਨ੍ਰਿਪਰਾਜ ਹਨੇ ਰਣ ਭੂਮਿ ਗਿਰਾਏ ॥

बाज हने गजराज हने न्रिपराज हने रण भूमि गिराए ॥

घोडे मारले गेले, मोठमोठे हत्ती मारले गेले, अगदी राजेही मारले गेले आणि रणांगणावर फेकले गेले.

ਡੋਲਿ ਗਿਰਿਓ ਗਿਰ ਮੇਰ ਰਸਾਤਲ ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਸਬੈ ਭਹਰਾਏ ॥

डोलि गिरिओ गिर मेर रसातल देव अदेव सबै भहराए ॥

रणांगणात घोडे, हत्ती आणि राजे मारले गेले, सुमेरू पर्वत थरथर कापला आणि पृथ्वीवर आदळला, देव आणि दानव दोघेही भयभीत झाले.

ਸਾਤੋਊ ਸਿੰਧੁ ਸੁਕੀ ਸਰਤਾ ਸਬ ਲੋਕ ਅਲੋਕ ਸਬੈ ਥਹਰਾਏ ॥

सातोऊ सिंधु सुकी सरता सब लोक अलोक सबै थहराए ॥

सात समुद्रासह सर्व नद्या कोरड्या पडल्या आहेत; लोक आणि आलोक (पुढे) सर्व थरथर कापले आहेत.

ਚਉਕ ਚਕੇ ਦ੍ਰਿਗਪਾਲ ਸਬੈ ਕਿਹ ਪੈ ਕਲਕੀ ਕਰਿ ਕੋਪ ਰਿਸਾਏ ॥੩੯੩॥

चउक चके द्रिगपाल सबै किह पै कलकी करि कोप रिसाए ॥३९३॥

सर्व सात महासागर आणि सर्व नद्या भितीने सुकल्या, सर्व लोक थरथर कापले, सर्व दिशांचे रक्षक आश्चर्यचकित झाले की कल्किने क्रोधाने कोणावर हल्ला केला आहे.393.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਰਿ ਹਠੀ ਹਠ ਠਾਨਿ ਹਠੀ ਰਣਿ ਕੋਟਿਕੁ ਮਾਰੇ ॥

बान कमान संभारि हठी हठ ठानि हठी रणि कोटिकु मारे ॥

जिद्दी योद्ध्यांनी जिद्दीने रणांगणात धनुष्यबाण सांभाळून अनेक शत्रूंना मारले आहे.

ਜਾਘ ਕਹੂੰ ਸਿਰ ਬਾਹ ਕਹੂੰ ਅਸਿ ਰੇਣੁ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸਬੈ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

जाघ कहूं सिर बाह कहूं असि रेणु प्रमाण सबै करि डारे ॥

धनुष्यबाण धरून कल्किने करोडो शत्रूंचा संहार केला, पाय, मस्तक आणि तलवारी अनेक ठिकाणी विखुरल्या, भगवान (कल्कि) सर्व धुळीत लोटले.

ਬਾਜ ਕਹੂੰ ਗਜਰਾਜ ਧੁਜਾ ਰਥ ਉਸਟ ਪਰੇ ਰਣਿ ਪੁਸਟ ਬਿਦਾਰੇ ॥

बाज कहूं गजराज धुजा रथ उसट परे रणि पुसट बिदारे ॥

कोणी घोडे, कोणी मोठे हत्ती तर कोणी उंट, ध्वज, रथ पाठीवर शेतात पडलेले आहेत.

ਜਾਨੁਕ ਬਾਗ ਬਨਿਓ ਰਣਿ ਮੰਡਲ ਪੇਖਨ ਕਉ ਜਟਿ ਧੂਰ ਪਧਾਰੇ ॥੩੯੪॥

जानुक बाग बनिओ रणि मंडल पेखन कउ जटि धूर पधारे ॥३९४॥

हत्ती, घोडे, रथ आणि उंट मेलेले पडले होते, रणांगण बनले आहे असे वाटत होते आणि बाण होते आणि शिव इकडे तिकडे फिरत होते.394.

ਲਾਜ ਭਰੇ ਅਰਿਰਾਜ ਚਹੂੰ ਦਿਸ ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਨਹੀ ਆਨਿ ਘਿਰੇ ॥

लाज भरे अरिराज चहूं दिस भाजि चले नही आनि घिरे ॥

क्रोधाने भरलेले शत्रू राजे चारही दिशांना पळून गेले असून त्यांना वेढा घालता आला नाही.

ਗਹਿ ਬਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਛਟ ਛੈਲ ਛਕੇ ਚਿਤ ਚੌਪ ਚਿਰੇ ॥

गहि बान क्रिपान गदा बरछी छट छैल छके चित चौप चिरे ॥

लज्जेने भरलेले वैमनस्यपूर्ण राजे चारही दिशांना धावले आणि त्यांनी पुन्हा दुहेरी आवेशाने आपल्या तलवारी, गदा, भाला इत्यादी हाती घेऊन वार करायला सुरुवात केली.

ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ ਸੁਜਾਨ ਅਜਾਨੁ ਭੁਜਾ ਕਰਿ ਪੈਜ ਪਰੇ ਨਹੀ ਫੇਰਿ ਫਿਰੇ ॥

प्रतिमान सुजान अजानु भुजा करि पैज परे नही फेरि फिरे ॥

(देवाचा) प्रतिनिधी सुजन (कल्की) ज्याचे हात गुडघ्यापर्यंत आहेत, (वित्रु राजे) त्याच्यावर क्रोधाने तुटून पडले आहेत आणि ते मागे फिरले नाहीत.

ਰਣ ਮੋ ਮਰਿ ਕੈ ਜਸ ਕੋ ਕਰਿ ਕੈ ਹਰਿ ਸੋ ਲਰਿ ਕੈ ਭਵ ਸਿੰਧੁ ਤਰੇ ॥੩੯੫॥

रण मो मरि कै जस को करि कै हरि सो लरि कै भव सिंधु तरे ॥३९५॥

जो कोणी त्या पराक्रमी परमेश्वराशी युद्ध करायला आला होता तो जिवंत परतला नाही, तो परमेश्वराशी (कल्कि) लढत असताना आणि भयाच्या महासागराच्या पलीकडे जाताना मरण पावला.395.

ਰੰਗ ਸੋ ਜਾਨੁ ਸੁਰੰਗੇ ਹੈ ਸਿੰਧੁਰ ਛੂਟੀ ਹੈ ਸੀਸ ਪੈ ਸ੍ਰੋਨ ਅਲੇਲੈ ॥

रंग सो जानु सुरंगे है सिंधुर छूटी है सीस पै स्रोन अलेलै ॥

हत्ती (रक्ताच्या) रंगात रंगले आहेत आणि (त्यांच्या) डोक्यातून सतत रक्त वाहते.

ਬਾਜ ਗਿਰੇ ਭਟ ਰਾਜ ਕਹੂੰ ਬਿਚਲੇ ਕੁਪ ਕੈ ਕਲ ਕੇ ਅਸਿ ਕੇਲੈ ॥

बाज गिरे भट राज कहूं बिचले कुप कै कल के असि केलै ॥

रक्ताच्या धारांनी त्यांच्यावर पडून सुंदर रंगात रंगलेले हत्ती दिसतात, भगवान कल्किने आपल्या क्रोधाने असा कहर केला की कुठे घोडे खाली पडले तर कुठे पराक्रमी योद्धे पाडले गेले.

ਚਾਚਰ ਜਾਨੁ ਕਰੈ ਬਸੁਧਾ ਪਰ ਜੂਝਿ ਗਿਰੇ ਪਗ ਦ੍ਵੈ ਨ ਪਛੇਲੈ ॥

चाचर जानु करै बसुधा पर जूझि गिरे पग द्वै न पछेलै ॥

(योद्धे इतक्या त्वेषाने लढत आहेत) जमिनीवर गिधाडाप्रमाणे; लढून ते पडतात, पण मागे हटत नाहीत.

ਜਾਨੁਕ ਪਾਨ ਕੈ ਭੰਗ ਮਲੰਗ ਸੁ ਫਾਗੁਨ ਅੰਤਿ ਬਸੰਤ ਸੋ ਖੇਲੈ ॥੩੯੬॥

जानुक पान कै भंग मलंग सु फागुन अंति बसंत सो खेलै ॥३९६॥

योद्धे निश्चितपणे पृथ्वीवर पडत असले तरी ते दोन पावलेही मागे सरकत नाहीत, भांग पिऊन होळी खेळणाऱ्या कुस्तीपटूंप्रमाणे ते सर्वजण दिसले.396.

ਜੇਤਕ ਜੀਤਿ ਬਚੇ ਸੁ ਸਬੈ ਭਟ ਚਓਪ ਚੜੇ ਚਹੁੰ ਓਰਨ ਧਾਏ ॥

जेतक जीति बचे सु सबै भट चओप चड़े चहुं ओरन धाए ॥

जितके योद्धे जिवंत राहिले, उत्साहाने भरले, त्यांनी पुन्हा आरूढ होऊन (कल्की) चारही बाजूंनी हल्ला केला.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਅਸਿ ਕਾਢਿ ਲਏ ਕਰ ਮੋ ਚਮਕਾਏ ॥

बान कमान गदा बरछी असि काढि लए कर मो चमकाए ॥

जे योद्धे वाचले, त्यांनी चारही बाजूंनी मोठ्या आवेशाने हल्ला केला, हातात धनुष्य, बाण, गदा, कंदी आणि तलवारी घेऊन त्यांनी त्यांना चमकवले.

ਚਾਬੁਕ ਮਾਰਿ ਤੁਰੰਗ ਧਸੇ ਰਨਿ ਸਾਵਨ ਕੀ ਘਟਿ ਜਿਉ ਘਹਰਾਏ ॥

चाबुक मारि तुरंग धसे रनि सावन की घटि जिउ घहराए ॥

घोडे फटके मारले गेले आणि युद्धाच्या मैदानात डुंबले गेले आणि गोणपाटासारखे पसरले गेले.

ਸ੍ਰੀ ਕਲਕੀ ਕਰਿ ਲੈ ਕਰਵਾਰਿ ਸੁ ਏਕ ਹਨੇ ਅਰਿ ਅਨੇਕ ਪਰਾਏ ॥੩੯੭॥

स्री कलकी करि लै करवारि सु एक हने अरि अनेक पराए ॥३९७॥

आपल्या घोड्यांना चाबकाचे फटके मारत आणि सावनच्या ढगांप्रमाणे ओवाळत ते शत्रूच्या सैन्यात घुसले, परंतु आपली तलवार हातात घेऊन भगवान (कल्कि) अनेकांना मारले आणि अनेक पळून गेले.397.

ਮਾਰ ਮਚੀ ਬਿਸੰਭਾਰ ਜਬੈ ਤਬ ਆਯੁਧ ਛੋਰਿ ਸਬੈ ਭਟ ਭਾਜੇ ॥

मार मची बिसंभार जबै तब आयुध छोरि सबै भट भाजे ॥

जेव्हा (कल्कीकडून) मारेकऱ्याचा प्रहार झाला तेव्हा सर्व योद्धे आपली शस्त्रे खाली टाकून पळून गेले.

ਡਾਰਿ ਹਥ੍ਯਾਰ ਉਤਾਰਿ ਸਨਾਹਿ ਸੁ ਏਕ ਹੀ ਬਾਰ ਭਜੇ ਨਹੀ ਗਾਜੇ ॥

डारि हथ्यार उतारि सनाहि सु एक ही बार भजे नही गाजे ॥

अशा रीतीने भयंकर युद्ध सुरू झाल्यावर योद्धे आपली शस्त्रे सोडून पळून गेले, त्यांनी आपली शस्त्रे टाकली आणि शस्त्रे टाकून पळ काढला आणि नंतर त्यांनी आरडाओरडा केला नाही.