श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1106


ਝਖ ਕੇਤੁਕ ਬਾਨਨ ਪੀੜਤ ਭੀ ਮਨ ਜਾਇ ਰਹਿਯੋ ਮਨ ਮੋਹਨ ਮੈ ॥
झख केतुक बानन पीड़त भी मन जाइ रहियो मन मोहन मै ॥

कामदेव ('झक केतू') च्या बाणांनी अनेकांना ग्रासले आहे आणि त्यांचे मन मनमोहनाकडे गेले आहे.

ਮਨੋ ਦੀਪਕ ਭੇਦ ਸੁਨੋ ਸੁਰ ਨਾਦ ਮ੍ਰਿਗੀ ਗਨ ਜਾਨੁ ਬਿਧੀ ਮਨ ਮੈ ॥੪੮॥
मनो दीपक भेद सुनो सुर नाद म्रिगी गन जानु बिधी मन मै ॥४८॥

(असे दिसते) जणू दीपकचे रहस्य (पर्वण सापडले आहे) किंवा जणू अनेक हरणांच्या कळपाचा आवाज ऐकून मनाला छेद दिला आहे. ४८.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਕਰਿ ਕਰਿ ਤ੍ਰਿਯਾ ਹਾਰਤ ਭਈ ਅਨੇਕ ॥
अनिक जतन करि करि त्रिया हारत भई अनेक ॥

अनेक महिलांनी विविध प्रयत्न करूनही अपयश आले आहे.

ਬਨ ਹੀ ਕੌ ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਤ ਭਯੋ ਮਾਨਿਯੋ ਬਚਨ ਨ ਏਕ ॥੪੯॥
बन ही कौ न्रिप जात भयो मानियो बचन न एक ॥४९॥

पण राजा निघून गेला आणि कोणाचेही ऐकले नाही. 49.

ਜਬ ਰਾਜਾ ਬਨ ਮੈ ਗਏ ਗੋਰਖ ਗੁਰੂ ਬੁਲਾਇ ॥
जब राजा बन मै गए गोरख गुरू बुलाइ ॥

राजा बाणावर गेल्यावर (तेव्हा) गुरु गोरखनाथांनी त्याला बोलावले.

ਬਹੁਰਿ ਭਾਤਿ ਸਿਛ੍ਯਾ ਦਈ ਤਾਹਿ ਸਿਖ੍ਯ ਠਹਰਾਇ ॥੫੦॥
बहुरि भाति सिछ्या दई ताहि सिख्य ठहराइ ॥५०॥

त्यांना विविध प्रकारचे शिक्षण देऊन त्यांना आपले शिष्य बनवले. 50.

ਭਰਥਰੀ ਬਾਚ ॥
भरथरी बाच ॥

भरथरी म्हणाले:

ਕਵਨ ਮਰੈ ਮਾਰੈ ਕਵਨ ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਕਹ ਕੋਇ ॥
कवन मरै मारै कवन कहत सुनत कह कोइ ॥

(हे गुरु गोरखनाथ! असे म्हणा) कोण मरतो, कोण मारतो, कोण बोलतो, कोण ऐकतो,

ਕੋ ਰੋਵੈ ਕਵਨੈ ਹਸੈ ਕਵਨ ਜਰਾ ਜਿਤ ਹੋਇ ॥੫੧॥
को रोवै कवनै हसै कवन जरा जित होइ ॥५१॥

कोण रडते, कोण हसते, कोण म्हातारपणावर मात करणार आहे? ५१

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਹਸਿ ਗੋਰਖ ਇਮਿ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
हसि गोरख इमि बचन उचारे ॥

गोरख हसला आणि म्हणाला,

ਸੁਨਹੁ ਭਰਥ ਹਰਿ ਰਾਜ ਹਮਾਰੇ ॥
सुनहु भरथ हरि राज हमारे ॥

माझा भाऊ हरी राजा! ऐका

ਸਤਿ ਝੂਠ ਮੂਓ ਹੰਕਾਰਾ ॥
सति झूठ मूओ हंकारा ॥

सत्य, असत्य आणि गर्व मरतात,

ਕਬਹੂ ਮਰਤ ਨ ਬੋਲਨਹਾਰਾ ॥੫੨॥
कबहू मरत न बोलनहारा ॥५२॥

पण बोलणारा आत्मा कधीच मरत नाही. 52.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਕਾਲ ਮਰੈ ਕਾਯਾ ਮਰੈ ਕਾਲੈ ਕਰਤ ਉਚਾਰ ॥
काल मरै काया मरै कालै करत उचार ॥

वेळ मरते, शरीर मरते आणि फक्त वेळ (शब्द) उच्चारते.

ਜੀਭੈ ਗੁਨ ਬਖ੍ਯਾਨ ਹੀ ਸ੍ਰਵਨਨ ਸੁਨਤ ਸੁਧਾਰ ॥੫੩॥
जीभै गुन बख्यान ही स्रवनन सुनत सुधार ॥५३॥

जिभेचा गुण म्हणजे बोलणे आणि कानांचे कार्य पूर्ण ऐकणे. ५३.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਕਾਲ ਨੈਨ ਹ੍ਵੈ ਸਭਨ ਨਿਹਰਈ ॥
काल नैन ह्वै सभन निहरई ॥

काल नैना बनून सर्व पाहतो.

ਕਾਲ ਬਕਤ੍ਰ ਹ੍ਵੈ ਬਾਕ ਉਚਰਈ ॥
काल बकत्र ह्वै बाक उचरई ॥

मुख बनून काल बानी (वाक्) उच्चारतो.

ਕਾਲ ਮਰਤ ਕਾਲ ਹੀ ਮਾਰੈ ॥
काल मरत काल ही मारै ॥

कॉल मरतो आणि कॉल फक्त मारतो.

ਭੂਲਾ ਲੋਗ ਭਰਮ ਬੀਚਾਰੈ ॥੫੪॥
भूला लोग भरम बीचारै ॥५४॥

(या वास्तवाचे) जे गाफील आहेत ते भ्रमात पडलेले आहेत. ५४.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਕਾਲ ਹਸਤ ਕਾਲੈ ਰੋਵਤ ਕਰਤ ਜਰਾ ਜਿਤ ਹੋਇ ॥
काल हसत कालै रोवत करत जरा जित होइ ॥

फक्त वेळ हसवते, फक्त वेळ रडते, फक्त वेळ म्हातारपणावर जिंकते.

ਕਾਲ ਪਾਇ ਉਪਜਤ ਸਭੈ ਕਾਲ ਪਾਇ ਬਧ ਹੋਇ ॥੫੫॥
काल पाइ उपजत सभै काल पाइ बध होइ ॥५५॥

सर्वजण केवळ दुष्काळानेच जन्माला येतात आणि दुष्काळानेच मरतात. ५५.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਕਾਲੈ ਮਰਤ ਕਾਲ ਹੀ ਮਾਰੈ ॥
कालै मरत काल ही मारै ॥

कॉल फक्त मरतो, कॉल फक्त मारतो.

ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਪਿੰਡ ਅਵਾਰਾ ਪਾਰੈ ॥
भ्रमि भ्रमि पिंड अवारा पारै ॥

(वेळ स्वतः) हालचालीत भ्रमाने शरीर ('गाव') गृहीत धरतो.

ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮੂਓ ਹੰਕਾਰਾ ॥
काम क्रोध मूओ हंकारा ॥

वासना, क्रोध आणि अभिमान मरतात,

ਏਕ ਨ ਮਰਿਯੋ ਸੁ ਬੋਲਣਹਾਰਾ ॥੫੬॥
एक न मरियो सु बोलणहारा ॥५६॥

(मात्र) वक्ता (कर्ता) मरत नाही. ५६.

ਆਸਾ ਕਰਤ ਸਕਲ ਜਗ ਮਰਈ ॥
आसा करत सकल जग मरई ॥

आशेने सारे जग मरते.

ਕੌਨ ਪੁਰਖੁ ਆਸਾ ਪਰਹਰਈ ॥
कौन पुरखु आसा परहरई ॥

आशा सोडणारा माणूस कोण?

ਜੋ ਨਰ ਕੋਊ ਆਸ ਕੌ ਤ੍ਯਾਗੈ ॥
जो नर कोऊ आस कौ त्यागै ॥

जो आशा सोडतो

ਸੋ ਹਰਿ ਕੇ ਪਾਇਨ ਸੌ ਲਾਗੈ ॥੫੭॥
सो हरि के पाइन सौ लागै ॥५७॥

तो भगवंताच्या चरणी स्थान घेतो. ५७.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਆਸਾ ਕੀ ਆਸਾ ਪੁਰਖ ਜੋ ਕੋਊ ਤਜਤ ਬਨਾਇ ॥
आसा की आसा पुरख जो कोऊ तजत बनाइ ॥

जो माणूस आशेचा त्याग करतो,

ਪਾਪ ਪੁੰਨ੍ਯ ਸਰ ਤਰਿ ਤੁਰਤ ਪਰਮ ਪੁਰੀ ਕਹ ਜਾਇ ॥੫੮॥
पाप पुंन्य सर तरि तुरत परम पुरी कह जाइ ॥५८॥

तो पटकन पाप आणि पुण्य यांचा साठा (जग) पार करून परमपुरीला जातो. ५८.

ਜ੍ਯੋ ਸਮੁੰਦਹਿ ਗੰਗਾ ਮਿਲਤ ਸਹੰਸ ਧਾਰ ਕੈ ਸਾਜ ॥
ज्यो समुंदहि गंगा मिलत सहंस धार कै साज ॥

जशी गंगा हजारो प्रवाह बनवून समुद्रात विलीन होते,

ਤ੍ਯੋਂ ਗੋਰਖ ਰਿਖਿਰਾਜ ਸਿਯੋਂ ਆਜੁ ਮਿਲ੍ਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ॥੫੯॥
त्यों गोरख रिखिराज सियों आजु मिल्यो न्रिप राज ॥५९॥

त्याचप्रमाणे शिरोमणी राजा (भरथरी) रिखी राज गोरख यांच्याशी जमला आहे.59.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਯਾਤੇ ਮੈ ਬਿਸਥਾਰ ਨ ਕਰੌ ॥
याते मै बिसथार न करौ ॥

त्यामुळे मी अधिक तपशीलात जाणार नाही

ਗ੍ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਅਤਿ ਚਿਤ ਡਰੌ ॥
ग्रंथ बढन ते अति चित डरौ ॥

कारण माझ्या मनात शास्त्रावर जाण्याची भीती आहे.

ਤਾ ਤੇ ਕਥਾ ਨ ਅਧਿਕ ਬਢਾਈ ॥
ता ते कथा न अधिक बढाई ॥

त्यामुळे कथा फार वाढलेली नाही.

ਭੂਲ ਪਰੀ ਤਹ ਲੇਹੁ ਬਨਾਈ ॥੬੦॥
भूल परी तह लेहु बनाई ॥६०॥

(जर) ते विसरले असेल तर दुरुस्त करा. ६०.

ਗੋਰਖ ਸੋ ਗੋਸਟਿ ਜਬ ਭਈ ॥
गोरख सो गोसटि जब भई ॥

जेव्हा (राजा भरथरी हरी) गोरखला भेट दिली

ਰਾਜਾ ਕੀ ਦੁਰਮਤਿ ਸਭ ਗਈ ॥
राजा की दुरमति सभ गई ॥

त्यामुळे राजाचा मूर्खपणा संपला.

ਸੀਖਤ ਗ੍ਯਾਨ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ॥
सीखत ग्यान भली बिधि भयो ॥

(त्याने) ज्ञान चांगले शिकले