श्री दसाम ग्रंथ

पान - 379

ਹਰਿ ਆਵਤ ਅਗ੍ਰ ਮਿਲੀ ਕੁਬਿਜਾ ਹਰਿ ਕੋ ਤਿਨਿ ਸੁੰਦਰ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

हरि आवत अग्र मिली कुबिजा हरि को तिनि सुंदर रूप निहारियो ॥

येताना समोर उभ्या असलेल्या कुब्जाला कृष्ण भेटला

ਗੰਧ ਲਏ ਨ੍ਰਿਪ ਲਾਵਨ ਕੋ ਸੁ ਲਗਾਊ ਹਉ ਯਾ ਮਨ ਬੀਚ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

गंध लए न्रिप लावन को सु लगाऊ हउ या मन बीच बिचारियो ॥

कुब्जाने कृष्णाचे मनमोहक रूप पाहिले, ती राजासाठी बाम काढून घेत होती, तिने मनात विचार केला की तो बाम कृष्णाच्या अंगावर लावण्याची संधी मिळाली तर खूप चांगले होईल.

ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਖੀ ਹਰਿ ਸੰਗ ਲਗੀ ਹਮਰੇ ਤਬ ਹੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

प्रीति लखी हरि संग लगी हमरे तब ही इह भाति उचारियो ॥

जेव्हा कृष्णाने तिच्या प्रेमाची कल्पना केली तेव्हा तो स्वतः म्हणाला, ते आणा आणि माझ्यावर लागू करा

ਲ੍ਯਾਵਹੁ ਲਾਵਹੁ ਰੀ ਹਮ ਕੋ ਕਬਿ ਨੈ ਜਸੁ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਇਮ ਸਾਰਿਯੋ ॥੮੨੮॥

ल्यावहु लावहु री हम को कबि नै जसु ता छबि को इम सारियो ॥८२८॥

�� कवीने त्या तमाशाचे वर्णन केले आहे.828.

ਜਦੁਰਾਇ ਕੋ ਆਇਸੁ ਮਾਨ ਤ੍ਰੀਯਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਇਹ ਚੰਦਨ ਦੇਹ ਲਗਾਯੋ ॥

जदुराइ को आइसु मान त्रीया न्रिप को इह चंदन देह लगायो ॥

यादवांच्या राजाचे म्हणणे मानून त्या स्त्रीने तो बाम त्याच्या अंगावर लावला

ਸ੍ਯਾਮ ਕੋ ਰੂਪੁ ਨਿਹਾਰਤ ਹੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਮਨੈ ਅਤਿ ਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥

स्याम को रूपु निहारत ही कबि स्याम मनै अति ही सुखु पायो ॥

कृष्णाचे सौंदर्य पाहून कवी श्यामला परम आनंद झाला

ਜਾ ਕੋ ਨ ਅੰਤ ਲਖਿਯੋ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਰਿ ਕੈ ਮਨਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਈ ਦਿਨ ਗਾਯੋ ॥

जा को न अंत लखियो ब्रहमा करि कै मनि प्रेम कई दिन गायो ॥

तो एकच परमेश्वर आहे, त्याची स्तुती करणाऱ्या ब्रह्मदेवालाही त्याचे रहस्य कळू शकले नाही

ਭਾਗ ਬਡੋ ਇਹ ਮਾਲਿਨ ਕੇ ਹਰਿ ਕੇ ਤਨ ਕੋ ਜਿਨਿ ਹਾਥ ਛੁਹਾਯੋ ॥੮੨੯॥

भाग बडो इह मालिन के हरि के तन को जिनि हाथ छुहायो ॥८२९॥

हा सेवक फार भाग्यवान आहे, ज्याने कृष्णाच्या शरीराला स्वतःच्या हातांनी स्पर्श केला आहे.829.

ਹਰਿ ਏਕ ਧਰਿਯੋ ਪਗ ਪਾਇਨ ਪੈ ਅਰੁ ਹਾਥ ਸੋ ਹਾਥ ਗਹਿਯੋ ਕੁਬਜਾ ਕੋ ॥

हरि एक धरियो पग पाइन पै अरु हाथ सो हाथ गहियो कुबजा को ॥

कृष्णाने कुब्जाच्या पायावर पाय ठेवला आणि तिचा हात आपल्या हातात धरला

ਸੀਧੀ ਕਰੀ ਕੁਬਰੀ ਤੇ ਸੋਊ ਇਤਨੋ ਬਲੁ ਹੈ ਜਗ ਮੈ ਕਹੁ ਕਾ ਕੋ ॥

सीधी करी कुबरी ते सोऊ इतनो बलु है जग मै कहु का को ॥

त्याने त्या कुबड्या पाठीमागे सरळ केल्या आणि हे करण्याची ताकद जगात इतर कोणाकडे नाही

ਜਾਹਿ ਮਰਿਯੋ ਬਕ ਬੀਰ ਅਬੈ ਕਰਿ ਹੈ ਬਧ ਸੋ ਪਤਿ ਪੈ ਮਥੁਰਾ ਕੋ ॥

जाहि मरियो बक बीर अबै करि है बध सो पति पै मथुरा को ॥

ज्याने बकासुराचा वध केला तोच आता मथुरेच्या राजा कंसाचा वध करेल

ਭਾਗ ਬਡੇ ਇਹ ਕੇ ਜਿਹ ਕੋ ਉਪਚਾਰ ਕਰਿਯੋ ਹਰਿ ਬੈਦ ਹ੍ਵੈ ਤਾ ਕੋ ॥੮੩੦॥

भाग बडे इह के जिह को उपचार करियो हरि बैद ह्वै ता को ॥८३०॥

या उडी मारणाऱ्याचे नशीब कौतुकास्पद आहे, ज्याला स्वत: परमेश्वराने डॉक्टर म्हणून उपचार केले.830.

ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ਬਾਚ ॥

प्रति उतर बाच ॥

उत्तरातील भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਪ੍ਰਭ ਧਾਮਿ ਅਬੈ ਚਲੀਯੈ ਹਮਰੇ ਇਹ ਭਾਤ ਕਹਿਯੋ ਕੁਬਜਾ ਹਰਿ ਸੋ ॥

प्रभ धामि अबै चलीयै हमरे इह भात कहियो कुबजा हरि सो ॥

कुब्जा श्रीकृष्णाला म्हणाली, हे भगवान! चल आता माझ्या घरी.

ਅਤਿ ਹੀ ਮੁਖੁ ਦੇਖ ਕੈ ਰੀਝ ਰਹੀ ਸੁ ਕਹਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਬਿਨ ਹੀ ਡਰ ਸੋ ॥

अति ही मुखु देख कै रीझ रही सु कहियो न्रिप के बिन ही डर सो ॥

कुब्जाने भगवंताला तिच्या घरी जाण्यास सांगितले, कृष्णाचे मुख पाहून ती मोहित झाली, पण राजालाही घाबरले.

ਹਰਿ ਜਾਨ੍ਯੋ ਕਿ ਮੋ ਮੈ ਰਹੀ ਬਸ ਹ੍ਵੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਤਿਹ ਸੋ ਛਰ ਸੋ ॥

हरि जान्यो कि मो मै रही बस ह्वै इह भाति कहियो तिह सो छर सो ॥

श्रीकृष्णाला कळले की (ते) माझे (प्रेम) निवासस्थान बनले आहे आणि धूर्तपणे तिला म्हणाले-

ਕਰਿਹੌ ਤੁਮਰੋ ਸੁ ਮਨੋਰਥ ਪੂਰਨ ਕੰਸ ਕੋ ਕੈ ਬਧ ਹਉ ਬਰ ਸੋ ॥੮੩੧॥

करिहौ तुमरो सु मनोरथ पूरन कंस को कै बध हउ बर सो ॥८३१॥

कृष्णाला वाटले की ती त्याला पाहून मोहित झाली आहे, परंतु तिला भ्रमात ठेवून भगवान (कृष्ण) म्हणाले, कंसाचा वध केल्यावर मी तुझी इच्छा पूर्ण करीन.

ਕੁਬਜਾ ਕੋ ਸੁਵਾਰ ਕੈ ਕਾਜ ਤਬੈ ਪੁਨਿ ਦੇਖਨ ਕੇ ਰਸ ਮੈ ਅਨੁਰਾਗਿਯੋ ॥

कुबजा को सुवार कै काज तबै पुनि देखन के रस मै अनुरागियो ॥

कुब्जाचे कार्य संपवून कृष्ण नगर पाहण्यात गढून गेला

ਧਾਇ ਗਯੋ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਧਨੁ ਸੁੰਦਰ ਕੋ ਸੋ ਦੇਖਨ ਲਾਗਿਯੋ ॥

धाइ गयो तिह ठउर बिखै धनु सुंदर को सो देखन लागियो ॥

ज्या ठिकाणी महिला उभ्या होत्या, तो त्यांना पाहण्यासाठी गेला

ਭ੍ਰਿਤਨ ਕੇ ਕਰਤੇ ਸੁ ਮਨੈ ਹਰਿ ਕੇ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕੁਪਿ ਜਾਗਿਯੋ ॥

भ्रितन के करते सु मनै हरि के मन मै अति ही कुपि जागियो ॥

राजाच्या हेरांनी कृष्णाला मनाई केली, पण तो रागाने भरला

ਗਾੜੀ ਕਸੀਸ ਦਈ ਧਨ ਕੋ ਦ੍ਰਿੜ ਕੈ ਜਿਹ ਤੇ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਧਨੁ ਭਾਗਿਯੋ ॥੮੩੨॥

गाड़ी कसीस दई धन को द्रिड़ कै जिह ते न्रिप को धनु भागियो ॥८३२॥

त्याने आपले धनुष्य जोराने खेचले आणि त्याच्या टवांगाने राजाच्या स्त्रिया भीतीने जागे झाल्या.832.

ਗਾੜੀ ਕਸੀਸ ਦਈ ਕੁਪਿ ਕੈ ਰੁਪਿ ਠਾਢ ਭਯੋ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ॥

गाड़ी कसीस दई कुपि कै रुपि ठाढ भयो तिह ठउर बिखै ॥

क्रोधित होऊन कृष्ण भयभीत होऊन त्याच जागेवर उभा राहिला

ਬਰ ਸਿੰਘ ਮਨੋ ਦ੍ਰਿਗ ਕਾਢ ਕੈ ਠਾਢੋ ਹੈ ਪੇਖੈ ਜੋਊ ਗਿਰੈ ਭੂਮਿ ਬਿਖੈ ॥

बर सिंघ मनो द्रिग काढ कै ठाढो है पेखै जोऊ गिरै भूमि बिखै ॥

तो रागाने डोळे पसरून सिंहासारखा उभा होता, ज्याने त्याला पाहिले तो जमिनीवर पडला

ਦੇਖਤ ਹੀ ਡਰਪਿਯੋ ਮਘਵਾ ਡਰਪਿਯੋ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੋਊ ਲੇਖ ਲਿਖੈ ॥

देखत ही डरपियो मघवा डरपियो ब्रहमा जोऊ लेख लिखै ॥

हे दृश्य पाहून ब्रह्मा आणि इंद्रही घाबरले

ਧਨੁ ਕੇ ਟੁਕਰੇ ਸੰਗ ਜੋਧਨ ਮਾਰਤ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਤਿ ਹੀ ਸੁ ਤਿਖੈ ॥੮੩੩॥

धनु के टुकरे संग जोधन मारत स्याम कहै अति ही सु तिखै ॥८३३॥

त्याचे धनुष्य तोडून कृष्णाने तीक्ष्ण कोयत्याने मारायला सुरुवात केली.833.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ਦੋਹਰਾ ॥

कबियो बाच दोहरा ॥

कवीचे भाषण: DOHRA

ਧਨੁਖ ਤੇਜ ਮੈ ਬਰਨਿਓ ਕ੍ਰਿਸਨ ਕਥਾ ਕੇ ਕਾਜ ॥

धनुख तेज मै बरनिओ क्रिसन कथा के काज ॥

कृष्णाच्या कथेच्या निमित्ताने मी धनुष्याची ताकद सांगितली आहे

ਅਤਿ ਹੀ ਚੂਕ ਮੋ ਤੇ ਭਈ ਛਿਮੀਯੈ ਸੋ ਮਹਾਰਾਜ ॥੮੩੪॥

अति ही चूक मो ते भई छिमीयै सो महाराज ॥८३४॥

हे परमेश्वरा! मी खूप आणि अत्यंत चूक केली आहे, यासाठी मला क्षमा करा.834.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਧਨੁ ਕੋ ਟੁਕਰਾ ਕਰਿ ਲੈ ਹਰਿ ਜੀ ਬਰ ਬੀਰਨ ਕੋ ਸੋਊ ਮਾਰਨ ਲਾਗਿਯੋ ॥

धनु को टुकरा करि लै हरि जी बर बीरन को सोऊ मारन लागियो ॥

कृष्णाने धनुष्याचा तुकडा हातात घेऊन त्या महान वीरांना मारायला सुरुवात केली

ਧਾਇ ਪਰੇ ਨ੍ਰਿਪ ਬੀਰ ਤਬੈ ਤਿਨ ਕੇ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕੁਪਿ ਜਾਗਿਯੋ ॥

धाइ परे न्रिप बीर तबै तिन के मन मै अति ही कुपि जागियो ॥

तेथे ते वीरही संतापाने कृष्णावर तुटून पडले

ਫੇਰਿ ਲਗਿਯੋ ਤਿਨ ਕੋ ਹਰਿ ਮਾਰਨ ਜੁਧਹ ਕੇ ਰਸ ਮੋ ਅਨੁਰਾਗਿਯੋ ॥

फेरि लगियो तिन को हरि मारन जुधह के रस मो अनुरागियो ॥

युद्धात गढलेला कृष्णही त्यांना मारायला लागला

ਸੋਰ ਭਯੋ ਅਤਿ ਠਉਰ ਤਹਾ ਸੁਨ ਕੈ ਜਿਹ ਕੋ ਸਿਵ ਜੂ ਉਠਿ ਭਾਗਿਯੋ ॥੮੩੫॥

सोर भयो अति ठउर तहा सुन कै जिह को सिव जू उठि भागियो ॥८३५॥

तिथे एवढा मोठा आवाज झाला की ते ऐकून शिवही उठला आणि पळून गेला.

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਤੀਨੋ ਲੋਕ ਪਤਿ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਕਰਿ ਕੋਪਿ ਭਰੇ ਤਊਨੇ ਠਉਰ ਜਹਾ ਬਰਬੀਰ ਅਤਿ ਸ੍ਵੈ ਰਹੇ ॥

तीनो लोक पति अति जुधु करि कोपि भरे तऊने ठउर जहा बरबीर अति स्वै रहे ॥

जिथे महान योद्धे खंबीरपणे उभे आहेत, तिथे कृष्ण प्रचंड संतप्त होऊन लढत आहे

ਐਸੇ ਬੀਰ ਗਿਰੇ ਜੈਸੇ ਬਾਢੀ ਕੇ ਕਟੇ ਤੇ ਰੂਖ ਗਿਰੇ ਬਿਸੰਭਾਰੁ ਅਸਿ ਹਾਥਨ ਨਹੀ ਗਹੇ ॥

ऐसे बीर गिरे जैसे बाढी के कटे ते रूख गिरे बिसंभारु असि हाथन नही गहे ॥

सुतारांनी तोडल्या जाणाऱ्या झाडांप्रमाणे योद्धे पडत आहेत

ਅਤਿ ਹੀ ਤਰੰਗਨੀ ਉਠੀ ਹੈ ਤਹਾ ਜੋਧਨ ਤੈ ਸੀਸ ਸਮ ਬਟੇ ਅਸਿ ਨਕ੍ਰ ਭਾਤਿ ਹ੍ਵੈ ਬਹੇ ॥

अति ही तरंगनी उठी है तहा जोधन तै सीस सम बटे असि नक्र भाति ह्वै बहे ॥

शूरवीरांचा महापूर आहे आणि मुंडके आणि तलवारी रक्त वाहत आहेत

ਗੋਰੇ ਪੈ ਬਰਦ ਚੜਿ ਆਇ ਥੇ ਬਰਦ ਪਤਿ ਗੋਰੀ ਗਉਰਾ ਗੋਰੇ ਰੁਦ੍ਰ ਰਾਤੇ ਰਾਤੇ ਹ੍ਵੈ ਰਹੇ ॥੮੩੬॥

गोरे पै बरद चड़ि आइ थे बरद पति गोरी गउरा गोरे रुद्र राते राते ह्वै रहे ॥८३६॥

शिव आणि गौरी पांढऱ्या बैलावर स्वार होऊन आले होते, पण इथे ते लाल रंगात रंगले होते.836.

ਕ੍ਰੋਧ ਭਰੇ ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਲਭਦ੍ਰ ਜੂ ਨੈ ਕੀਨੋ ਰਨ ਭਾਗ ਗਏ ਭਟ ਨ ਸੁਭਟ ਠਾਢ ਕੁਇ ਰਹਿਯੋ ॥

क्रोध भरे कान्रह बलभद्र जू नै कीनो रन भाग गए भट न सुभट ठाढ कुइ रहियो ॥

कृष्ण आणि बलराम मोठ्या रागाने लढले, ज्यामुळे सर्व योद्धे पळून गेले

ਐਸੇ ਝੂਮਿ ਪਰੇ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ਧਨ ਟੂਕਨ ਕੇ ਮਾਨੋ ਕੰਸ ਰਾਜਾ ਜੂ ਕੋ ਸਾਰੋ ਦਲੁ ਸ੍ਵੈ ਰਹਿਯੋ ॥

ऐसे झूमि परे बीर मारे धन टूकन के मानो कंस राजा जू को सारो दलु स्वै रहियो ॥

धनुष्याच्या तुकड्याने योद्धे पडले आणि कंस राजाची संपूर्ण सेना पृथ्वीवर पडली असे वाटले.

ਕੇਤੇ ਉਠਿ ਭਾਗੇ ਕੇਤੇ ਜੁਧ ਹੀ ਕੋ ਫੇਰਿ ਲਾਗੇ ਸੋਊ ਸਮ ਬਨ ਹਰ ਹਰਿ ਤਾਤੋ ਹ੍ਵੈ ਕਹਿਯੋ ॥

केते उठि भागे केते जुध ही को फेरि लागे सोऊ सम बन हर हरि तातो ह्वै कहियो ॥

अनेक योद्धे उठून पळून गेले आणि अनेक पुन्हा युद्धात गढून गेले

ਗਜਨ ਕੇ ਸੁੰਡਨ ਤੇ ਐਸੇ ਛੀਟੈ ਛੂਟੀ ਜਾ ਤੇ ਅੰਬਰ ਅਨੂਪ ਲਾਲ ਛੀਟ ਛਬਿ ਹ੍ਵੈ ਰਹਿਯੋ ॥੮੩੭॥

गजन के सुंडन ते ऐसे छीटै छूटी जा ते अंबर अनूप लाल छीट छबि ह्वै रहियो ॥८३७॥

भगवान श्रीकृष्णही जंगलातील गरम पाण्याप्रमाणे क्रोधाने जळू लागले, हत्तींच्या सोंडेतून रक्ताचे शिंतोडे पडत आहेत आणि संपूर्ण आकाश लाल शिंपल्यासारखे लाल दिसू लागले आहे.837