श्री दसाम ग्रंथ

पान - 471


ਏਕ ਸਮੈ ਸਭ ਹੀ ਕੋ ਛੈ ਹੈ ॥੧੭੩੪॥
एक समै सभ ही को छै है ॥१७३४॥

जो त्यांना संकटात शाप देईल आणि ते सर्व एकदाच नष्ट होतील.” 1734.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਪੁਨਿ ਬੋਲਿਓ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜੀ ਪੰਕਜ ਨੈਨ ਬਿਸਾਲ ॥
पुनि बोलिओ स्री क्रिसन जी पंकज नैन बिसाल ॥

मोठ्या कमळाचे डोळे असलेले श्रीकृष्ण पुन्हा बोलले,

ਹੇ ਮੁਸਲੀਧਰ ਬੁਧਿ ਬਰ ਸੁਨ ਅਬ ਕਥਾ ਰਸਾਲ ॥੧੭੩੫॥
हे मुसलीधर बुधि बर सुन अब कथा रसाल ॥१७३५॥

कमळानेत्र असलेला कृष्ण पुन्हा म्हणाला, “हे विवेकी बलराम! आता तुम्ही ऐका मनोरंजक भाग,1735

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਸੁਨਿ ਦੈ ਸ੍ਰਉਨ ਬਾਤ ਕਹੋ ਤੋ ਸੋ ॥
सुनि दै स्रउन बात कहो तो सो ॥

कानांनी ऐक, मी तुझ्याशी बोलत आहे.

ਕਵਨ ਜੁਧੁ ਕਰਿ ਜੀਤੈ ਮੋ ਸੋ ॥
कवन जुधु करि जीतै मो सो ॥

“माझे म्हणणे लक्षपूर्वक ऐका आणि समजून घ्या की युद्धात माझ्यावर कोणाचा विजय झाला?

ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਮੋ ਅੰਤਰ ਨਾਹੀ ॥
खड़ग सिंघ मो अंतर नाही ॥

खरग सिंग आणि माझ्यात काही फरक नाही.

ਮੁਹਿ ਸਰੂਪ ਵਰਤਤ ਜਗ ਮਾਹੀ ॥੧੭੩੬॥
मुहि सरूप वरतत जग माही ॥१७३६॥

माझ्यात आणि खरगसिंगमध्ये काही फरक नाही आणि माझे रूप संपूर्ण जगभर पसरले आहे.1736.

ਸਾਚ ਕਹਿਯੋ ਹੈ ਹੇ ਬਲਿਦੇਵਾ ॥
साच कहियो है हे बलिदेवा ॥

हे बलदेव! (मी) खरे सांगतो,

ਪਾਯੋ ਨਹਿਨ ਕਿਸੂ ਇਹ ਭੇਵਾ ॥
पायो नहिन किसू इह भेवा ॥

“हे बलराम! मी तुम्हाला खरे सांगतो, या रहस्याबद्दल कोणालाही माहिती नाही

ਸੂਰਨ ਮੈ ਕੋਊ ਇਹ ਸਮ ਨਾਹੀ ॥
सूरन मै कोऊ इह सम नाही ॥

योद्ध्यांमध्ये असे कोणीही नाही.

ਮੇਰੋ ਨਾਮ ਬਸੈ ਰਿਦ ਮਾਹੀ ॥੧੭੩੭॥
मेरो नाम बसै रिद माही ॥१७३७॥

त्यांच्यासारखा योद्धा कोणीही नाही, ज्याच्या हृदयात माझे नाव इतके प्रगल्भतेने वास करते.१७३७.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਉਦਰ ਮਾਝ ਬਸਿ ਮਾਸ ਦਸ ਤਜਿ ਭੋਜਨ ਜਲ ਪਾਨ ॥
उदर माझ बसि मास दस तजि भोजन जल पान ॥

“दहा महिने मातेच्या उदरात राहून, त्याग करून आयुष्य काढले तेव्हा,

ਪਵਨ ਅਹਾਰੀ ਹੁਇ ਰਹਿਓ ਬਰੁ ਦੀਨੋ ਭਗਵਾਨ ॥੧੭੩੮॥
पवन अहारी हुइ रहिओ बरु दीनो भगवान ॥१७३८॥

खाणे पिणे आणि फक्त हवेवर राहणे, नंतर परमेश्वराने त्याला वरदान दिले.1738.

ਰਿਪੁ ਜੀਤਨ ਕੋ ਬਰੁ ਲੀਯੋ ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਬਲਵਾਨ ॥
रिपु जीतन को बरु लीयो खड़ग सिंघ बलवान ॥

“शक्तिशाली खरग सिंगने शत्रूवर विजय मिळवण्याचे वरदान मागितले आणि

ਬਹੁਰਿ ਤਪਸ੍ਯਾ ਬਨਿ ਕਰੀ ਦ੍ਵਾਦਸ ਬਰਖ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥੧੭੩੯॥
बहुरि तपस्या बनि करी द्वादस बरख प्रमान ॥१७३९॥

त्यानंतर बारा वर्षे त्यांनी अत्यंत कठोर तपस्या केल्या.”१७३९.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਬੀਤੀ ਕਥਾ ਭਯੋ ਤਬ ਭੋਰ ॥
बीती कथा भयो तब भोर ॥

रात्र झाली आणि पहाट झाली.

ਜਾਗੇ ਸੁ ਭਟ ਦੁਹੂੰ ਦਿਸਿ ਓਰਿ ॥
जागे सु भट दुहूं दिसि ओरि ॥

हा भाग संपला आणि दिवस उजाडला, दोन्ही बाजूंचे योद्धे जागे झाले

ਜਰਾਸੰਧਿ ਦਲੁ ਸਜਿ ਰਨਿ ਆਯੋ ॥
जरासंधि दलु सजि रनि आयो ॥

जरासंध सैन्य तयार करून रणांगणावर आला

ਜਾਦਵ ਦਲੁ ਬਲਿ ਲੈ ਸਮੁਹਾਯੋ ॥੧੭੪੦॥
जादव दलु बलि लै समुहायो ॥१७४०॥

जरासंध आपल्या सैन्याला सज्ज करून रणांगणात आला आणि या बाजूने, यादव सैन्याने आपले सर्व योद्धे एकत्र करून शत्रूच्या विरोधात उभे केले.१७४०.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸ੍ਰੀ ਬਲਦੇਵ ਸਬੈ ਦਲੁ ਲੈ ਇਤ ਤੇ ਉਮਡਿਓ ਉਤ ਤੇ ਉਇ ਆਏ ॥
स्री बलदेव सबै दलु लै इत ते उमडिओ उत ते उइ आए ॥

या बाजूने बलराम आणि पलीकडे शत्रू आपल्या सैन्यासह पुढे सरसावले

ਜੁਧੁ ਕੀਓ ਹਲ ਲੈ ਨਿਜ ਪਾਨਿ ਹਕਾਰਿ ਹਕਾਰਿ ਪ੍ਰਹਾਰ ਲਗਾਏ ॥
जुधु कीओ हल लै निज पानि हकारि हकारि प्रहार लगाए ॥

बलरामांनी हातात नांगर घेतला आणि शत्रूला आव्हान देत वार केले

ਏਕ ਪਰੇ ਭਟ ਜੂਝਿ ਧਰਾ ਪਰ ਏਕ ਲਰੈ ਮਿਲ ਕੈ ਇਕ ਧਾਏ ॥
एक परे भट जूझि धरा पर एक लरै मिल कै इक धाए ॥

कोणी मेले आणि पृथ्वीवर पडले, कोणी लढले आणि कोणी पळून गेले

ਮੂਸਲ ਲੈ ਬਹੁਰੇ ਕਰ ਮੈ ਅਰਿ ਮਾਰਿ ਘਨੇ ਜਮ ਧਾਮਿ ਪਠਾਏ ॥੧੭੪੧॥
मूसल लै बहुरे कर मै अरि मारि घने जम धामि पठाए ॥१७४१॥

तेव्हा बलरामांनी गदा हातात घेऊन अनेक शत्रूंना यमाच्या निवासस्थानी पाठवले.१७४१.

ਰੋਸ ਭਯੋ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਲਯੋ ਧਨੁ ਬਾਨੁ ਸੰਭਾਰਿ ਤਹੀ ਉਠਿ ਧਾਯੋ ॥
रोस भयो घन स्याम लयो धनु बानु संभारि तही उठि धायो ॥

भगवान श्रीकृष्णांनाही राग आला आणि धनुष धनुष्यबाण घेऊन धावू लागला.

ਆਨਿ ਪਰਿਓ ਤਬ ਹੀ ਤਿਨ ਪੈ ਰਿਪੁ ਕਉ ਹਤਿ ਕੈ ਨਦਿ ਸ੍ਰੋਨ ਬਹਾਯੋ ॥
आनि परिओ तब ही तिन पै रिपु कउ हति कै नदि स्रोन बहायो ॥

कृष्णाने धनुष्यबाण हातात घेऊन त्याच बाजूने कूच केले आणि शत्रूवर तुटून पडून रक्ताच्या धारा वाहू लागल्या.

ਬਾਜ ਕਰੀ ਰਥਪਤਿ ਬਿਪਤਿ ਪਰੀ ਰਨ ਮੈ ਨਹਿ ਕੋ ਠਹਿਰਾਯੋ ॥
बाज करी रथपति बिपति परी रन मै नहि को ठहिरायो ॥

घोडे, हत्ती आणि रथ-मालकांवर मोठे संकट कोसळले

ਭਾਜਤ ਜਾਤ ਸਬੈ ਰਿਸਿ ਖਾਤ ਕਛੂ ਨ ਬਸਾਤ ਕਹੈ ਦੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥੧੭੪੨॥
भाजत जात सबै रिसि खात कछू न बसात कहै दुखु पायो ॥१७४२॥

युद्धाच्या आखाड्यात कोणीही राहू शकले नाही, सर्व पळून जात आहेत, ते रागात आणि वेदनेत आणि असहाय्यही आहेत.1742.

ਆਗੇ ਕੀ ਸੈਨ ਭਜੀ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਪਉਰਖ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਸੰਭਾਰਿਓ ॥
आगे की सैन भजी जब ही तब पउरख स्री ब्रिजराज संभारिओ ॥

समोरचे सैन्य पळून गेल्यावर श्रीकृष्णाने त्यांच्या सैन्याची जबाबदारी घेतली.

ਠਾਢੋ ਜਹਾ ਦਲ ਕੋ ਪਤਿ ਹੈ ਤਹਾ ਜਾਇ ਪਰ੍ਯੋ ਚਿਤ ਬੀਚ ਬਿਚਾਰਿਓ ॥
ठाढो जहा दल को पति है तहा जाइ पर्यो चित बीच बिचारिओ ॥

समोरासमोरचे सैन्य पळून गेल्यावर कृष्णाने अत्यंत क्रोधाने आपले सामर्थ्य टिकवून ठेवले आणि मनात विचार करून तो तेथे पोहोचला, जिथे सेनापती उभा होता.

ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ਮੁਰਾਰਿ ਸਬੈ ਨ੍ਰਿਪ ਠਾਢੋ ਜਹਾ ਤਿਹ ਓਰਿ ਸਿਧਾਰਿਓ ॥
ससत्र संभारि मुरारि सबै न्रिप ठाढो जहा तिह ओरि सिधारिओ ॥

श्रीकृष्ण आपली सर्व शस्त्रे घेऊन राजा (जरासंध) जेथे उभा होता त्या दिशेने निघाले.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਹੀ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਜਰਾਸੰਧਿ ਕੋ ਅਭਿਮਾਨ ਉਤਾਰਿਓ ॥੧੭੪੩॥
बान कमान गही घनि स्याम जरासंधि को अभिमान उतारिओ ॥१७४३॥

आपली शस्त्रे धरून कृष्ण त्या ठिकाणी पोहोचला, जिथे जरासंध राजा उभा होता, त्याने आपले धनुष्य आणि बाण धरले आणि जरासंधचा अहंकार धुडकावून लावला.१७४३.

ਸ੍ਰੀ ਬਲਬੀਰ ਸਰਾਸਨੁ ਤੇ ਜਬ ਤੀਰ ਛੁਟੇ ਤਬ ਕੋ ਠਹਰਾਵੈ ॥
स्री बलबीर सरासनु ते जब तीर छुटे तब को ठहरावै ॥

श्रीकृष्णाच्या धनुष्यातून बाण सुटले तर कोण उभे राहू शकेल.

ਜਾਇ ਲਗੇ ਜਿਹ ਕੇ ਉਰ ਮੈ ਸਰ ਸੋ ਛਿਨ ਮੈ ਜਮ ਧਾਮਿ ਸਿਧਾਵੈ ॥
जाइ लगे जिह के उर मै सर सो छिन मै जम धामि सिधावै ॥

कृष्णाच्या धनुष्यातून बाण सुटले तेव्हा त्याच्या विरुद्ध कोण उभे राहू शकेल? ज्यांना या बाणांचा फटका बसला, ते क्षणार्धात यमाच्या घरी पोहोचले

ਐਸੇ ਨ ਕੋ ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਜਗ ਮੈ ਭਟ ਜੋ ਸਮੁਹਾਇ ਕੈ ਜੁਧੁ ਮਚਾਵੈ ॥
ऐसे न को प्रगटिओ जग मै भट जो समुहाइ कै जुधु मचावै ॥

असा कोणीही योद्धा जन्माला आलेला नाही, जो कृष्णासमोर लढू शकेल

ਭੂਪਤਿ ਕਉ ਨਿਜ ਬੀਰ ਕਹੈਂ ਹਰਿ ਮਾਰਤ ਸੈਨ ਚਲਿਓ ਰਨਿ ਆਵੈ ॥੧੭੪੪॥
भूपति कउ निज बीर कहैं हरि मारत सैन चलिओ रनि आवै ॥१७४४॥

राजाचे योद्धे त्याला म्हणाले, “आम्हाला मारण्यासाठी कृष्ण आपल्या सैन्यासह येत आहे.” 1744.

ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਓਰ ਤੇ ਬਾਨ ਛੁਟੇ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਦਲ ਕੇ ਬਹੁ ਬੀਰਨ ਘਾਏ ॥
स्याम की ओर ते बान छुटे न्रिप के दल के बहु बीरन घाए ॥

कृष्णाच्या बाजूने बाण सोडताना राजाच्या बाजूचे अनेक योद्धे मारले गेले.

ਜੇਤਿਕ ਆਇ ਭਿਰੇ ਹਰਿ ਸੋ ਛਿਨ ਬੀਚ ਤੇਊ ਜਮ ਧਾਮਿ ਪਠਾਏ ॥
जेतिक आइ भिरे हरि सो छिन बीच तेऊ जम धामि पठाए ॥

ज्यांनी कृष्णाशी युद्ध केले ते यमाच्या घरी पोहोचले

ਕਉਤੁਕ ਦੇਖ ਕੈ ਯੌ ਰਨ ਮੈ ਅਤਿ ਆਤੁਰ ਹੁਇ ਤਿਨ ਬੈਨ ਸੁਨਾਏ ॥
कउतुक देख कै यौ रन मै अति आतुर हुइ तिन बैन सुनाए ॥

युद्धभूमीत (श्रीकृष्णाचा) मृत्यू पाहून (शत्रू सैनिक) दु:खी झाले आणि त्यांनी (राजाला) असे म्हटले.

ਆਵਨ ਦੇਹੁ ਅਬੈ ਹਮ ਲਉ ਨ੍ਰਿਪ ਐਸੇ ਕਹਿਓ ਸਿਗਰੇ ਸਮਝਾਏ ॥੧੭੪੫॥
आवन देहु अबै हम लउ न्रिप ऐसे कहिओ सिगरे समझाए ॥१७४५॥

हा दृश्य पाहून राजा देवाने क्षुब्ध होऊन आपल्या योद्ध्यांना सांगितले आणि सांगितले की, “कृष्णाला माझ्या जवळ येऊ द्या, मग मी बघेन.” 1745.

ਭੂਪ ਲਖਿਓ ਹਰਿ ਆਵਤ ਹੀ ਸੰਗ ਲੈ ਪ੍ਰਿਤਨਾ ਤਬ ਆਪੁ ਹੀ ਧਾਯੋ ॥
भूप लखिओ हरि आवत ही संग लै प्रितना तब आपु ही धायो ॥

कृष्णाला येताना पाहून राजाने आपल्या सैन्यासह पुढे कूच केले

ਆਗੇ ਕੀਏ ਨਿਜ ਲੋਗ ਸਬੈ ਤਬ ਲੈ ਕਰ ਮੋ ਬਰ ਸੰਖ ਬਜਾਯੋ ॥
आगे कीए निज लोग सबै तब लै कर मो बर संख बजायो ॥

त्याने आपल्या योद्ध्यांना पुढे केले आणि आपला शंख हातात घेऊन त्याने तो फुंकला

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਤਿਹ ਆਹਵ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨ ਭੀਤਰ ਕੋ ਡਰ ਪਾਯੋ ॥
स्याम भनै तिह आहव मै अति ही मन भीतर को डर पायो ॥

युद्धात कोणाच्याही मनात भीती नसते, असे कवी म्हणतो

ਤਾ ਧੁਨਿ ਕੋ ਸੁਨਿ ਕੈ ਬਰ ਬੀਰਨ ਕੇ ਚਿਤਿ ਮਾਨਹੁ ਚਾਉ ਬਢਾਯੋ ॥੧੭੪੬॥
ता धुनि को सुनि कै बर बीरन के चिति मानहु चाउ बढायो ॥१७४६॥

शंखांचा आवाज ऐकून योद्ध्यांची मने उत्तेजित झाली.1746.