श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1382


ਮਹਾ ਕਾਲ ਕੁਪਿ ਸਸਤ੍ਰ ਪ੍ਰਹਾਰੈ ॥
महा काल कुपि ससत्र प्रहारै ॥

महाकाल संतापला आणि त्याने शस्त्रांनी वार केले.

ਸਾਧ ਉਬਾਰਿ ਦੁਸਟ ਸਭ ਮਾਰੇ ॥੩੨੧॥
साध उबारि दुसट सभ मारे ॥३२१॥

संतांचे रक्षण केले आणि सर्व दुष्टांचा वध केला. 321.

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग श्लोक:

ਮਚੇ ਆਨਿ ਮੈਦਾਨ ਮੈ ਬੀਰ ਭਾਰੇ ॥
मचे आनि मैदान मै बीर भारे ॥

रणांगणात पराक्रमी योद्धे खंबीरपणे उभे राहिले.

ਦਿਖੈ ਕੌਨ ਜੀਤੈ ਦਿਖੈ ਕੌਨ ਹਾਰੇ ॥
दिखै कौन जीतै दिखै कौन हारे ॥

बघूया कोण जिंकते आणि कोण हरते.

ਲਏ ਸੂਲ ਔ ਸੇਲ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥
लए सूल औ सेल काती कटारी ॥

(हातात) त्रिशूळ, भाले, भाले, भाले घेऊन जाणे

ਚਹੂੰ ਓਰ ਗਾਜੇ ਹਠੀ ਬੀਰ ਭਾਰੀ ॥੩੨੨॥
चहूं ओर गाजे हठी बीर भारी ॥३२२॥

चारही बाजूंनी हट्टी योद्धे गर्जना करू लागले. 322.

ਬਜੇ ਘੋਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਮੋ ਘੋਰ ਬਾਜੇ ॥
बजे घोर संग्राम मो घोर बाजे ॥

त्या भयंकर युद्धात भयंकर घंटा वाजू लागल्या.

ਚਹੂੰ ਓਰ ਬਾਕੇ ਰਥੀ ਬੀਰ ਗਾਜੇ ॥
चहूं ओर बाके रथी बीर गाजे ॥

चारही बाजूंनी रथांसह रथ गर्जत होते.

ਲਏ ਸੂਲ ਔ ਸੇਲ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੇ ॥
लए सूल औ सेल काती कटारे ॥

(त्यांच्या हातात) त्रिशूल, भाले, तलवारी आणि भाले होते.

ਮਚੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀਲੇ ਰਜ੍ਰਯਾਰੇ ॥੩੨੩॥
मचे कोप कै कै हठीले रज्रयारे ॥३२३॥

हट्टी राजवाडे रागाने युद्ध करत होते. ३२३.

ਕਹੂੰ ਧੂਲਧਾਨੀ ਛੁਟੈ ਫੀਲ ਨਾਲੈ ॥
कहूं धूलधानी छुटै फील नालै ॥

लांबलचक तोफा आणि हत्ती काढलेल्या तोफा कुठेतरी फिरत होत्या

ਕਹੂੰ ਬਾਜ ਨਾਲੈ ਮਹਾ ਘੋਰ ਜ੍ਵਾਲੈ ॥
कहूं बाज नालै महा घोर ज्वालै ॥

आणि कुठेतरी घोड्यांच्या तोफा आग ओकत होत्या.

ਕਹੂੰ ਸੰਖ ਭੇਰੀ ਪ੍ਰਣੋ ਢੋਲ ਬਾਜੈ ॥
कहूं संख भेरी प्रणो ढोल बाजै ॥

कुठे सांख, भेरीयन, प्रणो (छोटा ढोल) ढोल वाजत होते.

ਕਹੂੰ ਸੂਰ ਠੋਕੈ ਭੁਜਾ ਭੂਪ ਗਾਜੈ ॥੩੨੪॥
कहूं सूर ठोकै भुजा भूप गाजै ॥३२४॥

कुठे योद्धे डोलांवर हात मारत होते आणि (कुठे) राजे ओरडत होते. 324.

ਕਹੂੰ ਘੋਰ ਬਾਦਿਤ੍ਰ ਬਾਜੈ ਨਗਾਰੇ ॥
कहूं घोर बादित्र बाजै नगारे ॥

कुठेतरी जोरजोरात दणका आणि दणका होता.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬਾਜੀ ਗਿਰੇ ਖੇਤ ਮਾਰੇ ॥
कहूं बीर बाजी गिरे खेत मारे ॥

कुठेतरी मारले गेलेले योद्धे आणि घोडे रणांगणावर पडलेले होते.

ਕਹੂੰ ਖੇਤ ਨਾਚੈ ਪਠੇ ਪਖਰਾਰੇ ॥
कहूं खेत नाचै पठे पखरारे ॥

युद्धक्षेत्रात कुठेतरी तरुण घोडेस्वार नाचत होते

ਕਹੂੰ ਸੂਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸੋਹੈ ਡਰਾਰੇ ॥੩੨੫॥
कहूं सूर संग्राम सोहै डरारे ॥३२५॥

आणि कुठेतरी भयंकर योद्धे युद्धभूमीला शोभून दिसत होते. ३२५.

ਕਹੂ ਬਾਜ ਮਾਰੇ ਕਹੂੰ ਝੂਮ ਹਾਥੀ ॥
कहू बाज मारे कहूं झूम हाथी ॥

कुठे घोडे मेले होते तर कुठे हत्ती पडलेले होते.

ਕਹੂੰ ਫੈਟ ਭਾਥੀ ਜੁਝੇ ਬਾਧਿ ਸਾਥੀ ॥
कहूं फैट भाथी जुझे बाधि साथी ॥

कुठेतरी धनुष्य बांधलेले योद्धे मृतावस्थेत पडले होते.

ਕਹੂੰ ਗਰਜਿ ਠੋਕੈ ਭੁਜਾ ਭੂਪ ਭਾਰੇ ॥
कहूं गरजि ठोकै भुजा भूप भारे ॥

कुठेतरी जड भूप पंख फडफडवत गर्जना करत होता.

ਬਮੈ ਸ੍ਰੋਨ ਕੇਤੇ ਗਿਰੇ ਖੇਤ ਮਾਰੇ ॥੩੨੬॥
बमै स्रोन केते गिरे खेत मारे ॥३२६॥

अनेक योद्धे रणांगणावर मृतावस्थेत पडले होते आणि (त्यांच्या जखमेतून रक्त वाहत होते).326.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਇਹ ਬਿਧਿ ਅਸੁਰ ਜਬੈ ਚੁਨਿ ਮਾਰੇ ॥
इह बिधि असुर जबै चुनि मारे ॥

अशा प्रकारे जेव्हा राक्षसांना निवडून मारले गेले,

ਅਮਿਤ ਰੋਸ ਕਰਿ ਔਰ ਸਿਧਾਰੇ ॥
अमित रोस करि और सिधारे ॥

(मग) फार रागावून इतर आले.

ਬਾਧੇ ਫੈਟ ਬਿਰਾਜੈ ਭਾਥੀ ॥
बाधे फैट बिराजै भाथी ॥

भत्ता नशिबाशी बांधून ते स्वतःला शोभत होते.

ਆਗੇ ਚਲੇ ਅਮਿਤ ਧਰਿ ਹਾਥੀ ॥੩੨੭॥
आगे चले अमित धरि हाथी ॥३२७॥

असंख्य योद्धे हत्तींच्या पुढे जात होते. ३२७.

ਸਾਥ ਲਏ ਅਨਗਨ ਪਖਰਾਰੇ ॥
साथ लए अनगन पखरारे ॥

(त्यांनी) अनेक घोडेस्वार सोबत घेतले होते.

ਉਮਡਿ ਚਲੇ ਦੈ ਢੋਲ ਨਗਾਰੇ ॥
उमडि चले दै ढोल नगारे ॥

(ते) ढोल-ताशे वाजवत पुढे निघाले.

ਸੰਖ ਝਾਝ ਅਰੁ ਢੋਲ ਬਜਾਇ ॥
संख झाझ अरु ढोल बजाइ ॥

ते संख, झांज आणि ढोल वाजवतात

ਚਮਕਿ ਚਲੇ ਚੌਗੁਨ ਕਰਿ ਚਾਇ ॥੩੨੮॥
चमकि चले चौगुन करि चाइ ॥३२८॥

चौघे उत्साहाने निघाले. 328.

ਡਵਰੂ ਕਹੂੰ ਗੁੜਗੁੜੀ ਬਾਜੈ ॥
डवरू कहूं गुड़गुड़ी बाजै ॥

कुठे डोरू तर कुठे डुगडुगी खेळत होती.

ਠੋਕਿ ਭੁਜਾ ਰਨ ਮੋ ਭਟ ਗਾਜੈ ॥
ठोकि भुजा रन मो भट गाजै ॥

योद्धे आपापल्या बाजुला धक्के देत युद्धात धावत होते.

ਮੁਰਜ ਉਪੰਗ ਮੁਰਲਿਯੈ ਘਨੀ ॥
मुरज उपंग मुरलियै घनी ॥

कुठेतरी अनेक मुरजे, उपांग आणि मुरळे (खेळत होते).

ਭੇਰ ਝਾਜ ਬਾਜੈ ਰੁਨਝੁਨੀ ॥੩੨੯॥
भेर झाज बाजै रुनझुनी ॥३२९॥

(कुठेतरी) ढोल-ताशा वाजत होते. ३२९.

ਕਹੀ ਤੂੰਬਰੇ ਬਜੈ ਅਪਾਰਾ ॥
कही तूंबरे बजै अपारा ॥

कुठेतरी अंतहीन डफ वाजत होता,

ਬੇਨ ਬਾਸੁਰੀ ਕਹੂੰ ਹਜਾਰਾ ॥
बेन बासुरी कहूं हजारा ॥

(कुठेतरी) हजारो बीन्स आणि बासरी वाजत होत्या.

ਸੁਤਰੀ ਫੀਲ ਨਗਾਰੇ ਘਨੇ ॥
सुतरी फील नगारे घने ॥

अंतहीन उंट ('सुत्री') आणि हत्ती ('फील') अंतहीन नगरांवर आरूढ.

ਅਮਿਤ ਕਾਨ੍ਰਹਰੇ ਜਾਤ ਨ ਗਨੇ ॥੩੩੦॥
अमित कान्रहरे जात न गने ॥३३०॥

आणि अमित कान्हरे (विशेष वाजे) (इतके होते की) मोजता येत नाही. ३३०.

ਇਹ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ਜਬੈ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥
इह बिधि भयो जबै संग्रामा ॥

असे युद्ध चालू असताना,

ਨਿਕਸੀ ਦਿਨ ਦੂਲਹ ਹ੍ਵੈ ਬਾਮਾ ॥
निकसी दिन दूलह ह्वै बामा ॥

(मग एके दिवशी) दुलाह (देई) नावाची स्त्री प्रकट झाली.

ਸਿੰਘ ਬਾਹਨੀ ਧੁਜਾ ਬਿਰਾਜੈ ॥
सिंघ बाहनी धुजा बिराजै ॥

(तो) सिंहावर स्वार होता आणि (त्याचा) पताका शोभत होता.

ਜਾਹਿ ਬਿਲੋਕ ਦੈਤ ਦਲ ਭਾਜੈ ॥੩੩੧॥
जाहि बिलोक दैत दल भाजै ॥३३१॥

ज्याला पाहून दैत्य पळत होते. ३३१.

ਆਵਤ ਹੀ ਬਹੁ ਅਸੁਰ ਸੰਘਾਰੇ ॥
आवत ही बहु असुर संघारे ॥

(त्याने) येताच अनेक दैत्यांचा वध केला

ਤਿਲ ਤਿਲ ਪ੍ਰਾਇ ਰਥੀ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥
तिल तिल प्राइ रथी करि डारे ॥

आणि सारथींना मोलहिल ('प्राई') म्हणून फेकून दिले.

ਕਾਟਿ ਦਈ ਕੇਤਿਨ ਕੀ ਧੁਜਾ ॥
काटि दई केतिन की धुजा ॥

किती झेंडे कापले गेले?

ਜੰਘਾ ਪਾਵ ਸੀਸ ਅਰੁ ਭੁਜਾ ॥੩੩੨॥
जंघा पाव सीस अरु भुजा ॥३३२॥

आणि (अनेक) मांड्या, पाय, डोके आणि हात (कापलेले).332.