श्री दसाम ग्रंथ

पान - 73


ਸੀਸ ਈਂਟ ਕੇ ਘਾਇ ਕਰੇਹੀ ॥
सीस ईंट के घाइ करेही ॥

जे (त्यांच्या) डोक्यावर विटा मारतात,

ਜਨੁ ਤਿਨੁ ਭੇਟ ਪੁਰਾਤਨ ਦੇਹੀ ॥੨੧॥
जनु तिनु भेट पुरातन देही ॥२१॥

विटांच्या मारामुळे डोक्यावर झालेल्या जखमा त्यांना दिलेल्या आधीच्या प्रसादाप्रमाणे दिसतात.21.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕਬਹੂੰ ਰਣ ਜੂਝ੍ਯੋ ਨਹੀ ਕਛੁ ਦੈ ਜਸੁ ਨਹੀ ਲੀਨ ॥
कबहूं रण जूझ्यो नही कछु दै जसु नही लीन ॥

ज्यांनी कधीही रणांगणात युद्धात भाग घेतला नाही आणि वधू अर्पण करूनही मान्यता मिळविली नाही.

ਗਾਵ ਬਸਤਿ ਜਾਨ੍ਯੋ ਨਹੀ ਜਮ ਸੋ ਕਿਨ ਕਹਿ ਦੀਨ ॥੨੨॥
गाव बसति जान्यो नही जम सो किन कहि दीन ॥२२॥

ज्यांना गावातील रहिवासी म्हणून कोणी ओळखत नाही, ते यम (मृत्यूच्या देवता) यांना कोणी संबोधित केले हे खरोखर आश्चर्यकारक आहे?

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चपाई

ਇਹ ਬਿਧਿ ਤਿਨੋ ਭਯੋ ਉਪਹਾਸਾ ॥
इह बिधि तिनो भयो उपहासा ॥

त्यांची (बेमुखांची) अशी खिल्ली उडवली गेली.

ਸਭ ਸੰਤਨ ਮਿਲਿ ਲਖਿਓ ਤਮਾਸਾ ॥
सभ संतन मिलि लखिओ तमासा ॥

अशाप्रकारे, धर्मत्यागी लोकांना वाईट वागणूक मिळाली. सर्व संतांनी हा तमाशा पाहिला.

ਸੰਤਨ ਕਸਟ ਨ ਦੇਖਨ ਪਾਯੋ ॥
संतन कसट न देखन पायो ॥

संतांनाही त्रास सहन करावा लागला नाही.

ਆਪ ਹਾਥ ਦੈ ਨਾਥਿ ਬਚਾਯੋ ॥੨੩॥
आप हाथ दै नाथि बचायो ॥२३॥

त्यांचे कोणतेही नुकसान झाले नाही, परमेश्वराने त्यांना स्वतः वाचवले.23.

ਚਾਰਣੀ ਦੋਹਿਰਾ ॥
चारणी दोहिरा ॥

चारनी. डोहरा

ਜਿਸ ਨੋ ਸਾਜਨ ਰਾਖਸੀ ਦੁਸਮਨ ਕਵਨ ਬਿਚਾਰ ॥
जिस नो साजन राखसी दुसमन कवन बिचार ॥

परमेश्वर ज्याचे रक्षण करतो त्याचे शत्रू काही करू शकत नाहीत.

ਛ੍ਵੈ ਨ ਸਕੈ ਤਿਹ ਛਾਹਿ ਕੌ ਨਿਹਫਲ ਜਾਇ ਗਵਾਰ ॥੨੪॥
छ्वै न सकै तिह छाहि कौ निहफल जाइ गवार ॥२४॥

त्याच्या सावलीला कोणीही स्पर्श करू शकत नाही, मूर्ख व्यर्थ प्रयत्न करतो.24.

ਜੇ ਸਾਧੂ ਸਰਨੀ ਪਰੇ ਤਿਨ ਕੇ ਕਵਣ ਬਿਚਾਰ ॥
जे साधू सरनी परे तिन के कवण बिचार ॥

ज्यांनी संतांचा आश्रय घेतला आहे, त्यांना काय म्हणावे?

ਦੰਤਿ ਜੀਭ ਜਿਮ ਰਾਖਿ ਹੈ ਦੁਸਟ ਅਰਿਸਟ ਸੰਘਾਰਿ ॥੨੫॥
दंति जीभ जिम राखि है दुसट अरिसट संघारि ॥२५॥

जीभ जशी दातांमध्ये सुरक्षित असते तशी देव दुष्ट आणि दुष्ट लोकांचा नाश करून त्यांचे रक्षण करतो.25.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਸਾਹਜਾਦੇ ਵ ਅਹਦੀ ਆਗਮਨ ਬਰਨਨੰ ਨਾਮ ਤ੍ਰੋਦਸਮੋ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੩॥੪੬੦॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे साहजादे व अहदी आगमन बरननं नाम त्रोदसमो धिआइ समापतम सतु सुभम सतु ॥१३॥४६०॥

बचित्तर नाटकाच्या तेराव्या प्रकरणाचा शेवट ���शहजादा (राजकुमार) आणि अधिकाऱ्यांच्या आगमनाचे वर्णन����.13.460

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਸਰਬ ਕਾਲ ਸਭ ਸਾਧ ਉਬਾਰੇ ॥
सरब काल सभ साध उबारे ॥

(परमेश्वराने) संतांना सर्व काळात उधार दिले आहे

ਦੁਖੁ ਦੈ ਕੈ ਦੋਖੀ ਸਭ ਮਾਰੇ ॥
दुखु दै कै दोखी सभ मारे ॥

प्रत्येक वेळी, परमेश्वराने सर्व संतांचे रक्षण केले आणि सर्व दुर्भावनापूर्ण लोकांचा वध केला, त्यांना मोठ्या यातना दिली.

ਅਦਭੁਤਿ ਗਤਿ ਭਗਤਨ ਦਿਖਰਾਈ ॥
अदभुति गति भगतन दिखराई ॥

(त्याने भक्तांना त्याची) अद्भुत गतीची अनुभूती दिली आहे

ਸਭ ਸੰਕਟ ਤੇ ਲਏ ਬਚਾਈ ॥੧॥
सभ संकट ते लए बचाई ॥१॥

त्याने संतांना आपली अद्भुत अवस्था दाखवली आहे आणि त्यांना सर्व दुःखांपासून वाचवले आहे.1.

ਸਭ ਸੰਕਟ ਤੇ ਸੰਤ ਬਚਾਏ ॥
सभ संकट ते संत बचाए ॥

सर्व संकटांतून संतांचे तारण झाले आहे

ਸਭ ਸੰਕਟ ਕੰਟਕ ਜਿਮ ਘਾਏ ॥
सभ संकट कंटक जिम घाए ॥

त्याने आपल्या संतांना सर्व दुःखांपासून वाचवले आहे. त्याने काट्यांप्रमाणे सर्व दुष्ट लोकांचा नाश केला आहे.

ਦਾਸ ਜਾਨ ਮੁਰਿ ਕਰੀ ਸਹਾਇ ॥
दास जान मुरि करी सहाइ ॥

दास जाणून मला मदत केली आहे

ਆਪ ਹਾਥੁ ਦੈ ਲਯੋ ਬਚਾਇ ॥੨॥
आप हाथु दै लयो बचाइ ॥२॥

मला त्याचा सेवक मानून, त्याने मला मदत केली आहे, आणि स्वतःच्या हातांनी माझे रक्षण केले आहे.2.

ਅਬ ਜੋ ਜੋ ਮੈ ਲਖੇ ਤਮਾਸਾ ॥
अब जो जो मै लखे तमासा ॥

आता मी पाहिलेला चष्मा,

ਸੋ ਸੋ ਕਰੋ ਤੁਮੈ ਅਰਦਾਸਾ ॥
सो सो करो तुमै अरदासा ॥

सर्व नळीचे चष्मे जे माझ्याद्वारे दृश्यमान आहेत, ते सर्व मी तुला अर्पण करतो.

ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਟਾਛਿ ਦਿਖੈ ਹੈ ॥
जो प्रभ क्रिपा कटाछि दिखै है ॥

हे परमेश्वरा! पाहील तर कृपा

ਸੋ ਤਵ ਦਾਸ ਉਚਾਰਤ ਜੈ ਹੈ ॥੩॥
सो तव दास उचारत जै है ॥३॥

जर तू तुझी कृपादृष्टी माझ्याकडे पाहिलीस, तर तुझा सेवक सर्व बोलेल.3.

ਜਿਹ ਜਿਹ ਬਿਧ ਮੈ ਲਖੇ ਤਮਾਸਾ ॥
जिह जिह बिध मै लखे तमासा ॥

मी पाहिलेले असे चष्मे,

ਚਹਤ ਤਿਨ ਕੋ ਕੀਯੋ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
चहत तिन को कीयो प्रकासा ॥

मी ज्या प्रकारचे चष्मे पाहिले आहेत, मला त्यांच्याबद्दल (जगाचे) ज्ञान करायचे आहे.

ਜੋ ਜੋ ਜਨਮ ਪੂਰਬਲੇ ਹੇਰੇ ॥
जो जो जनम पूरबले हेरे ॥

ज्यांनी मागील जन्म पाहिले आहेत (मी),

ਕਹਿਹੋ ਸੁ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਾਕ੍ਰਮ ਤੇਰੇ ॥੪॥
कहिहो सु प्रभु पराक्रम तेरे ॥४॥

भूतकाळात डोकावलेल्या सर्व जीवनांबद्दल मी तुझ्या सामर्थ्याने बोलेन.4.

ਸਰਬ ਕਾਲ ਹੈ ਪਿਤਾ ਅਪਾਰਾ ॥
सरब काल है पिता अपारा ॥

सर्वकाळ (सर्ब काल) अपार (प्रभु आपला) पिता

ਦੇਬਿ ਕਾਲਿਕਾ ਮਾਤ ਹਮਾਰਾ ॥
देबि कालिका मात हमारा ॥

तो, माझा प्रभु पिता आणि सर्वांचा नाश करणारा आहे, देवी कालिका माझी माता आहे.

ਮਨੂਆ ਗੁਰ ਮੁਰਿ ਮਨਸਾ ਮਾਈ ॥
मनूआ गुर मुरि मनसा माई ॥

मन माझे गुरु आहे आणि मनशा (इच्छा) माझी माई (गुरुची पत्नी) आहे.

ਜਿਨਿ ਮੋ ਕੋ ਸੁਭ ਕ੍ਰਿਆ ਪੜਾਈ ॥੫॥
जिनि मो को सुभ क्रिआ पड़ाई ॥५॥

मन माझे गुरू आणि विवेकबुद्धी, गुरूची पत्नी माझी आई आहे, जिने मला सत्कर्माची सर्व शिकवण दिली आहे.5.

ਜਬ ਮਨਸਾ ਮਨ ਮਯਾ ਬਿਚਾਰੀ ॥
जब मनसा मन मया बिचारी ॥

जेव्हा मनाने (स्वतःवर) मनसाच्या कृपेचा विचार केला

ਗੁਰੁ ਮਨੂਆ ਕਹ ਕਹ੍ਯੋ ਸੁਧਾਰੀ ॥
गुरु मनूआ कह कह्यो सुधारी ॥

जेव्हा मी (मनानुसार) विवेकबुद्धीच्या दयाळूपणावर चिंतन केले तेव्हा गुरु मनाने त्यांचे शुद्ध विधान उच्चारले.

ਜੇ ਜੇ ਚਰਿਤ ਪੁਰਾਤਨ ਲਹੇ ॥
जे जे चरित पुरातन लहे ॥

ज्यांनी (मी) प्राचीन जन्म पाहिले आहेत,

ਤੇ ਤੇ ਅਬ ਚਹੀਅਤ ਹੈ ਕਹੇ ॥੬॥
ते ते अब चहीअत है कहे ॥६॥

प्राचीन ऋषीमुनींनी ज्या अद्भुत गोष्टी समजून घेतल्या, त्या सर्वांबद्दल मला बोलायचे आहे.6.

ਸਰਬ ਕਾਲ ਕਰੁਣਾ ਤਬ ਭਰੇ ॥
सरब काल करुणा तब भरे ॥

मग सर्व-काल करुणेने भरले

ਸੇਵਕ ਜਾਨਿ ਦਯਾ ਰਸ ਢਰੇ ॥
सेवक जानि दया रस ढरे ॥

तेव्हा सर्वांचा नाश करणारा माझा भगवान कृपेने भरला आणि मला आपला सेवक मानून तो कृपापूर्वक प्रसन्न झाला.

ਜੋ ਜੋ ਜਨਮੁ ਪੂਰਬਲੋ ਭਯੋ ॥
जो जो जनमु पूरबलो भयो ॥

जे आधी जन्मले होते,

ਸੋ ਸੋ ਸਭ ਸਿਮਰਣ ਕਰਿ ਦਯੋ ॥੭॥
सो सो सभ सिमरण करि दयो ॥७॥

मागील युगांतील सर्व अवतारांचे जन्म, त्या सर्वांचे स्मरण त्यानेच मला करून दिले आहे.

ਮੋ ਕੋ ਇਤੀ ਹੁਤੀ ਕਹ ਸੁਧੰ ॥
मो को इती हुती कह सुधं ॥

मी इतकं बरं विचारलं कुठे?

ਜਸ ਪ੍ਰਭ ਦਈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਬੁਧੰ ॥
जस प्रभ दई क्रिपा करि बुधं ॥

माझ्याकडे ही सर्व माहिती कशी असेल? अशी बुद्धी परमेश्वराने कृपाळूपणे दिली.

ਸਰਬ ਕਾਲ ਤਬ ਭਏ ਦਇਆਲਾ ॥
सरब काल तब भए दइआला ॥

मग शाश्वत (माझ्यावर) दयाळू झाले.

ਲੋਹ ਰਛ ਹਮ ਕੋ ਸਬ ਕਾਲਾ ॥੮॥
लोह रछ हम को सब काला ॥८॥

सर्वांचा नाश करणारा माझा प्रभू, मग परोपकारी झाला, मी त्या पोलादी अवतारी परमेश्वराचे रक्षण केले.8.

ਸਰਬ ਕਾਲ ਰਛਾ ਸਭ ਕਾਲ ॥
सरब काल रछा सभ काल ॥

(मी) सर्व काळात (मला) ठेवले आहे.

ਲੋਹ ਰਛ ਸਰਬਦਾ ਬਿਸਾਲ ॥
लोह रछ सरबदा बिसाल ॥

प्रत्येक वेळी, सर्वांचा नाश करणारा भगवान, माझे रक्षण करतो. तो सर्वव्यापी परमेश्वर माझा पोलादासारखा रक्षक आहे.

ਢੀਠ ਭਯੋ ਤਵ ਕ੍ਰਿਪਾ ਲਖਾਈ ॥
ढीठ भयो तव क्रिपा लखाई ॥

तुझी कृपा पाहून मी निर्भय झालो

ਐਂਡੋ ਫਿਰੇ ਸਭਨ ਭਯੋ ਰਾਈ ॥੯॥
ऐंडो फिरे सभन भयो राई ॥९॥

तुझी कृपा समजून मी निर्भय झालो आहे आणि गर्वाने मी स्वतःला सर्वांचा राजा समजतो आहे. ९.

ਜਿਹ ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਜਨਮਨ ਸੁਧਿ ਆਈ ॥
जिह जिह बिधि जनमन सुधि आई ॥

जसे (पूर्वीचे) जन्म आले,

ਤਿਮ ਤਿਮ ਕਹੇ ਗਿਰੰਥ ਬਨਾਈ ॥
तिम तिम कहे गिरंथ बनाई ॥

ज्या पद्धतीने मला अवतारांच्या जन्माविषयी माहिती मिळाली, त्याच पद्धतीने मी त्यांचे पुस्तकात वर्णन केले आहे.

ਪ੍ਰਥਮੇ ਸਤਿਜੁਗ ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਲਹਾ ॥
प्रथमे सतिजुग जिह बिधि लहा ॥

ज्या प्रकारे सत्ययुग पहिल्यांदा पाहिला होता,

ਪ੍ਰਥਮੇ ਦੇਬਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕੋ ਕਹਾ ॥੧੦॥
प्रथमे देबि चरित्र को कहा ॥१०॥

ज्या प्रकारे मला सत्ययुगाची माहिती मिळाली, ते मी देवीच्या चमत्कारिक पराक्रमाच्या पहिल्या कवितेत सांगितले आहे.10.

ਪਹਿਲੇ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਨਾਯੋ ॥
पहिले चंडी चरित्र बनायो ॥

यापूर्वी चंडी-चरित्राची निर्मिती झाली आहे.

ਨਖ ਸਿਖ ਤੇ ਕ੍ਰਮ ਭਾਖ ਸੁਨਾਯੋ ॥
नख सिख ते क्रम भाख सुनायो ॥

चंडी देवीचे चमत्कारिक पराक्रम यापूर्वी रचले गेले आहेत, मी वरपासून पायापर्यंत काटेकोर क्रमाने रचले आहेत.

ਛੋਰ ਕਥਾ ਤਬ ਪ੍ਰਥਮ ਸੁਨਾਈ ॥
छोर कथा तब प्रथम सुनाई ॥

(मी) आदि-काल (आदिकालातील) कथा यापूर्वी सांगितली आहे.

ਅਬ ਚਾਹਤ ਫਿਰ ਕਰੌ ਬਡਾਈ ॥੧੧॥
अब चाहत फिर करौ बडाई ॥११॥

सुरुवातीला मी एक सर्वसमावेशक प्रवचन रचले, पण आता मला पुन्हा एक स्तवन लिहायचे आहे.11.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਸਰਬ ਕਾਲ ਕੀ ਬੇਨਤੀ ਬਰਨਨੰ ਨਾਮ ਚੌਦਸਮੋ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੪॥੪੭੧॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे सरब काल की बेनती बरननं नाम चौदसमो धिआइ समापतम सतु सुभम सतु ॥१४॥४७१॥

बचित्तर नाटकाच्या चौदाव्या प्रकरणाचा शेवट ���भगवान, सर्वांचा नाश करणाऱ्या विनवणीचे वर्णन����.१४.४७१.