श्री दसाम ग्रंथ

पान - 748


ਦ੍ਰੁਜਨ ਆਦਿ ਸਬਦ ਉਚਰਿ ਕੈ ਦਰਰਨਿ ਅੰਤਿ ਉਚਾਰ ॥
द्रुजन आदि सबद उचरि कै दररनि अंति उचार ॥

'द्रुजन' शब्दाचा उच्चार करताना प्रथम (नंतर) शेवटी 'दर्र्णी' (मजबूत करणे) या शब्दाचा पाठ करा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਘਰ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੭੦॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुघर सु धार ॥६७०॥

प्रथम "दुर्जन" हा शब्द उच्चारून आणि शेवटी "दालनी" हा शब्द उच्चारून तुपकाची नावे बरोबर समजून घ्या.670.

ਗੋਲੀ ਧਰਣੀ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਪ੍ਰਥਮੈ ਕਰੋ ਉਚਾਰ ॥
गोली धरणी बकत्र ते प्रथमै करो उचार ॥

प्रथम 'गोळी' हा शब्द म्हणा, नंतर 'धरणी' हा शब्द म्हणा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਘਰ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੭੧॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुघर सु धार ॥६७१॥

प्रथम “गोळी-धारणी” आणि नंतर “बकत्र” हा शब्द उच्चारल्याने तुपकाची नावे तयार होतात.671.

ਦੁਸਟ ਆਦਿ ਸਬਦ ਉਚਾਰਿ ਕੈ ਦਾਹਨਿ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰ ॥
दुसट आदि सबद उचारि कै दाहनि बहुरि उचार ॥

प्रथम 'धूळ' या शब्दाचा उच्चार करा आणि नंतर 'दहनी' (जळत) म्हणा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਘਰ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੭੨॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुघर सु धार ॥६७२॥

प्रथम “दुष्ट” आणि नंतर “दहाणी” हा शब्द उच्चारल्याने तुपाकाची नावे तयार होतात, हे ज्ञानी लोक! तुम्ही समजू शकता.672.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਕਾਸਟ ਪ੍ਰਿਸਠਣੀ ਆਦਿ ਉਚਾਰਹੁ ॥
कासट प्रिसठणी आदि उचारहु ॥

प्रथम 'कास्त प्रतिष्ठानी' (लाकडी पाठीमागे) या शब्दांचा उच्चार करा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਕਲ ਬਿਚਾਰਹੁ ॥
नाम तुपक के सकल बिचारहु ॥

हे नाव तुपकापासून तयार झाले आहे.

ਭੂਮਿਜ ਪ੍ਰਿਸਠਨਿ ਪੁਨਿ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
भूमिज प्रिसठनि पुनि पद दीजै ॥

नंतर 'भूमिज' (पृथ्वीतून जन्मलेला ब्रीच) प्रतिष्ठानी' हा शब्द म्हणा.

ਨਾਮ ਚੀਨ ਤੁਪਕ ਕੋ ਲੀਜੈ ॥੬੭੩॥
नाम चीन तुपक को लीजै ॥६७३॥

तुपकाच्या नावांचा विचार करून “कष्ट-प्रस्थानी” हे शब्द उच्चारले जाऊ शकतात आणि नंतर “भूमिज-प्रस्थानी” हे शब्द जोडल्यास तुपकाची नावे ओळखता येतात.673.

ਕਾਸਠਿ ਪ੍ਰਿਸਠਣੀ ਆਦਿ ਉਚਾਰ ॥
कासठि प्रिसठणी आदि उचार ॥

प्रथम 'काष्ठी प्रतिष्ठान' असा उच्चार करा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਸਕਲ ਬਿਚਾਰ ॥
नाम तुपक के सकल बिचार ॥

या सर्व थेंबांची नावे समजून घ्या.

ਦ੍ਰੁਮਜ ਬਾਸਨੀ ਪੁਨਿ ਪਦ ਦੀਜੈ ॥
द्रुमज बासनी पुनि पद दीजै ॥

मग 'द्रुमज बसनी' (लाकूड घेऊन राहणारा ब्रीचचा मुलगा) हा शब्द म्हणा.

ਚੀਨ ਨਾਮ ਨਾਲੀ ਕੋ ਲੀਜੈ ॥੬੭੪॥
चीन नाम नाली को लीजै ॥६७४॥

प्रथमतः “कष्ट-प्रस्थानी” हे शब्द उच्चारून तुपकाच्या सर्व नावांचा विचार करून मग “ढोल-वासानी” हे शब्द जोडून “नालिदार तुपक” हे नाव ओळखा.674.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕਾਸਠਿ ਪ੍ਰਿਸਠਣੀ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਪ੍ਰਥਮੈ ਕਰੋ ਉਚਾਰ ॥
कासठि प्रिसठणी बकत्र ते प्रथमै करो उचार ॥

प्रथम तोंडातून 'कष्टी प्रस्थानी' असा उच्चार करा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਜਨ ਸਵਾਰ ॥੬੭੫॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुजन सवार ॥६७५॥

प्रथम “कष्ट-प्रस्थानी” हा शब्द उच्चारून नंतर “बकत्र” हा शब्द उच्चारणे, हे ज्ञानी लोक! तुपाकांची नावे तयार होतात.675.

ਜਲਜ ਪ੍ਰਿਸਠਣੀ ਪ੍ਰਿਥਮ ਹੀ ਮੁਖ ਤੇ ਕਰੋ ਉਚਾਰ ॥
जलज प्रिसठणी प्रिथम ही मुख ते करो उचार ॥

आधी 'जलज प्रस्थानी' म्हणा (लाकडी पाठ पाण्यातून बनवलेल्या ब्रीचपासून बनलेली).

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਘਰ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੭੬॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुघर सु धार ॥६७६॥

तुपकाची नावे "जलज-प्रस्थानी" या शब्दांच्या उच्चाराने तयार केली जातात जी बरोबर समजू शकतात.676.

ਬਾਰਜ ਪ੍ਰਿਸਠਣ ਆਦਿ ਹੀ ਮੁਖ ਤੇ ਕਰੋ ਉਚਾਰ ॥
बारज प्रिसठण आदि ही मुख ते करो उचार ॥

प्रथम तोंडातून 'बर्ज' (पाण्यातून जन्मलेला ब्रीच) म्हणा आणि नंतर 'प्रस्थान' हा शब्द जोडा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਕਬਿ ਸੁ ਧਾਰ ॥੬੭੭॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुकबि सु धार ॥६७७॥

“वारिज-प्रस्थानी” हे शब्द मुखातून उच्चारल्याने तुपकाची नावे तयार होतात.677.

ਨੀਰਜਾਲਯਣਿ ਬਕਤ੍ਰ ਤੇ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਕਰੋ ਉਚਾਰ ॥
नीरजालयणि बकत्र ते प्रिथमै करो उचार ॥

प्रथम मुखातून 'नीरजल्याणी' (जलयुक्त ब्रीचमध्ये घर बांधणारी) जप करा.

ਨਾਮ ਤੁਪਕ ਕੇ ਹੋਤ ਹੈ ਲੀਜਹੁ ਸੁਮਤਿ ਸਵਾਰ ॥੬੭੮॥
नाम तुपक के होत है लीजहु सुमति सवार ॥६७८॥

“नीलजलतरणी” या शब्दानंतर “बकत्र” हा शब्द उच्चारल्याने तुपकाची नावे तयार होतात.678.