श्री दसाम ग्रंथ

पान - 969


ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਕੀ ਬਾਤ ਸਭੈ ਕਹਿ ਕੈ ਮੁਖ ਤੇ ਸਭ ਹੀ ਸਮੁਝਾਈ ॥
भेद अभेद की बात सभै कहि कै मुख ते सभ ही समुझाई ॥

तिने तिची कृती मोठ्या प्रमाणावर लोकांना सांगितली की,

ਪਾਨ ਚਬਾਇ ਚਲੀ ਤਿਤ ਕੋ ਮਨ ਦੇਵ ਅਦੇਵਨ ਕੋ ਬਿਰਮਾਈ ॥
पान चबाइ चली तित को मन देव अदेवन को बिरमाई ॥

भुंगा चघळत ती भूत आणि देवांना शांत करण्यासाठी गेली होती.

ਅਨੰਦ ਲੋਕ ਭਏ ਤਜਿ ਸੋਕ ਸੁ ਸੋਕ ਕੀ ਬਾਤ ਸਭੈ ਬਿਸਰਾਈ ॥੮॥
अनंद लोक भए तजि सोक सु सोक की बात सभै बिसराई ॥८॥

तिला (आता राजवाड्याकडे) जाताना पाहून लोक आनंदाने भरून आले.(८)

ਕਾ ਬਪੁਰੋ ਮੁਨਿ ਹੈ ਸੁਨਿ ਹੇ ਨ੍ਰਿਪ ਨੈਕ ਜੋ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰਨ ਪੈਹੌ ॥
का बपुरो मुनि है सुनि हे न्रिप नैक जो नैन निहारन पैहौ ॥

'माझ्या सार्वभौम राजा, ऐका ऋषी माझ्यासाठी एक क्षुल्लक वस्तू आहे, तो माझ्या डोळ्यात पाहण्याची हिंमत करणार नाही.

ਰੂਪ ਦਿਖਾਇ ਤਿਸੈ ਉਰਝਾਇ ਸੁ ਬਾਤਨ ਸੌ ਅਪਨੇ ਬਸਿ ਕੈਹੌ ॥
रूप दिखाइ तिसै उरझाइ सु बातन सौ अपने बसि कैहौ ॥

'मी त्याला माझे आकर्षण दाखवीन आणि माझ्या भाषणातून त्याला मंत्रमुग्ध करीन.

ਪਾਗ ਬੰਧਾਇ ਜਟਾਨ ਮੁੰਡਾਇ ਸੁ ਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਇ ਤਵਾਲਯ ਲ੍ਯੈਹੌ ॥
पाग बंधाइ जटान मुंडाइ सु ता न्रिप जाइ तवालय ल्यैहौ ॥

'मी त्याच्या केसांचे कुलूप मुंडन करून त्याला फेटा घालून तुमच्या महालात आणीन.

ਕੇਤਿਕ ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਇਹ ਨਾਥ ਤਵਾਨਨ ਤੇ ਟੁਕ ਆਇਸੁ ਪੈਹੌ ॥੯॥
केतिक बात सुनो इह नाथ तवानन ते टुक आइसु पैहौ ॥९॥

'माझ्या चमत्कारिक मोहिनीचे निरीक्षण करा; तो स्वतः येऊन तुम्हाला जेवण देईल.(9)

ਕੇਤਿਕ ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਮੁਹਿ ਹੇ ਨ੍ਰਿਪ ਤਾਰਨ ਤੋਰਿ ਅਕਾਸ ਤੇ ਲ੍ਯੈਹੌ ॥
केतिक बात सुनो मुहि हे न्रिप तारन तोरि अकास ते ल्यैहौ ॥

'माझ्या राजा, मी काय म्हणतो ते ऐका, मी आकाशातून तारे आणण्यास समर्थ आहे.

ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਕਹਾ ਨਰ ਹੈ ਬਰ ਦੇਵਨ ਕੋ ਛਿਨ ਮੈ ਬਸਿ ਕੈਹੌ ॥
देव अदेव कहा नर है बर देवन को छिन मै बसि कैहौ ॥

'मी अनेक महान देव आणि भूतांवर काही क्षणांतच नियंत्रण मिळवले आहे.

ਦ੍ਯੋਸ ਕੇ ਬੀਚ ਚੜੈ ਹੌ ਨਿਸਾਕਰ ਰੈਨਿ ਸਮੈ ਰਵਿ ਕੋ ਪ੍ਰਗਟੈ ਹੌ ॥
द्योस के बीच चड़ै हौ निसाकर रैनि समै रवि को प्रगटै हौ ॥

'मी दिवसा चंद्र आणि अंधार असताना सूर्य निर्माण केला आहे.

ਗ੍ਯਾਰਹ ਰੁਦ੍ਰਨ ਕੋ ਹਰਿ ਕੌ ਬਿਧਿ ਕੀ ਬੁਧਿ ਕੌ ਬਿਧਿ ਸੌ ਬਿਸਰੈਹੌ ॥੧੦॥
ग्यारह रुद्रन को हरि कौ बिधि की बुधि कौ बिधि सौ बिसरैहौ ॥१०॥

'मी अकरा रुडरन्सची बुद्धिमत्ता रद्द करीन (रडणारी बाळं).'(१०)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਐਸੇ ਬਚਨ ਉਚਾਰਿ ਤ੍ਰਿਯ ਤਹ ਤੇ ਕਿਯੋ ਪਯਾਨ ॥
ऐसे बचन उचारि त्रिय तह ते कियो पयान ॥

असे वचन दिल्यानंतर ती तिथून निघून गेली.

ਪਲਕ ਏਕ ਬੀਤੀ ਨਹੀ ਤਹਾ ਪਹੂੰਚੀ ਆਨਿ ॥੧੧॥
पलक एक बीती नही तहा पहूंची आनि ॥११॥

आणि डोळे मिचकावत त्या ठिकाणी पोचलो.(11)

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

सावय्या

ਦੇਖਿ ਤਪੋਧਨ ਕੌ ਬਨ ਮਾਨਨਿ ਮੋਹਿ ਰਹੀ ਮਨ ਮੈ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥
देखि तपोधन कौ बन माननि मोहि रही मन मै सुखु पायो ॥

बाण ऋषींना पाहताच ती मोहित झाली आणि तिला आराम वाटला.

ਖਾਤ ਬਿਭਾਡਵ ਜੂ ਫਲ ਥੋ ਤਿਨ ਡਾਰਿਨ ਸੋ ਪਕਵਾਨ ਲਗਾਯੋ ॥
खात बिभाडव जू फल थो तिन डारिन सो पकवान लगायो ॥

झाडांच्या फांद्यांऐवजी तिने बिभांडवपुत्रासाठी विविध स्वादिष्ट पदार्थ ठेवले.

ਭੂਖ ਲਗੀ ਜਬ ਹੀ ਮੁਨਿ ਕੌ ਤਬ ਹੀ ਤਹ ਠੌਰ ਛੁਧਾਤਰ ਆਯੋ ॥
भूख लगी जब ही मुनि कौ तब ही तह ठौर छुधातर आयो ॥

ऋषींना भूक लागल्यावर ते त्या ठिकाणी आले.

ਤੇ ਫਲ ਖਾਇ ਰਹਿਯੋ ਬਿਸਮਾਇ ਮਹਾ ਮਨ ਭੀਤਰ ਮੋਦ ਬਢਾਯੋ ॥੧੨॥
ते फल खाइ रहियो बिसमाइ महा मन भीतर मोद बढायो ॥१२॥

त्याने त्या विड्या खाल्ल्या आणि त्याच्या मनात खूप समाधान अनुभवले.(१२)

ਸੋਚ ਬਿਚਾਰ ਕੀਯੋ ਚਿਤ ਮੋ ਮੁਨਿ ਏ ਫਲ ਦੈਵ ਕਹਾ ਉਪਜਾਯੋ ॥
सोच बिचार कीयो चित मो मुनि ए फल दैव कहा उपजायो ॥

त्याला वाटले, 'या झाडांवर ही फळे उगवली आहेत का?

ਕਾਨਨ ਮੈ ਨਿਰਖੇ ਨਹਿ ਨੇਤ੍ਰਨ ਆਜੁ ਲਗੇ ਕਬਹੂੰ ਨ ਚਬਾਯੋ ॥
कानन मै निरखे नहि नेत्रन आजु लगे कबहूं न चबायो ॥

'मी त्यांना या जंगलात माझ्या स्वत:च्या डोळ्यांनी पाहिलेले नाही.

ਕੈ ਮਘਵਾ ਬਲੁ ਕੈ ਛਲੁ ਕੈ ਹਮਰੇ ਤਪ ਕੋ ਅਵਿਲੋਕਨ ਆਯੋ ॥
कै मघवा बलु कै छलु कै हमरे तप को अविलोकन आयो ॥

'हे भगवान इंद्रच असू शकतात, ज्याने माझी परीक्षा घेण्यासाठी त्यांना वाढवले होते.

ਕੈ ਜਗਦੀਸ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਮੋ ਪਰ ਮੋਰੇ ਰਿਝਾਵਨ ਕਾਜ ਬਨਾਯੋ ॥੧੩॥
कै जगदीस क्रिपा करि मो पर मोरे रिझावन काज बनायो ॥१३॥

'किंवा असे होऊ शकते की देवाने मला बक्षीस देण्यासाठी मला हे दिले आहे.'(13)

ਆਨੰਦ ਯੌ ਉਪਜ੍ਯੋ ਮਨ ਮੈ ਮੁਨਿ ਚੌਕ ਰਹਿਯੋ ਬਨ ਕੇ ਫਲ ਖੈ ਕੈ ॥
आनंद यौ उपज्यो मन मै मुनि चौक रहियो बन के फल खै कै ॥

त्यांचा आस्वाद घेतल्यानंतर, त्याला आश्चर्य वाटले.

ਕਾਰਨ ਹੈ ਸੁ ਕਛੂ ਇਨ ਮੈ ਕਹਿ ਐਸੇ ਰਹਿਯੋ ਚਹੂੰ ਓਰ ਚਿਤੈ ਕੈ ॥
कारन है सु कछू इन मै कहि ऐसे रहियो चहूं ओर चितै कै ॥

आजूबाजूला चारही कोपऱ्यांत बघून त्याला वाटले, 'यामागे काहीतरी कारण असावे.'

ਹਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਧਰੇ ਇਕ ਸੁੰਦਰਿ ਠਾਢੀ ਤਹਾ ਮਨ ਮੋਦ ਬਢੈ ਕੈ ॥
हार सिंगार धरे इक सुंदरि ठाढी तहा मन मोद बढै कै ॥

त्याला एक सुंदर स्त्री दिसली, पूर्ण सजलेली, त्याच्या समोर उभी होती.

ਸੋਭਿਤ ਹੈ ਮਹਿ ਭੂਖਨ ਪੈ ਮਹਿਭੂਖਨ ਕੌ ਮਨੋ ਭੂਖਿਤ ਕੈ ਕੈ ॥੧੪॥
सोभित है महि भूखन पै महिभूखन कौ मनो भूखित कै कै ॥१४॥

तो पृथ्वीवरील सौंदर्याच्या प्रतीकासारखा दिसत होता.(14)

ਜੋਬਨ ਜੇਬ ਜਗੇ ਅਤਿ ਹੀ ਇਕ ਮਾਨਨਿ ਕਾਨਨ ਬੀਚ ਬਿਰਾਜੈ ॥
जोबन जेब जगे अति ही इक माननि कानन बीच बिराजै ॥

आश्चर्यकारक स्त्रीच्या उपस्थितीत, त्याचे तारुण्य चमकताना दिसले.

ਨੀਲ ਨਿਚੋਲ ਸੇ ਨੈਨ ਲਸੈ ਦੁਤਿ ਦੇਖਿ ਮਨੋਜਵ ਕੋ ਮਨੁ ਲਾਜੈ ॥
नील निचोल से नैन लसै दुति देखि मनोजव को मनु लाजै ॥

तिचे कमळासारखे डोळे चमकले आणि कामदेवालाही नम्रतेने तोंड दिले.

ਕੋਕ ਕਪੋਤ ਕਲਾਨਿਧਿ ਕੇਹਰਿ ਕੀਰ ਕੁਰੰਗ ਕਹੀ ਕਿਹ ਕਾਜੈ ॥
कोक कपोत कलानिधि केहरि कीर कुरंग कही किह काजै ॥

रुडी शेल्ड्रेक्स, कबूतर, सिंह, पोपट, हरिण, हत्ती, सर्व तिच्या उपस्थितीत नम्र दिसत होते.

ਸੋਕ ਮਿਟੈ ਨਿਰਖੇ ਸਭ ਹੀ ਛਬਿ ਆਨੰਦ ਕੌ ਹਿਯ ਮੈ ਉਪਰਾਜੈ ॥੧੫॥
सोक मिटै निरखे सभ ही छबि आनंद कौ हिय मै उपराजै ॥१५॥

सर्वांनी आपापले दु:ख दूर केले होते आणि त्यांना आनंद वाटत होता.(15)

ਚਿਤ ਬਿਚਾਰ ਕਿਯੋ ਅਪਨੇ ਮਨ ਕੋ ਮੁਨਿ ਹੈ ਯਹ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰੌ ॥
चित बिचार कियो अपने मन को मुनि है यह ताहि निहारौ ॥

ऋषींनी मनात विचार केला आणि विचार केला,

ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਕਿ ਜਛ ਭੁਜੰਗ ਕਿਧੌ ਨਰ ਦੇਵ ਰੁ ਦੇਵ ਬਿਚਾਰੌ ॥
देव अदेव कि जछ भुजंग किधौ नर देव रु देव बिचारौ ॥

'देव, भूत आणि भुजंग यांच्यात ती कोण असू शकते?

ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਿ ਬਿਰਾਜਤ ਹੈ ਕੋਊ ਤਾ ਪਰ ਆਜ ਸਭੈ ਤਨ ਵਾਰੌ ॥
राज कुमारि बिराजत है कोऊ ता पर आज सभै तन वारौ ॥

'ती, त्याऐवजी, राजकुमारीसारखी दिसते, मी तिच्यासाठी बलिदान आहे.

ਯਾਹੀ ਕੋ ਤੀਰ ਰਹੌ ਦਿਨ ਰੈਨਿ ਕਰੌ ਤਪਸ੍ਯਾ ਬਨ ਬੀਚ ਬਿਹਾਰੌ ॥੧੬॥
याही को तीर रहौ दिन रैनि करौ तपस्या बन बीच बिहारौ ॥१६॥

'मी सदैव तिच्यासोबत राहीन आणि जंगलात माझे ध्यान करत राहीन.'(16)

ਜਾਇ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਸੁਨਿ ਬਾਤ ਕਹੋ ਹਮ ਸੌ ਤੁਮ ਕੋ ਹੈ ॥
जाइ प्रनाम कियो तिह को सुनि बात कहो हम सौ तुम को है ॥

तो पुढे आला आणि तिला म्हणाला, 'प्लीज माझ्याशी बोल आणि मला सांग तू कोण आहेस?

ਦੇਵ ਅਦੇਵਨ ਕੀ ਦੁਹਿਤ ਕਿਧੌ ਰਾਮ ਕੀ ਬਾਮ ਹੁਤੀ ਬਨ ਸੋਹੈ ॥
देव अदेवन की दुहित किधौ राम की बाम हुती बन सोहै ॥

'तू देवाची किंवा भूताची मुलगी आहेस की रामाची सीता आहेस?

ਰਾਜਸਿਰੀ ਕਿਧੌ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਿ ਤੂ ਜਛ ਭੁਜੰਗਨ ਕੇ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥
राजसिरी किधौ राज कुमारि तू जछ भुजंगन के मन मोहै ॥

तू राणी आहेस की सार्वभौम राजकुमारी आहेस की जच्छ किंवा भुजंग (देवतांची) मुलगी आहेस?

ਸਾਚ ਉਚਾਰੁ ਸਚੀ ਕਿ ਸਿਵਾ ਕਿ ਤੁਹੀ ਰਤਿ ਹੈ ਪਤਿ ਕੋ ਮਗੁ ਜੋਹੈ ॥੧੭॥
साच उचारु सची कि सिवा कि तुही रति है पति को मगु जोहै ॥१७॥

'मला खरे सांग की तू शिवाची पत्नी आहेस आणि वाटेत त्याची वाट पाहत आहेस का?'(17)

ਨਾਥ ਸਚੀ ਰਤਿ ਹੌ ਨ ਸਿਵਾ ਨਹਿ ਹੌਗੀ ਨ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਕੀ ਜਾਈ ॥
नाथ सची रति हौ न सिवा नहि हौगी न राज कुमार की जाई ॥

(उत्तर) 'हे महाराज, ऐका, मी शिवाची स्त्री नाही की सार्वभौम राजकुमारी नाही.

ਰਾਜਸਿਰੀ ਨਹਿ ਜਛ ਭੁਜੰਗਨਿ ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਨਹੀ ਉਪਜਾਈ ॥
राजसिरी नहि जछ भुजंगनि देव अदेव नही उपजाई ॥

'ना मी राणी आहे, ना मी जच्छ, भुजंग, देव किंवा भूतांचा नाही.

ਰਾਮ ਕੀ ਬਾਮ ਨ ਹੋ ਅਥਿਤੀਸ ਰਿਖੀਸ ਉਦਾਲਕ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਜਾਈ ॥
राम की बाम न हो अथितीस रिखीस उदालक की त्रिय जाई ॥

'ना मी रामाची सीता आहे ना मी गरीब ऋषींची आहे.

ਏਕੁ ਜੁਗੀਸ ਸੁਨੇ ਤੁਮਹੂੰ ਤਿਹ ਤੇ ਤੁਮਰੇ ਬਰਬੇ ਕਹ ਆਈ ॥੧੮॥
एकु जुगीस सुने तुमहूं तिह ते तुमरे बरबे कह आई ॥१८॥

'मी तुझ्याबद्दल एक महान योगी म्हणून ऐकले होते आणि मी तुझ्याशी लग्न करण्यासाठी आलो आहे.' (18)

ਚੰਚਲ ਨੈਨ ਕਿ ਚੰਚਲਤਾਈ ਸੋ ਟਾਮਨ ਸੌ ਤਿਹ ਕੋ ਕਰਿ ਦੀਨੋ ॥
चंचल नैन कि चंचलताई सो टामन सौ तिह को करि दीनो ॥

तिच्या मनमोहक डोळ्यांचा त्याच्यावर जादूचा परिणाम झाला.

ਹਾਵ ਸੁ ਭਾਵ ਦਿਖਾਇ ਘਨੇ ਛਿਨਕੇਕ ਬਿਖੈ ਮੁਨਿ ਜੂ ਬਸਿ ਕੀਨੋ ॥
हाव सु भाव दिखाइ घने छिनकेक बिखै मुनि जू बसि कीनो ॥

कोक्वेट्रीद्वारे तिने त्याला भुरळ घातली आणि आपल्या ताब्यात आणले.

ਪਾਗ ਬੰਧਾਇ ਜਟਾਨ ਮੁੰਡਾਇ ਸੁ ਭੂਖਨ ਅੰਗ ਬਨਾਇ ਨਵੀਨੋ ॥
पाग बंधाइ जटान मुंडाइ सु भूखन अंग बनाइ नवीनो ॥

त्याचे कपडे मुंडन करून तिने त्याला पगडी घालायला लावली.

ਜੀਤਿ ਗੁਲਾਮ ਕਿਯੋ ਅਪਨੌ ਤਿਹ ਤਾਪਸ ਤੇ ਗ੍ਰਿਸਤੀ ਕਰਿ ਲੀਨੋ ॥੧੯॥
जीति गुलाम कियो अपनौ तिह तापस ते ग्रिसती करि लीनो ॥१९॥

तिने त्याच्यावर विजय मिळवला आणि एका ऋषीपासून तिने त्याला गृहस्थ बनवले (19)

ਤਾਪਸਤਾਈ ਕੋ ਤ੍ਯਾਗ ਤਪੀਸ੍ਵਰ ਤਾ ਤ੍ਰਿਯ ਪੈ ਚਿਤ ਕੈ ਉਰਝਾਯੋ ॥
तापसताई को त्याग तपीस्वर ता त्रिय पै चित कै उरझायो ॥

सर्व तपस्या त्यागून ब्रह्मचारी गृहस्थ झाले.