श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1267


ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਰੀ ਬਿਸਨ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥
ब्रहमा करी बिसन की सेवा ॥

ब्रह्मदेवाने विष्णूची सेवा केली,

ਤਾ ਤੇ ਭਏ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਗ ਦੇਵਾ ॥੧॥
ता ते भए क्रिसन जग देवा ॥१॥

तेव्हा जगतदेव श्रीकृष्ण प्रकटले. १.

ਮੁਰ ਦਾਨਵ ਕੋ ਕੰਸ ਵਤਾਰਾ ॥
मुर दानव को कंस वतारा ॥

कंस मुर हा राक्षसाचा अवतार होता.

ਕਰਤ ਪੂਰਬ ਲੌ ਦ੍ਰੋਹ ਸੰਭਾਰਾ ॥
करत पूरब लौ द्रोह संभारा ॥

(त्याला) मागील जन्मातील वैर आठवले.

ਵਾ ਕੇ ਕਰਤ ਹਨਨ ਕੇ ਦਾਵੈ ॥
वा के करत हनन के दावै ॥

तो त्याला (कृष्णाला) मारण्याचा दावा करायचा.

ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਆਸੁਰਨ ਤਹਾ ਪਠਾਵੈ ॥੨॥
नितप्रति आसुरन तहा पठावै ॥२॥

आणि रोज तो तिथे राक्षस पाठवत असे. 2.

ਪ੍ਰਥਮ ਪੂਤਨਾ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੰਘਾਰੀ ॥
प्रथम पूतना क्रिसन संघारी ॥

प्रथम पुतना कृष्णाने मारला.

ਪੁਨਿ ਸਕਟਾਸੁਰ ਦੇਹ ਉਧਾਰੀ ॥
पुनि सकटासुर देह उधारी ॥

मग शाक्तसुराचे (राक्षस) शरीर उधार (म्हणजे मारले) आणि यमलोकाकडे पाठवले.

ਬਹੁਰਿ ਬਕਾਸੁਰ ਅਸੁਰ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥
बहुरि बकासुर असुर संघारियो ॥

तेव्हा बकासुराने त्या राक्षसाचा वध केला

ਬ੍ਰਿਖਭਾਸੁਰ ਕੇ ਬ੍ਰਿਖਨ ਉਪਾਰਿਯੋ ॥੩॥
ब्रिखभासुर के ब्रिखन उपारियो ॥३॥

आणि बृखभासुराची शिंगे ('ब्रिखना') उपटून टाकली. 3.

ਆਘਾਸੁਰ ਕੋ ਅਘ ਨਿਵਰਤ ਕਰਿ ॥
आघासुर को अघ निवरत करि ॥

अघासुराचे पाप ('अघ') नाहीसे केले.

ਪੁਨਿ ਕੇਸੀ ਮਾਰਿਯੋ ਚਰਨਨ ਧਰਿ ॥
पुनि केसी मारियो चरनन धरि ॥

मग केसी (राक्षस) पायाने पकडून मारला गेला.

ਬਹੁਰਿ ਬ੍ਰਹਮ ਕਹ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਯੋ ॥
बहुरि ब्रहम कह चरित दिखायो ॥

मग त्याने (त्याचे) कौटक ब्रह्मदेवाला दाखवले.

ਧਰਿ ਕਰਿ ਪਰ ਗਿਰ ਇੰਦ੍ਰ ਹਰਾਯੋ ॥੪॥
धरि करि पर गिर इंद्र हरायो ॥४॥

हातावरील पर्वत उचलून त्याने इंद्राचा पराभव केला. 4.

ਨੰਦਹਿ ਛੀਨ ਬਰਨ ਤੇ ਲ੍ਯਾਯੋ ॥
नंदहि छीन बरन ते ल्यायो ॥

नंदाला वरुणापासून दूर नेले.

ਸੰਦੀਪਨ ਕੇ ਸੁਤਹਿ ਮਿਲਾਯੋ ॥
संदीपन के सुतहि मिलायो ॥

संदिपानच्या मुलांमध्ये सामील झाला.

ਦਾਵਾਨਲ ਤੇ ਗੋਪ ਉਬਾਰੇ ॥
दावानल ते गोप उबारे ॥

दावनालपासून बहिष्कृतांना वाचवले

ਗੋਪਨ ਸੌ ਬ੍ਰਿਜ ਕਰੇ ਅਖਾਰੇ ॥੫॥
गोपन सौ ब्रिज करे अखारे ॥५॥

आणि ब्रजभूमीत त्यांनी ग्वालांसह आखाडे तयार केले. ५.

ਕੁਬਲਯਾ ਗਜ ਕੋ ਦਾਤ ਲਯੋ ਹਰਿ ॥
कुबलया गज को दात लयो हरि ॥

कुवालियाने हत्तीचे दात बाहेर काढले.

ਚਾਡੂਰਹਿ ਮੁਸਟਕਹਿ ਪ੍ਰਹਰਿ ਕਰਿ ॥
चाडूरहि मुसटकहि प्रहरि करि ॥

चंदूरला मुक्का मारला.

ਪਕਰਿ ਕੇਸ ਤੇ ਕੰਸ ਪਛਾਰਾ ॥
पकरि केस ते कंस पछारा ॥

केसेस धरून त्यांनी कंसावर मात केली.

ਉਪ੍ਰਸੈਨ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰਹਿ ਢਾਰਾ ॥੬॥
उप्रसैन सिर छत्रहि ढारा ॥६॥

त्याने उग्रसैन यांच्या डोक्यावर छत्री फिरवली. 6.

ਜਰਾਸਿੰਧੁ ਕੀ ਚਮੂੰ ਸੰਘਾਰੀ ॥
जरासिंधु की चमूं संघारी ॥

जरासंधाच्या सैन्याचा नाश केला.

ਸੰਖ ਲਯੋ ਸੰਖਾਸੁਰ ਮਾਰੀ ॥
संख लयो संखासुर मारी ॥

शंखासुराचा वध करून शंखाला नेले.

ਨਗਰ ਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਕੀਯਾ ਪ੍ਰਵੇਸਾ ॥
नगर द्वारिका कीया प्रवेसा ॥

देशांच्या राजांचा पराभव करून

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਜੀਤਿ ਨਰੇਸਾ ॥੭॥
देस देस के जीति नरेसा ॥७॥

द्वारिका नगरीत प्रवेश केला. ७.

ਦੰਤਬਕ੍ਰ ਨਰਕਾਸੁਰ ਘਾਯੋ ॥
दंतबक्र नरकासुर घायो ॥

दंतबक्र आणि नरकासुराचा वध केला.

ਸੋਰਹ ਸਹਸ ਬਧੂ ਬਰਿ ਲ੍ਯਾਯੋ ॥
सोरह सहस बधू बरि ल्यायो ॥

सोळा हजार स्त्रियांशी विवाह केला.

ਪਾਰਜਾਤ ਸੁਰ ਪੁਰ ਤੇ ਲ੍ਰਯਾਯਾ ॥
पारजात सुर पुर ते ल्रयाया ॥

परजात स्वर्गातून तलवार आणली.

ਬਿੰਦ੍ਰਾਬਨ ਮਹਿ ਖੇਲ ਦਿਖਾਯਾ ॥੮॥
बिंद्राबन महि खेल दिखाया ॥८॥

बिंद्रबनमध्ये लीला निर्माण केली. 8.

ਪੰਡ੍ਵਨ ਕੀ ਜਿਨ ਕਰੀ ਜਿਤਾਰੀ ॥
पंड्वन की जिन करी जितारी ॥

त्याने पांडवांचा पराभव केला.

ਦ੍ਰੁਪਦ ਸੁਤਾ ਕੀ ਲਾਜ ਉਬਾਰੀ ॥
द्रुपद सुता की लाज उबारी ॥

द्रौपतीची लॉज वाचवली.

ਸਭ ਕੌਰਵ ਕੇ ਦਲਹਿ ਖਪਾਈ ॥
सभ कौरव के दलहि खपाई ॥

कौरवांचा संपूर्ण पक्ष उद्ध्वस्त केला.

ਸੰਤਹਿ ਆਂਚ ਨ ਲਾਗਨ ਪਾਈ ॥੯॥
संतहि आंच न लागन पाई ॥९॥

संतांना दुःख (दु:ख) होऊ दिले नाही. ९.

ਸਭ ਸੂਚਨਤਾ ਜੌ ਕਰਿ ਜੈਯੈ ॥
सभ सूचनता जौ करि जैयै ॥

सर्व माहिती दिली तर,

ਗ੍ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਅਧਿਕ ਡਰੈਯੈ ॥
ग्रंथ बढन ते अधिक डरैयै ॥

त्यामुळे शास्त्र मोठे होण्याची भीती आहे.

ਤਾ ਤੇ ਥੋਰੀ ਕਥਾ ਉਚਾਰੀ ॥
ता ते थोरी कथा उचारी ॥

त्यामुळे थोडेसे बोलणे (अर्थ - संक्षिप्त चर्चा) केले आहे.

ਚੂਕ ਹੋਇ ਕਬਿ ਲੇਹੁ ਸੁਧਾਰੀ ॥੧੦॥
चूक होइ कबि लेहु सुधारी ॥१०॥

(जिथे) चूक झाली आहे, (त्या) कवींनी ती सुधारावी. 10.

ਅਬ ਮੈ ਕਹਤ ਕਥਾ ਰੁਕਮਨੀ ॥
अब मै कहत कथा रुकमनी ॥

आता मी रुक्मिणीची गोष्ट सांगतो

ਜਿਹ ਛਲ ਬਰਿਯੋ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੋ ਧਨੀ ॥
जिह छल बरियो क्रिसन सो धनी ॥

ज्याने कृष्णासारख्या नवऱ्याला फसवून लग्न केले होते.

ਲਿਖਿ ਪਤਿਯਾ ਦਿਜ ਹਾਥ ਪਠਾਈ ॥
लिखि पतिया दिज हाथ पठाई ॥

(त्याने) पत्र लिहून ब्राह्मणाला पाठवले

ਕਹਿਯਹੁ ਮਹਾਰਾਜ ਤਨ ਜਾਈ ॥੧੧॥
कहियहु महाराज तन जाई ॥११॥

(आणि म्हणाले की) महाराजांकडे (श्रीकृष्ण) जाऊन सांग. 11.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वत:

ਬ੍ਯਾਹ ਬਦ੍ਯੋ ਸਿਸਪਾਲ ਭਏ ਸੁਈ ਜੋਰਿ ਬਰਾਤ ਬਿਯਾਹਨ ਆਏ ॥
ब्याह बद्यो सिसपाल भए सुई जोरि बरात बियाहन आए ॥

माझे लग्न शिशुपालशी निश्चित झाले आहे. तो एका लग्नासाठी आला आहे.

ਹੌ ਅਟਕੀ ਮਧਸੂਦਨ ਸੌ ਜਿਨ ਕੀ ਛਬਿ ਹਾਟਕ ਹੇਰਿ ਹਿਰਾਏ ॥
हौ अटकी मधसूदन सौ जिन की छबि हाटक हेरि हिराए ॥

(परंतु) मी मधुसूदनावर मोहित झालो आहे, ज्याची प्रतिमाही सोने ('हाटोन') हिरावून घेतली जाते.

ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਕੀ ਜਿਮਿ ਪ੍ਯਾਸ ਘਟੇ ਨ ਬਿਨਾ ਘਨ ਸੇ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਹਾਏ ॥
चात्रिक की जिमि प्यास घटे न बिना घन से घन स्याम सुहाए ॥

ज्याप्रमाणे चात्रिकेची तहान प्रतिस्थापनाशिवाय शमत नाही (तशीच माझी तहान) घनश्याम धन्य (तृप्त) आहे.

ਹਾਰੀ ਗਿਰੀ ਨ ਹਿਰਿਯੋ ਹਿਯ ਕੋ ਦੁਖ ਹੇਰਿ ਰਹੀ ਨ ਹਹਾ ਹਰਿ ਆਏ ॥੧੨॥
हारी गिरी न हिरियो हिय को दुख हेरि रही न हहा हरि आए ॥१२॥

(मी) पराभवात पडलो, पण हृदयातील वेदना दूर झाल्या नाहीत. मी बघतोय, पण हाय कृष्ण आला नाही. 12.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस: