श्री दसाम ग्रंथ

पान - 985


ਦਾਹ ਦਿਯੋ ਤਿਹ ਨਾਰਿ ਕੌ ਚਿਤ ਅਤਿ ਸੋਕ ਬਢਾਇ ॥
दाह दियो तिह नारि कौ चित अति सोक बढाइ ॥

तीव्र त्रास सहन करून त्याने तिच्यावर अंत्यसंस्कार केले

ਫੂਲ ਮਤੀ ਕੇ ਭਵਨ ਮੈ ਬਹੁਰਿ ਬਸਤ ਭਯੋ ਆਇ ॥੧੩॥
फूल मती के भवन मै बहुरि बसत भयो आइ ॥१३॥

आणि मग फुल मातीच्या राजवाड्यात आले.(१३)

ਸਵਤਿ ਮਾਰਿ ਨਿਜੁ ਕਰਨ ਸੌ ਔਰ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਦਿਖਰਾਇ ॥
सवति मारि निजु करन सौ और न्रिपहि दिखराइ ॥

सह-पत्नीला मारून, तिला राजाला दाखवून,

ਰਾਜਾ ਕੌ ਨਿਜੁ ਬਸ ਕਿਯੋ ਐਸੋ ਚਰਿਤ ਬਨਾਇ ॥੧੪॥
राजा कौ निजु बस कियो ऐसो चरित बनाइ ॥१४॥

फसवणूक करून, तिने सार्वभौमची मर्जी जिंकली होती.(14)

ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਸਨ ਸਰ ਅਸੁਰ ਸਭ ਰੈਨਾਧਿਪ ਦਿਨਰਾਇ ॥
ब्रहम बिसन सर असुर सभ रैनाधिप दिनराइ ॥

ब्रह्मा, विष्णू, देव, भुते, सूर्य, चंद्र,

ਬੇਦ ਬ੍ਯਾਸ ਅਰੁ ਬੇਦ ਤ੍ਰਿਯ ਭੇਦ ਸਕੇ ਨਹਿ ਪਾਇ ॥੧੫॥
बेद ब्यास अरु बेद त्रिय भेद सके नहि पाइ ॥१५॥

व्यास ऋषी, आणि ते सर्व, स्त्रियांना समजू शकले नाहीत.(15)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਚੌਬੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੨੪॥੨੪੩੧॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ चौबीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१२४॥२४३१॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची 124 वी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (१२४)(२४२९)

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

सावय्या

ਲੰਕ ਮੈ ਬੰਕ ਨਿਸਾਚਰ ਥੋ ਰਘੁਨੰਦਨ ਕੋ ਸੁਨਿ ਏਕ ਕਹਾਨੀ ॥
लंक मै बंक निसाचर थो रघुनंदन को सुनि एक कहानी ॥

लंका देशात रघुनंदन (राम) ची कथा एका भ्रष्ट पिशाच्चाने ऐकली.

ਰਾਵਨ ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰ ਸਮੇਤ ਹਨੇ ਇਹ ਖੇਤ ਮਹਾ ਬਲਿਧਾਨੀ ॥
रावन पुत्र कलत्र समेत हने इह खेत महा बलिधानी ॥

भयंकरपणे, युद्धात, रॉ अनाचा मुलगा त्याच्या स्त्रीसह नष्ट झाला होता.

ਰੋਸ ਭਰਿਯੋ ਤਤਕਾਲ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੌਚਕ ਸੇ ਮਦ ਮਤ ਕ੍ਰਿਪਾਨੀ ॥
रोस भरियो ततकाल गदा गहि कौचक से मद मत क्रिपानी ॥

तो सैतान, रागाने भरलेला आणि भाले, खंजीर आणि तलवारी घेऊन स्तब्ध झाला,

ਕੋਟ ਕੌ ਕੂਦਿ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਕੌ ਫਾਧਿ ਫਿਰੰਗ ਮੌ ਆਨਿ ਪਰਿਯੋ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥੧॥
कोट कौ कूदि समुंद्र कौ फाधि फिरंग मौ आनि परियो अभिमानी ॥१॥

हल्ला सुरू करण्यासाठी समुद्रावर उडी मारली होती.(1)

ਆਠਿਕ ਦ੍ਯੋਸ ਅੰਧੇਰ ਰਹਿਯੋ ਪੁਨਿ ਸੂਰ ਚੜਿਯੋ ਜਗ ਧੁੰਧ ਮਿਟਾਈ ॥
आठिक द्योस अंधेर रहियो पुनि सूर चड़ियो जग धुंध मिटाई ॥

पृथ्वी आठ दिवस अंधारात झाकली गेली आणि नंतर सूर्य उगवला आणि धुके उठले.

ਦਾਨਵ ਕੌ ਲਖਿ ਲੋਕਨ ਕੈ ਅਤਿ ਹੀ ਚਿਤ ਮੈ ਉਪਜੀ ਦੁਚਿਤਾਈ ॥
दानव कौ लखि लोकन कै अति ही चित मै उपजी दुचिताई ॥

सैतानाकडे पाहून लोक गोंधळून गेले.

ਬਾਧਿ ਅਨੀ ਭਟ ਭੂਰਿ ਚੜੇ ਰਿਪੁ ਜੀਤਨ ਕੀ ਜਿਯ ਬ੍ਯੋਤ ਬਨਾਈ ॥
बाधि अनी भट भूरि चड़े रिपु जीतन की जिय ब्योत बनाई ॥

बहुतेक राजांनी त्याच्यावर विजय मिळवण्यासाठी डावपेच आखले.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀਨ ਕੀ ਆਨਿ ਕਰੀ ਤਿਹ ਸਾਥ ਲਰਾਈ ॥੨॥
बान कमान गदा बरछीन की आनि करी तिह साथ लराई ॥२॥

आणि ते हातात धनुष्य, बाण, भाले आणि खंजीर घेऊन उठले.(2)

ਏਕ ਪਰੇ ਭਭਰਾਤ ਭਟੁਤਮ ਏਕ ਲਗੇ ਭਟ ਘਾਯਲ ਘੂੰਮੈ ॥
एक परे भभरात भटुतम एक लगे भट घायल घूंमै ॥

अनेक महान योद्धे घाबरून खाली पडू लागले आणि एकजण थक्क होऊन इकडे तिकडे फिरू लागला.

ਏਕ ਚਲੈ ਭਜਿ ਕੈ ਰਨ ਤੇ ਇਕ ਆਨਿ ਪਰੇ ਮਰਿ ਕੈ ਗਿਰਿ ਭੂੰਮੈ ॥
एक चलै भजि कै रन ते इक आनि परे मरि कै गिरि भूंमै ॥

एकजण रणांगणातून पळून गेला आणि अनेक जण मेलेल्या जमिनीवर आले.

ਏਕ ਮਰੇ ਲਰਿ ਕੈ ਹਯ ਊਪਰ ਹਾਥਿਨ ਪੈ ਇਕ ਸ੍ਯੰਦਨ ਹੂੰ ਮੈ ॥
एक मरे लरि कै हय ऊपर हाथिन पै इक स्यंदन हूं मै ॥

एक घोड्यावर लढताना मरण पावला आणि एक हत्ती आणि रथावर बसून मेला.

ਮਾਨੋ ਤ੍ਰਿਬੇਨੀ ਕੇ ਤੀਰਥ ਪੈ ਮੁਨਿ ਨਾਯਕ ਧੂਮ ਅਧੋ ਮੁਖ ਧੂੰਮੈ ॥੩॥
मानो त्रिबेनी के तीरथ पै मुनि नायक धूम अधो मुख धूंमै ॥३॥

मुनी नायक जणू त्रिबेणी (अलाहाबाद) देवस्थानावर उदबत्ती फुंकत होते, असे भासत होते. 3.

ਕੌਚ ਕਿਪਾਨ ਕਸੇ ਕਟਨੀ ਕਟਿ ਅੰਗ ਉਤੰਗ ਸੁਰੰਗ ਨਿਖੰਗੀ ॥
कौच किपान कसे कटनी कटि अंग उतंग सुरंग निखंगी ॥

त्यांच्या अंगावर तलवारी आणि तराफांनी सजलेले, वीर आले,

ਚੌਪਿ ਚਲੇ ਚਹੂੰ ਓਰਨ ਤੇ ਘਨ ਸਾਵਨ ਕੀ ਘਟ ਜਾਨ ਉਮੰਗੀ ॥
चौपि चले चहूं ओरन ते घन सावन की घट जान उमंगी ॥

चारी बाजूंनी सावनाचे काळे ढग, पावसाळ्यात गर्दी झाली.

ਜੰਗ ਨਿਸੰਗ ਪਰਿਯੋ ਸੰਗ ਸੂਰਨ ਨਾਚਿਯੋ ਹੈ ਆਪੁ ਤਹਾ ਅਰਧੰਗੀ ॥
जंग निसंग परियो संग सूरन नाचियो है आपु तहा अरधंगी ॥

तीव्र लढाई सुरू झाली आणि अगदी अर्धांगी (शिवा) युद्ध-नृत्यात भाग घेतला.

ਰੋਸ ਭਰੇ ਨ ਫਿਰੇ ਤ੍ਰਸਿ ਕੈ ਰਨ ਰੰਗ ਪਚੇ ਰਵਿ ਰੰਗ ਫਿਰੰਗੀ ॥੪॥
रोस भरे न फिरे त्रसि कै रन रंग पचे रवि रंग फिरंगी ॥४॥

पराक्रमी लोक भरपूर होते आणि कोणीही हार मानत नव्हते.(4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਭੇਰ ਪਰਿਯੋ ਭਾਰਥ ਤੇ ਭਾਰੀ ॥
भेर परियो भारथ ते भारी ॥

महाभारतापेक्षाही मोठे युद्ध झाले

ਨਾਚੇ ਸੂਰਬੀਰ ਹੰਕਾਰੀ ॥
नाचे सूरबीर हंकारी ॥

भारतावर एक भयंकर युद्ध छेडले गेले आणि अहंकारी लोक वार्डन्समध्ये आनंदित झाले.

ਬਹੁ ਬ੍ਰਿਣ ਕੀਏ ਨ ਇਕ ਤਿਹ ਲਾਗਿਯੋ ॥
बहु ब्रिण कीए न इक तिह लागियो ॥

(योद्ध्यांनी राक्षसावर) अनेक वेळा हल्ला केला, परंतु त्याला एकही फटका बसला नाही.

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਦਾਨਵ ਕੋ ਜਾਗਿਯੋ ॥੫॥
अधिक कोप दानव को जागियो ॥५॥

त्यांनी बाण सोडले पण ते मारू शकले नाहीत आणि सैतान अधिक क्रोधाने भरला होता.(5)

ਏਕ ਹਾਥ ਤਿਨ ਗਦਾ ਸੰਭਾਰੀ ॥
एक हाथ तिन गदा संभारी ॥

त्याने एका हातात गदा धरली होती

ਦੂਜੋ ਕਰ ਤਰਵਾਰਿ ਨਿਕਾਰੀ ॥
दूजो कर तरवारि निकारी ॥

एका हातात तलवार आणि दुसऱ्या हातात गदा,

ਜਾ ਕੌ ਦੌਰਿ ਦੈਤ ਬ੍ਰਿਣ ਮਾਰੇ ॥
जा कौ दौरि दैत ब्रिण मारे ॥

राक्षस जो धावला आणि मारला,

ਏਕੈ ਚੋਟ ਚੌਥ ਹੀ ਡਾਰੈ ॥੬॥
एकै चोट चौथ ही डारै ॥६॥

ज्याच्यावर भूताने आरोप केले, त्याने त्याला कापून टाकले.(6)

ਜੋ ਕੋਊ ਤਾ ਕਹ ਘਾਵ ਲਗਾਵੈ ॥
जो कोऊ ता कह घाव लगावै ॥

जो कोणी त्याला मारतो

ਟੂਟਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਹਾਥ ਰਹਿ ਜਾਵੈ ॥
टूटि क्रिपान हाथ रहि जावै ॥

आणि जो कोणी त्याच्यावर हल्ला करेल, त्याची तलवार मोडेल.

ਦਾਨਵ ਕੋਪ ਅਧਿਕ ਤਬ ਕਰੈ ॥
दानव कोप अधिक तब करै ॥

मग दैत्य अधिक चिडला असता

ਪ੍ਰਾਨ ਫਿਰੰਗਨਿ ਬਹੁ ਕੇ ਹਰੈ ॥੭॥
प्रान फिरंगनि बहु के हरै ॥७॥

तो अधिकाधिक जळत होता, तो अधिक दृढ होत गेला.(७)

ਭੁੰਜਗ ਛੰਦ ॥
भुंजग छंद ॥

भुजंग श्लोक:

ਮਹਾ ਨਾਦਿ ਕੈ ਕੈ ਜਬੈ ਦੈਤ ਧਾਵੈ ॥
महा नादि कै कै जबै दैत धावै ॥

जेव्हा महा नाद कर काई (तो) राक्षस गर्दी करायचा

ਘਨੀ ਸੈਨ ਕੋ ਮਾਰਿ ਕੈ ਕੈ ਸੁ ਜਾਵੈ ॥
घनी सैन को मारि कै कै सु जावै ॥

त्याने बरेचसे सैन्य मारले असते.

ਬਿਯੋ ਕੌਨ ਜੋਧਾ ਲਰੈ ਰੋਸ ਕੈ ਕੈ ॥
बियो कौन जोधा लरै रोस कै कै ॥

रागाच्या भरात त्याच्याशी लढणारा दुसरा कोणता योद्धा आहे.

ਚਲੇ ਬਾਜ ਹੇਰੈ ਮਹਾ ਤਾਪ ਤੈ ਕੈ ॥੮॥
चले बाज हेरै महा ताप तै कै ॥८॥

(त्याला) पाहून (योद्धे) घोडे घेऊन वेगाने पळून जातात.

ਲਖੇ ਦੈਤ ਭਾਰੀ ਸਭੈ ਭੂਪ ਭਾਗੈ ॥
लखे दैत भारी सभै भूप भागै ॥

(हा) मोठा राक्षस पाहून सर्व राजे पळून गेले

ਮਹਾ ਤ੍ਰਾਸ ਕੇ ਤਾਪ ਸੌ ਅਨੁਰਾਗੈ ॥
महा त्रास के ताप सौ अनुरागै ॥

आणि मोठ्या भीतीने त्रस्त आहेत.

ਚਲੇ ਭਾਜਿ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀ ਨਾਰਿ ਨ੍ਯਾਏ ॥
चले भाजि कै कै हठी नारि न्याए ॥

आवाज पळून जात आहेत

ਕਰੀ ਬਾਜ ਰਾਜੇ ਪਿਯਾਦੇ ਪਰਾਏ ॥੯॥
करी बाज राजे पियादे पराए ॥९॥

हत्ती, घोडे आणि प्यादे, सर्व हट्टी राजे. ९.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਸੈਨ ਭਜਤ ਲਖਿ ਭਟਿ ਰਿਸਿ ਭਰੇ ॥
सैन भजत लखि भटि रिसि भरे ॥

सैन्याला पळताना पाहून योद्धे संतापले