श्री दसाम ग्रंथ

पान - 77


ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਅਗਨਤ ਮਾਰੇ ਗਨੈ ਕੋ ਭਜੈ ਜੁ ਸੁਰ ਕਰਿ ਤ੍ਰਾਸ ॥
अगनत मारे गनै को भजै जु सुर करि त्रास ॥

असंख्य देव मारले गेले आणि असंख्य घाबरून पळून गेले.

ਧਾਰਿ ਧਿਆਨ ਮਨ ਸਿਵਾ ਕੋ ਤਕੀ ਪੁਰੀ ਕੈਲਾਸ ॥੧੯॥
धारि धिआन मन सिवा को तकी पुरी कैलास ॥१९॥

सर्व (उरलेले) देव शिवाचे ध्यान करीत कैलास पर्वताकडे निघाले.19.

ਦੇਵਨ ਕੋ ਧਨੁ ਧਾਮ ਸਭ ਦੈਤਨ ਲੀਓ ਛਿਨਾਇ ॥
देवन को धनु धाम सभ दैतन लीओ छिनाइ ॥

राक्षसांनी देवांचे सर्व निवासस्थान आणि संपत्ती ताब्यात घेतली.

ਦਏ ਕਾਢਿ ਸੁਰ ਧਾਮ ਤੇ ਬਸੇ ਸਿਵ ਪੁਰੀ ਜਾਇ ॥੨੦॥
दए काढि सुर धाम ते बसे सिव पुरी जाइ ॥२०॥

त्यांनी त्यांना देवांच्या नगरातून हाकलून दिले, देवते नंतर शिवनगरीमध्ये राहायला आले.20.

ਕਿਤਕਿ ਦਿਵਸ ਬੀਤੇ ਤਹਾ ਨ੍ਰਹਾਵਨ ਨਿਕਸੀ ਦੇਵਿ ॥
कितकि दिवस बीते तहा न्रहावन निकसी देवि ॥

अनेक दिवसांनी देवी स्नानासाठी आली.

ਬਿਧਿ ਪੂਰਬ ਸਭ ਦੇਵਤਨ ਕਰੀ ਦੇਵਿ ਕੀ ਸੇਵ ॥੨੧॥
बिधि पूरब सभ देवतन करी देवि की सेव ॥२१॥

सर्व देवांनी, विहित पद्धतीनुसार, तिला नमस्कार केला.21.

ਰੇਖਤਾ ॥
रेखता ॥

रेखा

ਕਰੀ ਹੈ ਹਕੀਕਤਿ ਮਾਲੂਮ ਖੁਦ ਦੇਵੀ ਸੇਤੀ ਲੀਆ ਮਹਖਾਸੁਰ ਹਮਾਰਾ ਛੀਨ ਧਾਮ ਹੈ ॥
करी है हकीकति मालूम खुद देवी सेती लीआ महखासुर हमारा छीन धाम है ॥

देवतांनी त्यांची सर्व घटना देवीला सांगितली आणि बसले की दैत्य-राजा महिशौराने त्यांचे सर्व निवासस्थान ताब्यात घेतले आहे.

ਕੀਜੈ ਸੋਈ ਬਾਤ ਮਾਤ ਤੁਮ ਕਉ ਸੁਹਾਤ ਸਭ ਸੇਵਕਿ ਕਦੀਮ ਤਕਿ ਆਏ ਤੇਰੀ ਸਾਮ ਹੈ ॥
कीजै सोई बात मात तुम कउ सुहात सभ सेवकि कदीम तकि आए तेरी साम है ॥

ते म्हणाले, हे आई, तुला जे आवडेल ते कर, आम्ही सर्व तुझा आश्रय घेण्यासाठी आलो आहोत.

ਦੀਜੈ ਬਾਜਿ ਦੇਸ ਹਮੈ ਮੇਟੀਐ ਕਲੇਸ ਲੇਸ ਕੀਜੀਏ ਅਭੇਸ ਉਨੈ ਬਡੋ ਯਹ ਕਾਮ ਹੈ ॥
दीजै बाजि देस हमै मेटीऐ कलेस लेस कीजीए अभेस उनै बडो यह काम है ॥

���कृपया आम्हांला आमचे निवासस्थान परत मिळवून द्या, आमचे दु:ख दूर करा आणि त्या असुरांना विरक्त आणि धनहीन बनवा. हे एक फार मोठे कार्य आहे जे केवळ तुझ्यामुळेच पूर्ण होऊ शकते.

ਕੂਕਰ ਕੋ ਮਾਰਤ ਨ ਕੋਊ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਤਾਹਿ ਮਾਰਤ ਹੈ ਤਾ ਕੋ ਲੈ ਕੇ ਖਾਵੰਦ ਕੋ ਨਾਮ ਹੈ ॥੨੨॥
कूकर को मारत न कोऊ नाम लै के ताहि मारत है ता को लै के खावंद को नाम है ॥२२॥

कुत्र्याला कोणी मारत नाही किंवा वाईट बोलत नाही, फक्त त्याच्या मालकाला फटकारले जाते आणि निंदा केली जाते.���22.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਏ ਚੰਡਿਕਾ ਮਨ ਮੈ ਉਠੀ ਰਿਸਾਇ ॥
सुनत बचन ए चंडिका मन मै उठी रिसाइ ॥

हे शब्द ऐकून चंडिकेच्या मनात प्रचंड संताप आला.

ਸਭ ਦੈਤਨ ਕੋ ਛੈ ਕਰਉ ਬਸਉ ਸਿਵਪੁਰੀ ਜਾਇ ॥੨੩॥
सभ दैतन को छै करउ बसउ सिवपुरी जाइ ॥२३॥

ती म्हणाली, मी सर्व राक्षसांचा नाश करीन, जा आणि शिवनगरीमध्ये राहीन.

ਦੈਤਨ ਕੇ ਬਧ ਕੋ ਜਬੈ ਚੰਡੀ ਕੀਓ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥
दैतन के बध को जबै चंडी कीओ प्रकास ॥

राक्षसांचा नाश करण्याची कल्पना जेव्हा चंडीने दिली होती

ਸਿੰਘ ਸੰਖ ਅਉ ਅਸਤ੍ਰ ਸਭ ਸਸਤ੍ਰ ਆਇਗੇ ਪਾਸਿ ॥੨੪॥
सिंघ संख अउ असत्र सभ ससत्र आइगे पासि ॥२४॥

सिंह, शंख आणि इतर सर्व शस्त्रे आणि शस्त्रे तिच्याकडे आली.24.

ਦੈਤ ਸੰਘਾਰਨ ਕੇ ਨਮਿਤ ਕਾਲ ਜਨਮੁ ਇਹ ਲੀਨ ॥
दैत संघारन के नमित काल जनमु इह लीन ॥

दैत्यांचा नाश करण्यासाठी मृत्यूनेच जन्म घेतला आहे असे वाटत होते.

ਸਿੰਘ ਚੰਡਿ ਬਾਹਨ ਭਇਓ ਸਤ੍ਰਨ ਕਉ ਦੁਖੁ ਦੀਨ ॥੨੫॥
सिंघ चंडि बाहन भइओ सत्रन कउ दुखु दीन ॥२५॥

शत्रूंना मोठा त्रास देणारा सिंह चंडी देवीचा वाहन झाला.25.

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥
स्वैया ॥

स्वय्या

ਦਾਰੁਨ ਦੀਰਘੁ ਦਿਗਜ ਸੇ ਬਲਿ ਸਿੰਘਹਿ ਕੇ ਬਲ ਸਿੰਘ ਧਰੇ ਹੈ ॥
दारुन दीरघु दिगज से बलि सिंघहि के बल सिंघ धरे है ॥

सिंहाचे भयंकर रूप हत्तीसारखे आहे, तो मोठ्या सिंहासारखा पराक्रमी आहे.

ਰੋਮ ਮਨੋ ਸਰ ਕਾਲਹਿ ਕੇ ਜਨ ਪਾਹਨ ਪੀਤ ਪੈ ਬ੍ਰਿਛ ਹਰੇ ਹੈ ॥
रोम मनो सर कालहि के जन पाहन पीत पै ब्रिछ हरे है ॥

सिंहाचे केस बाणांसारखे असतात आणि पिवळ्या डोंगरावर उगवलेल्या झाडांसारखे दिसतात.

ਮੇਰ ਕੇ ਮਧਿ ਮਨੋ ਜਮਨਾ ਲਰਿ ਕੇਤਕੀ ਪੁੰਜ ਪੈ ਭ੍ਰਿੰਗ ਢਰੇ ਹੈ ॥
मेर के मधि मनो जमना लरि केतकी पुंज पै भ्रिंग ढरे है ॥

सिंहाची मागची रेषा पर्वतावर यमुनेच्या प्रवाहासारखी दिसते आणि केतकीच्या फुलावरील काळ्या मधमाश्यांप्रमाणे त्याच्या अंगावरचे काळे केस दिसतात.

ਮਾਨੋ ਮਹਾ ਪ੍ਰਿਥ ਲੈ ਕੇ ਕਮਾਨ ਸੁ ਭੂਧਰ ਭੂਮ ਤੇ ਨਿਆਰੇ ਕਰੇ ਹੈ ॥੨੬॥
मानो महा प्रिथ लै के कमान सु भूधर भूम ते निआरे करे है ॥२६॥

पृथ्वीपासून पृथ्वीवरचे धनुष्य उभं करण्याच्या कृतीप्रमाणे पृथ्वी राजाने त्याच्या सर्व सामर्थ्याने धनुष्यबाण उभं केले आहे.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਘੰਟਾ ਗਦਾ ਤ੍ਰਿਸੂਲ ਅਸਿ ਸੰਖ ਸਰਾਸਨ ਬਾਨ ॥
घंटा गदा त्रिसूल असि संख सरासन बान ॥

गोंग, गदा त्रिशूळ, तलवार, शंख, धनुष्य आणि बाण

ਚਕ੍ਰ ਬਕ੍ਰ ਕਰ ਮੈ ਲੀਏ ਜਨੁ ਗ੍ਰੀਖਮ ਰਿਤੁ ਭਾਨੁ ॥੨੭॥
चक्र बक्र कर मै लीए जनु ग्रीखम रितु भानु ॥२७॥

भयंकर चकती-देवीने ही सर्व शस्त्रे हातात घेऊन उन्हाळ्याच्या सूर्यासारखे वातावरण निर्माण केले आहे.

ਚੰਡ ਕੋਪ ਕਰਿ ਚੰਡਿਕ ਾ ਏ ਆਯੁਧ ਕਰਿ ਲੀਨ ॥
चंड कोप करि चंडिक ा ए आयुध करि लीन ॥

प्रचंड रागाच्या भरात चंडिकेने शस्त्रे हातात घेतली

ਨਿਕਟਿ ਬਿਕਟਿ ਪੁਰ ਦੈਤ ਕੇ ਘੰਟਾ ਕੀ ਧੁਨਿ ਕੀਨ ॥੨੮॥
निकटि बिकटि पुर दैत के घंटा की धुनि कीन ॥२८॥

आणि राक्षसांच्या शहराजवळ, तिच्या गोंगचा भयानक आवाज वाढवला.28.

ਸੁਨਿ ਘੰਟਾ ਕੇਹਰਿ ਸਬਦਿ ਅਸੁਰਨ ਅਸਿ ਰਨ ਲੀਨ ॥
सुनि घंटा केहरि सबदि असुरन असि रन लीन ॥

गोंगाचा मोठा आवाज ऐकून आणि तलवारी हातात धरलेले सिंह-राक्षस रणांगणात दाखल झाले.

ਚੜੇ ਕੋਪ ਕੈ ਜੂਥ ਹੁਇ ਜਤਨ ਜੁਧ ਕੋ ਕੀਨ ॥੨੯॥
चड़े कोप कै जूथ हुइ जतन जुध को कीन ॥२९॥

ते मोठ्या संख्येने रागाने आले आणि युद्ध करू लागले.29.

ਪੈਤਾਲੀਸ ਪਦਮ ਅਸੁਰ ਸਜ੍ਰਯੋ ਕਟਕ ਚਤੁਰੰਗਿ ॥
पैतालीस पदम असुर सज्रयो कटक चतुरंगि ॥

दैत्यांचे पंचेचाळीस पदम सैन्य त्यांच्या चार विभागांनी शोभले.

ਕਛੁ ਬਾਏ ਕਛੁ ਦਾਹਨੈ ਕਛੁ ਭਟ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸੰਗਿ ॥੩੦॥
कछु बाए कछु दाहनै कछु भट न्रिप के संगि ॥३०॥

काही डावीकडे तर काही उजवीकडे आणि काही योद्धे राजासोबत.30.

ਭਏ ਇਕਠੇ ਦਲ ਪਦਮ ਦਸ ਪੰਦ੍ਰਹ ਅਰੁ ਬੀਸ ॥
भए इकठे दल पदम दस पंद्रह अरु बीस ॥

पंचेचाळीस पदमचे सर्व सैन्य दहा, पंधरा आणि वीस असे विभागले गेले.

ਪੰਦ੍ਰਹ ਕੀਨੇ ਦਾਹਨੇ ਦਸ ਬਾਏ ਸੰਗਿ ਬੀਸ ॥੩੧॥
पंद्रह कीने दाहने दस बाए संगि बीस ॥३१॥

उजवीकडे पंधरा, डावीकडे दहा, राजासोबत वीस.31.

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥
स्वैया ॥

स्वय्या

ਦਉਰ ਸਬੈ ਇਕ ਬਾਰ ਹੀ ਦੈਤ ਸੁ ਆਏ ਹੈ ਚੰਡ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਕਾਰੇ ॥
दउर सबै इक बार ही दैत सु आए है चंड के सामुहे कारे ॥

ते सर्व काळे राक्षस धावत चंडिकेसमोर उभे राहिले.

ਲੈ ਕਰਿ ਬਾਨ ਕਮਾਨਨ ਤਾਨਿ ਘਨੇ ਅਰੁ ਕੋਪ ਸੋ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥
लै करि बान कमानन तानि घने अरु कोप सो सिंघ प्रहारे ॥

विस्तारित धनुष्यांसह बाण घेऊन, मोठ्या रागाच्या भरात अनेक शत्रूंनी सिंहावर हल्ला केला.

ਚੰਡ ਸੰਭਾਰਿ ਤਬੈ ਕਰਵਾਰ ਹਕਾਰ ਕੈ ਸਤ੍ਰ ਸਮੂਹ ਨਿਵਾਰੇ ॥
चंड संभारि तबै करवार हकार कै सत्र समूह निवारे ॥

सर्व आक्रमणांपासून स्वतःचे रक्षण करून आणि सर्व शत्रूंना आव्हान देत चंडिकाने त्यांना दूर केले.

ਖਾਡਵ ਜਾਰਨ ਕੋ ਅਗਨੀ ਤਿਹ ਪਾਰਥ ਨੈ ਜਨੁ ਮੇਘ ਬਿਡਾਰੇ ॥੩੨॥
खाडव जारन को अगनी तिह पारथ नै जनु मेघ बिडारे ॥३२॥

ज्याप्रमाणे खांडव जंगलाला आगीपासून वाचवण्यासाठी आलेल्या ढगांना अर्जुनाने दूर केले होते.32.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਦੈਤ ਕੋਪ ਇਕ ਸਾਮੁਹੇ ਗਇਓ ਤੁਰੰਗਮ ਡਾਰਿ ॥
दैत कोप इक सामुहे गइओ तुरंगम डारि ॥

एक राक्षस रागाने सरपटत घोड्यावर बसला

ਸਨਮੁਖ ਦੇਵੀ ਕੇ ਭਇਓ ਸਲਭ ਦੀਪ ਅਨੁਹਾਰ ॥੩੩॥
सनमुख देवी के भइओ सलभ दीप अनुहार ॥३३॥

दिव्यापुढे पतंगासारखा देवीच्या पुढे गेला.33.

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥
स्वैया ॥

स्वय्या

ਬੀਰ ਬਲੀ ਸਿਰਦਾਰ ਦੈਈਤ ਸੁ ਕ੍ਰੋਧ ਕੈ ਮਿਯਾਨ ਤੇ ਖਗੁ ਨਿਕਾਰਿਓ ॥
बीर बली सिरदार दैईत सु क्रोध कै मियान ते खगु निकारिओ ॥

राक्षसांच्या त्या पराक्रमी सरदाराने अत्यंत संतापाने आपली तलवार म्यानातून बाहेर काढली.

ਏਕ ਦਇਓ ਤਨਿ ਚੰਡ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੈ ਦੂਸਰ ਕੇਹਰਿ ਕੇ ਸਿਰ ਝਾਰਿਓ ॥
एक दइओ तनि चंड प्रचंड कै दूसर केहरि के सिर झारिओ ॥

त्याने एक प्रहार चंडीला आणि दुसरा फटका सिंहाच्या डोक्यावर दिला.

ਚੰਡ ਸੰਭਾਰਿ ਤਬੈ ਬਲੁ ਧਾਰਿ ਲਇਓ ਗਹਿ ਨਾਰਿ ਧਰਾ ਪਰ ਮਾਰਿਓ ॥
चंड संभारि तबै बलु धारि लइओ गहि नारि धरा पर मारिओ ॥

चंडीने, सर्व प्रहारांपासून स्वतःचे रक्षण करत, राक्षसाला आपल्या बाहूत पकडले आणि त्याला जमिनीवर फेकले.

ਜਿਉ ਧੁਬੀਆ ਸਰਤਾ ਤਟਿ ਜਾਇ ਕੇ ਲੈ ਪਟ ਕੋ ਪਟ ਸਾਥ ਪਛਾਰਿਓ ॥੩੪॥
जिउ धुबीआ सरता तटि जाइ के लै पट को पट साथ पछारिओ ॥३४॥

ज्याप्रमाणे धोबी ओढ्याच्या काठावरच्या लाकडी फळीवर कपडे धुताना मारतो.34.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा