श्री दसाम ग्रंथ

पान - 820


ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਮੇਵਾ ਸਾਹੁਨਿ ਸਾਹੁ ਲੈ ਤਿਹ ਸਫ ਭੀਤਰਿ ਡਾਰਿ ॥
मेवा साहुनि साहु लै तिह सफ भीतरि डारि ॥

फळ घेऊन व्यापाऱ्याने ते गोणीत फेकले आणि बाई म्हणाली,

ਖਾਹਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤੂ ਭਛ ਸੁਭ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧੨॥
खाहि न्रिपति तू भछ सुभ ऐसे कहियो सुधारि ॥१२॥

'हे माझ्या राजा तुझे समाधान होवो' (१२)

ਸੁਨਤ ਸਾਹੁ ਚਮਕ੍ਯੋ ਬਚਨ ਤ੍ਰਿਯ ਕੌ ਕਹਿਯੋ ਰਿਸਾਇ ॥
सुनत साहु चमक्यो बचन त्रिय कौ कहियो रिसाइ ॥

व्यापाऱ्याने रागाने बाईला विचारले, 'तुम्ही मला राजा का म्हटले?

ਤੈ ਮੁਹਿ ਕ੍ਯੋ ਰਾਜਾ ਕਹਿਯੋ ਮੋ ਕਹੁ ਬਾਤ ਬਤਾਇ ॥੧੩॥
तै मुहि क्यो राजा कहियो मो कहु बात बताइ ॥१३॥

'यामागील कारण उघड करा.'(13)

ਧਾਮ ਰਹਤ ਤੋਰੇ ਸੁਖੀ ਤੋ ਸੌ ਨੇਹੁ ਬਢਾਇ ॥
धाम रहत तोरे सुखी तो सौ नेहु बढाइ ॥

ती बाई म्हणाली, 'मी तुझ्या घरी राहते. मी तुझ्यावर प्रेम करतो आणि म्हणूनच

ਤਾ ਤੇ ਮੈ ਰਾਜਾ ਕਹਿਯੋ ਮੇਰੇ ਤੁਮ ਹੀ ਰਾਇ ॥੧੪॥
ता ते मै राजा कहियो मेरे तुम ही राइ ॥१४॥

मी तुला राजा म्हटले. तू माझा राजा आहेस.'(१४)

ਰੀਝ ਗਯੋ ਜੜ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਭੇਦ ਨ ਸਕਿਯੋ ਪਛਾਨਿ ॥
रीझ गयो जड़ बात सुनि भेद न सकियो पछानि ॥

कारण न कळता मुर्ख तृप्त झाला, झाला

ਤੁਰਤਿ ਗਯੋ ਹਾਟੈ ਸੁ ਉਠਿ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮਨ ਮਾਨਿ ॥੧੫॥
तुरति गयो हाटै सु उठि अधिक प्रीति मन मानि ॥१५॥

प्रेमाचे मूर्त स्वरूप आणि त्याच्या व्यवसायासाठी निघून गेले.(15)

ਸਾਹੁ ਗਏ ਤ੍ਰਿਯ ਸਾਹ ਕੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਦਯੋ ਨਿਕਾਰਿ ॥
साहु गए त्रिय साह की न्रिप को दयो निकारि ॥

थोड्याच वेळात तिने राजाला बाहेर येण्याची सोय केली.

ਸੁਨਤ ਬਾਤ ਅਤਿ ਕੋਪ ਕੈ ਅਧਿਕ ਲੌਡਿਯਹਿ ਮਾਰਿ ॥੧੬॥
सुनत बात अति कोप कै अधिक लौडियहि मारि ॥१६॥

पूर्ण संवादाची माहिती मिळाल्यावर राजाने तिला मारहाण केली आणि ते ठिकाण सोडले.(16)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਨੌਮੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯॥੧੭੧॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे नौमो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९॥१७१॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची नववी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (९)(१७१)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਤਵਨ ਲੌਡਿਯਹਿ ਸਾਹੁ ਤ੍ਰਿਯ ਮਾਰੀ ਜੌ ਰਿਸਿ ਖਾਇ ॥
तवन लौडियहि साहु त्रिय मारी जौ रिसि खाइ ॥

मंत्र्याने राजाला सांगितले.

ਕਿਯ ਚਰਿਤ੍ਰ ਤਿਨ ਮੰਤ੍ਰਿਯਨ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥੧॥
किय चरित्र तिन मंत्रियन न्रिप सो कहियो सुनाइ ॥१॥

रागाच्या भरात मारहाण झालेल्या व्यापाऱ्याच्या पत्नीच्या दासीने काही चमत्कारही दाखवले होते:(१)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਚੋਟਨ ਲਗੇ ਰੋਹ ਮਨ ਆਨੋ ॥
चोटन लगे रोह मन आनो ॥

जबर मार लागल्याने ती (मोलकरीण) चिडली होती.

ਜਾਇ ਸੈਯਦ ਸੋ ਕਰਿਯੋ ਯਰਾਨੋ ॥
जाइ सैयद सो करियो यरानो ॥

ती एका सईदसोबत गुंतली.

ਨਿਤ ਤਿਹ ਅਪਨੇ ਸਦਨ ਬੁਲਾਵੈ ॥
नित तिह अपने सदन बुलावै ॥

तिने त्याला रोज तिच्या घरी बोलावले आणि

ਸਾਹੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੋ ਦਰਬੁ ਲੁਟਾਵੈ ॥੨॥
साहु त्रिया को दरबु लुटावै ॥२॥

व्यापाऱ्याच्या पत्नीची संपत्ती लुटण्यास सुरुवात केली.(2)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸਾਹੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੀ ਖਾਟ ਪਰ ਇਕ ਦਿਨ ਤਾਹਿ ਸਵਾਇ ॥
साहु त्रिया की खाट पर इक दिन ताहि सवाइ ॥

एके दिवशी शहाच्या पत्नीच्या पलंगावर, तिची झोप उडवली.

ਸਾਹੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਸੋ ਅਗਮਨੈ ਕਹਿਯੋ ਬਚਨ ਸੌ ਜਾਇ ॥੩॥
साहु त्रिया सो अगमनै कहियो बचन सौ जाइ ॥३॥

व्यापाऱ्याच्या पत्नीच्या पलंगावर सईदला ठेवण्यापूर्वी मोलकरीण व्यापारच्या बायकोकडे गेली आणि म्हणाली,

ਤਵਨੈ ਨ੍ਰਿਪ ਤੁਅ ਹਿਤ ਪਰਿਯੋ ਬੇਗਿ ਬੁਲਾਵਤ ਤੋਹਿ ॥
तवनै न्रिप तुअ हित परियो बेगि बुलावत तोहि ॥

तुझा राजा तुझ्या प्रेमात बुडून तुला पटकन बोलावतोय.

ਚਲੋ ਅਬੈ ਉਠਿ ਤੁਮ ਤਹਾ ਬਾਤ ਸ੍ਰਵਨ ਧਰਿ ਮੋਹਿ ॥੪॥
चलो अबै उठि तुम तहा बात स्रवन धरि मोहि ॥४॥

'तुझ्या प्रेमात रंगलेला राजा वाट पाहत आहे. कृपया आग दिसत असलेल्या घराकडे लवकर जा.'(3)

ਨ੍ਰਿਪ ਠਾਢੋ ਹੇਰੈ ਤੁਮੈ ਤੁਮਰੇ ਅਤਿ ਹਿਤ ਪਾਗਿ ॥
न्रिप ठाढो हेरै तुमै तुमरे अति हित पागि ॥

तुझ्यावर नितांत प्रेम करणारा राजा तुला उभं राहून पाहतोय.

ਬੇਗਿ ਚਲੋ ਉਠਿ ਤਹਾ ਤੁਮ ਜਹਾ ਬਰਤੁ ਹੈ ਆਗਿ ॥੫॥
बेगि चलो उठि तहा तुम जहा बरतु है आगि ॥५॥

खात्री करून, दासी धावत जाऊन राजाजवळ गेली आणि त्याला घेऊन गेली

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਤ੍ਰਿਯ ਤਹ ਚਲੀ ਕਹਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੋ ਧਾਇ ॥
सुनत बचन त्रिय तह चली कहियो न्रिपति सो धाइ ॥

ज्या ठिकाणी सय्यद आडवा झाला होता आणि म्हणाला, 'येथे, तुझे

ਸੋਇ ਯਾਰ ਤੁਮਰੀ ਰਹੀ ਗਹੋ ਚਰਨ ਦੋਊ ਜਾਇ ॥੬॥
सोइ यार तुमरी रही गहो चरन दोऊ जाइ ॥६॥

प्रेयसी पडून आहे. जा आणि तिला तिच्या पायाशी धरा.'(6)

ਆਪੁ ਅਗਮਨੇ ਦੌਰਿ ਕੈ ਸੈਯਦਹਿ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥
आपु अगमने दौरि कै सैयदहि कहियो सुनाइ ॥

यापूर्वी तिने (दासीने) सईदला सावध करून सांगितले होते

ਗਹਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਜਾਗਤ ਰਹੋ ਜਿਨਿ ਨ ਗਹੈ ਕੋਊ ਆਇ ॥੭॥
गहि क्रिपान जागत रहो जिनि न गहै कोऊ आइ ॥७॥

सावध राहण्यासाठी, त्याच्या बाजूला तलवार घेऊन, जर कोणी आत गेले तर.(7)

ਚੋਰ ਜਰਾਵਤ ਆਗਿ ਜਹ ਤਹ ਤ੍ਰਿਯ ਪਹੁਚੀ ਜਾਇ ॥
चोर जरावत आगि जह तह त्रिय पहुची जाइ ॥

पलीकडे ज्या ठिकाणी चोर पेटवून बसले होते, तिथून व्यापाऱ्याची पत्नी आली.

ਲੂਟਿ ਕੂਟਿ ਤਾ ਕੌ ਦਿਯੋ ਗਹਿਰੇ ਗੜੇ ਦਬਾਇ ॥੮॥
लूटि कूटि ता कौ दियो गहिरे गड़े दबाइ ॥८॥

त्यांनी (चोरांनी) लुटले आणि तिची हत्या केली आणि तिचा मृतदेह खंदकात पुरला (8)

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अरिल

ਚਰਨ ਛੁਅਨ ਦੋਊ ਕਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿ ਨ੍ਰਿਪ ਆਨਿਯੋ ॥
चरन छुअन दोऊ काल प्रेरि न्रिप आनियो ॥

(राजाच्या पत्नीच्या) दोन्ही पायांना स्पर्श करण्यासाठी कालचा राजा (तिथे) आला.

ਚਿਤ੍ਰ ਕਲਾ ਕੋ ਬਚਨ ਸਤਿ ਕਰ ਮਾਨਿਯੋ ॥
चित्र कला को बचन सति कर मानियो ॥

इकडे राजाने दासीचे म्हणणे खरे मानले आणि (सईदच्या) पायाला स्पर्श करण्यासाठी पुढे उडी मारली.

ਉਠਤ ਤੇਗ ਕੋ ਤਬ ਬਿਨ ਘਾਵ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥
उठत तेग को तब बिन घाव प्रहारियो ॥

(सय्यद) उठला आणि त्याने (विचार न करता) तलवारीचा वार केला.

ਹੋ ਸੁਘਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਕੋ ਹਨਿ ਹੀ ਡਾਰਿਯੋ ॥੯॥
हो सुघर सिंघ राजा को हनि ही डारियो ॥९॥

सईदने उडी मारली आणि एका झटक्याने राजाचा शिरच्छेद केला.(9)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸਾਹੁ ਬਧੂ ਚੋਰਨ ਹਨੀ ਸੈਯਦ ਨ੍ਰਿਪ ਕੌ ਘਾਇ ॥
साहु बधू चोरन हनी सैयद न्रिप कौ घाइ ॥

शाहच्या पत्नीला चोरांनी मारले आणि सय्यदने राजाला मारले

ਤਵਨ ਲੌਡਿਯਹਿ ਲੈ ਗਯੋ ਅਪਨੇ ਸਦਨ ਬਨਾਇ ॥੧੦॥
तवन लौडियहि लै गयो अपने सदन बनाइ ॥१०॥

त्याने त्या मोलकरणीला विहीर आपल्या घरी नेले. 10.

ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਨ ਅੰਤਰ ਦੀਜਿਯੈ ਤਾ ਕੋ ਲੀਜੈ ਭੇਦ ॥
त्रियहि न अंतर दीजियै ता को लीजै भेद ॥

चोरट्यांनी व्यापाऱ्याच्या पत्नीला ठार मारण्याचा प्रयत्न केला होता

ਬਹੁ ਪੁਰਖਨ ਕੇ ਕਰਤ ਹੈ ਹ੍ਰਿਦੈ ਚੰਚਲਾ ਛੇਦ ॥੧੧॥
बहु पुरखन के करत है ह्रिदै चंचला छेद ॥११॥

राजा, सईदने दासी (चित्रकला) आपल्या निवासस्थानी नेली (11)

ਚਿਤ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਹਰਿ ਲੀਜਿਯੈ ਤਾਹਿ ਨ ਦੀਜੈ ਚਿਤ ॥
चित त्रिय को हरि लीजियै ताहि न दीजै चित ॥

स्त्रीचे हृदय पकडले जाऊ शकते परंतु तिला कधीही आपले हृदय चोरू देऊ नका.

ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਤਾਹਿ ਰਿਝਾਇਯੈ ਦੈ ਦੈ ਅਗਨਿਤ ਬਿਤ ॥੧੨॥
नितप्रति ताहि रिझाइयै दै दै अगनित बित ॥१२॥

तिला असंख्य अन्नधान्य पुरवून, तिला समाधानी ठेवा.(12)

ਗੰਧ੍ਰਬ ਜਛ ਭੁਜੰਗ ਗਨ ਨਰ ਬਪੁਰੇ ਕਿਨ ਮਾਹਿ ॥
गंध्रब जछ भुजंग गन नर बपुरे किन माहि ॥

गंधरभ, जच्छ, भुजंग, देव, पिशाच्च या देवतांना स्त्रियांच्या चरित्रांचा अंदाज येत नव्हता.