श्री दसाम ग्रंथ

पान - 126


ਰਣ ਕਾਲੀ ਗੁਸਾ ਖਾਇ ਕੈ ॥੪੧॥
रण काली गुसा खाइ कै ॥४१॥

रागाच्या भरात कालीने हे रणांगणात केले.41.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਦੁਹਾ ਕੰਧਾਰਾ ਮੁਹਿ ਜੁੜੇ ਅਣੀਆਰਾਂ ਚੋਈਆ ॥
दुहा कंधारा मुहि जुड़े अणीआरां चोईआ ॥

दोन्ही सैन्ये समोरासमोर आहेत आणि बाणांच्या टोकातून रक्त टपकत आहे.

ਧੂਹਿ ਕਿਰਪਾਣਾਂ ਤਿਖੀਆ ਨਾਲ ਲੋਹੂ ਧੋਈਆਂ ॥
धूहि किरपाणां तिखीआ नाल लोहू धोईआं ॥

धारदार तलवारी उपसून त्या रक्ताने माखल्या आहेत.

ਹੂਰਾਂ ਸ੍ਰਣਤ ਬੀਜ ਨੂੰ ਘਤਿ ਘੇਰਿ ਖਲੋਈਆਂ ॥
हूरां स्रणत बीज नूं घति घेरि खलोईआं ॥

स्रानवत बीजाच्या आजूबाजूला स्वर्गीय डॅमल (तास) उभे आहेत

ਲਾੜਾ ਦੇਖਣ ਲਾੜੀਆਂ ਚਉਗਿਰਦੇ ਹੋਈਆਂ ॥੪੨॥
लाड़ा देखण लाड़ीआं चउगिरदे होईआं ॥४२॥

त्याला पाहण्यासाठी नववधूंच्या भोवती.

ਚੋਬੀ ਧਉਸਾ ਪਾਈਆਂ ਦਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ॥
चोबी धउसा पाईआं दलां मुकाबला ॥

ढोलकीने तुतारी वाजवली आणि सैन्याने एकमेकांवर हल्ला केला.

ਦਸਤੀ ਧੂਹ ਨਚਾਈਆਂ ਤੇਗਾਂ ਨੰਗੀਆਂ ॥
दसती धूह नचाईआं तेगां नंगीआं ॥

(शूरवीर) हातात धारदार तलवारी घेऊन नग्न नाचले

ਸੂਰਿਆਂ ਦੇ ਤਨ ਲਾਈਆਂ ਗੋਸਤ ਗਿਧੀਆਂ ॥
सूरिआं दे तन लाईआं गोसत गिधीआं ॥

त्यांच्या हातांनी त्यांनी नग्न तलवार उपसली आणि त्यांच्या नृत्यास कारणीभूत ठरले.

ਬਿਧਣ ਰਾਤੀ ਆਈਆਂ ਮਰਦਾਂ ਘੋੜਿਆਂ ॥
बिधण राती आईआं मरदां घोड़िआं ॥

मांस भक्षण करणाऱ्या या शूरवीरांच्या शरीरावर मारले गेले.

ਜੋਗਣੀਆਂ ਮਿਲਿ ਧਾਈਆਂ ਲੋਹੂ ਭਖਣਾ ॥
जोगणीआं मिलि धाईआं लोहू भखणा ॥

माणसे आणि घोडे यांच्यासाठी दुःखाच्या रात्री आल्या आहेत.

ਫਉਜਾਂ ਮਾਰ ਹਟਾਈਆਂ ਦੇਵਾਂ ਦਾਨਵਾਂ ॥
फउजां मार हटाईआं देवां दानवां ॥

रक्त पिण्यासाठी योगिनी वेगाने एकत्र आल्या आहेत.

ਭਜਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਈਆਂ ਰਾਜੇ ਸੁੰਭ ਥੈ ॥
भजदी कथा सुणाईआं राजे सुंभ थै ॥

त्यांनी राजा सुंभ यांच्यासमोर त्यांच्या प्रतिकर्षणाची कहाणी सांगितली.

ਭੁਈਂ ਨ ਪਉਣੈ ਪਾਈਆਂ ਬੂੰਦਾ ਰਕਤ ਦੀਆ ॥
भुईं न पउणै पाईआं बूंदा रकत दीआ ॥

रक्ताचा थेंब (स्रानवट बीजाचा) पृथ्वीवर पडू शकला नाही.

ਕਾਲੀ ਖੇਤ ਖਪਾਈਆਂ ਸਭੇ ਸੂਰਤਾਂ ॥
काली खेत खपाईआं सभे सूरतां ॥

कलीने रणांगणातील (स्रानवत बीज) सर्व प्रकटीकरण नष्ट केले.

ਬਹੁਤੀ ਸਿਰੀ ਬਿਹਾਈਆਂ ਘੜੀਆਂ ਕਾਲ ਕੀਆਂ ॥
बहुती सिरी बिहाईआं घड़ीआं काल कीआं ॥

मृत्यूचे शेवटचे क्षण अनेक सेनानींच्या डोक्यावर आले.

ਜਾਣਿ ਨ ਜਾਏ ਮਾਈਆਂ ਜੂਝੇ ਸੂਰਮੇ ॥੪੩॥
जाणि न जाए माईआं जूझे सूरमे ॥४३॥

शूर सैनिकांना त्यांच्या मातांनीही ओळखले नाही, ज्यांनी त्यांना जन्म दिला.43.

ਸੁੰਭ ਸੁਣੀ ਕਰਹਾਲੀ ਸ੍ਰਣਵਤ ਬੀਜ ਦੀ ॥
सुंभ सुणी करहाली स्रणवत बीज दी ॥

सुंभला स्रानवत बीजाच्या मृत्यूची वाईट बातमी कळली

ਰਣ ਵਿਚਿ ਕਿਨੈ ਨ ਝਾਲੀ ਦੁਰਗਾ ਆਂਵਦੀ ॥
रण विचि किनै न झाली दुरगा आंवदी ॥

आणि रणांगणात कूच करणाऱ्या दुर्गापुढे कोणीही टिकू शकले नाही.

ਬਹੁਤੇ ਬੀਰ ਜਟਾਲੀ ਉਠੇ ਆਖ ਕੈ ॥
बहुते बीर जटाली उठे आख कै ॥

मॅट केलेले केस असलेले अनेक शूर लढवय्ये म्हणत उठले

ਚੋਟਾ ਪਾਨ ਤਬਾਲੀ ਜਾਸਨ ਜੁਧ ਨੂੰ ॥
चोटा पान तबाली जासन जुध नूं ॥

त्या ढोलकीवाल्यांनी ढोल वाजवावा कारण ते युद्धाला जातील.

ਥਰਿ ਥਰਿ ਪ੍ਰਿਥਮੀ ਚਾਲੀ ਦਲਾਂ ਚੜੰਦਿਆਂ ॥
थरि थरि प्रिथमी चाली दलां चड़ंदिआं ॥

जेव्हा सैन्याने कूच केले तेव्हा पृथ्वी हादरली

ਨਾਉ ਜਿਵੇ ਹੈ ਹਾਲੀ ਸਹੁ ਦਰੀਆਉ ਵਿਚਿ ॥
नाउ जिवे है हाली सहु दरीआउ विचि ॥

थरथरत्या होडीसारखी, जी अजूनही नदीत आहे.

ਧੂੜਿ ਉਤਾਹਾਂ ਘਾਲੀ ਛੜੀ ਤੁਰੰਗਮਾਂ ॥
धूड़ि उताहां घाली छड़ी तुरंगमां ॥

घोड्यांच्या खुरांनी धूळ उठली

ਜਾਣਿ ਪੁਕਾਰੂ ਚਾਲੀ ਧਰਤੀ ਇੰਦ੍ਰ ਥੈ ॥੪੪॥
जाणि पुकारू चाली धरती इंद्र थै ॥४४॥

आणि असे वाटले की पृथ्वी तक्रारीसाठी इंद्राकडे जात आहे.44.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਆਹਰਿ ਮਿਲਿਆ ਆਹਰੀਆਂ ਸੈਣ ਸੂਰਿਆਂ ਸਾਜੀ ॥
आहरि मिलिआ आहरीआं सैण सूरिआं साजी ॥

इच्छुक कामगार कामात गुंतले आणि योद्धा म्हणून त्यांनी सैन्याला सुसज्ज केले.

ਚਲੇ ਸਉਹੇ ਦੁਰਗਸਾਹ ਜਣ ਕਾਬੈ ਹਾਜੀ ॥
चले सउहे दुरगसाह जण काबै हाजी ॥

त्यांनी काबाला (मक्का) हजला जाणाऱ्या यात्रेकरूंप्रमाणे दुर्गासमोर कूच केले.

ਤੀਰੀ ਤੇਗੀ ਜਮਧੜੀ ਰਣ ਵੰਡੀ ਭਾਜੀ ॥
तीरी तेगी जमधड़ी रण वंडी भाजी ॥

बाण, तलवारी, खंजीर यांच्या माध्यमातून ते रणांगणातील योद्ध्यांना आमंत्रण देत आहेत.

ਇਕ ਘਾਇਲ ਘੂਮਨ ਸੂਰਮੇ ਜਣ ਮਕਤਬ ਕਾਜੀ ॥
इक घाइल घूमन सूरमे जण मकतब काजी ॥

काही जखमी योद्धे पवित्र कुराणाचे पठण करत शाळेतील क्वादीसारखे डोलत आहेत.

ਇਕ ਬੀਰ ਪਰੋਤੇ ਬਰਛੀਏ ਜਿਉ ਝੁਕ ਪਉਨ ਨਿਵਾਜੀ ॥
इक बीर परोते बरछीए जिउ झुक पउन निवाजी ॥

काही शूर सैनिकांना खंजीर आणि अस्तरांनी भोसकले जाते, जसे की धार्मिक मुस्लिम प्रार्थना करतात.

ਇਕ ਦੁਰਗਾ ਸਉਹੇ ਖੁਨਸ ਕੈ ਖੁਨਸਾਇਨ ਤਾਜੀ ॥
इक दुरगा सउहे खुनस कै खुनसाइन ताजी ॥

काही जण दुर्गासमोर आपल्या दुर्भावनापूर्ण घोड्यांना भडकावून प्रचंड संतापाने जातात.

ਇਕ ਧਾਵਨ ਦੁਰਗਾ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਜਿਉ ਭੁਖਿਆਏ ਪਾਜੀ ॥
इक धावन दुरगा साम्हणे जिउ भुखिआए पाजी ॥

काही भुकेल्या कुंड्यांप्रमाणे दुर्गासमोर धावतात

ਕਦੇ ਨ ਰਜੇ ਜੁਧ ਤੇ ਰਜ ਹੋਏ ਰਾਜੀ ॥੪੫॥
कदे न रजे जुध ते रज होए राजी ॥४५॥

जे युद्धात कधीच तृप्त झाले नव्हते, पण आता ते तृप्त आणि प्रसन्न झाले आहेत.45.

ਬਜੇ ਸੰਗਲੀਆਲੇ ਸੰਘਰ ਡੋਹਰੇ ॥
बजे संगलीआले संघर डोहरे ॥

मंत्रमुग्ध दुहेरी कर्णे वाजले.

ਡਹੇ ਜੁ ਖੇਤ ਜਟਾਲੇ ਹਾਠਾਂ ਜੋੜਿ ਕੈ ॥
डहे जु खेत जटाले हाठां जोड़ि कै ॥

रँकमध्ये एकत्र जमून, मॅट केस असलेले योद्धे रणांगणात युद्धात गुंतलेले आहेत.

ਨੇਜੇ ਬੰਬਲੀਆਲੇ ਦਿਸਨ ਓਰੜੇ ॥
नेजे बंबलीआले दिसन ओरड़े ॥

गुच्छांनी सजवलेल्या लेन्स झुकलेल्या दिसतात

ਚਲੇ ਜਾਣ ਜਟਾਲੇ ਨਾਵਣ ਗੰਗ ਨੂੰ ॥੪੬॥
चले जाण जटाले नावण गंग नूं ॥४६॥

आंघोळीसाठी गंगेकडे जाणाऱ्या संन्यासी लोकांसारखे.46.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਦੁਰਗਾ ਅਤੈ ਦਾਨਵੀ ਸੂਲ ਹੋਈਆਂ ਕੰਗਾਂ ॥
दुरगा अतै दानवी सूल होईआं कंगां ॥

दुर्गा आणि असुरांची शक्ती तीक्ष्ण काट्यांसारखी एकमेकांना टोचत आहेत.

ਵਾਛੜ ਘਤੀ ਸੂਰਿਆਂ ਵਿਚ ਖੇਤ ਖਤੰਗਾਂ ॥
वाछड़ घती सूरिआं विच खेत खतंगां ॥

योद्ध्यांनी रणांगणात बाणांचा वर्षाव केला.

ਧੂਹਿ ਕ੍ਰਿਪਾਣਾ ਤਿਖੀਆਂ ਬਢ ਲਾਹਨਿ ਅੰਗਾਂ ॥
धूहि क्रिपाणा तिखीआं बढ लाहनि अंगां ॥

धारदार तलवारी ओढून ते हातपाय चिरतात.

ਪਹਲਾ ਦਲਾਂ ਮਿਲੰਦਿਆਂ ਭੇੜ ਪਾਇਆ ਨਿਹੰਗਾ ॥੪੭॥
पहला दलां मिलंदिआं भेड़ पाइआ निहंगा ॥४७॥

जेव्हा सैन्याची गाठ पडली तेव्हा प्रथम तलवारीने युद्ध झाले.47.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਓਰੜ ਫਉਜਾਂ ਆਈਆਂ ਬੀਰ ਚੜੇ ਕੰਧਾਰੀ ॥
ओरड़ फउजां आईआं बीर चड़े कंधारी ॥

सैन्य मोठ्या संख्येने आले आणि योद्धांच्या रांगा पुढे कूच केल्या

ਸੜਕ ਮਿਆਨੋ ਕਢੀਆਂ ਤਿਖੀਆਂ ਤਰਵਾਰੀ ॥
सड़क मिआनो कढीआं तिखीआं तरवारी ॥

त्यांनी त्यांच्या धारदार तलवारी त्यांच्या खपल्यातून काढल्या.

ਕੜਕ ਉਠੇ ਰਣ ਮਚਿਆ ਵਡੇ ਹੰਕਾਰੀ ॥
कड़क उठे रण मचिआ वडे हंकारी ॥

युद्धाच्या प्रज्वलनाने महान अहंकारी योद्धे मोठ्याने ओरडले.

ਸਿਰ ਧੜ ਬਾਹਾਂ ਗਨ ਲੇ ਫੁਲ ਜੇਹੈ ਬਾੜੀ ॥
सिर धड़ बाहां गन ले फुल जेहै बाड़ी ॥

डोके, खोड आणि हातांचे तुकडे बागेच्या फुलांसारखे दिसतात.

ਜਾਪੇ ਕਟੇ ਬਾਢੀਆਂ ਰੁਖ ਚੰਦਨ ਆਰੀ ॥੪੮॥
जापे कटे बाढीआं रुख चंदन आरी ॥४८॥

आणि (देह) सुतारांनी कापलेल्या चंदनाच्या झाडाप्रमाणे दिसतात.48.

ਦੁਹਾਂ ਕੰਧਾਰਾਂ ਮੁਹਿ ਜੁੜੇ ਜਾ ਸਟ ਪਈ ਖਰਵਾਰ ਕਉ ॥
दुहां कंधारां मुहि जुड़े जा सट पई खरवार कउ ॥

जेव्हा गाढवाच्या चाव्याने आच्छादलेल्या कर्णाला मारले गेले तेव्हा दोन्ही सैन्ये समोरासमोर आली.

ਤਕ ਤਕ ਕੈਬਰਿ ਦੁਰਗਸਾਹ ਤਕ ਮਾਰੇ ਭਲੇ ਜੁਝਾਰ ਕਉ ॥
तक तक कैबरि दुरगसाह तक मारे भले जुझार कउ ॥

शूरवीरांकडे पाहून दुर्गेने आपले बाण शूरवीरांवर सोडले.

ਪੈਦਲ ਮਾਰੇ ਹਾਥੀਆਂ ਸੰਗਿ ਰਥ ਗਿਰੇ ਅਸਵਾਰ ਕਉ ॥
पैदल मारे हाथीआं संगि रथ गिरे असवार कउ ॥

पायी चालणारे योद्धे मारले गेले, रथ आणि घोडेस्वारांच्या पडझडीसह हत्ती मारले गेले.