श्री दसाम ग्रंथ

पान - 477

ਤੀਜਨ ਨੈਨ ਦਿਖਾਇ ਗਿਰਾਵਤ ਚਉਥਨ ਚੌਪ ਚਪੇਟਨ ਮਾਰੈ ॥

तीजन नैन दिखाइ गिरावत चउथन चौप चपेटन मारै ॥

तो तिसऱ्याला संतापजनक डोळे दाखवून खाली पडायला लावत आहे आणि चौथ्याला त्याच्या फटक्याने मारले जात आहे.

ਚੀਰ ਦਏ ਅਰਿ ਕੇ ਉਰਿ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਸੂਰਨ ਕੇ ਅੰਗਿ ਅੰਗਿ ਪ੍ਰਚਾਰੈ ॥

चीर दए अरि के उरि स्री हरि सूरन के अंगि अंगि प्रचारै ॥

योद्ध्यांच्या अंगावर वार करून कृष्णाने त्यांचे हृदय फाडून टाकले आहे

ਧੀਰ ਤਹਾ ਭਟ ਕਉਨ ਧਰੈ ਜਦੁਬੀਰ ਜਬੈ ਤਿਹ ਓਰਿ ਸਿਧਾਰੈ ॥੧੭੯੫॥

धीर तहा भट कउन धरै जदुबीर जबै तिह ओरि सिधारै ॥१७९५॥

तो कोणत्याही दिशेला, जिथे जातो तिथे सर्व योद्ध्यांची सहनशक्ती नष्ट होते.1795.

ਰੋਸ ਭਰਿਯੋ ਜਬ ਹੀ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਦੁਜਨ ਸੈਨ ਨਿਹਾਰਿ ਪਰੈ ॥

रोस भरियो जब ही ब्रिज नाइक दुजन सैन निहारि परै ॥

शत्रूचे सैन्य पाहून क्रोधाने भरलेले भगवान श्रीकृष्ण निघून जातात.

ਤੁਮ ਹੂੰ ਧੌ ਬਿਚਾਰ ਕਹੋ ਚਿਤ ਮੈ ਜਗਿ ਕਉਨ ਬੀਓ ਭਟ ਧੀਰ ਧਰੈ ॥

तुम हूं धौ बिचार कहो चित मै जगि कउन बीओ भट धीर धरै ॥

जेव्हा ब्रजाचा वीर शत्रूच्या सैन्याकडे रागाने पाहतो, तेव्हा तुम्ही विचारपूर्वक सांगू शकता की असा दुसरा योद्धा कोण आहे, जो आपली सहनशक्ती राखू शकेल.

ਜੋਊ ਸਾਹਸ ਕੈ ਸਬ ਆਯੁਧ ਲੈ ਸੰਗਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਆਇ ਕੈ ਨੈਕੁ ਅਰੈ ॥

जोऊ साहस कै सब आयुध लै संगि स्याम के आइ कै नैकु अरै ॥

श्याम कवी म्हणतात, "जो हिम्मत करून सर्व शस्त्रे घेऊन श्रीकृष्णाच्या पाठीशी उभा राहतो,

ਤਿਹ ਕਉ ਜਦੁਬੀਰ ਤਿਹੀ ਛਿਨ ਮੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਬਿਨ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰੈ ॥੧੭੯੬॥

तिह कउ जदुबीर तिही छिन मै कबि स्याम कहै बिन प्रान करै ॥१७९६॥

जो योद्धा कृष्णाशी किंचितशीही लढण्याचा धैर्याने प्रयत्न करतो, त्याला कृष्णाने एका क्षणात मारले.१७९६.

ਜੋ ਭਟ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ਸਬੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਇਕ ਪੈ ਅਤਿ ਐਡੋ ਸੁ ਆਵੈ ॥

जो भट ससत्र संभारि सबै ब्रिजनाइक पै अति ऐडो सु आवै ॥

(कवी) श्याम म्हणतो, जो योद्धा सर्व शस्त्रे घेऊन श्रीकृष्णावर आरूढ होतो;

ਜੋ ਕੋਊ ਦੂਰ ਤੇ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਧਨੁ ਤਾਨਿ ਕੇ ਸ੍ਯਾਮ ਪੈ ਬਾਨ ਚਲਾਵੈ ॥

जो कोऊ दूर ते स्याम भनै धनु तानि के स्याम पै बान चलावै ॥

कोणताही योद्धा जो आपली शस्त्रे हाती घेतो तो कृष्णासमोर अभिमानाने येतो आणि दुरूनच आपले धनुष्य ओढून बाण सोडतो.

ਜੋ ਅਰਿ ਆਇ ਸਕੈ ਨਹੀ ਸਾਮੁਹੇ ਦੂਰ ਤੇ ਠਾਢੇ ਈ ਗਾਲ ਬਜਾਵੈ ॥

जो अरि आइ सकै नही सामुहे दूर ते ठाढे ई गाल बजावै ॥

जो शत्रूपुढे येऊ शकत नाही आणि दूर उभा राहून भुंकतो;

ਤਾਹਿ ਕਉ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਚਿਤੈ ਸਰ ਏਕ ਹੀ ਸੋ ਪਰਲੋਕਿ ਪਠਾਵੈ ॥੧੭੯੭॥

ताहि कउ स्री ब्रिजनाथ चितै सर एक ही सो परलोकि पठावै ॥१७९७॥

आणि तिरस्काराने बोलतो आणि त्याच्या जवळ येत नाही, कृष्ण त्याच्या दूरच्या नजरेने त्याला पाहून एका बाणाने त्याला पुढील जगात पाठवत आहे..1797.

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਦੇਖ ਦਸਾ ਤਿਨ ਕੀ ਬਡੇਈ ਬੀਰ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਰਾਮ ਭਨੈ ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਚਿਤ ਮੈ ਰਿਸਾਤ ਹੈ ॥

देख दसा तिन की बडेई बीर सत्रन के राम भनै ऐसी भाति चित मै रिसात है ॥

त्यांना अशा अवस्थेत पाहून शत्रूपक्षातील महान योद्धे संतापले आहेत

ਲੀਨੇ ਕਰਵਾਰਿ ਮਾਰ ਮਾਰ ਹੀ ਉਚਾਰ ਸਮੁਹਾਇ ਆਇ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਸੋ ਜੁਧੁ ਹੀ ਮਚਾਤ ਹੈ ॥

लीने करवारि मार मार ही उचार समुहाइ आइ स्याम जू सो जुधु ही मचात है ॥

ते, रागाच्या भरात, “मार, मार” असे ओरडत, कृष्णाशी लढत आहेत

ਏਕ ਨਿਜਕਾਤ ਨਹੀ ਮਨ ਮੈ ਡਰਾਤ ਮੁਸਕਾਇ ਘਾਇ ਖਾਤ ਮਨੋ ਸਬੈ ਏਕ ਜਾਤਿ ਹੈ ॥

एक निजकात नही मन मै डरात मुसकाइ घाइ खात मनो सबै एक जाति है ॥

यातील अनेकजण भीतीने जवळ येत नाहीत आणि दुरूनच हसत हसत जखमा घेत आहेत

ਗਾਲਹਿ ਬਜਾਤ ਏਕ ਹਰਖ ਬਢਾਤ ਛਤ੍ਰ ਧਰਮ ਕਰਾਤ ਤੇ ਵੇ ਸੁਰਗਿ ਸਿਧਾਤ ਹੈ ॥੧੭੯੮॥

गालहि बजात एक हरख बढात छत्र धरम करात ते वे सुरगि सिधात है ॥१७९८॥

त्यांच्यापैकी बरेच जण दुरूनच गालावर खेळत आहेत, परंतु क्षत्रियांच्या कर्तव्याचे पालन करून अनेक जण स्वर्गाकडे निघाले आहेत.1798.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਬ੍ਰਿਜਨਾਇਕ ਕੇ ਬਲ ਲਾਇਕ ਜੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਸੋਊ ਸਾਮੁਹੇ ਆਵੈ ॥

ब्रिजनाइक के बल लाइक जे कबि स्याम कहै सोऊ सामुहे आवै ॥

कवी म्हणतो श्रीकृष्णाच्या बरोबरीचा श्याम पुढे येतो

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕ੍ਰੁਧ ਭਰੇ ਅਤਿ ਜੁਧ ਮਚਾਵੈ ॥

बान कमान क्रिपान गदा गहि क्रुध भरे अति जुध मचावै ॥

जे कृष्णाशी युद्ध करण्यास समर्थ आहेत, ते त्याच्यासमोर येऊन धनुष्यबाण, तलवारी, गदा इत्यादि हाती धरून भयंकर युद्ध करीत आहेत.

ਏਕ ਪਰੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਧਰਾ ਇਕ ਸੀਸ ਕਟੇ ਰਨ ਭੂਮਹਿ ਧਾਵੈ ॥

एक परै बिनु प्रान धरा इक सीस कटे रन भूमहि धावै ॥

कोणी निर्जीव होऊन जमिनीवर पडत आहे तर कोणी रणांगणात फिरत आहे, त्याचे डोके चिरले गेले आहे.

ਏਕਨ ਕੀ ਬਰ ਲੋਥ ਪਰੀ ਕਰ ਸੋ ਗਹਿ ਕੈ ਅਰਿ ਓਰਿ ਚਲਾਵੈ ॥੧੭੯੯॥

एकन की बर लोथ परी कर सो गहि कै अरि ओरि चलावै ॥१७९९॥

कोणीतरी पडलेल्या प्रेतांना पकडत आहे, ते शत्रूच्या दिशेने फेकत आहे.1799.

ਸੂਰ ਸੁ ਏਕ ਹਨੈ ਤਹ ਬਾਜ ਤਹਾ ਇਕ ਬੀਰ ਬਡੇ ਗਜ ਮਾਰੈ ॥

सूर सु एक हनै तह बाज तहा इक बीर बडे गज मारै ॥

योद्ध्यांनी घोडे, हत्ती आणि योद्धे मारले आहेत

ਏਕ ਰਥੀ ਬਲਵਾਨ ਹਨੈ ਇਕ ਪਾਇਕ ਮਾਰ ਕੈ ਬੀਰ ਪਛਾਰੈ ॥

एक रथी बलवान हनै इक पाइक मार कै बीर पछारै ॥

अनेक शक्तिशाली रथ स्वार आणि पायी चालणारे सैनिक मारले गेले आहेत

ਏਕ ਭਜੇ ਲਖਿ ਆਹਵ ਕਉ ਇਕ ਘਾਇਲ ਘਾਇਲ ਕੋ ਲਲਕਾਰੈ ॥

एक भजे लखि आहव कउ इक घाइल घाइल को ललकारै ॥

युद्धाचा उग्रपणा पाहून त्यांच्यापैकी अनेक जण पळून गेले

ਏਕ ਲਰੈ ਨ ਡਰੈ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕੋ ਧਾਇ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕੇ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰੈ ॥੧੮੦੦॥

एक लरै न डरै घन स्याम को धाइ क्रिपान के घाइ प्रहारै ॥१८००॥

अनेक जखमी जखमींना आव्हान देत आहेत, अनेक निर्भयपणे लढत आहेत आणि इकडे-तिकडे धावत आहेत, तलवारीचे वार करत आहेत.1800.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਘੇਰਿ ਲੀਓ ਚਹੂੰ ਓਰ ਹਰਿ ਬੀਰਨਿ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ॥

घेरि लीओ चहूं ओर हरि बीरनि ससत्र संभारि ॥

(शत्रू) योद्ध्यांनी चिलखत हाती घेऊन श्रीकृष्णाला चारही बाजूंनी वेढले आहे.

ਬਾਰਿ ਖੇਤ ਜਿਉ ਛਾਪ ਨਗ ਰਵਿ ਸਸਿ ਜਿਉ ਪਰਿਵਾਰਿ ॥੧੮੦੧॥

बारि खेत जिउ छाप नग रवि ससि जिउ परिवारि ॥१८०१॥

शस्त्रे धारण केलेल्या योद्ध्यांनी कृष्णाला चारही बाजूंनी वेढले आहे जसे की मैदानाभोवती असलेले कुंपण, जडवलेल्या मौल्यवान दगडांच्या भोवतालची रिंग आणि सूर्य आणि चंद्राभोवती सूर्य आणि चंद्राचा गोल गोल (प्रभामंडल).1801.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਘੇਰਿ ਲੀਓ ਹਰਿ ਕਉ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਨਾਥ ਸਰਾਸਨ ਲੀਨੋ ॥

घेरि लीओ हरि कउ जब ही तब स्री जदुनाथ सरासन लीनो ॥

जेव्हा कृष्णाला वेढले गेले तेव्हा त्याने आपल्या हातात धनुष्य आणि बाण पकडले

ਦੁਜਨ ਸੈਨ ਬਿਖੈ ਧਸਿ ਕੈ ਛਿਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਘਨੋ ਦਲੁ ਕੀਨੋ ॥

दुजन सैन बिखै धसि कै छिन मै बिनु प्रान घनो दलु कीनो ॥

शत्रूच्या सैन्यात घुसून त्याने एका क्षणात असंख्य सैन्य-योद्धे मारले

ਲੋਥ ਪੈ ਲੋਥ ਗਈ ਪਰਿ ਕੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਰਿਯੋ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਪ੍ਰਬੀਨੋ ॥

लोथ पै लोथ गई परि कै इह भाति करियो अति जुधु प्रबीनो ॥

त्याने युद्ध इतके कुशलतेने केले की तेथे मृतदेहांवर मृतदेह पडले

ਜੋ ਕੋਊ ਸਾਮੁਹੇ ਆਇ ਅਰਿਓ ਅਰਿ ਸੋ ਗ੍ਰਿਹ ਜੀਵਤ ਜਾਨ ਨ ਦੀਨੋ ॥੧੮੦੨॥

जो कोऊ सामुहे आइ अरिओ अरि सो ग्रिह जीवत जान न दीनो ॥१८०२॥

समोर आलेला शत्रू कृष्णाने त्याला जिवंत राहू दिले नाही.1802.

ਬਹੁ ਬੀਰ ਹਨੇ ਲਖਿ ਕੈ ਰਨ ਮੈ ਬਰ ਬੀਰ ਬਡੇ ਅਤਿ ਕੋਪ ਭਰੇ ॥

बहु बीर हने लखि कै रन मै बर बीर बडे अति कोप भरे ॥

रणांगणावर अनेक वीर मरताना पाहून महान योद्धे संतापाने भरून आले.

ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਊਪਰਿ ਆਇ ਪਰੇ ਹਠਿ ਕੈ ਮਨ ਮੈ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ॥

जदुबीर के ऊपरि आइ परे हठि कै मन मै नही नैकु डरे ॥

बरेचसे सैन्य मारले जात असल्याचे पाहून अनेक पराक्रमी योद्धे संतप्त झाले आणि कृष्णावर सतत व निर्भयपणे तुटून पडले.

ਸਬ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ਪ੍ਰਹਾਰ ਕਰੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਨਹੀ ਪੈਗੁ ਟਰੇ ॥

सब ससत्र संभारि प्रहार करै कबि स्याम कहै नही पैगु टरे ॥

या सर्वांनी शस्त्रे हातात धरून वार केले आणि एक पाऊलही मागे हटले नाही

ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਤਿਨ ਕੇ ਸਰ ਏਕ ਹੀ ਏਕ ਸੋ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰੇ ॥੧੮੦੩॥

ब्रिजनाथ सरासन लै तिन के सर एक ही एक सो प्रान हरे ॥१८०३॥

कृष्णाने धनुष्य हाती घेऊन एकाच बाणाने त्या सर्वांना मारले.१८०३.

ਬਹੁ ਭੂਮਿ ਗਿਰੇ ਬਰ ਬੀਰ ਜਬੈ ਜੇਊ ਸੂਰ ਰਹੇ ਮਨ ਕੋਪੁ ਪਗੇ ॥

बहु भूमि गिरे बर बीर जबै जेऊ सूर रहे मन कोपु पगे ॥

अनेक सैनिक पृथ्वीवर ठेवलेले पाहून

ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਨਿਹਾਰਿ ਉਚਾਰਤ ਯੌ ਸਬ ਗੂਜਰ ਪੂਤ ਕੇ ਕਉਨ ਭਗੇ ॥

ब्रिजनाथ निहारि उचारत यौ सब गूजर पूत के कउन भगे ॥

योद्धा देव खूप रागावले आणि कृष्णाकडे बघून म्हणाले, “या दूधवाल्याच्या मुलापासून घाबरून कोण पळून जाईल?

ਅਬ ਯਾ ਕਹੁ ਮਾਰਤ ਹੈ ਰਨ ਮੈ ਮਨ ਮੈ ਰਸ ਬੀਰ ਮਿਲੇ ਉਮਗੇ ॥

अब या कहु मारत है रन मै मन मै रस बीर मिले उमगे ॥

“आम्ही आत्ताच रणांगणात ठार मारू

ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਤੀਰ ਛੁਟੇ ਤੇ ਡਰੇ ਭਟ ਜਿਉ ਕੋਊ ਸੋਵਤ ਚਉਕ ਜਗੇ ॥੧੮੦੪॥

जदुबीर के तीर छुटे ते डरे भट जिउ कोऊ सोवत चउक जगे ॥१८०४॥

पण यादवांचा वीर कृष्णाने बाण सोडल्याने सर्वांचा भ्रम भंग झाला आणि असे दिसून आले की योद्धे झोपेतून जागे झाले आहेत.1804.

ਝੂਲਨਾ ਛੰਦ ॥

झूलना छंद ॥

झुलना श्लोक

ਲੀਯੋ ਪਾਨਿ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਚਕ੍ਰ ਭਗਵਾਨ ਜੂ ਕ੍ਰੋਧ ਕੈ ਸਤ੍ਰੁ ਕੀ ਸੈਨ ਕੁਟੀ ॥

लीयो पानि संभार कै चक्र भगवान जू क्रोध कै सत्रु की सैन कुटी ॥

कृष्णाने रागाच्या भरात हातात चकती घेतली आणि शत्रूच्या सैन्याचे तुकडे केले, युद्धाच्या भीषणतेने पृथ्वी हादरली.

ਮਹੀ ਚਾਲ ਕੀਨੋ ਦਸੋ ਨਾਗ ਭਾਗੇ ਰਮਾ ਨਾਥ ਜਾਗੇ ਹਰਹਿ ਡੀਠ ਛੁਟੀ ॥

मही चाल कीनो दसो नाग भागे रमा नाथ जागे हरहि डीठ छुटी ॥

सर्व दहा नाग पळून गेले, विष्णू झोपेतून जागे झाले आणि शिवाचे ध्यान बिघडले.

ਘਨੀ ਮਾਰ ਸੰਘਾਰਿ ਬਿਦਾਰ ਕੀਨੀ ਘਨੀ ਸ੍ਯਾਮ ਕੋ ਦੇਖ ਕੈ ਸੈਨ ਫੁਟੀ ॥

घनी मार संघारि बिदार कीनी घनी स्याम को देख कै सैन फुटी ॥

ढगांप्रमाणे धावणाऱ्या सैन्याला कृष्णाने मारले, कृष्णाला पाहताच सैन्याचा मोठा भाग तुकड्यांमध्ये विभागला गेला.

ਐਸੇ ਸ੍ਯਾਮ ਭਾਖੈ ਮਹਾ ਸੂਰਮੋ ਕੀ ਤਹਾ ਆਪਨੀ ਜੀਤ ਕੀ ਆਸ ਤੁਟੀ ॥੧੮੦੫॥

ऐसे स्याम भाखै महा सूरमो की तहा आपनी जीत की आस तुटी ॥१८०५॥

कवी श्याम म्हणतो की तेथे योद्ध्यांची विजयाची आशा संपली.१८०५.

ਘਨੀ ਮਾਰਿ ਮਾਚੀ ਤਹਾ ਕਾਲਿ ਨਾਚੀ ਘਨੇ ਜੁਧ ਕਉ ਛਾਡਿ ਕੈ ਬੀਰ ਭਾਗੇ ॥

घनी मारि माची तहा कालि नाची घने जुध कउ छाडि कै बीर भागे ॥

तेथे एक भयानक युद्ध सुरू झाले, मृत्यू नाचला आणि योद्धे, युद्ध सोडून पळून गेले

ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕੇ ਲਾਗਤੇ ਹੀ ਐਸੇ ਸ੍ਯਾਮ ਭਾਖੈ ਘਨਿਯੋ ਪ੍ਰਾਨ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥

क्रिसन बान कमान के लागते ही ऐसे स्याम भाखै घनियो प्रान त्यागे ॥

कृष्णाच्या बाणांच्या प्रहाराने अनेकांनी अखेरचा श्वास घेतला

सूची (1 - 1428)

Jaap पान: 1 - 10

Akal Ustat पान: 11 - 38

Bachittar Natak पान: 39 - 73

Chandi Charittar Ukat Bilas पान: 74 - 99

Chandi Charittar पान: 100 - 118

Vaar Sri Bhagauti Ji Ki पान: 119 - 126

Gyan Prabodh पान: 127 - 154

Chaubees Avtaar पान: 155 - 610

Brahma Avtaar पान: 611 - 634

Rudra Avtaar पान: 635 - 708

Shabad Hazare पान: 709 - 712

33 Svaiyay पान: 712 - 716

Khalsa Mahima पान: 716 - 716

Shastar Naam Mala पान: 717 - 808

Charitropakhyan पान: 809 - 1388

Zafarnama पान: 1389 - 1394

Hikayat पान: 1394 - 1428