श्री दसाम ग्रंथ

पान - 376


ਤਾਹੀ ਕੇ ਬੀਚ ਰਹਿਯੋ ਗਡ ਕੈ ਤਿਹ ਤੇ ਨਹੀ ਛੂਟਨ ਨੈਕੁ ਗਯੋ ਹੈ ॥
ताही के बीच रहियो गड कै तिह ते नही छूटन नैकु गयो है ॥

हे मित्रांनो! यमुनेच्या तीरावर आपण ज्याच्या प्रेमात लीन झालो आहोत, तो आता आपल्या मनात दृढ झाला आहे आणि त्यातून बाहेर पडत नाही.

ਤਾ ਚਲਬੇ ਕੀ ਸੁਨੀ ਬਤੀਯਾ ਅਤਿ ਹੀ ਮਨ ਭੀਤਰ ਸੋਕ ਛਯੋ ਹੈ ॥
ता चलबे की सुनी बतीया अति ही मन भीतर सोक छयो है ॥

त्यांच्या जाण्याबद्दलची चर्चा ऐकून आपल्या मनात कमालीचे दु:ख दाटून येते

ਸੋ ਸੁਨੀਯੈ ਸਜਨੀ ਹਮ ਕਉ ਤਜਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜ ਕਉ ਮਥਰਾ ਕੋ ਗਯੋ ਹੈ ॥੭੯੯॥
सो सुनीयै सजनी हम कउ तजि कै ब्रिज कउ मथरा को गयो है ॥७९९॥

अरे मित्रा! ऐका, तोच कृष्ण आता आपल्याला सोडून मथुरेकडे जात आहे.799.

ਅਤਿ ਹੀ ਹਿਤ ਸਿਉ ਸੰਗ ਖੇਲਤ ਜਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਕਾਮਨਿ ॥
अति ही हित सिउ संग खेलत जा कबि स्याम कहै अति सुंदर कामनि ॥

कवी म्हणतो ज्यांच्याशी सर्व सुंदर स्त्रिया अत्यंत प्रेमाने खेळल्या

ਰਾਸ ਕੀ ਭੀਤਰ ਯੌ ਲਸਕੈ ਰੁਤਿ ਸਾਵਨ ਕੀ ਚਮਕੈ ਜਿਮ ਦਾਮਨਿ ॥
रास की भीतर यौ लसकै रुति सावन की चमकै जिम दामनि ॥

सावनच्या ढगांमध्ये विजेच्या लखलखाटाप्रमाणे तो रसिक खेळाच्या रिंगणात चमकला

ਚੰਦ ਮੁਖੀ ਤਨ ਕੰਚਨ ਸੇ ਦ੍ਰਿਗ ਕੰਜ ਪ੍ਰਭਾ ਜੁ ਚਲੈ ਗਜਿ ਗਾਮਨਿ ॥
चंद मुखी तन कंचन से द्रिग कंज प्रभा जु चलै गजि गामनि ॥

(ज्याचे) मुख चंद्रासारखे आहे, ज्याचे शरीर सोन्यासारखे आहे, ज्याचे सौंदर्य कमळासारखे आहे आणि ज्याची चाल हत्तीसारखी आहे.

ਤ੍ਯਾਗਿ ਤਿਨੈ ਮਥੁਰਾ ਕੋ ਚਲਿਯੋ ਜਦੁਰਾਇ ਸੁਨੋ ਸਜਨੀ ਅਬ ਧਾਮਨਿ ॥੮੦੦॥
त्यागि तिनै मथुरा को चलियो जदुराइ सुनो सजनी अब धामनि ॥८००॥

चंद्रासारखे मुख, सोन्यासारखे शरीर आणि हत्तींसारखे चाल असलेल्या स्त्रियांना, हे मित्रांनो! आता पहा, कृष्ण मथुरेला जात आहे.800.

ਕੰਜ ਮੁਖੀ ਤਨ ਕੰਚਨ ਸੇ ਬਿਰਲਾਪ ਕਰੈ ਹਰਿ ਸੋ ਹਿਤ ਲਾਈ ॥
कंज मुखी तन कंचन से बिरलाप करै हरि सो हित लाई ॥

सोन्यासारखे शरीर आणि कमळासारखे मुख असलेल्या गोपी कृष्णाच्या प्रेमात शोक करीत आहेत.

ਸੋਕ ਭਯੋ ਤਿਨ ਕੇ ਮਨ ਬੀਚ ਅਸੋਕ ਗਯੋ ਤਿਨ ਹੂੰ ਤੇ ਨਸਾਈ ॥
सोक भयो तिन के मन बीच असोक गयो तिन हूं ते नसाई ॥

त्यांचे मन दु:खात गढून गेले आहे आणि त्यांचे सांत्वन दूर झाले आहे

ਭਾਖਤ ਹੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨੋ ਸਜਨੀ ਹਮ ਤ੍ਯਾਗਿ ਗਯੋ ਹੈ ਕਨ੍ਰਹਾਈ ॥
भाखत है इह भाति सुनो सजनी हम त्यागि गयो है कन्रहाई ॥

ते सर्व म्हणत आहेत, हे मित्रा! बघा, कृष्ण आपल्या सर्वांना सोडून निघून गेला आहे

ਆਪ ਗਏ ਮਥੁਰਾ ਪੁਰ ਮੈ ਜਦੁਰਾਇ ਨ ਜਾਨਤ ਪੀਰ ਪਰਾਈ ॥੮੦੧॥
आप गए मथुरा पुर मै जदुराइ न जानत पीर पराई ॥८०१॥

यादवांचा राजा स्वतः मथुरेला गेला आहे आणि त्याला आपले दु:ख म्हणजे दुसऱ्याचे दुःख कळत नाही.801.

ਅੰਗ ਬਿਖੈ ਸਜ ਕੈ ਭਗਵੇ ਪਟ ਹਾਥਨ ਮੈ ਚਿਪੀਆ ਹਮ ਲੈ ਹੈਂ ॥
अंग बिखै सज कै भगवे पट हाथन मै चिपीआ हम लै हैं ॥

आम्ही गेरू रंगाची वस्त्रे परिधान करू आणि भिक्षेची वाटी हातात घेऊ

ਸੀਸ ਧਰੈ ਗੀ ਜਟਾ ਅਪੁਨੇ ਹਰਿ ਮੂਰਤਿ ਭਿਛ ਕਉ ਮਾਗ ਅਘੈ ਹੈਂ ॥
सीस धरै गी जटा अपुने हरि मूरति भिछ कउ माग अघै हैं ॥

आपण आपल्या डोक्यावर मॅट कुलूप लावू आणि कृष्णाची याचना करण्यात आपल्याला आनंद वाटेल

ਸ੍ਯਾਮ ਚਲੈ ਜਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਹਮਹੂੰ ਤਿਹ ਠਉਰ ਬਿਖੈ ਚਲਿ ਜੈ ਹੈ ॥
स्याम चलै जिह ठउर बिखै हमहूं तिह ठउर बिखै चलि जै है ॥

कृष्णा जे काही गेले, आपण तिथे जाऊ

ਤ੍ਯਾਗ ਕਰਿਯੋ ਹਮ ਧਾਮਿਨ ਕੋ ਸਭ ਹੀ ਮਿਲ ਕੈ ਹਮ ਜੋਗਿਨ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥੮੦੨॥
त्याग करियो हम धामिन को सभ ही मिल कै हम जोगिन ह्वै है ॥८०२॥

आम्ही योगी बनू आणि घर सोडू असे सांगितले आहे.802.

ਬੋਲਤ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਆਪਸਿ ਮੈ ਸੁਨੀਯੈ ਸਜਨੀ ਹਮ ਕਾਮ ਕਰੈਂਗੀ ॥
बोलत ग्वारनि आपसि मै सुनीयै सजनी हम काम करैंगी ॥

गोपी एकमेकांशी बोलतात, हे सखी! ऐका, आम्ही करू (ते).

ਤ੍ਯਾਗ ਕਹਿਯੋ ਹਮ ਧਾਮਨ ਕਉ ਚਿਪੀਆ ਗਹਿ ਸੀਸ ਜਟਾਨ ਧਰੈਂਗੀ ॥
त्याग कहियो हम धामन कउ चिपीआ गहि सीस जटान धरैंगी ॥

गोपी आपापसात म्हणतात, हे मित्रा! आम्ही हे काम करू की आम्ही आमचे घर सोडू, आणि आमच्या डोक्यावर मॅट केस आणि आमच्या हातात भिकेची वाटी ठेवू.

ਕੈ ਬਿਖ ਖਾਇ ਮਰੈਗੀ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਬੂਡ ਮਰੈ ਨਹੀ ਜਾਇ ਜਰੈਂਗੀ ॥
कै बिख खाइ मरैगी कहियो नहि बूड मरै नही जाइ जरैंगी ॥

आपण विष खाऊन मरणार आहोत, आपण बुडून मरणार आहोत किंवा स्वतःला जाळून मरणार आहोत

ਮਾਨ ਬਯੋਗ ਕਹੈ ਸਭ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੇ ਸਾਥ ਤੇ ਪੈ ਨ ਟਰੇਗੀ ॥੮੦੩॥
मान बयोग कहै सभ ग्वारनि कान्रह के साथ ते पै न टरेगी ॥८०३॥

त्यांचा वियोग लक्षात घेऊन या सर्वांनी कृष्णाची संगत कधीही सोडणार नसल्याचे सांगितले.803.

ਜਿਨ ਹੂੰ ਹਮਰੇ ਸੰਗਿ ਕੇਲ ਕਰੇ ਬਨ ਬੀਚ ਦਏ ਹਮ ਕਉ ਸੁਖ ਭਾਰੇ ॥
जिन हूं हमरे संगि केल करे बन बीच दए हम कउ सुख भारे ॥

तो, जो आमच्यावर उत्कट प्रेमात लीन होता आणि ज्याने आम्हाला जंगलात खूप आनंद दिला.

ਜਾ ਹਮਰੇ ਹਿਤ ਹਾਸ ਸਹਯੈ ਹਮਰੇ ਹਿਤ ਕੈ ਜਿਨਿ ਦੈਤ ਪਛਾਰੇ ॥
जा हमरे हित हास सहयै हमरे हित कै जिनि दैत पछारे ॥

तो, ज्याने आपल्यासाठी उपहास सहन केला आणि राक्षसांना पाडले

ਰਾਸ ਬਿਖੈ ਜਿਨਿ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਕੇ ਮਨ ਕੇ ਸਭ ਸੋਕ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥
रास बिखै जिनि ग्वारनि के मन के सभ सोक बिदा करि डारे ॥

ज्याने रसातील गोपींच्या मनातील सर्व दु:ख दूर केले.

ਸੋ ਸੁਨੀਯੈ ਹਮਰੇ ਹਿਤ ਕੋ ਤਜਿ ਕੈ ਸੁ ਅਬੈ ਮਥੁਰਾ ਕੋ ਪਧਾਰੇ ॥੮੦੪॥
सो सुनीयै हमरे हित को तजि कै सु अबै मथुरा को पधारे ॥८०४॥

ज्याने गोपींची सर्व दुःखे रसिकांच्या रिंगणात दूर केली, तोच कृष्ण आता आपल्या प्रेमाचा त्याग करून मथुरेला निघून गेला आहे.804.

ਮੁੰਦ੍ਰਿਕਕਾ ਪਹਰੈ ਹਮ ਕਾਨਨ ਅੰਗ ਬਿਖੈ ਭਗਵੇ ਪਟ ਕੈ ਹੈਂ ॥
मुंद्रिकका पहरै हम कानन अंग बिखै भगवे पट कै हैं ॥

कानात अंगठ्या घालू आणि अंगावर भगवे वस्त्र घालू.

ਹਾਥਨ ਮੈ ਚਿਪੀਆ ਧਰਿ ਕੈ ਅਪਨੇ ਤਨ ਬੀਚ ਬਿਭੂਤ ਲਗੈ ਹੈਂ ॥
हाथन मै चिपीआ धरि कै अपने तन बीच बिभूत लगै हैं ॥

आपण कानात अंगठ्या घालू आणि गेरूच्या रंगाची वस्त्रे घालू. आपण आपल्या हातात देवीचे भांडे घेऊन आपल्या अंगावर राख घासू

ਪੈ ਕਸਿ ਕੈ ਸਿੰਙੀਆ ਕਟਿ ਮੈ ਹਰਿ ਕੋ ਸੰਗਿ ਗੋਰਖ ਨਾਥ ਜਗੈ ਹੈਂ ॥
पै कसि कै सिंङीआ कटि मै हरि को संगि गोरख नाथ जगै हैं ॥

आपण आपल्या कंबरेला स्तब्ध कर्णा लावू आणि गोरखनाथाच्या नावाचा जयघोष करू.

ਗ੍ਵਾਰਨੀਆ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹੈਂ ਤਜਿ ਕੈ ਹਮ ਧਾਮਨ ਜੋਗਿਨ ਹ੍ਵੈ ਹੈਂ ॥੮੦੫॥
ग्वारनीआ इह भाति कहैं तजि कै हम धामन जोगिन ह्वै हैं ॥८०५॥

गोपींनी सांगितले की अशा प्रकारे ते योगी होतील.805.

ਕੈ ਬਿਖ ਖਾਇ ਮਰੈਂਗੀ ਕਹਿਯੋ ਅਪੁਨੇ ਤਨ ਕੋ ਨਹਿ ਘਾਤ ਕਰੈ ਹੈ ॥
कै बिख खाइ मरैंगी कहियो अपुने तन को नहि घात करै है ॥

एकतर आपण विष खाऊ किंवा दुसऱ्या मार्गाने आत्महत्या करू

ਮਾਰਿ ਛੁਰੀ ਅਪੁਨੇ ਤਨ ਮੈ ਹਰਿ ਕੇ ਹਮ ਊਪਰ ਪਾਪ ਚੜੈ ਹੈ ॥
मारि छुरी अपुने तन मै हरि के हम ऊपर पाप चड़ै है ॥

आपण आपल्या शरीरावर चाकूचे वार करून मरणार आहोत आणि आपल्या पापाचा आरोप कृष्णावर आहे.

ਨਾਤੁਰ ਬ੍ਰਹਮ ਕੇ ਜਾ ਪੁਰ ਮੈ ਬਿਰਥਾ ਇਹ ਕੀ ਸੁ ਪੁਕਾਰਿ ਕਰੈ ਹੈ ॥
नातुर ब्रहम के जा पुर मै बिरथा इह की सु पुकारि करै है ॥

अन्यथा, आपल्यावर अन्याय होऊ नये म्हणून आपण ब्रह्मदेवाला उद्गार देऊ

ਗ੍ਵਾਰਨੀਯਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹੈਂ ਬ੍ਰਿਜ ਤੇ ਹਰਿ ਕੋ ਹਮ ਜਾਨਿ ਨ ਦੈ ਹੈ ॥੮੦੬॥
ग्वारनीया इह भाति कहैं ब्रिज ते हरि को हम जानि न दै है ॥८०६॥

गोपींनी असे सांगितले की ते कृष्णाला कोणत्याही प्रकारे जाऊ देणार नाहीत.806.

ਸੇਲੀ ਡਰੈਂਗੀ ਗਰੈ ਅਪੁਨੇ ਬਟੂਆ ਅਪੁਨੇ ਕਟਿ ਸਾਥ ਕਸੈ ਹੈ ॥
सेली डरैंगी गरै अपुने बटूआ अपुने कटि साथ कसै है ॥

गळ्यात काळ्या लाकडाची जपमाळ घालू आणि कमरेला पर्स देऊ

ਲੈ ਕਰਿ ਬੀਚ ਤ੍ਰਿਸੂਲ ਕਿਧੌ ਫਰੂਆ ਤਿਹ ਸਾਮੁਹੇ ਰੂਪ ਜਗੈ ਹੈ ॥
लै करि बीच त्रिसूल किधौ फरूआ तिह सामुहे रूप जगै है ॥

आपण हातात त्रिशूळ घेऊन सूर्यप्रकाशात मुद्रेत बसून जागे राहू

ਘੋਟ ਕੈ ਤਾਹੀ ਕੇ ਧ੍ਯਾਨ ਕੀ ਭਾਗ ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁ ਵਾਹੀ ਚੜੈ ਹੈ ॥
घोट कै ताही के ध्यान की भाग कहै कबि स्याम सु वाही चड़ै है ॥

आपण कृष्णाच्या ध्यानाचे भांग पिऊन नशा करू

ਗ੍ਵਾਰਨੀਯਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹੈ ਨ ਰਹੈ ਹਮ ਧਾਮਨ ਜੋਗਿਨ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥੮੦੭॥
ग्वारनीया इह भाति कहै न रहै हम धामन जोगिन ह्वै है ॥८०७॥

अशा रीतीने गोपींनी सांगितले की ते घरामध्ये राहणार नाहीत आणि योगी होतील.807.

ਧੂਮ ਡਰੈ ਤਿਹ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਸਾਮੁਹੇ ਅਉਰ ਕਛੂ ਨਹਿ ਕਾਰਜ ਕੈ ਹੈ ॥
धूम डरै तिह के ग्रिह सामुहे अउर कछू नहि कारज कै है ॥

आपण कृष्णाच्या घरासमोर आग लावू आणि दुसरे काही करणार नाही

ਧ੍ਯਾਨ ਧਰੈਂਗੀ ਕਿਧੌ ਤਿਹ ਕੌ ਤਿਹ ਧ੍ਯਾਨ ਕੀ ਭਾਗਹਿ ਸੋ ਮਤਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥
ध्यान धरैंगी किधौ तिह कौ तिह ध्यान की भागहि सो मति ह्वै है ॥

आपण त्याचे ध्यान करू आणि त्याच्या ध्यानाच्या भांगेने मदमस्त राहू

ਲੈ ਤਿਹ ਕੈ ਫੁਨਿ ਪਾਇਨ ਧੂਰਿ ਕਿਧੌ ਸੁ ਬਿਭੂਤ ਕੀ ਠਉਰ ਚੜੈ ਹੈ ॥
लै तिह कै फुनि पाइन धूरि किधौ सु बिभूत की ठउर चड़ै है ॥

त्याच्या पायाची धूळ आपण आपल्या अंगावर राखेसारखी चोळू

ਕੈ ਹਿਤ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਐਸੋ ਕਹੈਂ ਤਜਿ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹ ਕਉ ਹਮ ਜੋਗਿਨ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥੮੦੮॥
कै हित ग्वारनि ऐसो कहैं तजि कै ग्रिह कउ हम जोगिन ह्वै है ॥८०८॥

गोपी म्हणत आहेत की त्या कृष्णासाठी ते घर सोडून योगी होतील.808.

ਕੈ ਅਪੁਨੇ ਮਨ ਕੀ ਫੁਨਿ ਮਾਲ ਕਹੈ ਕਬਿ ਵਾਹੀ ਕੋ ਨਾਮੁ ਜਪੈ ਹੈ ॥
कै अपुने मन की फुनि माल कहै कबि वाही को नामु जपै है ॥

आपल्या मनाची जपमाळ बनवून आपण त्याचे नामस्मरण करू

ਕੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕੀ ਪੈ ਤਪਸਾ ਹਿਤ ਸੋ ਤਿਹ ਤੇ ਜਦੁਰਾਇ ਰਿਝੈ ਹੈ ॥
कै इह भाति की पै तपसा हित सो तिह ते जदुराइ रिझै है ॥

अशा प्रकारे आपण तपस्या करू आणि अशा प्रकारे यादवांचा राजा कृष्णाला प्रसन्न करू

ਮਾਗ ਸਭੈ ਤਿਹ ਤੇ ਮਿਲਿ ਕੈ ਬਰੁ ਪਾਇਨ ਪੈ ਤਹਿ ਤੇ ਹਮ ਲਯੈ ਹੈ ॥
माग सभै तिह ते मिलि कै बरु पाइन पै तहि ते हम लयै है ॥

त्याचे वरदान मिळाल्यावर, आपण त्याच्याकडे विनवणी करू की आपण स्वतःला द्यावे

ਯਾ ਤੇ ਬਿਚਾਰਿ ਕਹੈ ਗੁਪੀਯਾ ਤਜਿ ਕੈ ਹਮ ਧਾਮਨ ਜੋਗਿਨ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥੮੦੯॥
या ते बिचारि कहै गुपीया तजि कै हम धामन जोगिन ह्वै है ॥८०९॥

असा विचार करून गोपी घर सोडून योगी होतील असे सांगत आहेत.809.

ਠਾਢੀ ਹੈ ਹੋਇ ਇਕਤ੍ਰ ਤ੍ਰੀਯਾ ਜਿਮ ਘੰਟਕ ਹੇਰ ਬਜੈ ਮ੍ਰਿਗਾਇਲ ॥
ठाढी है होइ इकत्र त्रीया जिम घंटक हेर बजै म्रिगाइल ॥

त्या स्त्रिया एकत्र जमल्या आणि शिंगाचा आवाज ऐकणाऱ्या हरणाच्या कळपासारख्या उभ्या राहिल्या

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਬਿ ਚਿਤ ਹਰੈ ਹਰਿ ਕੋ ਹਰਿ ਊਪਰਿ ਹ੍ਵੈ ਅਤਿ ਮਾਇਲ ॥
स्याम कहै कबि चित हरै हरि को हरि ऊपरि ह्वै अति माइल ॥

गोपींच्या समूहाच्या या तमाशाने सर्व चिंता दूर केल्या, या सर्व गोपी कृष्णावर मोहित झाल्या.

ਧ੍ਰਯਾਨ ਲਗੈ ਦ੍ਰਿਗ ਮੂੰਦ ਰਹੈ ਉਘਰੈ ਨਿਕਟੈ ਤਿਹ ਜਾਨਿ ਉਤਾਇਲ ॥
ध्रयान लगै द्रिग मूंद रहै उघरै निकटै तिह जानि उताइल ॥

त्यांनी डोळे मिटले असले तरी जवळच कृष्णाचे अस्तित्व जाणवून, भ्रमात ते कधी कधी डोळे लवकर उघडतात.

ਯੌ ਉਪਜੀ ਉਪਮਾ ਮਨ ਮੈ ਜਿਮ ਮੀਚਤ ਆਂਖ ਉਘਾਰਤ ਘਾਇਲ ॥੮੧੦॥
यौ उपजी उपमा मन मै जिम मीचत आंख उघारत घाइल ॥८१०॥

ते एखाद्या जखमी व्यक्तीसारखे हे करत आहेत, जो कधी डोळे बंद करतो तर कधी उघडतो.810.

ਕੰਚਨ ਕੇ ਤਨ ਜੋ ਸਮ ਥੀ ਜੁ ਹੁਤੀ ਸਮ ਗ੍ਵਾਰਨਿ ਚੰਦ ਕਰਾ ਸੀ ॥
कंचन के तन जो सम थी जु हुती सम ग्वारनि चंद करा सी ॥

ज्या गोपींचे शरीर सोन्यासारखे आहे आणि ज्यांना चंद्रासारखी कला आहे,