श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1000


ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਮੂਰਖ ਰਾਵ ਬਾਇ ਮੁਖ ਰਹਿਯੋ ॥
मूरख राव बाइ मुख रहियो ॥

मूर्ख राजा अवाक झाला

ਦੇਖਤ ਰਹਿਯੋ ਜਾਰ ਨਹਿੰ ਗਹਿਯੋ ॥
देखत रहियो जार नहिं गहियो ॥

राजाने डोके झुलवत ठेवले आणि परमार्थ घेऊन जात असताना खाली पाहत होते.

ਪਾਹਰੂਨ ਜੋ ਖੀਰ ਪਠਾਈ ॥
पाहरून जो खीर पठाई ॥

रक्षकांना खीर पाठवली,

ਖਾਨ ਲਗੇ ਗ੍ਰੀਵਾ ਨਿਹੁਰਾਈ ॥੨੭॥
खान लगे ग्रीवा निहुराई ॥२७॥

रक्षकांना दिलेली तांदळाची खीर ते डोळे मिटून खात राहिले.(२७)

ਜਿਯਤ ਜਾਰ ਤ੍ਰਿਯ ਘਰ ਪਹੁਚਾਯੋ ॥
जियत जार त्रिय घर पहुचायो ॥

(त्या) स्त्रीने तिच्या प्रियकराला जिवंत घरी आणले

ਪਾਹਰੂ ਨ ਰਾਜਾ ਲਖ ਪਾਯੋ ॥
पाहरू न राजा लख पायो ॥

तिने तिच्या प्रियकराला त्याच्या घरी जिवंत केले, जे राजा किंवा रक्षक दोघेही शोधू शकले नाहीत.

ਤਿਹ ਪਹੁਚਾਇ ਸਖੀ ਜਬ ਆਈ ॥
तिह पहुचाइ सखी जब आई ॥

जेव्हा सखी त्याला सोडवून परत आली.

ਤਬ ਰਾਨੀ ਅਤਿ ਹੀ ਹਰਖਾਈ ॥੨੮॥
तब रानी अति ही हरखाई ॥२८॥

त्याला सोडल्यानंतर, जेव्हा तिच्या मैत्रिणी परत आल्या तेव्हा राणीने सुटकेचा नि:श्वास सोडला.(२८)

ਬਹੁਰਿ ਰਾਵ ਰਾਨੀ ਰਤਿ ਕੀਨੀ ॥
बहुरि राव रानी रति कीनी ॥

मग राजाने राणीशी प्रेम केले

ਚਿਤ ਕੀ ਬਾਤ ਤਾਹਿ ਕਹਿ ਦੀਨੀ ॥
चित की बात ताहि कहि दीनी ॥

राजाने राणीवर प्रेम केले आणि मग तिला गुपित सांगितले,

ਕਿਨਹੂੰ ਭ੍ਰਮ ਮੋਰੇ ਚਿਤ ਪਾਯੋ ॥
किनहूं भ्रम मोरे चित पायो ॥

माझ्या मनात कोणीतरी भ्रम ठेवला होता,

ਤਾ ਤੇ ਮੈ ਦੇਖਨਿ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥੨੯॥
ता ते मै देखनि ग्रिह आयो ॥२९॥

'कोणत्यातरी शरीराने माझ्या मनात वाईट कल्पना घातली होती आणि म्हणूनच मी आज आलो आहे.(२९)

ਪੁਨਿ ਰਾਨੀ ਯਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥
पुनि रानी यह भाति उचारो ॥

तेव्हा राणी असे म्हणाली

ਸੁਨੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤੁਮ ਬਚਨ ਹਮਾਰੋ ॥
सुनो न्रिपति तुम बचन हमारो ॥

'कृपया, माझ्या राजा, ज्याने तुम्हाला दिशाभूल केली आहे,

ਜਿਨ ਤੁਹਿ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਮੁਹਿ ਕਹਿ ਦੀਜੈ ॥
जिन तुहि कहियो सु मुहि कहि दीजै ॥

त्याने तुम्हाला (माझ्याबद्दल) काय सांगितले ते मला सांगा.

ਨਾਤਰ ਆਸ ਨ ਹਮਰੀ ਕੀਜੈ ॥੩੦॥
नातर आस न हमरी कीजै ॥३०॥

'तुम्ही मला ते उघड करावे अन्यथा तुम्ही माझे प्रेम विसराल.'(30)

ਜਬ ਰਾਨੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਈ ॥
जब रानी इह भाति सुनाई ॥

जेव्हा राणीने असे सांगितले

ਤਬ ਰਾਜੇ ਸੋ ਸਖੀ ਬਤਾਈ ॥
तब राजे सो सखी बताई ॥

राणीने हट्ट केल्यावर राजाने तिला दासीचे नाव सांगितले.

ਜੋ ਤੁਮ ਕਹਿਯੋ ਸਾਚੀ ਪਹੁਚਾਵੋ ॥
जो तुम कहियो साची पहुचावो ॥

(तेव्हा राणीने त्या सखीला बोलावले आणि म्हणाली) तू जे (राजाला) सांगितले आहेस ते खरे आहे.

ਨਾਤਰ ਧਾਮ ਮ੍ਰਿਤੁ ਕੇ ਜਾਵੋ ॥੩੧॥
नातर धाम म्रितु के जावो ॥३१॥

'तुम्ही तिला खरे मानता, जर तसे असेल तर, मी प्रार्थना करतो, मला मारले जावे.(31)

ਰਾਨਿਨ ਕੋ ਕੋਊ ਦੋਸ ਲਗਾਵੈ ॥
रानिन को कोऊ दोस लगावै ॥

एकजण राण्यांनाही दोष देतो,

ਜਿਨ ਕੌ ਜਗਤ ਸੀਸ ਨਿਹੁਰਾਵੈ ॥
जिन कौ जगत सीस निहुरावै ॥

'ज्या राणीला सारा शब्द वंदन करतो त्या राणीवर कोण शंका घेईल.'

ਝੂਠੀ ਸਖੀ ਜਾਨਿ ਬਧ ਕੀਨੋ ॥
झूठी सखी जानि बध कीनो ॥

(राणीने) सखीला लबाड म्हणून मारले.

ਮੂਰਖ ਰਾਵ ਭੇਦ ਨਹਿ ਚੀਨੋ ॥੩੨॥
मूरख राव भेद नहि चीनो ॥३२॥

तिला खोटे समजुन, दासी मारली गेली आणि मूर्ख राजाला सत्य सापडले नाही (32)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰਾਜਾ ਕੌ ਕਰਿ ਬਸਿ ਲਿਯੋ ਦੀਨੋ ਜਾਰ ਨਿਕਾਰਿ ॥
राजा कौ करि बसि लियो दीनो जार निकारि ॥

पळून जाण्यासाठी पराक्रम मिळाल्यानंतर तिने राजावर विजय मिळवला होता.

ਸਖਿਯਨ ਮੈ ਸਾਚੀ ਭਈ ਤੌਨੈ ਸਖੀ ਸੰਘਾਰਿ ॥੩੩॥
सखियन मै साची भई तौनै सखी संघारि ॥३३॥

आणि दासीला मारून तिने तिची प्रामाणिकताही प्रस्थापित केली.(३३)(१)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਬਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੩੨॥੨੬੨੪॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ बतीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१३२॥२६२४॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची 132 वी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (१३२)(२६२२)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਹੁਗਲੀ ਬੰਦਰ ਕੋ ਹੁਤੋ ਹਿੰਮਤ ਸਿੰਘ ਨ੍ਰਿਪ ਏਕ ॥
हुगली बंदर को हुतो हिंमत सिंघ न्रिप एक ॥

हुगलीच्या घाटावर हिमंत सिंह नावाचा राजा होता. तेथे,

ਤਹਾ ਜਹਾਜ ਜਹਾਨ ਕੇ ਲਾਗਹਿ ਆਨਿ ਅਨੇਕ ॥੧॥
तहा जहाज जहान के लागहि आनि अनेक ॥१॥

जगभरातून जहाजे यायची.(1)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਸੁਜਨਿ ਕੁਅਰਿ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
सुजनि कुअरि ता की बर नारी ॥

सुजानी कुरी त्यांची सुंदर पत्नी होती.

ਜਨੁਕ ਚੰਦ੍ਰ ਮੌ ਚੀਰਿ ਨਿਕਾਰੀ ॥
जनुक चंद्र मौ चीरि निकारी ॥

सुजन कुमारी त्यांची सुंदर पत्नी होती; तिला चंद्रातून बाहेर काढण्यात आले आहे.

ਜੋਬਨ ਜੇਬ ਅਧਿਕ ਤਿਹ ਸੋਹੈ ॥
जोबन जेब अधिक तिह सोहै ॥

त्याचे काम आणि सजावट खूप सुंदर होती.

ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਅਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥੨॥
सुर नर नाग असुर मन मोहै ॥२॥

तिच्या तारुण्याला कोणतीही सीमा नव्हती आणि, देव, भूत, मानव आणि सरपटणारे प्राणी देखील तिच्या दृष्टीक्षेपात मंत्रमुग्ध झाले.

ਪਰਮ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਅਤਿ ਭਾਰੋ ॥
परम सिंघ राजा अति भारो ॥

परमसिंह नावाचा एक मोठा राजा होता.

ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਜਗ ਮਹਿ ਉਜਿਯਾਰੋ ॥
परम पुरख जग महि उजियारो ॥

परम सिंग हा महान राजा होता. तो महापुरुष मानला जात असे

ਤਾ ਕੀ ਦੇਹ ਰੂਪ ਅਤਿ ਝਮਕੈ ॥
ता की देह रूप अति झमकै ॥

त्याच्या शरीराचा आकार लक्षवेधक होता.

ਮਾਨਹੁ ਦਿਪਤ ਦਾਮਨੀ ਦਮਕੈ ॥੩॥
मानहु दिपत दामनी दमकै ॥३॥

व्यक्ती त्याची मुद्रा आकाशातील विजेचे प्रतीक होती.(3)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਸੁਜਨਿ ਕੁਅਰਿ ਤਾ ਕੋ ਮਹਾ ਰੀਝੀ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ॥
सुजनि कुअरि ता को महा रीझी रूप निहारि ॥

सुजन कुमारी आपल्या देखण्यापणासाठी इतकी पडली,

ਗਿਰੀ ਮੂਰਛਨਾ ਹ੍ਵੈ ਧਰਨਿ ਮਾਰ ਕਰੀ ਬਿਸੰਭਾਰਿ ॥੪॥
गिरी मूरछना ह्वै धरनि मार करी बिसंभारि ॥४॥

की तिचे भान हरपले आणि ती जमिनीवर पडली.(4)

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अरिल

ਪਠੇ ਸਹਚਰੀ ਲੀਨੌ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ॥
पठे सहचरी लीनौ ताहि बुलाइ कै ॥

तिने तिची मोलकरीण पाठवून त्याला बोलावले.

ਰਤਿ ਮਾਨੀ ਤਿਹ ਸੰਗ ਸੁ ਮੋਦ ਬਢਾਇ ਕੈ ॥
रति मानी तिह संग सु मोद बढाइ कै ॥

तिला त्याच्यासोबत प्रेम करण्यात मजा आली,

ਬਹੁਰਿ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦਿਯੋ ਅਧਿਕ ਸੁਖ ਪਾਇਯੋ ॥
बहुरि बिदा करि दियो अधिक सुख पाइयो ॥

आणि मग, त्याला निरोप द्या,