श्री दसाम ग्रंथ

पान - 942


ਮੇਹੀਵਾਲ ਅਧਿਕ ਦੁਖੁ ਧਾਰਿਯੋ ॥
मेहीवाल अधिक दुखु धारियो ॥

(वाट पाहत) मेहीनवाल खूप दुःखी होते

ਕਹਾ ਸੋਹਨੀ ਰਹੀ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥
कहा सोहनी रही बिचारियो ॥

महीनवाल वैतागले, 'सोहनी कुठे गेली?'

ਨਦੀ ਬੀਚ ਖੋਜਤ ਬਹੁ ਭਯੋ ॥
नदी बीच खोजत बहु भयो ॥

(त्याचा शोध घेतला) नदीत खूप

ਆਈ ਲਹਿਰ ਡੂਬਿ ਸੋ ਗਯੋ ॥੮॥
आई लहिर डूबि सो गयो ॥८॥

शोधण्यासाठी त्याने नदीत उडी मारली, पण लाटेत तो हरवला.(8)

ਏਕ ਪੁਰਖ ਯਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸੁਧਾਰਿਯੋ ॥
एक पुरख यह चरित्र सुधारियो ॥

एका माणसाने हे पात्र साकारले

ਮੇਹੀਵਾਲ ਸੋਹਨਿਯਹਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥
मेहीवाल सोहनियहि मारियो ॥

काही जण म्हणाले, महीनवालनेच सोहनीला मारले.

ਕਾਚੋ ਘਟ ਵਾ ਕੋ ਦੈ ਬੋਰਿਯੋ ॥
काचो घट वा को दै बोरियो ॥

त्याला कच्चा मडका देऊन त्याचा बुडून मृत्यू झाला

ਮੇਹੀਵਾਲ ਹੂੰ ਕੋ ਸਿਰ ਤੋਰਿਯੋ ॥੯॥
मेहीवाल हूं को सिर तोरियो ॥९॥

पण वस्तुस्थिती अशी आहे की, न भाजलेल्या घागरीने तिला मारले गेले आणि नंतर त्याच्या डोक्यावर मारून तो मारला गेला.(9)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਇਕ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੧॥੧੮੬੫॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ इक चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१०१॥१८६५॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची 101 वी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (१०१)(१८६६)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਅਵਧ ਪੁਰੀ ਭੀਤਰ ਬਸੈ ਅਜ ਸੁਤ ਦਸਰਥ ਰਾਵ ॥
अवध पुरी भीतर बसै अज सुत दसरथ राव ॥

राजा अजचा मुलगा अयोध्या नगरीत राहत असे.

ਦੀਨਨ ਕੀ ਰਛਾ ਕਰੈ ਰਾਖਤ ਸਭ ਕੋ ਭਾਵ ॥੧॥
दीनन की रछा करै राखत सभ को भाव ॥१॥

तो गरिबांसाठी दयाळू होता आणि त्याला आपल्या विषयावर प्रेम होते.

ਦੈਤ ਦੇਵਤਨ ਕੋ ਬਨ੍ਯੋ ਏਕ ਦਿਵਸ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ॥
दैत देवतन को बन्यो एक दिवस संग्राम ॥

एकदा देव आणि दैत्यांमध्ये युद्ध सुरू झाले.

ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ਇੰਦ੍ਰ ਨੈ ਲੈ ਦਸਰਥ ਕੋ ਨਾਮ ॥੨॥
बोलि पठायो इंद्र नै लै दसरथ को नाम ॥२॥

तेव्हा इंद्र देवाने राजा दशरथला पाठवायचे ठरवले.(२)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦੂਤਹਿ ਕਹਿਯੋ ਤੁਰਤ ਤੁਮ ਜੈਯਹੁ ॥
दूतहि कहियो तुरत तुम जैयहु ॥

(इंद्र) देवदूताला म्हणाला की तू चाल

ਸੈਨ ਸਹਿਤ ਦਸਰਥ ਕੈ ਲ੍ਰਯੈਯਹੁ ॥
सैन सहित दसरथ कै ल्रयैयहु ॥

त्याने आपल्या राजदूतांना सांगितले, 'जा आणि दशरथला घेऊन जा.

ਗ੍ਰਿਹ ਕੇ ਸਕਲ ਕਾਮ ਤਜ ਆਵੈ ॥
ग्रिह के सकल काम तज आवै ॥

(त्याने) सर्व घरकाम सोडून यावे

ਹਮਰੀ ਦਿਸਿ ਹ੍ਵੈ ਜੁਧੁ ਮਚਾਵੈ ॥੩॥
हमरी दिसि ह्वै जुधु मचावै ॥३॥

'आणि त्याला सांग की त्याची सर्व कामे सोडून आमच्या बाजूने लढायला या.'(३)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਦੂਤ ਸਤਕ੍ਰਿਤ ਜੋ ਪਠਿਯੋ ਸੋ ਦਸਰਥ ਪੈ ਆਇ ॥
दूत सतक्रित जो पठियो सो दसरथ पै आइ ॥

राजदूत, सत्कृत, दशरथाची वाट पाहण्यासाठी गेला.

ਜੋ ਤਾ ਸੋ ਸ੍ਵਾਮੀ ਕਹਿਯੋ ਸੋ ਤਿਹ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥੪॥
जो ता सो स्वामी कहियो सो तिह कहियो सुनाइ ॥४॥

आणि त्याच्या स्वामीने जे काही आदेश दिले ते त्याने सांगितले.(4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਬਾਸਵ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥
बासव कहियो सु ताहि सुनायो ॥

इंद्राने ('बसव') जे सांगितले होते, ते त्याने (दशरथ) ऐकले.

ਸੋ ਸੁਨਿ ਭੇਦ ਕੇਕਈ ਪਾਯੋ ॥
सो सुनि भेद केकई पायो ॥

जे काही त्याला (राजा) सांगितले आणि कळवले गेले ते कैकेयी (दशरथची पत्नी) गुप्तपणे कळले.

ਚਲੇ ਚਲੋ ਰਹਿ ਹੌ ਤੌ ਰਹਿ ਹੌ ॥
चले चलो रहि हौ तौ रहि हौ ॥

(दशरथाला कोणीतरी सांगितले की) तू गेलास तर मी तुझ्याबरोबर जाईन, तू राहिलास तर मी राहीन.

ਨਾਤਰ ਦੇਹ ਅਗਨਿ ਮੈ ਦਹਿ ਹੌ ॥੫॥
नातर देह अगनि मै दहि हौ ॥५॥

(ती राजाला म्हणाली) 'मीही तुझ्यासोबत येईन, आणि तू (मला तुझ्याबरोबर नेले नाहीस) तर मी माझ्या शरीराला अग्नीत देईन. (5)

ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਮੋਹ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੌ ਭਾਰੋ ॥
त्रिय को मोह न्रिपति सौ भारो ॥

कैकयी राजावर खूप प्रेम करत होती.

ਤਿਹ ਸੰਗ ਲੈ ਉਹ ਓਰਿ ਪਧਾਰੋ ॥
तिह संग लै उह ओरि पधारो ॥

त्या बाईचे राजावर प्रेम होते आणि राजाने राणीवर खूप प्रेम केले, ती पुढे म्हणाली, 'युद्धात मी तुझी सेवा करीन.

ਬਾਲ ਕਹਿਯੋ ਸੇਵਾ ਤਵ ਕਰਿਹੋ ॥
बाल कहियो सेवा तव करिहो ॥

कैकयी म्हणाली (मी तुझी सेवा करीन).

ਜੂਝੋ ਨਾਥ ਪਾਵਕਹਿ ਬਰਿਹੋ ॥੬॥
जूझो नाथ पावकहि बरिहो ॥६॥

'आणि महाराज, जर तुमचा मृत्यू झाला तर मी तुमच्या शरीरासह (अग्नीमध्ये) बलिदान देऊन सती होईन.'(6)

ਅਵਧ ਰਾਜ ਤਹ ਤੁਰਤ ਸਿਧਾਯੋ ॥
अवध राज तह तुरत सिधायो ॥

अयोध्येचा राजा लगेच निघून गेला

ਸੁਰ ਅਸੁਰਨ ਜਹ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥
सुर असुरन जह जुध मचायो ॥

अयोध्येचा राजा ताबडतोब त्या दिशेने निघाला जेथे देव आणि दैत्यांचे युद्ध चालू होते.

ਬਜ੍ਰ ਬਾਨ ਬਿਛੂਆ ਜਹ ਬਰਖੈ ॥
बज्र बान बिछूआ जह बरखै ॥

जिथे बाजरी आणि विंचू (पेशकाबसारखे) बाणांचा वर्षाव होत होता

ਕੁਪਿ ਕੁਪਿ ਬੀਰ ਧਨੁਹਿਯਨ ਕਰਖੈ ॥੭॥
कुपि कुपि बीर धनुहियन करखै ॥७॥

जिथे दगडासारखे कठीण धनुष्य आणि विषारी विंचवासारखे बाणांचा वर्षाव होत होता आणि शूर त्यांना खेचत होते.(7)

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग छंद

ਬਧੇ ਗੋਲ ਗਾੜੇ ਚਲਿਯੋ ਬਜ੍ਰਧਾਰੀ ॥
बधे गोल गाड़े चलियो बज्रधारी ॥

बज्रधारी (इंद्र) आपले सैन्य गोळा करून तेथे गेला

ਬਜੈ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਜਹਾ ਹੀ ਹਕਾਰੀ ॥
बजै देव दानव जहा ही हकारी ॥

जिथे देव आणि दैत्य एकमेकांची पूजा करत होते.

ਗਜੈ ਕੋਟਿ ਜੋਧਾ ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ॥
गजै कोटि जोधा महा कोप कै कै ॥

योद्धे मोठ्या रागाने गर्जना करत होते

ਪਰੈ ਆਨਿ ਕੈ ਬਾਢਵਾਰੀਨ ਲੈ ਕੈ ॥੮॥
परै आनि कै बाढवारीन लै कै ॥८॥

आणि एकमेकांवर तलवारीने हल्ला करत होते. 8.

ਭਜੇ ਦੇਵ ਦਾਨੋ ਅਨਿਕ ਬਾਨ ਮਾਰੇ ॥
भजे देव दानो अनिक बान मारे ॥

राक्षसांच्या सेनेच्या बाणांचा फटका बसून देव पळून गेले

ਚਲੇ ਛਾਡਿ ਕੈ ਇੰਦਰ ਕੇ ਬੀਰ ਭਾਰੇ ॥
चले छाडि कै इंदर के बीर भारे ॥

आणि इंद्राचे महान योद्धे (रणांगणातून) निसटले.

ਰਹਿਯੋ ਏਕ ਠਾਢੋ ਤਹਾ ਬਜ੍ਰਧਾਰੀ ॥
रहियो एक ठाढो तहा बज्रधारी ॥

तेथे फक्त एक इंद्र ('बज्रधारी') राहिला.

ਪਰਿਯੋ ਤਾਹਿ ਸੋ ਰਾਵ ਤਹਿ ਮਾਰ ਭਾਰੀ ॥੯॥
परियो ताहि सो राव तहि मार भारी ॥९॥

त्याच्याशी मोठे युद्ध झाले आणि राजा (दशरथ) सुद्धा खूप लढला.9.

ਇਤੈ ਇੰਦ੍ਰ ਰਾਜਾ ਉਤੈ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥
इतै इंद्र राजा उतै दैत भारे ॥

येथे इंद्र आणि राजा (दशरथ) होते आणि बलवान राक्षस होते.

ਹਟੇ ਨ ਹਠੀਲੇ ਮਹਾ ਰੋਹ ਵਾਰੇ ॥
हटे न हठीले महा रोह वारे ॥

एका बाजूला इंद्र देव आणि दुसऱ्या बाजूला उग्र दैत्य होते.

ਲਯੋ ਘੇਰਿ ਤਾ ਕੋ ਚਹੂੰ ਓਰ ਐਸੇ ॥
लयो घेरि ता को चहूं ओर ऐसे ॥

त्याने त्यांना चारही बाजूंनी अशा प्रकारे घेरले

ਮਨੋ ਪਵਨ ਉਠੈ ਘਟਾ ਘੋਰ ਜੈਸੇ ॥੧੦॥
मनो पवन उठै घटा घोर जैसे ॥१०॥

त्यांनी इंद्राला वेढा घातला जसे वारा धुळीच्या वादळाला घेरतो.(१०)