श्री दसाम ग्रंथ

पान - 114


ਛੁਰੀ ਛਿਪ੍ਰ ਛੁਟੰ ॥
छुरी छिप्र छुटं ॥

प्रहार करणाऱ्या तलवारी चमकत आहेत आणि खंजीर वेगाने वार करत आहेत.

ਗੁਰੰ ਗੁਰਜ ਗਟੰ ॥
गुरं गुरज गटं ॥

गुट-गुट भारी (गुरान) गुर्जस

ਪਲੰਗੰ ਪਿਸਟੰ ॥੨੦॥੧੭੬॥
पलंगं पिसटं ॥२०॥१७६॥

शूर योद्धे सिंहाच्या पाठीवर गदा मारत आहेत.20.176.

ਕਿਤੇ ਸ੍ਰੋਣ ਚਟੰ ॥
किते स्रोण चटं ॥

कुठेतरी रक्त (कोल्हा वगैरे वीरांचे) चाटले जात होते.

ਕਿਤੇ ਸੀਸ ਫੁਟੰ ॥
किते सीस फुटं ॥

कुठे रक्त प्यायलं जातंय, तर कुठे डोकं फुटलंय.

ਕਹੂੰ ਹੂਹ ਛੁਟੰ ॥
कहूं हूह छुटं ॥

कुठेतरी गोंधळ आहे

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਉਠੰ ॥੨੧॥੧੭੭॥
कहूं बीर उठं ॥२१॥१७७॥

कुठेतरी दिन आहे आणि कुठेतरी वीर पुन्हा उठत आहेत.21.177.

ਕਹੂੰ ਧੂਰਿ ਲੁਟੰ ॥
कहूं धूरि लुटं ॥

कुठेतरी (योद्धे) धुळीत पडले होते,

ਕਿਤੇ ਮਾਰ ਰਟੰ ॥
किते मार रटं ॥

कुठेतरी योद्धे धूळ खात पडलेले आहेत, तर कुठेतरी ‘मार, मार’ च्या जयघोषाची पुनरावृत्ती आहे.

ਭਣੈ ਜਸ ਭਟੰ ॥
भणै जस भटं ॥

कुठेतरी भट लोक यश गात होते

ਕਿਤੇ ਪੇਟ ਫਟੰ ॥੨੨॥੧੭੮॥
किते पेट फटं ॥२२॥१७८॥

कुठे मंत्रोच्चार योद्ध्यांचा जयजयकार करत आहेत तर कुठे जखमी पोटे असलेले योद्धे पडून आहेत.22.178.

ਭਜੇ ਛਤ੍ਰਿ ਥਟੰ ॥
भजे छत्रि थटं ॥

कुठेतरी छत्री धारक पळून जायचे,

ਕਿਤੇ ਖੂਨ ਖਟੰ ॥
किते खून खटं ॥

कानटोपी वाहणारे पळून जात आहेत आणि कुठेतरी रक्त वाहत आहे.

ਕਿਤੇ ਦੁਸਟ ਦਟੰ ॥
किते दुसट दटं ॥

कुठेतरी दुष्टांचा नाश होत होता

ਫਿਰੇ ਜ੍ਯੋ ਹਰਟੰ ॥੨੩॥੧੭੯॥
फिरे ज्यो हरटं ॥२३॥१७९॥

कुठेतरी जुलमींचा नाश होत आहे आणि योद्धे पर्शियन चाकाप्रमाणे इकडे तिकडे धावत आहेत.23.179.

ਸਜੇ ਸੂਰ ਸਾਰੇ ॥
सजे सूर सारे ॥

सर्व योद्धे कपडे घातले होते,

ਮਹਿਖੁਆਸ ਧਾਰੇ ॥
महिखुआस धारे ॥

सर्व योद्धे धनुष्याने सजलेले आहेत

ਲਏ ਖਗਆਰੇ ॥
लए खगआरे ॥

(हातात) धारदार तुकडे घेतले

ਮਹਾ ਰੋਹ ਵਾਰੇ ॥੨੪॥੧੮੦॥
महा रोह वारे ॥२४॥१८०॥

आणि ते सर्वजण भयंकर करवत प्रमाणे तलवारी धरून आहेत.24.180.

ਸਹੀ ਰੂਪ ਕਾਰੇ ॥
सही रूप कारे ॥

(ते) फक्त त्या प्रकारचे काळे होते

ਮਨੋ ਸਿੰਧੁ ਖਾਰੇ ॥
मनो सिंधु खारे ॥

ते खारट समुद्रासारखे गडद रंगाचे आहेत.

ਕਈ ਬਾਰ ਗਾਰੇ ॥
कई बार गारे ॥

(जरी दुर्गेने त्यांचा नाश केला होता).

ਸੁ ਮਾਰੰ ਉਚਾਰੇ ॥੨੫॥੧੮੧॥
सु मारं उचारे ॥२५॥१८१॥

त्यांचा अनेकवेळा नाश झाला असला तरी ते आजही ‘मार, मार’ असे ओरडत आहेत.25.181.

ਭਵਾਨੀ ਪਛਾਰੇ ॥
भवानी पछारे ॥

भवानीने (त्यांना) मागे टाकले.

ਜਵਾ ਜੇਮਿ ਜਾਰੇ ॥
जवा जेमि जारे ॥

भवानी (दुर्गा) ने अविरत पावसाने जवाहन रोपाप्रमाणे सर्व नष्ट केले आहे.

ਬਡੇਈ ਲੁਝਾਰੇ ॥
बडेई लुझारे ॥

ते फार लढवय्ये

ਹੁਤੇ ਜੇ ਹੀਏ ਵਾਰੇ ॥੨੬॥੧੮੨॥
हुते जे हीए वारे ॥२६॥१८२॥

इतर अनेक शूर राक्षस तिच्या पायाखाली चिरडले गेले आहेत.26.182.

ਇਕੰ ਬਾਰ ਟਾਰੇ ॥
इकं बार टारे ॥

(देवतेने दैत्यांचा पाडाव केला) एकदा

ਠਮੰ ਠੋਕਿ ਠਾਰੇ ॥
ठमं ठोकि ठारे ॥

पहिल्या फेरीत शत्रूंचा नाश करून फेकले गेले आहेत. त्यांच्या अंगावर शस्त्रांनी वार करून थंड (मृत्यूने) केले आहे.

ਬਲੀ ਮਾਰ ਡਾਰੇ ॥
बली मार डारे ॥

(अनेक) पराक्रमी पुरुषांना मारले.

ਢਮਕੇ ਢਢਾਰੇ ॥੨੭॥੧੮੩॥
ढमके ढढारे ॥२७॥१८३॥

अनेक पराक्रमी योद्धे मारले गेले आहेत आणि ढोल-ताशांचा आवाज सतत ऐकू येत आहे.27.183.

ਬਹੇ ਬਾਣਣਿਆਰੇ ॥
बहे बाणणिआरे ॥

बाणांची संख्या फिरत होती,

ਕਿਤੈ ਤੀਰ ਤਾਰੇ ॥
कितै तीर तारे ॥

आश्चर्यकारक प्रकारचे बाण मारले गेले आहेत आणि त्यांच्यामुळे अनेक लढवय्ये कालबाह्य झाले आहेत.

ਲਖੇ ਹਾਥ ਬਾਰੇ ॥
लखे हाथ बारे ॥

अनेक पराक्रमी योद्धे (देवी) पाहून.

ਦਿਵਾਨੇ ਦਿਦਾਰੇ ॥੨੮॥੧੮੪॥
दिवाने दिदारे ॥२८॥१८४॥

महान पराक्रमाच्या राक्षस-योद्ध्यांनी जेव्हा देवीला प्रत्यक्ष पाहिले तेव्हा ते बेशुद्ध झाले.28.184

ਹਣੇ ਭੂਮਿ ਪਾਰੇ ॥
हणे भूमि पारे ॥

(देवीने) अनेक (राक्षसांना) मारून जमिनीवर फेकले

ਕਿਤੇ ਸਿੰਘ ਫਾਰੇ ॥
किते सिंघ फारे ॥

अनेक शूर सैनिकांना सिंहाने फाडून जमिनीवर फेकले.

ਕਿਤੇ ਆਪੁ ਬਾਰੇ ॥
किते आपु बारे ॥

किती मोठे अहंकारी दैत्य

ਜਿਤੇ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥੨੯॥੧੮੫॥
जिते दैत भारे ॥२९॥१८५॥

आणि देवीने अनेक प्रचंड राक्षसांना वैयक्तिकरित्या मारले आणि नष्ट केले.29.185.

ਤਿਤੇ ਅੰਤ ਹਾਰੇ ॥
तिते अंत हारे ॥

ते सर्व शेवटी हरले

ਬਡੇਈ ਅੜਿਆਰੇ ॥
बडेई अड़िआरे ॥

देवीपुढे उपास धरणारे अनेक खरे नायक.

ਖਰੇਈ ਬਰਿਆਰੇ ॥
खरेई बरिआरे ॥

धडपडणारे आणि धडपडणारे होते,

ਕਰੂਰੰ ਕਰਾਰੇ ॥੩੦॥੧੮੬॥
करूरं करारे ॥३०॥१८६॥

आणि जे अत्यंत कठोर हृदयाचे आणि त्यांच्या निर्दयीपणासाठी प्रसिद्ध होते ते शेवटी पळून गेले.30.186.

ਲਪਕੇ ਲਲਾਹੇ ॥
लपके ललाहे ॥

(ज्याचे) कपाळ चमकले,

ਅਰੀਲੇ ਅਰਿਆਰੇ ॥
अरीले अरिआरे ॥

तेजस्वी चेहरे असलेले अहंकारी योद्धे जे पुढे धावले.

ਹਣੇ ਕਾਲ ਕਾਰੇ ॥
हणे काल कारे ॥

(त्या) काळ्या (राक्षसांचा) कालकाने वध केला

ਭਜੇ ਰੋਹ ਵਾਰੇ ॥੩੧॥੧੮੭॥
भजे रोह वारे ॥३१॥१८७॥

आणि भयंकर मृत्यूने पराक्रमी आणि उग्र वीर मारले गेले.31.187.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਇਹ ਬਿਧਿ ਦੁਸਟ ਪ੍ਰਜਾਰ ਕੈ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਕਰਿ ਲੀਨ ॥
इह बिधि दुसट प्रजार कै ससत्र असत्र करि लीन ॥

अशाप्रकारे, जुलमींचा नाश करून, दुर्गेने पुन्हा शस्त्रे आणि कवच धारण केले.

ਬਾਣ ਬੂੰਦ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਬਰਖ ਸਿੰਘ ਨਾਦ ਪੁਨਿ ਕੀਨ ॥੩੨॥੧੮੮॥
बाण बूंद प्रिथमै बरख सिंघ नाद पुनि कीन ॥३२॥१८८॥

प्रथम तिने तिच्या बाणांचा वर्षाव केला आणि नंतर तिचा सिंह मोठ्याने गर्जना केला.32.188.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसाळ श्लोक

ਸੁਣਿਯੋ ਸੁੰਭ ਰਾਯੰ ॥
सुणियो सुंभ रायं ॥

(जेव्हा) राजा सुंभाने (हे) ऐकले.

ਚੜਿਯੋ ਚਉਪ ਚਾਯੰ ॥
चड़ियो चउप चायं ॥

जेव्हा दैत्य-राजा सुंभने हे सर्व ऐकले तेव्हा तो मोठ्या उत्साहाने पुढे निघाला.

ਸਜੇ ਸਸਤ੍ਰ ਪਾਣੰ ॥
सजे ससत्र पाणं ॥

हातात चिलखत घेऊन

ਚੜੇ ਜੰਗਿ ਜੁਆਣੰ ॥੩੩॥੧੮੯॥
चड़े जंगि जुआणं ॥३३॥१८९॥

शस्त्रास्त्रांनी सजलेले त्याचे सैनिक युद्धासाठी पुढे आले.33.189.

ਲਗੈ ਢੋਲ ਢੰਕੇ ॥
लगै ढोल ढंके ॥

ढोल वाजवू लागले,

ਕਮਾਣੰ ਕੜੰਕੇ ॥
कमाणं कड़ंके ॥

ढोल, धनुष्य यांनी निर्माण केलेला आवाज

ਭਏ ਨਦ ਨਾਦੰ ॥
भए नद नादं ॥

गर्दीचे आवाज ऐकू येऊ लागले,

ਧੁਣੰ ਨਿਰਬਿਖਾਦੰ ॥੩੪॥੧੯੦॥
धुणं निरबिखादं ॥३४॥१९०॥

आणि कर्णे सतत ऐकू येत होते.34.190.

ਚਮਕੀ ਕ੍ਰਿਪਾਣੰ ॥
चमकी क्रिपाणं ॥

किरपाण चमकत होत्या.

ਹਠੇ ਤੇਜ ਮਾਣੰ ॥
हठे तेज माणं ॥

चिकाटी आणि नामवंत सेनानींच्या तलवारी चमकल्या.

ਮਹਾਬੀਰ ਹੁੰਕੇ ॥
महाबीर हुंके ॥

अभिमान होता

ਸੁ ਨੀਸਾਣ ਦ੍ਰੁੰਕੇ ॥੩੫॥੧੯੧॥
सु नीसाण द्रुंके ॥३५॥१९१॥

महान वीरांनी मोठ्याने ओरडले आणि कर्णे वाजवले.35.191.

ਚਹੂੰ ਓਰ ਗਰਜੇ ॥
चहूं ओर गरजे ॥

(दैत्य) चारही बाजूंनी गर्जना करीत होते,

ਸਬੇ ਦੇਵ ਲਰਜੇ ॥
सबे देव लरजे ॥

चारही बाजूंनी राक्षसांचा गडगडाट झाला आणि देव एकत्रितपणे थरथर कापले.

ਸਰੰ ਧਾਰ ਬਰਖੇ ॥
सरं धार बरखे ॥

बाणांचा पाऊस पडत होता,

ਮਈਯਾ ਪਾਣ ਪਰਖੇ ॥੩੬॥੧੯੨॥
मईया पाण परखे ॥३६॥१९२॥

तिच्या बाणांचा वर्षाव करून दुर्गा स्वतः सर्वांची लांबी तपासत आहे.36.192.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜੇ ਲਏ ਸਸਤ੍ਰ ਸਾਮੁਹੇ ਧਏ ॥
जे लए ससत्र सामुहे धए ॥

जे (दुर्गाचे) कवच (राक्षस) घेऊन बाहेर आले,

ਤਿਤੇ ਨਿਧਨ ਕਹੁੰ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਭਏ ॥
तिते निधन कहुं प्रापति भए ॥

ते सर्व राक्षस, शस्त्रे घेऊन देवीच्या समोर आले, ते सर्व मृत्युमुखी पडले.

ਝਮਕਤ ਭਈ ਅਸਨ ਕੀ ਧਾਰਾ ॥
झमकत भई असन की धारा ॥

किरणांच्या कडा ('आसन') चमकत होत्या.

ਭਭਕੇ ਰੁੰਡ ਮੁੰਡ ਬਿਕਰਾਰਾ ॥੩੭॥੧੯੩॥
भभके रुंड मुंड बिकरारा ॥३७॥१९३॥

तलवारीच्या धार चमकत आहेत आणि डोके नसलेल्या सोंड, भयानक रूपात आवाज काढत आहेत.37.193.