श्री दसाम ग्रंथ

पान - 502

ਜ੍ਯੋ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਥੋ ਜਾਤ ਚਲਿਯੋ ਤਿਉ ਅਚਾਨਕ ਆਇ ਕੈ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥

ज्यो म्रिगराज थो जात चलियो तिउ अचानक आइ कै जुधु मचायो ॥

सिंह दूर जात असतानाच तो (अस्वल) अचानक आला आणि भांडू लागला.

ਏਕ ਚਪੇਟ ਚਟਾਕ ਦੈ ਮਾਰਿ ਝਟਾਕ ਦੈ ਸਿੰਘ ਕੋ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥੨੦੪੨॥

एक चपेट चटाक दै मारि झटाक दै सिंघ को मारि गिरायो ॥२०४२॥

सिंह दूर जात असताना अस्वलाने अचानक त्याच्यावर हल्ला केला आणि भयंकर युद्धानंतर त्याने सिंहाला एका थप्पडने मारले.2042.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਜਾਮਵਾਨ ਬਧਿ ਸਿੰਘ ਕੋ ਮਨਿ ਲੈ ਮਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇ ॥

जामवान बधि सिंघ को मनि लै मनि सुखु पाइ ॥

जामवान (अस्वलाचे नाव) सिंहाला मारून आणि मोती घेऊन आनंद मिळवला.

ਜਹਾ ਗ੍ਰਿਹਿ ਆਪਨ ਹੁਤੋ ਤਹ ਹੀ ਪਹੁਚਿਯੋ ਆਇ ॥੨੦੪੩॥

जहा ग्रिहि आपन हुतो तह ही पहुचियो आइ ॥२०४३॥

जामवंत, सिंहाला मारल्यानंतर, आनंदी मनाने आपल्या घरी परतला आणि झोपी गेला.2043.

ਸਤ੍ਰਾਜਿਤ ਲਖਿ ਭੇਦ ਨਹਿ ਸਭਨਨ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥

सत्राजित लखि भेद नहि सभनन कहियो सुनाइ ॥

स्ट्रजितला (या घटनेचे) रहस्य समजले नाही आणि त्याने ते सर्वांसमोर सांगितले

ਕ੍ਰਿਸਨ ਮਾਰਿ ਮੁਹਿ ਭ੍ਰਾਤ ਕਉ ਲੀਨੀ ਮਨਿ ਛੁਟਕਾਇ ॥੨੦੪੪॥

क्रिसन मारि मुहि भ्रात कउ लीनी मनि छुटकाइ ॥२०४४॥

या बाजूला, सत्राजित, रहस्याचा विचार करत, सर्वांच्या ऐकण्याच्या आत म्हणाला, "कृष्णाने माझ्या भावाचा खून करून दागिने हिसकावले आहेत." 2044.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਚਰਚਾ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਆਪਨੇ ਢਿਗ ਜਾ ਤਿਹ ਕੋ ਸੁ ਬੁਲਾਯੋ ॥

यौ सुनि कै चरचा प्रभ जू आपने ढिग जा तिह को सु बुलायो ॥

ही चर्चा ऐकून परमेश्वराने त्याला बोलावले

ਸਤ੍ਰਾਜੀਤ ਕਹੈ ਮੁਹਿ ਭ੍ਰਾਤ ਹਨਿਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਮਨਿ ਹੇਤੁ ਸੁਨਾਯੋ ॥

सत्राजीत कहै मुहि भ्रात हनियो हरि जू मनि हेतु सुनायो ॥

सत्राजित पुन्हा म्हणाला, “कृष्णाने माझ्या भावाचा रत्नजडितासाठी खून केला आहे.”

ਐਸੇ ਕੁਬੋਲ ਸੁਨੇ ਮਨੂਆ ਹਮਰੋ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧਹਿ ਕੇ ਸੰਗਿ ਤਾਯੋ ॥

ऐसे कुबोल सुने मनूआ हमरो अति क्रोधहि के संगि तायो ॥

हे शब्द ऐकून कृष्णाचे मन संतापाने भरून आले

ਤਾ ਤੇ ਚਲੋ ਤੁਮ ਹੂੰ ਤਿਹ ਸੋਧ ਕਉ ਹਉ ਹੂੰ ਚਲੋ ਕਹਿ ਖੋਜਨ ਧਾਯੋ ॥੨੦੪੫॥

ता ते चलो तुम हूं तिह सोध कउ हउ हूं चलो कहि खोजन धायो ॥२०४५॥

तो म्हणाला, “तुझ्या भावाचा शोध घेण्यासाठी तूही माझ्यासोबत यावे.” 2045.

ਜਾਦਵ ਲੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਜਬੈ ਅਪਨੇ ਸੰਗਿ ਖੋਜਨ ਤਾਹਿ ਸਿਧਾਰੇ ॥

जादव लै ब्रिजनाथ जबै अपने संगि खोजन ताहि सिधारे ॥

श्रीकृष्ण यादवांना बरोबर घेऊन त्याला शोधायला गेले.

ਅਸ੍ਵਪਤੀ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਪਰੇ ਸੁ ਤਹੀ ਏ ਗਏ ਦੋਊ ਜਾਇ ਨਿਹਾਰੇ ॥

अस्वपती बिनु प्रान परे सु तही ए गए दोऊ जाइ निहारे ॥

कृष्ण यादवांना बरोबर घेऊन सत्राजितच्या भावाच्या शोधात निघाला आणि तेथे अश्वपती मृतावस्थेत पडला होता.

ਕੇਹਰਿ ਕੋ ਤਹ ਖੋਜ ਪਿਖਿਯੋ ਇਹ ਵਾ ਹੀ ਹਨੇ ਭਟ ਐਸੇ ਪੁਕਾਰੇ ॥

केहरि को तह खोज पिखियो इह वा ही हने भट ऐसे पुकारे ॥

लोकांनी इकडे-तिकडे सिंहाचा शोध घेतला आणि त्याला सिंहाने मारले आहे अशी कल्पना केली

ਆਗੇ ਜੌ ਜਾਹਿ ਤੋ ਸਿੰਘ ਪਿਖਿਯੋ ਮ੍ਰਿਤ ਚਉਕਿ ਪਰੇ ਸਭ ਪਉਰਖ ਵਾਰੇ ॥੨੦੪੬॥

आगे जौ जाहि तो सिंघ पिखियो म्रित चउकि परे सभ पउरख वारे ॥२०४६॥

ते थोडे पुढे गेल्यावर त्यांना मेलेला सिंह दिसला, त्याला पाहून सर्वजण आश्चर्यचकित झाले आणि हतबल झाले.2046.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਤਹ ਭਾਲਕ ਕੇ ਖੋਜ ਕਉ ਚਿਤੈ ਰਹੇ ਸਿਰ ਨਾਇ ॥

तह भालक के खोज कउ चितै रहे सिर नाइ ॥

तिथे अस्वलाच्या पावलांचे ठसे पाहून तो मान टेकवला आणि विचारात पडला.

ਜਹਾ ਖੋਜ ਤਿਹ ਜਾਤ ਪਗ ਤਹਾ ਜਾਤ ਭਟ ਧਾਇ ॥੨੦੪੭॥

जहा खोज तिह जात पग तहा जात भट धाइ ॥२०४७॥

ते सर्वजण अस्वलाच्या शोधात डोके टेकवून निघाले आणि जिथे जिथे अस्वलाच्या पायाचे ठसे दिसले तिथे ते त्या दिशेने पुढे जात राहिले.2047.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥

कबियो बाच ॥

कवीचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਜਾ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਬਰੁ ਦਾਨਿ ਦਏ ਅਸੁਰਾਰਿ ਜਿਤੇ ਸਭ ਦਾਨਵ ਭਾਗੇ ॥

जा प्रभ के बरु दानि दए असुरारि जिते सभ दानव भागे ॥

ज्याच्या वरदानामुळे सर्व पळून गेलेल्या राक्षसांवर विजय मिळवला तो परमेश्वर

ਜਾ ਪ੍ਰਭ ਸਤ੍ਰਨ ਨਾਸ ਕਯੋ ਸਸਿ ਸੂਰ ਥਪੇ ਫਿਰਿ ਕਾਰਜ ਲਾਗੇ ॥

जा प्रभ सत्रन नास कयो ससि सूर थपे फिरि कारज लागे ॥

शत्रूंचा नाश करणारा भगवान आणि सूर्य आणि चंद्र आपापले कर्तव्य बजावू लागले

ਸੁੰਦਰ ਜਾਹਿ ਕਰੀ ਕੁਬਿਜਾ ਛਿਨ ਬੀਚ ਸੁਗੰਧਿ ਲਗਾਵਤ ਬਾਗੇ ॥

सुंदर जाहि करी कुबिजा छिन बीच सुगंधि लगावत बागे ॥

ज्याने कुब्जा या सर्वात सुंदर स्त्रीला एका क्षणात बनवले आणि वातावरण चिघळवले

ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨੇ ਕਾਰਜ ਹੇਤੁ ਸੁ ਜਾਤ ਹੈ ਰੀਛ ਕੇ ਖੋਜਹਿ ਲਾਗੇ ॥੨੦੪੮॥

सो प्रभु अपने कारज हेतु सु जात है रीछ के खोजहि लागे ॥२०४८॥

तोच परमेश्वर आपल्या कार्यासाठी अस्वलाच्या शोधात जात आहे.2048.

ਖੋਜ ਲੀਏ ਸਭ ਏਕੁ ਗੁਫਾ ਹੂ ਪੈ ਜਾਤ ਭਏ ਹਰਿ ਐਸੇ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

खोज लीए सभ एकु गुफा हू पै जात भए हरि ऐसे उचारियो ॥

सर्वांनी त्याला एका गुहेत शोधून काढले, मग कृष्ण म्हणाला, “या गुहेत प्रवेश करू शकेल असा कोणी सामर्थ्यवान माणूस आहे का?

ਹੈ ਕੋਊ ਸੂਰ ਧਸੈ ਇਹ ਬੀਚ ਨ ਕਾਹੂੰ ਬਲੀ ਪੁਰਖਤ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥

है कोऊ सूर धसै इह बीच न काहूं बली पुरखत संभारियो ॥

” पण त्यापैकी कोणीही होकारार्थी उत्तर दिले नाही

ਯਾ ਹੀ ਕੇ ਬੀਚ ਧਸਿਯੋ ਸੋਈ ਰੀਛ ਸਭੋ ਮਨ ਮੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

या ही के बीच धसियो सोई रीछ सभो मन मै इह भाति बिचारियो ॥

सर्वांना वाटले की अस्वल त्याच गुहेत आहे, परंतु तरीही त्यांच्यापैकी काहींनी सांगितले की तो त्यात प्रवेश केला नाही

ਕੋਊ ਕਹੈ ਨਹਿ ਯਾ ਮੈ ਕਹਿਯੋ ਹਰਿ ਰੇ ਹਮ ਖੋਜ ਇਹੀ ਮਹਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥੨੦੪੯॥

कोऊ कहै नहि या मै कहियो हरि रे हम खोज इही महि डारियो ॥२०४९॥

कृष्णाने सांगितले की अस्वल त्या गुहेत होते.2049.

ਕੋਊ ਨ ਬੀਰ ਗੁਫਾ ਮੈ ਧਸਿਯੋ ਤਬ ਆਪ ਹੀ ਤਾਹਿ ਮੈ ਸ੍ਯਾਮ ਗਯੋ ਹੈ ॥

कोऊ न बीर गुफा मै धसियो तब आप ही ताहि मै स्याम गयो है ॥

जेव्हा उपस्थित नायकांपैकी कोणीही गुहेत गेला नाही तेव्हा कृष्ण स्वतः त्या गुहेत गेला

ਭਾਲਕ ਲੈ ਸੁਧਿ ਬੀਚ ਗੁਫਾਹੂੰ ਕੈ ਜੁਧੁ ਕੋ ਸਾਮੁਹੇ ਕੋਪ ਅਯੋ ਹੈ ॥

भालक लै सुधि बीच गुफाहूं कै जुधु को सामुहे कोप अयो है ॥

अस्वलानेही कोणाच्यातरी आगमनाची कल्पना केली आणि प्रचंड रागाने लढाईसाठी पुढे सरसावले.

ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਉਹ ਸੋ ਦਿਨ ਦ੍ਵਾਦਸ ਬਾਹਨ ਜੁਧੁ ਕਯੋ ਹੈ ॥

स्याम जू स्याम भनै उह सो दिन द्वादस बाहन जुधु कयो है ॥

(कवी) श्याम म्हणतात, श्रीकृष्ण बारा दिवस त्यांच्याजवळ राहिला.

ਜੁਧੁ ਇਤ ਜੁਗ ਚਾਰਨਿ ਮੈ ਨਹਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਕਬੈ ਕਬਹੂੰ ਨ ਭਯੋ ਹੈ ॥੨੦੫੦॥

जुधु इत जुग चारनि मै नहि ह्वै है कबै कबहूं न भयो है ॥२०५०॥

कवी म्हणतो की कृष्णाने त्याच्याशी बारा दिवस अशी लढाई केली, जी पूर्वी लढली गेली नाही आणि नंतरही चार युगात लढली जाणार नाही.2050.

ਦ੍ਵਾਦਸ ਦਿਉਸ ਭਿਰੇ ਦਿਨ ਰੈਨ ਨਹੀ ਤਿਹ ਤੇ ਹਰਿ ਨੈਕੁ ਡਰਾਨੋ ॥

द्वादस दिउस भिरे दिन रैन नही तिह ते हरि नैकु डरानो ॥

बारा दिवस आणि रात्री कृष्ण लढत राहिला आणि त्याला किंचितही भीती वाटली नाही

ਲਾਤਨ ਮੂਕਨ ਕੋ ਅਤਿ ਹੀ ਫੁਨਿ ਤਉਨ ਗੁਫਾ ਮਹਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਨੋ ॥

लातन मूकन को अति ही फुनि तउन गुफा महि जुधु मचानो ॥

पाय आणि मुठीत भयानक लढाई होती,

ਪਉਰਖ ਭਾਲਕ ਕੋ ਘਟਿ ਗਯੋ ਇਹ ਮੈ ਬਹੁ ਪਉਰਖ ਤਾ ਪਹਿਚਾਨੋ ॥

पउरख भालक को घटि गयो इह मै बहु पउरख ता पहिचानो ॥

कृष्णाची ताकद जाणवून अस्वलाची शक्ती कमी झाली

ਜੁਧੁ ਕੋ ਛਾਡ ਕੈ ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਜਦੁਬੀਰ ਕੋ ਰਾਮ ਸਹੀ ਕਰਿ ਜਾਨੋ ॥੨੦੫੧॥

जुधु को छाड कै पाइ परियो जदुबीर को राम सही करि जानो ॥२०५१॥

त्याने युद्ध सोडून दिले आणि कृष्णाला परमेश्वर मानून त्याच्या पाया पडलो.2051.

ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਘਿਘਿਆਨੋ ਘਨੋ ਬਤੀਯਾ ਅਤਿ ਦੀਨ ਹ੍ਵੈ ਯਾ ਬਿਧਿ ਭਾਖੀ ॥

पाइ परियो घिघिआनो घनो बतीया अति दीन ह्वै या बिधि भाखी ॥

(अस्वल) त्याच्या पाया पडून खूप भीक मागू लागले; त्याने नम्रपणे अशा अनेक गोष्टी सांगितल्या,

ਹੋ ਤੁਮ ਰਾਵਨ ਕੇ ਮਰੀਆ ਤੁਮ ਹੀ ਪੁਨਿ ਲਾਜ ਦਰੋਪਤੀ ਰਾਖੀ ॥

हो तुम रावन के मरीआ तुम ही पुनि लाज दरोपती राखी ॥

त्याच्या पाया पडून त्याने कळकळीची विनवणी केली आणि अत्यंत नम्रतेने म्हणाला, “तू रावणाचा वध करणारा आणि द्रौपदीच्या सन्मानाचा रक्षणकर्ता आहेस.

ਭੂਲ ਭਈ ਹਮ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਸੁ ਛਿਮਾ ਕਰੀਯੈ ਸਿਵ ਸੂਰਜ ਸਾਖੀ ॥

भूल भई हम ते प्रभ जू सु छिमा करीयै सिव सूरज साखी ॥

“हे परमेश्वरा! सूर्य आणि चंद्र यांना माझे साक्षी मानून मी माझ्या दोषाची क्षमा मागतो

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਦੁਹਿਤਾ ਜੁ ਹੁਤੀ ਸੋਊ ਲੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੇ ਅਗ੍ਰਜ ਰਾਖੀ ॥੨੦੫੨॥

यौ कहि कै दुहिता जु हुती सोऊ लै ब्रिजनाथ के अग्रज राखी ॥२०५२॥

असे म्हणत त्यांनी कृष्णासमोर आपली कन्या अर्पण केली.2052.

ਉਤ ਜੁਧ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਬ੍ਯਾਹ ਕਯੋ ਇਤ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਨਿਰਾਸ ਏ ਧਾਮਨ ਆਏ ॥

उत जुध कै स्याम जू ब्याह कयो इत ह्वै कै निरास ए धामन आए ॥

तिथे श्रीकृष्णाने युद्ध करून लग्न केले, इथे (बाहेर उभे असलेले योद्धे) निराश होऊन घरी आले.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਗੁਫਾ ਹੂੰ ਕੇ ਬੀਚ ਧਸੇ ਸੋਊ ਕਾਹੂੰ ਹਨੇ ਸੁ ਇਹੀ ਠਹਰਾਏ ॥

कान्रह गुफा हूं के बीच धसे सोऊ काहूं हने सु इही ठहराए ॥

त्या बाजूला कृष्णाने भांडण करून लग्न केले आणि या बाजूला बाहेर उभे असलेले त्याचे साथीदार आपापल्या घरी परत आले, त्यांचा असा विश्वास होता की गुहेत गेलेला कृष्ण अस्वलाने मारला होता.