श्री दसाम ग्रंथ

पान - 868


ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਅਧਿਕ ਨਿਹੋਰੌ ਰਾਇ ਕਰਿ ਰਾਨੀ ਲਈ ਮਨਾਇ ॥
अधिक निहोरौ राइ करि रानी लई मनाइ ॥

अत्यंत नम्रतेने राजाने राणीला चांगले वागणूक दिली.

ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਾ ਸੋ ਕਰੀ ਭੇਦ ਨ ਸਕਿਯਾ ਪਾਇ ॥੧੧॥
अधिक प्रीति ता सो करी भेद न सकिया पाइ ॥११॥

तो तिच्यावर आणखीनच प्रेम करू लागला पण गूढ समजू शकला नाही.(11)

ਜੋ ਨ੍ਰਿਪ ਚਮਕਾ ਨ ਰਹੈ ਤ੍ਰਿਯ ਕਾ ਕਰਤ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ॥
जो न्रिप चमका न रहै त्रिय का करत बिस्वास ॥

जो राज्यकर्ता मेहनती नाही आणि स्त्रीवर विश्वास ठेवतो,

ਅਵਰ ਪੁਰਖ ਪਰ ਅਟਕਿ ਤ੍ਰਿਯ ਕਰਤ ਤਵਨ ਕੋ ਨਾਸ ॥੧੨॥
अवर पुरख पर अटकि त्रिय करत तवन को नास ॥१२॥

जो दुसऱ्या व्यक्तीशी जोडलेला असतो, तो तिच्याद्वारे नष्ट होतो. (l.2)

ਚਿਤ ਨ ਦੀਜੈ ਆਪਨੋ ਸਭ ਕੋ ਲੇਹੁ ਬਨਾਇ ॥
चित न दीजै आपनो सभ को लेहु बनाइ ॥

इतरांचा विश्वास जिंका पण तुमची गुपिते कधीही उघड करू नका.

ਤਬ ਸਭ ਕਹ ਜੀਤਤ ਰਹੋ ਰਾਜ ਕਰੋ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥੧੩॥
तब सभ कह जीतत रहो राज करो सुख पाइ ॥१३॥

याप्रमाणे प्रचलित, राजा आनंदाने राज्य करू शकतो.(13)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਪਚਾਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੫੦॥੮੬੩॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे पचासवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥५०॥८६३॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची पन्नासवी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (५०)(८३३)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਮਾਰਵਾਰ ਇਕ ਸਾਹੁ ਕਹਾਵੈ ॥
मारवार इक साहु कहावै ॥

मारवाडमध्ये हा शहा खेळत असे

ਅਨਿਕ ਦਰਬੁ ਕੌ ਬਨਿਜ ਚਲਾਵੈ ॥
अनिक दरबु कौ बनिज चलावै ॥

मारवाड देशात एक शहा राहत असे. त्याने भरपूर संपत्तीचा व्यवहार केला

ਦੈ ਦੈ ਕਰਜ ਬ੍ਰਯਾਜ ਬਹੁ ਲੇਈ ॥
दै दै करज ब्रयाज बहु लेई ॥

कर्ज देऊन तो भरपूर व्याज घेत असे

ਪੁੰਨ੍ਯ ਦਾਨ ਬਿਪ੍ਰਨ ਕਹ ਦੇਈ ॥੧॥
पुंन्य दान बिप्रन कह देई ॥१॥

तो व्याजावर पैसे देऊन कमावत असे परंतु त्याने धर्मादाय आणि भिक्षामध्येही भरपूर दान केले.(१)

ਸੀਲ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਰੀ ॥
सील मती ता की त्रिय भारी ॥

त्याला सील मती नावाची मोठी पत्नी होती.

ਸੂਰਜ ਲਖੀ ਨ ਚੰਦ੍ਰ ਨਿਹਾਰੀ ॥
सूरज लखी न चंद्र निहारी ॥

त्यांची पत्नी शील मंजरी अतिशय शांत मनाची होती, ती मूर्तिमंत, सूर्य आणि चंद्र होती.

ਨਿਰਖਿ ਰੂਪਿ ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੋ ਜੀਯੈ ॥
निरखि रूपि निजु पति को जीयै ॥

पतीचे रूप पाहून ती जगली.

ਤਿਹ ਨਿਰਖੇ ਬਿਨੁ ਪਾਨਿ ਨ ਪੀਯੈ ॥੨॥
तिह निरखे बिनु पानि न पीयै ॥२॥

पण ती तिच्या पतीला आराधना करून जगली, आणि त्याच्या दर्शनाशिवाय पाणीही प्यायची नाही. (२)

ਤਾ ਕੇ ਪਤਿ ਕੋ ਰੂਪਿ ਅਪਾਰਾ ॥
ता के पति को रूपि अपारा ॥

पतीचे रूपही अफाट होते

ਰੀਝਿ ਦਿਯਾ ਤਾ ਕੋ ਕਰਤਾਰਾ ॥
रीझि दिया ता को करतारा ॥

कारण तिचा नवरा खूप देखणा होता; तो जणू देवाची खास निर्मिती होता.

ਉਦੈ ਕਰਨ ਤਾ ਕੌ ਸੁਭ ਨਾਮਾ ॥
उदै करन ता कौ सुभ नामा ॥

त्याचे शुभ नाव उदय करण होते

ਸੀਲ ਮੰਜਰੀ ਤਾ ਕੀ ਬਾਮਾ ॥੩॥
सील मंजरी ता की बामा ॥३॥

त्याचे नाव उधे करण होते, तर पत्नी शील मंजरी म्हणून ओळखली जात होती.(3)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰੂਪ ਅਨੂਪਮ ਸਾਹੁ ਕੋ ਜੋ ਨਿਰਖਤ ਬਰ ਨਾਰਿ ॥
रूप अनूपम साहु को जो निरखत बर नारि ॥

शाहची वैशिष्ट्ये अतिशय आकर्षक होती,

ਲੋਕ ਲਾਜ ਕਹ ਛੋਰਿ ਕਰਿ ਤਾ ਕਹ ਰਹਤ ਨਿਹਾਰਿ ॥੪॥
लोक लाज कह छोरि करि ता कह रहत निहारि ॥४॥

आणि जगाची पर्वा न करता, स्त्रिया त्याच्यासाठी पडतील.(4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਏਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੇ ਇਮਿ ਚਿਤ ਆਈ ॥
एक त्रिया के इमि चित आई ॥

एक स्त्री त्याच्या रूपाने मोहात पडली

ਹੇਰਿ ਰੂਪ ਤਾ ਕੋ ਲਲਚਾਈ ॥
हेरि रूप ता को ललचाई ॥

त्याच्या दिसण्याने मोहित झालेली, एक स्त्री अत्यंत मोहित झाली.

ਕਵਨ ਕਹਾ ਚਿਤ ਚਰਿਤ ਬਨੈਯੈ ॥
कवन कहा चित चरित बनैयै ॥

कोणते पात्र करावे?

ਜੇ ਤੇ ਸਾਹੁ ਮੀਤ ਕਰਿ ਪੈਯੈ ॥੫॥
जे ते साहु मीत करि पैयै ॥५॥

शहावर विजय मिळवण्यासाठी काय करावे याचा तिने विचार केला.(5)

ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਸੋ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥
ता की त्रिय सो प्रीति लगाई ॥

(त्याने) त्याच्या (शहाच्या) पत्नीशी मैत्री केली

ਧਰਮ ਬਹਿਨ ਅਪਨੀ ਠਹਰਾਈ ॥
धरम बहिन अपनी ठहराई ॥

तिने शाह यांच्या पत्नीशी मैत्री निर्माण केली आणि

ਨਈ ਨਈ ਨਿਤਿ ਕਥਾ ਸੁਨਾਵੈ ॥
नई नई निति कथा सुनावै ॥

(ती) रोज एक नवीन गोष्ट सांगायची

ਸਾਹੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕਹ ਅਧਿਕ ਰਿਝਾਵੈ ॥੬॥
साहु त्रिया कह अधिक रिझावै ॥६॥

तिला तिची धार्मिक बहीण म्हणून घोषित केले.(6)

ਸੁਨਿ ਸਾਹੁਨਿ ਤੁਹਿ ਕਥਾ ਸੁਨਾਊਾਂ ॥
सुनि साहुनि तुहि कथा सुनाऊां ॥

(एक दिवस ती म्हणू लागली) अरे शहानी! ऐका

ਤੁਮਰੇ ਚਿਤ ਕੋ ਗਰਬੁ ਮਿਟਾਊਾਂ ॥
तुमरे चित को गरबु मिटाऊां ॥

'शहाच्या पत्नी, ऐक, मी तुला एक गोष्ट सांगतो, ज्यामुळे तुझा अहंकार नाहीसा होईल.

ਜੈਸੋ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਪਤਿ ਤੇਰੌ ॥
जैसो अति सुंदर पति तेरौ ॥

जसा तुझा सुंदर नवरा आहे,

ਤੈਸੋ ਹੀ ਚੀਨਹੁ ਪਿਯ ਮੇਰੋ ॥੭॥
तैसो ही चीनहु पिय मेरो ॥७॥

'तुझा नवरा जसा देखणा आहे तसाच माझा नवराही खूप सुंदर आहे.(7)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਤੇਰੇ ਅਰੁ ਮੇਰੇ ਪਤਿਹ ਭੇਦ ਰੂਪ ਨਹਿ ਕੋਇ ॥
तेरे अरु मेरे पतिह भेद रूप नहि कोइ ॥

'तुझ्या आणि माझ्या नवऱ्यात काही वेगळेपणा नाही.

ਉਠਿ ਕਰਿ ਆਪੁ ਬਿਲੋਕਿਯੈ ਤੋਰ ਕਿ ਮੋਰੋ ਹੋਇ ॥੮॥
उठि करि आपु बिलोकियै तोर कि मोरो होइ ॥८॥

'तो कोण आहे, तुझा नवरा आहे की माझा, हे शोधण्याचा प्रयत्न करूया.(8)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਆਜੁ ਸਾਝਿ ਨਿਜੁ ਪਤਿਹਿ ਲਿਯੈਹੋ ॥
आजु साझि निजु पतिहि लियैहो ॥

मी आज माझ्या पतीला घेऊन येईन

ਤੁਮਰੀ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਅਗੋਚਰ ਕੈਹੋ ॥
तुमरी द्रिसटि अगोचर कैहो ॥

'आज दुपारी मी माझ्या नवऱ्याला घेऊन येईन आणि तुला दाखवेन.'

ਸਾਹੁ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਕਛੁ ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ॥
साहु त्रियहि कछु भेद न पायो ॥

शहानीला (या प्रकरणाचे) रहस्य समजले नाही.

ਤਿਹ ਦੇਖਨ ਕਹ ਚਿਤ ਲਲਚਾਯੋ ॥੯॥
तिह देखन कह चित ललचायो ॥९॥

शाहच्या पत्नीला ते कळले नाही आणि ती आपल्या पतीला पाहण्यास उत्सुक झाली.(9)

ਆਪੁ ਅਗਮਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਉਚਾਰੇ ॥
आपु अगमने त्रिया उचारे ॥

(ती) स्त्री पुढे आली आणि (राजाला) म्हणाली,

ਸਾਹੁ ਕੁਕ੍ਰਿਆ ਨਾਰਿ ਤਿਹਾਰੇ ॥
साहु कुक्रिआ नारि तिहारे ॥

तेव्हा ती बाई .शहाला म्हणाली, 'तुझी बायको वाईट आहे.'

ਤਾ ਕੋ ਸਕਲ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦਿਖੈਹੋ ॥
ता को सकल चरित्र दिखैहो ॥

(मी तुम्हाला दाखवतो) त्याचे संपूर्ण पात्र