श्री दसाम ग्रंथ

पान - 228


ਕਾ ਕਰਯੋ ਕੁਕਾਜ ॥
का करयो कुकाज ॥

असा कोणता दुष्कर्म केला आहेस?

ਕਯੋ ਜੀਐ ਨਿਲਾਜ ॥
कयो जीऐ निलाज ॥

निर्लज्जपणे का जगतोय?

ਮੋਹਿ ਜੈਬੇ ਤਹੀ ॥
मोहि जैबे तही ॥

मी तिथे जाईन

ਰਾਮ ਹੈ ਗੇ ਜਹੀ ॥੨੭੬॥
राम है गे जही ॥२७६॥

तुम्ही सर्व लाज कशी गमावली? की तू असे वाईट कृत्य केलेस; मी आता जाईन जिथे राम गेला आहे. '२७६.

ਕੁਸਮ ਬਚਿਤ੍ਰ ਛੰਦ ॥
कुसम बचित्र छंद ॥

कुस्मा बचितर श्लोक

ਤਿਨ ਬਨਬਾਸੀ ਰਘੁਬਰ ਜਾਨੈ ॥
तिन बनबासी रघुबर जानै ॥

तो (भरत) रामाला बनवासी म्हणून ओळखत होता

ਦੁਖ ਸੁਖ ਸਮ ਕਰ ਸੁਖ ਦੁਖ ਮਾਨੈ ॥
दुख सुख सम कर सुख दुख मानै ॥

जंगलात राहणारे लोक रघुवीर रामाला ओळखतात आणि त्यांचे दुःख आणि सांत्वन यांना आपले मानतात.

ਬਲਕਲ ਧਰ ਕਰ ਅਬ ਬਨ ਜੈਹੈਂ ॥
बलकल धर कर अब बन जैहैं ॥

(तो म्हणू लागला-) आता (मी) बरगड्यांच्या कातडीचे चिलखत धारण करून बंदी बनेन.

ਰਘੁਪਤ ਸੰਗ ਹਮ ਬਨ ਫਲ ਖੈਹੈਂ ॥੨੭੭॥
रघुपत संग हम बन फल खैहैं ॥२७७॥

आता मी झाडाची पोळी धारण करेन आणि जंगलात जाईन आणि मेंढ्यासह जंगलातील फळे खाईन.���277.

ਇਮ ਕਹਾ ਬਚਨਾ ਘਰ ਬਰ ਛੋਰੇ ॥
इम कहा बचना घर बर छोरे ॥

असे शब्द बोलून (भरत) घरातून निघून गेला.

ਬਲਕਲ ਧਰਿ ਤਨ ਭੂਖਨ ਤੋਰੇ ॥
बलकल धरि तन भूखन तोरे ॥

असे सांगून भरत घरातून निघून गेला आणि दागिने तोडून फेकून दिले आणि साल-साल घातले.

ਅਵਧਿਸ ਜਾਰੇ ਅਵਧਹਿ ਛਾਡਯੋ ॥
अवधिस जारे अवधहि छाडयो ॥

राजा दशरथाचे दफन केल्यानंतर, (भरत) अयोध्या शहर सोडले

ਰਘੁਪਤਿ ਪਗ ਤਰ ਕਰ ਘਰ ਮਾਡਿਯੋ ॥੨੭੮॥
रघुपति पग तर कर घर माडियो ॥२७८॥

त्यांनी राजा दशरथाचा मृत्यू सोहळा पार पाडला आणि अवध सोडला आणि रामाच्या चरणी राहण्यावर लक्ष केंद्रित केले.278.

ਲਖਿ ਜਲ ਥਲ ਕਹ ਤਜਿ ਕੁਲ ਧਾਏ ॥
लखि जल थल कह तजि कुल धाए ॥

जळणारी जमीन पाहून तो सर्व काही सोडून पुढे निघाला

ਮਨੁ ਮਨ ਸੰਗਿ ਲੈ ਤਿਹ ਠਾ ਆਏ ॥
मनु मन संगि लै तिह ठा आए ॥

वनवासी भरताचे बलवान सैन्य पाहून ऋषीमुनींसह आले आणि राम ज्या ठिकाणी मुक्कामी होते तेथे पोहोचले.

ਲਖਿ ਬਲ ਰਾਮੰ ਖਲ ਦਲ ਭੀਰੰ ॥
लखि बल रामं खल दल भीरं ॥

सैन्याचे (आगमन) पाहून रामाला शत्रूचे सैन्य (आले आहे) असे समजले.

ਗਹਿ ਧਨ ਪਾਣੰ ਸਿਤ ਧਰ ਤੀਰੰ ॥੨੭੯॥
गहि धन पाणं सित धर तीरं ॥२७९॥

प्रबळ शक्ती पाहून रामाला वाटले की काही जुलमी लोक हल्ला करायला आले आहेत, म्हणून त्याने धनुष्य आणि बाण हातात धरले.279.

ਗਹਿ ਧਨੁ ਰਾਮੰ ਸਰ ਬਰ ਪੂਰੰ ॥
गहि धनु रामं सर बर पूरं ॥

जेव्हा रामाने धनुष्य हाती घेतले आणि पूर्ण ताकदीने बाण सोडला

ਅਰਬਰ ਥਹਰੇ ਖਲ ਦਲ ਸੂਰੰ ॥
अरबर थहरे खल दल सूरं ॥

राम धनुष्य हातात घेऊन बाण सोडू लागला आणि हे पाहून इंद्र, सूर्य वगैरे भीतीने थरथर कापले.

ਨਰ ਬਰ ਹਰਖੇ ਘਰ ਘਰ ਅਮਰੰ ॥
नर बर हरखे घर घर अमरं ॥

प्रत्येक घरात चांगली माणसे आणि देव आनंदात होते,

ਅਮਰਰਿ ਧਰਕੇ ਲਹਿ ਕਰਿ ਸਮਰੰ ॥੨੮੦॥
अमररि धरके लहि करि समरं ॥२८०॥

हे पाहून वनवासी त्यांच्या निवासस्थानी प्रसन्न झाले, परंतु अमरपुराचे देव हे युद्ध पाहून चिंताग्रस्त झाले.280.

ਤਬ ਚਿਤ ਅਪਨੇ ਭਰਥਰ ਜਾਨੀ ॥
तब चित अपने भरथर जानी ॥

जेव्हा भरताला त्याच्या मनातील (ही गोष्ट) कळली

ਰਨ ਰੰਗ ਰਾਤੇ ਰਘੁਬਰ ਮਾਨੀ ॥
रन रंग राते रघुबर मानी ॥

तेव्हा भरताने मनात विचार केला की राम युद्ध सुरू करण्याचा विचार करत आहे.

ਦਲ ਬਲ ਤਜਿ ਕਰਿ ਇਕਲੇ ਨਿਸਰੇ ॥
दल बल तजि करि इकले निसरे ॥

(ते) तळाचे बल सोडून एकटेच बाहेर पडले

ਰਘੁਬਰ ਨਿਰਖੇ ਸਭ ਦੁਖ ਬਿਸਰੇ ॥੨੮੧॥
रघुबर निरखे सभ दुख बिसरे ॥२८१॥

म्हणून त्याने आपली सर्व शक्ती सोडली, एकटाच पुढे गेला आणि रामाला पाहून त्याचे सर्व दुःख संपले.281.

ਦ੍ਰਿਗ ਜਬ ਨਿਰਖੇ ਭਟ ਮਣ ਰਾਮੰ ॥
द्रिग जब निरखे भट मण रामं ॥

जेव्हा शिरोमणीने रामाला डोळ्यांनी पाहिले

ਸਿਰ ਧਰ ਟੇਕਯੰ ਤਜ ਕਰ ਕਾਮੰ ॥
सिर धर टेकयं तज कर कामं ॥

जेव्हा भरतने स्वतःच्या डोळ्यांनी पराक्रमी राम पाहिला, तेव्हा सर्व कामना सोडून भरत त्यांना साष्टांग नमस्कार घातला.

ਇਮ ਗਤਿ ਲਖਿ ਕਰ ਰਘੁਪਤਿ ਜਾਨੀ ॥
इम गति लखि कर रघुपति जानी ॥

ही स्थिती पाहून रामचंद्रांनी (ही गोष्ट) जाणे

ਭਰਥਰ ਆਏ ਤਜਿ ਰਜਧਾਨੀ ॥੨੮੨॥
भरथर आए तजि रजधानी ॥२८२॥

हे पाहून रामाला समजले की, तो भरतच आपली राजधानी सोडून आला होता.282.

ਰਿਪਹਾ ਨਿਰਖੇ ਭਰਥਰ ਜਾਨੇ ॥
रिपहा निरखे भरथर जाने ॥

भरताला ओळखून आणि शत्रुघ्न (रिफा) पाहून.

ਅਵਧਿਸ ਮੂਏ ਤਿਨ ਮਾਨ ਮਾਨੇ ॥
अवधिस मूए तिन मान माने ॥

शत्रुघ्न आणि भरत यांना पाहून रामाने त्यांना ओळखले आणि राम आणि लक्ष्मण यांच्या मनात आले की राजा दशरथ हे जग सोडून गेले.

ਰਘੁਬਰ ਲਛਮਨ ਪਰਹਰ ਬਾਨੰ ॥
रघुबर लछमन परहर बानं ॥

बाण सोडून राम आणि लछमन देखील (धनुष).

ਗਿਰ ਤਰ ਆਏ ਤਜ ਅਭਿਮਾਨੰ ॥੨੮੩॥
गिर तर आए तज अभिमानं ॥२८३॥

त्यांनी आपला बाण सोडला आणि आपली नाराजी दूर करत डोंगरावरून खाली आले.283.

ਦਲ ਬਲ ਤਜਿ ਕਰਿ ਮਿਲਿ ਗਲ ਰੋਏ ॥
दल बल तजि करि मिलि गल रोए ॥

दल-बल सोडून (चार भावांनी) एकमेकांना मिठी मारली आणि रडले (आणि म्हणू लागले-)

ਦੁਖ ਕਸਿ ਬਿਧਿ ਦੀਆ ਸੁਖ ਸਭ ਖੋਏ ॥
दुख कसि बिधि दीआ सुख सभ खोए ॥

सैन्याला बाजूला ठेवून त्यांनी एकमेकांना मिठी मारली आणि रडले. प्रॉव्हिडन्सने अशा वेदना दिल्या होत्या की त्यांनी सर्व सुखसोयी गमावल्या होत्या.

ਅਬ ਘਰ ਚਲੀਏ ਰਘੁਬਰ ਮੇਰੇ ॥
अब घर चलीए रघुबर मेरे ॥

(भरत म्हणाला-) हे स्वामी रघुबर! आता घरी जाऊया

ਤਜਿ ਹਠਿ ਲਾਗੇ ਸਭ ਪਗ ਤੇਰੇ ॥੨੮੪॥
तजि हठि लागे सभ पग तेरे ॥२८४॥

भरत म्हणाला, हे राहगुवीर, तुझा दृढनिश्चय सोडून तुझ्या घरी परत जा, कारण याच कारणामुळे सर्व लोक तुझ्या पाया पडले होते.

ਰਾਮ ਬਾਚ ਭਰਥ ਸੋਂ ॥
राम बाच भरथ सों ॥

भरताला उद्देशून रामाचे भाषण :

ਕੰਠ ਅਭੂਖਨ ਛੰਦ ॥
कंठ अभूखन छंद ॥

कंठ आभूषण श्लोक

ਭਰਥ ਕੁਮਾਰ ਨ ਅਉਹਠ ਕੀਜੈ ॥
भरथ कुमार न अउहठ कीजै ॥

हे भरतकुमार! आग्रह करू नका

ਜਾਹ ਘਰੈ ਨ ਹਮੈ ਦੁਖ ਦੀਜੈ ॥
जाह घरै न हमै दुख दीजै ॥

���हे भारत! हट्टी होऊ नकोस, तुझ्या घरी जा, इथे राहून मला आणखी त्रास देऊ नकोस

ਰਾਜ ਕਹਯੋ ਜੁ ਹਮੈ ਹਮ ਮਾਨੀ ॥
राज कहयो जु हमै हम मानी ॥

(जे काम) राजाने (दशरथाने) सांगितले आहे, (ते) आम्ही स्वीकारले आहे.

ਤ੍ਰਿਯੋਦਸ ਬਰਖ ਬਸੈ ਬਨ ਧਾਨੀ ॥੨੮੫॥
त्रियोदस बरख बसै बन धानी ॥२८५॥

मला जी काही परवानगी दिली आहे, त्याप्रमाणे मी वागत आहे आणि त्यानुसार मी तेरा वर्षे जंगलात राहीन (आणि चौदाव्या वर्षी परत येईन) 285.

ਤ੍ਰਿਯੋਦਸ ਬਰਖ ਬਿਤੈ ਫਿਰਿ ਐਹੈਂ ॥
त्रियोदस बरख बितै फिरि ऐहैं ॥

तेरा वर्षांनंतर (आम्ही) पुन्हा येऊ,

ਰਾਜ ਸੰਘਾਸਨ ਛਤ੍ਰ ਸੁਹੈਹੈਂ ॥
राज संघासन छत्र सुहैहैं ॥

मी तेरा वर्षांनी परत येईन आणि एका छताखाली सिंहासनावर बसेन.

ਜਾਹੁ ਘਰੈ ਸਿਖ ਮਾਨ ਹਮਾਰੀ ॥
जाहु घरै सिख मान हमारी ॥

(तुम्ही) घरी जा आणि माझे शीख व्हा (कारण)

ਰੋਵਤ ਤੋਰਿ ਉਤੈ ਮਹਤਾਰੀ ॥੨੮੬॥
रोवत तोरि उतै महतारी ॥२८६॥

माझी सूचना ऐका आणि घरी परत जा, तुमच्या माता तिथे रडत असतील.���286.

ਭਰਥ ਬਾਚ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਿ ॥
भरथ बाच राम प्रति ॥

रामाला उद्देशून भारताचे भाषण :