श्री दसाम ग्रंथ

पान - 64


ਭਲੇ ਸੂਰ ਗਾਜੇ ॥੧੨॥
भले सूर गाजे ॥१२॥

कर्णे वाजले आणि योद्धे गर्जले.12.

ਕ੍ਰਿਪਾਲੰ ਕ੍ਰੁਧੰ ॥
क्रिपालं क्रुधं ॥

कृपाल चंद संतापले

ਕੀਯੋ ਜੁਧ ਸੁਧੰ ॥
कीयो जुध सुधं ॥

किरपाल चंद याने प्रचंड संतापाने लढा दिला.

ਮਹਾਬੀਰ ਗਜੇ ॥
महाबीर गजे ॥

महावीर गर्जना करीत असे

ਮਹਾ ਸਾਰ ਬਜੇ ॥੧੩॥
महा सार बजे ॥१३॥

भयानक शस्त्रे वापरताना महान वीरांचा गडगडाट झाला.13.

ਕਰੋ ਜੁਧ ਚੰਡੰ ॥
करो जुध चंडं ॥

एवढे मोठे युद्ध झाले

ਸੁਣਿਯੋ ਨਾਵ ਖੰਡੰ ॥
सुणियो नाव खंडं ॥

एवढी वीरतापूर्ण लढाई झाली की नऊ चौथऱ्यावर राहणाऱ्या सर्व जगाला माहीत होते.

ਚਲਿਯੋ ਸਸਤ੍ਰ ਬਾਹੀ ॥
चलियो ससत्र बाही ॥

(कृपाल चंद) शस्त्र हाती घेऊन पुढे चालले.

ਰਜੌਤੀ ਨਿਬਾਹੀ ॥੧੪॥
रजौती निबाही ॥१४॥

त्याच्या शस्त्रांनी कहर केला आणि त्याने स्वतःला खरा फजपूत म्हणून दाखवला.14.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕੋਪ ਭਰੇ ਰਾਜਾ ਸਬੈ ਕੀਨੋ ਜੁਧ ਉਪਾਇ ॥
कोप भरे राजा सबै कीनो जुध उपाइ ॥

मित्रपक्षांचे सर्व प्रमुख मोठ्या संतापाने मैदानात उतरले.

ਸੈਨ ਕਟੋਚਨ ਕੀ ਤਬੈ ਘੇਰ ਲਈ ਅਰ ਰਾਇ ॥੧੫॥
सैन कटोचन की तबै घेर लई अर राइ ॥१५॥

आणि कटोचच्या सैन्याला वेढा घातला. १५.

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग श्लोक

ਚਲੇ ਨਾਗਲੂ ਪਾਗਲੂ ਵੇਦੜੋਲੰ ॥
चले नागलू पागलू वेदड़ोलं ॥

नांगलू, पांगलू, वेदारोल,

ਜਸਵਾਰੇ ਗੁਲੇਰੇ ਚਲੇ ਬਾਧ ਟੋਲੰ ॥
जसवारे गुलेरे चले बाध टोलं ॥

नांगलुआ आणि पांगलू या जमातीतील राजपूत जसवार आणि गुलेरच्या सैनिकांसह गटात पुढे गेले.

ਤਹਾ ਏਕ ਬਾਜਿਯੋ ਮਹਾਬੀਰ ਦਿਆਲੰ ॥
तहा एक बाजियो महाबीर दिआलं ॥

तेवढ्यात (विरोधक पक्षातून) दयाल नावाचा एक मोठा दिग्गज प्रकट झाला.

ਰਖੀ ਲਾਜ ਜੌਨੈ ਸਬੈ ਬਿਝੜਵਾਲੰ ॥੧੬॥
रखी लाज जौनै सबै बिझड़वालं ॥१६॥

महान योद्धा दयाल देखील सामील झाले आणि बिझरवाल लोकांची इज्जत वाचवली. 16.

ਤਵੰ ਕੀਟ ਤੌ ਲੌ ਤੁਫੰਗੰ ਸੰਭਾਰੋ ॥
तवं कीट तौ लौ तुफंगं संभारो ॥

(हे परमेश्वरा!) तुझ्या सेवकानेही त्यावेळी बंदूक हाताळली होती

ਹ੍ਰਿਦੈ ਏਕ ਰਾਵੰਤ ਕੇ ਤਕਿ ਮਾਰੋ ॥
ह्रिदै एक रावंत के तकि मारो ॥

मग या नीच व्यक्तीने (स्वतः गुरूने) आपली बंदूक उचलली आणि एका सरदारावर बेछूटपणे निशाणा साधला.

ਗਿਰਿਯੋ ਝੂਮਿ ਭੂਮੈ ਕਰਿਯੋ ਜੁਧ ਸੁਧੰ ॥
गिरियो झूमि भूमै करियो जुध सुधं ॥

(तो) भवती खाऊन जमिनीवर पडला (परंतु त्याने) चांगले युद्ध केले

ਤਊ ਮਾਰੁ ਬੋਲ੍ਯੋ ਮਹਾ ਮਾਨਿ ਕ੍ਰੁਧੰ ॥੧੭॥
तऊ मारु बोल्यो महा मानि क्रुधं ॥१७॥

रणांगणात तो पुन्हा गडगडला आणि जमिनीवर पडला, पण तरीही तो रागाने गडगडला.17.

ਤਜਿਯੋ ਤੁਪਕੰ ਬਾਨ ਪਾਨੰ ਸੰਭਾਰੇ ॥
तजियो तुपकं बान पानं संभारे ॥

(मग) तोफा टाकून (मी) बाण हातात घेतले.

ਚਤੁਰ ਬਾਨਯੰ ਲੈ ਸੁ ਸਬਿਯੰ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥
चतुर बानयं लै सु सबियं प्रहारे ॥

मी मग बंदूक फेकून दिली आणि माझ्या हातात बाण घेतले, मी त्यापैकी चार गोळ्या झाडल्या.

ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਣ ਲੈ ਬਾਮ ਪਾਣੰ ਚਲਾਏ ॥
त्रियो बाण लै बाम पाणं चलाए ॥

आणि डाव्या हाताने तीन बाण मारले.

ਲਗੈ ਯਾ ਲਗੈ ਨਾ ਕਛੂ ਜਾਨਿ ਪਾਏ ॥੧੮॥
लगै या लगै ना कछू जानि पाए ॥१८॥

आणखी तीन मी माझ्या डाव्या हाताने सोडले, त्यांनी कोणाला मारले की नाही, मला माहित नाही. १८.

ਸੁ ਤਉ ਲਉ ਦਈਵ ਜੁਧ ਕੀਨੋ ਉਝਾਰੰ ॥
सु तउ लउ दईव जुध कीनो उझारं ॥

तोपर्यंत परमेश्वराने युद्ध संपवले

ਤਿਨੈ ਖੇਦ ਕੈ ਬਾਰਿ ਕੇ ਬੀਚ ਡਾਰੰ ॥
तिनै खेद कै बारि के बीच डारं ॥

मग परमेश्वराने लढाईचा शेवट केला आणि शत्रूला नदीत हाकलून दिले.

ਪਰੀ ਮਾਰ ਬੁੰਗੰ ਛੁਟੀ ਬਾਣ ਗੋਲੀ ॥
परी मार बुंगं छुटी बाण गोली ॥

(वर) ढिगाऱ्यांतून गोळ्या आणि बाणांचा एवढा भडका उडाला

ਮਨੋ ਸੂਰ ਬੈਠੇ ਭਲੀ ਖੇਲ ਹੋਲੀ ॥੧੯॥
मनो सूर बैठे भली खेल होली ॥१९॥

टेकडीवर गोळ्या आणि बाणांचा वर्षाव झाला. चांगली होळी खेळून सूर्यास्त झाल्यासारखे वाटत होते.19.

ਗਿਰੇ ਬੀਰ ਭੂਮੰ ਸਰੰ ਸਾਗ ਪੇਲੰ ॥
गिरे बीर भूमं सरं साग पेलं ॥

बाण आणि भाल्यांनी युक्त योद्धे जमिनीवर पडले.

ਰੰਗੇ ਸ੍ਰੋਣ ਬਸਤ੍ਰੰ ਮਨੋ ਫਾਗ ਖੇਲੰ ॥
रंगे स्रोण बसत्रं मनो फाग खेलं ॥

बाण आणि भाल्यांनी भोसकलेले योद्धे रणांगणात पडले. त्यांचे कपडे रक्ताने माखले होते, त्यांनी होळी खेळल्याचे दिसत होते.

ਲੀਯੋ ਜੀਤਿ ਬੈਰੀ ਕੀਆ ਆਨਿ ਡੇਰੰ ॥
लीयो जीति बैरी कीआ आनि डेरं ॥

शत्रूचा पराभव करून छावणीत आले.

ਤੇਊ ਜਾਇ ਪਾਰੰ ਰਹੇ ਬਾਰਿ ਕੇਰੰ ॥੨੦॥
तेऊ जाइ पारं रहे बारि केरं ॥२०॥

शत्रूवर विजय मिळवल्यानंतर, ते रिव्हरच्या पलीकडे असलेल्या छावणीच्या ठिकाणी विश्रांतीसाठी आले. 20.

ਭਈ ਰਾਤ੍ਰਿ ਗੁਬਾਰ ਕੇ ਅਰਧ ਜਾਮੰ ॥
भई रात्रि गुबार के अरध जामं ॥

अंधाऱ्या रात्रीचा अर्धा तास निघून गेला

ਤਬੈ ਛੋਰਿਗੇ ਬਾਰ ਦੇਵੈ ਦਮਾਮੰ ॥
तबै छोरिगे बार देवै दमामं ॥

मध्यरात्रीनंतर कधीतरी ढोल-ताशे वाजवत ते निघून गेले.

ਸਬੈ ਰਾਤ੍ਰਿ ਬੀਤੀ ਉਦ੍ਰਯੋ ਦਿਉਸ ਰਾਣੰ ॥
सबै रात्रि बीती उद्रयो दिउस राणं ॥

संपूर्ण रात्र निघून गेली आणि सूर्य ('देऊस रणम') उगवला.

ਚਲੇ ਬੀਰ ਚਾਲਾਕ ਖਗੰ ਖਿਲਾਣੰ ॥੨੧॥
चले बीर चालाक खगं खिलाणं ॥२१॥

जेव्हा संपूर्ण रात्र संपली आणि सूर्य उगवला, तेव्हा बाहेरील योद्धे त्यांच्या भाल्यांवर घाईघाईने कूच करत होते.21.

ਭਜ੍ਯੋ ਅਲਿਫ ਖਾਨੰ ਨ ਖਾਨਾ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥
भज्यो अलिफ खानं न खाना संभारियो ॥

अल्फ खान पळून गेला, (त्याने त्याचे उपकरण देखील घेतले नाही).

ਭਜੇ ਔਰ ਬੀਰੰ ਨ ਧੀਰੰ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥
भजे और बीरं न धीरं बिचारियो ॥

अलिफ खान सामान सोडून पळून गेला. इतर सर्व योद्धे पळून गेले आणि कोठेही राहिले नाहीत.

ਨਦੀ ਪੈ ਦਿਨੰ ਅਸਟ ਕੀਨੇ ਮੁਕਾਮੰ ॥
नदी पै दिनं असट कीने मुकामं ॥

(आम्ही) आठ दिवस नदीच्या काठावर तळ ठोकला

ਭਲੀ ਭਾਤ ਦੇਖੈ ਸਬੈ ਰਾਜ ਧਾਮੰ ॥੨੨॥
भली भात देखै सबै राज धामं ॥२२॥

मी आणखी आठ दिवस नदीच्या काठावर राहिलो आणि सर्व प्रमुखांच्या वाड्यांना भेट दिली.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਇਤ ਹਮ ਹੋਇ ਬਿਦਾ ਘਰਿ ਆਏ ॥
इत हम होइ बिदा घरि आए ॥

इकडे आम्ही (भीमचंद) निघालो आणि घरी परतलो (आनंदपूर).

ਸੁਲਹ ਨਮਿਤ ਵੈ ਉਤਹਿ ਸਿਧਾਏ ॥
सुलह नमित वै उतहि सिधाए ॥

मग मी रजा घेऊन घरी आलो, ते शांततेच्या अटींवर तोडगा काढण्यासाठी तिथे गेले.

ਸੰਧਿ ਇਨੈ ਉਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਕਈ ॥
संधि इनै उन कै संगि कई ॥

त्यांच्याशी तह केला

ਹੇਤ ਕਥਾ ਪੂਰਨ ਇਤ ਭਈ ॥੨੩॥
हेत कथा पूरन इत भई ॥२३॥

दोन्ही पक्षांनी केले आणि करार केला, म्हणून कथा येथे संपते.23.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਆਲਸੂਨ ਕਹ ਮਾਰਿ ਕੈ ਇਹ ਦਿਸਿ ਕੀਯੋ ਪਯਾਨ ॥
आलसून कह मारि कै इह दिसि कीयो पयान ॥

जाताना आल्सून नष्ट करून मी या बाजूला आलो