श्री दसाम ग्रंथ

पान - 503


ਕਾਨ੍ਰਹ ਗੁਫਾ ਕੇ ਬਿਖੈ ਧਸਿ ਕੈ ਤਿਹ ਤੇ ਬਹੁਰੇ ਨਹੀ ਬਾਹਰਿ ਆਯੋ ॥੨੦੫੪॥
कान्रह गुफा के बिखै धसि कै तिह ते बहुरे नही बाहरि आयो ॥२०५४॥

त्याचा सल्ला घेण्यासाठी तो बलरामाकडे धावला, पण त्यानेही तेच सांगितले की कृष्ण गुहेत गेला, कळी मागे फिरली नाही.2054.

ਹਲੀ ਬਾਚ ॥
हली बाच ॥

बलरामांचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੈ ਲਰਿ ਕੈ ਅਰਿ ਕਾਹੂ ਕੇ ਸੰਗਿ ਤਨ ਆਪਨ ਕੋ ਜਮਲੋਕਿ ਪਠਾਯੋ ॥
कै लरि कै अरि काहू के संगि तन आपन को जमलोकि पठायो ॥

एकतर शत्रूशी युद्ध करून (श्रीकृष्णाने) आपले शरीर यमलोकात पाठवले.

ਖੋਜਤ ਕੈ ਮਨਿ ਯਾ ਜੜ ਕੀ ਬਲਿ ਲੋਕਿ ਗਯੋ ਕੋਊ ਮਾਰਗ ਪਾਯੋ ॥
खोजत कै मनि या जड़ की बलि लोकि गयो कोऊ मारग पायो ॥

“एकतर कृष्ण शत्रूच्या हातून मारला गेला आहे किंवा या मूर्ख सत्राजिताच्या रत्नाच्या शोधात पाताळात गेला आहे.

ਕੈ ਮਨਿ ਲੈ ਇਹ ਭ੍ਰਾਤ ਕੇ ਪ੍ਰਾਨ ਗਯੋ ਜਮ ਲੈ ਤਿਨ ਲੈਨ ਕਉ ਧਾਯੋ ॥
कै मनि लै इह भ्रात के प्रान गयो जम लै तिन लैन कउ धायो ॥

किंवा त्याच्या भावाचा प्राण आणि मणि यमाने हरण केले आहे, त्यांना आणण्यासाठी (तिकडे) गेला आहे.

ਕੈ ਇਹ ਮੂਰਖ ਕੋ ਸੁ ਕੁਬੋਲ ਲਗਿਯੋ ਹੁਇ ਲਜਾਤੁਰ ਧਾਮਿ ਨ ਆਯੋ ॥੨੦੫੫॥
कै इह मूरख को सु कुबोल लगियो हुइ लजातुर धामि न आयो ॥२०५५॥

"किंवा तो आपल्या भावाची प्राणशक्ती (आत्मा) यमाकडून परत आणण्यासाठी गेला आहे किंवा या मूर्ख माणसाच्या बोलण्याला लाज वाटून तो परतला नाही."2055.

ਰੋਇ ਜਬੈ ਸੰਗ ਭੂਪਤਿ ਕੋ ਮੁਖ ਤੇ ਮੁਸਲੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥
रोइ जबै संग भूपति को मुख ते मुसली इह भाति उचारियो ॥

राजा (उग्रसैन) बलरामाच्या जवळून गेला तेव्हा रडत रडत म्हणाला,

ਤਉ ਸਤ੍ਰਾਜਿਤ ਕਉ ਮਿਲਿ ਕੈ ਸਭ ਜਾਦਵ ਲਾਤਨ ਮੂਕਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥
तउ सत्राजित कउ मिलि कै सभ जादव लातन मूकन मारियो ॥

जेव्हा बलरामांनी रडत रडत राजाला हे सर्व सांगितले तेव्हा सर्व यादवांनी मिळून सत्राजितला पाय आणि मुठीने मारहाण केली.

ਪਾਗ ਉਤਾਰ ਦਈ ਮੁਸਕੈ ਗਹਿ ਗੋਡਨ ਤੇ ਮਧਿ ਕੂਪ ਕੇ ਡਾਰਿਯੋ ॥
पाग उतार दई मुसकै गहि गोडन ते मधि कूप के डारियो ॥

त्याची पगडी काढून हातपाय बांधून त्याला विहिरीत फेकून दिले

ਛੋਡਬੋ ਤਾ ਕੇ ਕਹਿਯੋ ਨ ਕਿਹੂ ਸਭ ਹੂ ਤਿਹ ਕੋ ਬਧਬੋ ਚਿਤਿ ਧਾਰਿਯੋ ॥੨੦੫੬॥
छोडबो ता के कहियो न किहू सभ हू तिह को बधबो चिति धारियो ॥२०५६॥

त्याच्या सुटकेसाठी कोणीही सल्ला दिला नाही आणि त्याला मारण्याचा विचार केला नाही.2056.

ਕਾਨਰ ਕੀ ਜਬ ਏ ਬਤੀਯਾ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਸਭ ਨਾਰਿਨ ਜਉ ਸੁਨਿ ਪਾਈ ॥
कानर की जब ए बतीया प्रभ की सभ नारिन जउ सुनि पाई ॥

जेव्हा श्रीकृष्णाच्या सर्व पत्नींनी कृष्णाचे हे शब्द ऐकले,

ਰੋਵਤ ਭੀ ਕੋਊ ਭੂਮਿ ਪਰੀ ਗਿਰ ਪੀਟਤ ਭੀ ਕਰਿ ਕੈ ਦੁਚਿਤਾਈ ॥
रोवत भी कोऊ भूमि परी गिर पीटत भी करि कै दुचिताई ॥

जेव्हा स्त्रियांनी कृष्णाविषयीच्या या गोष्टी ऐकल्या तेव्हा त्या रडत जमिनीवर पडल्या आणि त्यांच्यापैकी काहींनी शोक केला.

ਏਕ ਕਹੈ ਪਤਿ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੇ ਅਬ ਹੁਇ ਹੈ ਕਹਾ ਹਮਰੀ ਗਤਿ ਮਾਈ ॥
एक कहै पति प्रान तजे अब हुइ है कहा हमरी गति माई ॥

अनेक म्हणतात, पतीने प्राण सोडले, हे आई! आता आमचं काय होणार?

ਅਉਰ ਰੁਕਮਨਿ ਦੇਤ ਦਿਜੋਤਮ ਦਾਨ ਸਤੀ ਫੁਨਿ ਹੋਬੇ ਕਉ ਆਈ ॥੨੦੫੭॥
अउर रुकमनि देत दिजोतम दान सती फुनि होबे कउ आई ॥२०५७॥

तिच्या पतीने अखेरचा श्वास घेतला आहे, तेव्हा तिची काय अवस्था होईल, असे कोणीतरी सांगितले, रुक्मणीने ब्राह्मणांना भेटवस्तू दिल्या आणि सती होण्याचा विचार केला (पतीच्या अंत्यसंस्कारावर मरण पावला).2057.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਸੁਦੇਵ ਅਰੁ ਦੇਵਕੀ ਦੁਬਿਧਾ ਚਿਤਹਿ ਬਢਾਇ ॥
बसुदेव अरु देवकी दुबिधा चितहि बढाइ ॥

बासुदेव आणि देवकीच्या मनात संशय वाढला.

ਪ੍ਰਭ ਗਤਿ ਦ੍ਵੈ ਬਿਧਿ ਹੇਰਿ ਕੈ ਬਰਜਿਓ ਰੁਕਮਨਿ ਆਇ ॥੨੦੫੮॥
प्रभ गति द्वै बिधि हेरि कै बरजिओ रुकमनि आइ ॥२०५८॥

वासुदेव आणि देवकी यांनी अत्यंत चिंताग्रस्त होऊन, परमेश्वराच्या अगम्य इच्छेचा विचार करून, रुक्मणीला सती होण्यापासून रोखले.2058.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਪੁਤ੍ਰ ਬਧੂ ਹੂ ਕੋ ਦੇਵਕੀ ਆਇ ਸੁ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਬਿਧਿ ਯਾ ਸਮਝਾਯੋ ॥
पुत्र बधू हू को देवकी आइ सु स्याम भनै बिधि या समझायो ॥

देवकीने आपल्या सुनेला अशी सूचना केली

ਜੋ ਹਰਿ ਜੂਝ ਮਰੇ ਰਨ ਮੋ ਜਰਿਬੋ ਤੁਹਿ ਕੋ ਨਿਸਚੈ ਬਨਿ ਆਯੋ ॥
जो हरि जूझ मरे रन मो जरिबो तुहि को निसचै बनि आयो ॥

कृष्ण युद्धात मरण पावला असता तर तिचे सती होणे योग्य होते, पण तो (सत्राजितच्या) रत्नाच्या शोधात दूर गेला असता तर सती होणे योग्य नाही.

ਜਉ ਮਨਿ ਢੂੰਢਤ ਯਾ ਜੜ ਕੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਘਨੇ ਪੁਨਿ ਕੋਸ ਸਿਧਾਯੋ ॥
जउ मनि ढूंढत या जड़ की ब्रिजनाथ घने पुनि कोस सिधायो ॥

त्यामुळे त्याचा शोध सुरू ठेवण्याची शक्यता आहे

ਤਾ ਤੇ ਰਹੋ ਚੁਪਿ ਕੈ ਸੁਧਿ ਲੈ ਅਰੁ ਯੌ ਕਹਿ ਪਾਇਨ ਸੀਸ ਝੁਕਾਯੋ ॥੨੦੫੯॥
ता ते रहो चुपि कै सुधि लै अरु यौ कहि पाइन सीस झुकायो ॥२०५९॥

असे म्हणत त्यांनी रुक्मणीच्या पायावर मस्तक टेकवले आणि विनम्रतेने तिला संमती दिली.2059.

ਐਸੋ ਸਮੋਧ ਕੈ ਪੁਤ੍ਰ ਬਧੂ ਕੋ ਭਵਾਨੀ ਕੋ ਪੈ ਤਿਨ ਜਾਇ ਮਨਾਯੋ ॥
ऐसो समोध कै पुत्र बधू को भवानी को पै तिन जाइ मनायो ॥

सुनेला असे समजावल्यानंतर ती (देवकी) गेली आणि भवानीची (दुर्गा) पूजा करू लागली.