श्री दसाम ग्रंथ

पान - 309


ਰੂਪ ਉਹੀ ਪਟ ਕੇ ਰੰਗ ਹੈ ਵਹ ਰੰਗ ਵਹੈ ਸਬ ਹੀ ਬਛਰਾ ਕੋ ॥
रूप उही पट के रंग है वह रंग वहै सब ही बछरा को ॥

सारखीच वस्त्रे आणि वासरांचा रंग सारखाच असतो,

ਸਾਝਿ ਪਰੀ ਸੋ ਗਏ ਹਰਿ ਜੀ ਗ੍ਰਹਿ ਕੋਈ ਲਖੈ ਇਤਨੋ ਬਲ ਕਾ ਕੋ ॥
साझि परी सो गए हरि जी ग्रहि कोई लखै इतनो बल का को ॥

संध्याकाळ झाल्यावर कृष्ण आपल्या घरी परतला की त्याच्या शक्तीचा न्यायनिवाडा करायला कोण आहे?

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁ ਲਖੇ ਨ ਲਖੇ ਇਕ ਆਦਿ ਕੋ ਨਾਮੁ ਮਨੀ ਮਨ ਜਾ ਕੋ ॥
मात पिता सु लखे न लखे इक आदि को नामु मनी मन जा को ॥

ब्रह्मदेवाला वाटले की हे सर्व पाहून आई-वडील करतील.

ਬਾਤ ਇਹੀ ਸਮਝੀ ਮਨ ਮੈ ਇਹ ਹੈ ਅਬ ਖੇਲ ਸਮਾਪਤਿ ਵਾ ਕੋ ॥੧੭੯॥
बात इही समझी मन मै इह है अब खेल समापति वा को ॥१७९॥

संपूर्ण गोष्ट समजून घ्या आणि कृष्णाचा खेळ आता संपेल.179.

ਚੂਮ ਲਯੋ ਜਸੁਦਾ ਸੁਤ ਕੋ ਸਿਰ ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਜਾਇ ਉਠੇ ਮੁਰਲੀ ਤੋ ॥
चूम लयो जसुदा सुत को सिर कान्रह बजाइ उठे मुरली तो ॥

कृष्णाने बासरी वाजवली तेव्हा यशोदेने त्याच्या मस्तकाचे चुंबन घेतले आणि

ਬਾਲ ਲਖੇ ਅਪੁਨੋ ਨ ਕਿਨੀ ਜਨ ਗੋ ਦਵਰੀ ਤਿਹ ਸੋ ਹਿਤ ਕੀਤੋ ॥
बाल लखे अपुनो न किनी जन गो दवरी तिह सो हित कीतो ॥

इतर कोणीही आपल्या मुलाकडे लक्ष दिले नाही ते सर्व कृष्णावर प्रेम करत होते

ਹੋਤ ਕੁਲਾਹਲ ਪੈ ਬ੍ਰਿਜ ਮੈ ਨਹਿ ਹੋਤ ਇਤੇ ਸੁ ਕਹੂੰ ਕਿਮ ਬੀਤੋ ॥
होत कुलाहल पै ब्रिज मै नहि होत इते सु कहूं किम बीतो ॥

ब्रजात कितीही कोलाहल आहे, असा गोंधळ इतरत्र कुठेही नाही, वेळ कसा निघून जातो हे कळत नाही.

ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਸਨੇ ਹਰਿ ਗ੍ਵਾਰਨ ਲੇਹ ਬਲਾਇ ਬਧੁ ਬ੍ਰਿਜ ਕੀਤੋ ॥੧੮੦॥
गावत गीत सने हरि ग्वारन लेह बलाइ बधु ब्रिज कीतो ॥१८०॥

नवविवाहित स्त्रियांसोबत कृष्णाने गोपींसोबत गीते गायला सुरुवात केली.180.

ਪ੍ਰਾਤ ਭਏ ਹਰਿ ਜੀ ਉਠ ਕੈ ਬਨ ਬੀਚ ਗਏ ਸੰਗ ਲੈ ਕਰ ਬਛੇ ॥
प्रात भए हरि जी उठ कै बन बीच गए संग लै कर बछे ॥

जेव्हा दिवस उजाडला तेव्हा कृष्ण पुन्हा बछड्यांना घेऊन जंगलात गेला

ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਫਿਰਾਵਤ ਹੈ ਛਟਕਾ ਗਹਿ ਗਵਾਰ ਸਭੈ ਕਰਿ ਹਛੇ ॥
गावत गीत फिरावत है छटका गहि गवार सभै करि हछे ॥

त्याने तिथे सर्व गोपा पोरांना गाणी गात आणि आपापले क्लब फिरवताना पाहिले

ਖੇਲਤ ਖੇਲਤ ਨੰਦ ਕੋ ਨੰਦ ਸੁ ਆਪ ਹੀ ਤੇ ਗਿਰਿ ਕੋ ਉਠਿ ਗਛੇ ॥
खेलत खेलत नंद को नंद सु आप ही ते गिरि को उठि गछे ॥

नाटक चालू ठेवत कृष्ण डोंगराकडे निघाला

ਕੋਊ ਕਹੈ ਇਹ ਖੇਦ ਗਹੈ ਹਮ ਕੋਊ ਕਹੈ ਇਹ ਨਾਹਨਿ ਨਛੇ ॥੧੮੧॥
कोऊ कहै इह खेद गहै हम कोऊ कहै इह नाहनि नछे ॥१८१॥

कोणी म्हणाले की कृष्ण त्यांच्यावर रागावला होता तर कोणी म्हणाला की तो आजारी आहे.181.

ਹੋਇ ਇਕਤ੍ਰ ਸਨੈ ਹਰਿ ਗ੍ਵਾਰਨ ਲੈ ਅਪੁਨੇ ਸੰਗਿ ਪੈ ਸਭ ਗਾਈ ॥
होइ इकत्र सनै हरि ग्वारन लै अपुने संगि पै सभ गाई ॥

कृष्ण पोरांना आणि गायींना घेऊन पुढे गेला

ਦੇਖਿ ਤਿਨੈ ਗਿਰਿ ਕੇ ਸਿਰ ਤੇ ਮਨ ਮੋਹਿ ਬਢਾਇ ਸਭੈ ਉਠਿ ਧਾਈ ॥
देखि तिनै गिरि के सिर ते मन मोहि बढाइ सभै उठि धाई ॥

त्यांना डोंगराच्या माथ्यावर पाहून सर्व त्यांच्याकडे धावले गोपही त्यांच्याकडे गेले

ਗੋਪ ਗਏ ਤਿਨ ਪੈ ਚਲ ਕੈ ਜਬ ਜਾਤ ਪਿਖੀ ਤਿਨ ਨੈਨਨ ਮਾਈ ॥
गोप गए तिन पै चल कै जब जात पिखी तिन नैनन माई ॥

यशोदेनेही हा तमाशा पाहिला कृष्ण रागाने न हलता उभा होता

ਰੋਹ ਭਰੇ ਸੁ ਖਰੇ ਨ ਟਰੇ ਸੁਤ ਨੰਦਹਿ ਕੇ ਕਹੁ ਬਾਤ ਸੁਨਾਈ ॥੧੮੨॥
रोह भरे सु खरे न टरे सुत नंदहि के कहु बात सुनाई ॥१८२॥

आणि या सर्व लोकांनी कृष्णाला अनेक गोष्टी सांगितल्या.182.

ਨੰਦ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਪ੍ਰਤਿ ॥
नंद बाच कान्रह प्रति ॥

कृष्णाला उद्देशून नंदांचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕਿਉ ਸੁਤ ਗਊਅਨ ਲਿਆਇ ਇਹਾ ਇਹ ਤੈ ਹਮਰੋ ਸਭ ਹੀ ਦਧਿ ਖੋਯੋ ॥
किउ सुत गऊअन लिआइ इहा इह तै हमरो सभ ही दधि खोयो ॥

���हे बेटा! तू गायी इथे का आणल्या आहेत? अशा प्रकारे आमच्यासाठी दुधाचे उत्पादन घटले आहे

ਚੂੰਘ ਗਏ ਬਛਰਾ ਇਨ ਕੇ ਇਹ ਤੇ ਹਮਰੇ ਮਨ ਮੈ ਭ੍ਰਮ ਹੋਯੋ ॥
चूंघ गए बछरा इन के इह ते हमरे मन मै भ्रम होयो ॥

सर्व वासरांनी त्यांचे दूध प्यायले आहे आणि हा भ्रम आपल्या मनात कायम आहे

ਕਾਨ੍ਰਹ ਫਰੇਬ ਕਰਿਯੋ ਤਿਨ ਸੋ ਮਨ ਮੋਹ ਮਹਾ ਤਿਨ ਕੇ ਜੁ ਕਰੋਯੋ ॥
कान्रह फरेब करियो तिन सो मन मोह महा तिन के जु करोयो ॥

कृष्णाने त्यांना काहीही सांगितले नाही आणि अशा प्रकारे त्यांनी त्यांच्यात आसक्तीची भावना वाढवली

ਬਾਰਿ ਭਯੋ ਤਤ ਕ੍ਰੋਧ ਮਨੋ ਤਿਹ ਮੈ ਜਲ ਸੀਤਲ ਮੋਹ ਸਮੋਯੋ ॥੧੮੩॥
बारि भयो तत क्रोध मनो तिह मै जल सीतल मोह समोयो ॥१८३॥

कृष्णाचे रूप पाहून सर्वांचा क्रोध पाण्यासारखा थंड झाला.183.

ਮੋਹਿ ਬਢਿਯੋ ਤਿਨ ਕੇ ਮਨ ਮੈ ਨਹਿ ਛੋਡਿ ਸਕੈ ਅਪਨੇ ਸੁਤ ਕੋਊ ॥
मोहि बढियो तिन के मन मै नहि छोडि सकै अपने सुत कोऊ ॥

सर्वांच्या मनात स्नेह वाढला, कारण त्यांच्यापैकी कोणीही आपल्या मुलाला सोडू शकत नव्हते

ਗਊਅਨ ਛੋਡਿ ਸਕੈ ਬਛਰੇ ਇਤਨੋ ਮਨ ਮੋਹ ਕਰੈ ਤਬ ਸੋਊ ॥
गऊअन छोडि सकै बछरे इतनो मन मोह करै तब सोऊ ॥

गायी-वासरांचा स्नेह सोडला जाऊ शकतो

ਪੈ ਗਰੂਏ ਗ੍ਰਿਹਿ ਗੇ ਸੰਗਿ ਲੈ ਤਿਨ ਚਉਕਿ ਹਲੀ ਇਹਿ ਬਾਤ ਲਖੋਊ ॥
पै गरूए ग्रिहि गे संगि लै तिन चउकि हली इहि बात लखोऊ ॥

वाटेत हळुहळु ह्या सगळ्या गोष्टी आठवत सगळे आपापल्या घरी गेले

ਦੇਵ ਡਰੀ ਮਮਤਾ ਇਨ ਪੈ ਕਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਿਧੋ ਹਰਿ ਕੋ ਇਹ ਹੋਊ ॥੧੮੪॥
देव डरी ममता इन पै कि चरित्र किधो हरि को इह होऊ ॥१८४॥

हे सर्व पाहून यशोदाही घाबरली आणि तिला वाटले की हा कृष्णाचा चमत्कार आहे.184.

ਸਾਲ ਬਿਤੀਤ ਭਇਓ ਜਬ ਹੀ ਹਰਿ ਜੀ ਬਨ ਬੀਚ ਗਏ ਦਿਨ ਕਉਨੈ ॥
साल बितीत भइओ जब ही हरि जी बन बीच गए दिन कउनै ॥

वर्ष उलटल्यावर एके दिवशी श्रीकृष्ण बाणावर गेले.

ਦੇਖਨ ਕਉਤਕ ਕੌ ਚਤੁਰਾਨਨ ਸੀਘ੍ਰ ਭਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਉਠਿ ਗਉਨੈ ॥
देखन कउतक कौ चतुरानन सीघ्र भयो तिह को उठि गउनै ॥

अनेक वर्षांनंतर एकदा कृष्ण वनात गेला तेव्हा ब्रह्मदेवही त्यांचा अद्भुत खेळ पाहण्यासाठी तेथे पोहोचला.

ਗ੍ਵਾਰ ਵਹੈ ਬਛੁਰੇ ਸੰਗਿ ਹੈ ਵਹ ਚਕ੍ਰਿਤ ਜਾਇ ਗਇਓ ਹੁਇ ਤਉਨੈ ॥
ग्वार वहै बछुरे संगि है वह चक्रित जाइ गइओ हुइ तउनै ॥

त्याने चोरलेली तीच गोपाची मुले आणि वासरे पाहून तो थक्क झाला

ਦੇਖਿ ਤਿਨੈ ਡਰ ਕੈ ਪਰਿ ਪਾਇਨ ਆਇ ਕੈ ਆਨੰਦ ਦੁੰਦਭਿ ਛਉਨੈ ॥੧੮੫॥
देखि तिनै डर कै परि पाइन आइ कै आनंद दुंदभि छउनै ॥१८५॥

हे सर्व पाहून ब्रह्मदेव कृष्णाच्या पाया पडला, घाबरून आणि आनंदाने तो आनंदाने वाद्य वाजवू लागला.१८५.

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਪ੍ਰਤਿ ॥
ब्रहमा बाच कान्रह जू प्रति ॥

कृष्णाला उद्देशून ब्रह्मदेवाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਹੇ ਕਰੁਣਾ ਨਿਧਿ ਹੇ ਜਗ ਕੇ ਪਤਿ ਅਚੁਤ ਹੇ ਬਿਨਤੀ ਸੁਨ ਲੀਜੈ ॥
हे करुणा निधि हे जग के पति अचुत हे बिनती सुन लीजै ॥

हे जगाच्या स्वामी ! दयेचा खजिना! अमर प्रभु! माझी विनंती ऐका

ਚੂਕ ਭਈ ਹਮ ਤੇ ਤੁਮਰੀ ਤਿਹ ਤੇ ਅਪਰਾਧ ਛਿਮਾਪਨ ਕੀਜੈ ॥
चूक भई हम ते तुमरी तिह ते अपराध छिमापन कीजै ॥

माझी चूक झाली आहे, या चुकीबद्दल मला क्षमा करा

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਇਹ ਬਾਤ ਛਿਮੀ ਹਮ ਨ ਬਿਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਾਡਿ ਕੈ ਪੀਜੈ ॥
कान्रह कही इह बात छिमी हम न बिख अंम्रित छाडि कै पीजै ॥

कृष्ण म्हणाला, मी क्षमा केली आहे, पण अमृताचा त्याग करून विष घेऊ नये.

ਲਿਆਉ ਕਹਿਓਨ ਲਿਆਇ ਹੋਂ ਜਾਹ ਸਿਤਾਬ ਅਈਯੋ ਨਹੀ ਢੀਲ ਕਰੀਜੈ ॥੧੮੬॥
लिआउ कहिओन लिआइ हों जाह सिताब अईयो नही ढील करीजै ॥१८६॥

जा आणि विलंब न लावता सर्व माणसे आणि प्राणी घेऊन या.���186.

ਲੈ ਬਛਰੈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਤਬ ਹੀ ਛਿਨ ਮੈ ਚਲ ਕੈ ਹਰਿ ਜੀ ਪਹਿ ਆਯੋ ॥
लै बछरै ब्रहमा तब ही छिन मै चल कै हरि जी पहि आयो ॥

ब्रह्मदेवाने सर्व वासरे आणि गोप एका क्षणात आणले

ਕਾਨ੍ਰਹ ਮਿਲੇ ਜਬ ਹੀ ਸਭ ਗ੍ਵਾਰ ਤਬੈ ਮਨ ਮੈ ਤਿਨ ਹੰਰ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥
कान्रह मिले जब ही सभ ग्वार तबै मन मै तिन हंर सुख पायो ॥

जेव्हा सर्व गोप मुले कृष्णाला भेटली तेव्हा सर्वजण खूप आनंदित झाले

ਲੋਪ ਭਯੋ ਸੰਗਿ ਕੇ ਬਛਰੇ ਤਬ ਭੇਦ ਕਿਨੀ ਲਖਿ ਜਾਨ ਨ ਪਾਯੋ ॥
लोप भयो संगि के बछरे तब भेद किनी लखि जान न पायो ॥

याने कृष्णाच्या मायेने बनवलेले सर्व वासरे नाहीसे झाले, पण हे रहस्य कोणालाच कळू शकले नाही.

ਬਾਲ ਬੁਝੀ ਨ ਕਿਨੀ ਉਠਿ ਬੋਲਿ ਸੁ ਲਿਆਉ ਵਹੈ ਹਮ ਜੋ ਮਿਲਿ ਖਾਯੋ ॥੧੮੭॥
बाल बुझी न किनी उठि बोलि सु लिआउ वहै हम जो मिलि खायो ॥१८७॥

तुम्ही जे काही आणले आहे ते आपण सगळे मिळून खाऊ.���187.

ਹੋਇ ਇਕਤ੍ਰ ਕਿਧੋ ਬ੍ਰਿਜ ਬਾਲਕ ਅੰਨ ਅਚਿਯੋ ਸਭਨੋ ਜੁ ਪੁਰਾਨੋ ॥
होइ इकत्र किधो ब्रिज बालक अंन अचियो सभनो जु पुरानो ॥

ब्रजाच्या मुलांनी सर्व जुने अन्न एकत्र केले आणि ते खाऊ लागले

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਹਮ ਨਾਗ ਹਨ੍ਯੋ ਹਰਿ ਕੋ ਇਹ ਖੇਲ ਕਿਨੀ ਨਹਿ ਜਾਨੋ ॥
कान्रह कही हम नाग हन्यो हरि को इह खेल किनी नहि जानो ॥

कृष्ण म्हणाला, मी नागा (नाग) मारला आहे, पण या नाटकाबद्दल कोणालाच माहिती नाही

ਹੋਇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਮਹਾ ਮਨ ਮੈ ਗਰੜਾਧੁਜ ਕੋ ਕਰਿ ਰਛਕ ਮਾਨੋ ॥
होइ प्रसंन महा मन मै गरड़ाधुज को करि रछक मानो ॥

गरुड (ब्लू जय) यांना त्यांचा रक्षक मानून ते सर्व खूश झाले

ਦਾਨ ਦਯੋ ਹਮ ਕੋ ਜੀਅ ਕੋ ਇਹ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਪਹਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨੋ ॥੧੮੮॥
दान दयो हम को जीअ को इह मात पिता पहि जाइ बखानो ॥१८८॥

आणि कृष्ण म्हणाला, ‘तुम्ही तुमच्या घरी हे सांगू शकता की, परमेश्वराने आमच्या जीवनाचे रक्षण केले आहे.’ 188.

ਇਤਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਛਰੇ ਆਨ ਪਾਇ ਪਰਾ ॥
इति ब्रहमा बछरे आन पाइ परा ॥

ब्रह्मदेवाचे वासरांसह आगमन आणि कृष्णाच्या पाया पडणे या वर्णनाचा शेवट.

ਅਥ ਧੇਨਕ ਦੈਤ ਬਧ ਕਥਨੰ ॥
अथ धेनक दैत बध कथनं ॥

आता धेनूका नावाच्या राक्षसाच्या वधाचे वर्णन सुरू होते

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਬਾਰਹ ਸਾਲ ਬਿਤੀਤ ਭਏ ਤੁ ਲਗੇ ਤਬ ਕਾਨ੍ਰਹ ਚਰਾਵਨ ਗਾਈ ॥
बारह साल बितीत भए तु लगे तब कान्रह चरावन गाई ॥

वयाच्या बाराव्या वर्षापर्यंत कृष्ण गायी चरायला गेला