श्री दसाम ग्रंथ

पान - 927


ਆਨਿ ਪਰਿਯੋ ਪਚਮਾਰ ਸਭਨ ਸੁਨਿ ਪਾਇਯੋ ॥
आनि परियो पचमार सभन सुनि पाइयो ॥

कधी बॉडी ऐकली की सिंह मारणारा होता.

ਅਤਿ ਲਸਕਰ ਚਿਤ ਮਾਹਿ ਸੁ ਤ੍ਰਾਸ ਬਢਾਇਯੋ ॥
अति लसकर चित माहि सु त्रास बढाइयो ॥

संपूर्ण (शत्रू) सैन्य घाबरून गेले.

ਲੋਹ ਅਧਿਕ ਤਿਨ ਮਾਹਿ ਭਾਤਿ ਐਸੀ ਪਰਿਯੋ ॥
लोह अधिक तिन माहि भाति ऐसी परियो ॥

ते एकमेकांशी भांडू लागले,

ਹੋ ਜੋਧਾ ਤਿਨ ਤੇ ਏਕ ਨ ਜਿਯਤੇ ਉਬਰਿਯੋ ॥੨੫॥
हो जोधा तिन ते एक न जियते उबरियो ॥२५॥

आणि त्यापैकी कोणीही वाचले नाही.(२५)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਪੂਤ ਪਿਤਾ ਕੇ ਸਿਰ ਦਈ ਪਿਤਾ ਪੂਤ ਸਿਰ ਮਾਹਿ ॥
पूत पिता के सिर दई पिता पूत सिर माहि ॥

(भांडणात) बापानेही मुलाचा वध केला आणि मुलाने पित्याला मारले,

ਇਸੀ ਭਾਤਿ ਸਭ ਕਟਿ ਮਰੇ ਰਹਿਯੋ ਸੁਭਟ ਕੋਊ ਨਾਹਿ ॥੨੬॥
इसी भाति सभ कटि मरे रहियो सुभट कोऊ नाहि ॥२६॥

आणि अशा प्रकारे ते सर्व एकमेकांना कापतात आणि एकही सेनानी मागे राहिला नाही (26)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਤਜ ਪੁਰ ਤਿਸੀ ਜੁਲਾਈ ਆਈ ॥
तज पुर तिसी जुलाई आई ॥

ती त्याला सोडून जुलाही नगरला आली.

ਆਇ ਬਾਰਤਾ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਜਤਾਈ ॥
आइ बारता न्रिपहि जताई ॥

तेव्हा विणकर स्त्री आली आणि घडलेला प्रकार राजाला सांगितला.

ਜਬ ਯਹ ਭੇਦ ਰਾਵ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥
जब यह भेद राव सुनि पायो ॥

जेव्हा राजाला हे रहस्य कळले

ਪਠੈ ਪਾਲਕੀ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥੨੭॥
पठै पालकी ताहि बुलायो ॥२७॥

जेव्हा राजाला हे रहस्य कळले तेव्हा त्याने पालखी पाठवली आणि विणकराचा सन्मान केला.(२७)(१)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤਿਰਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੩॥੧੬੭੧॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तिरानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९३॥१६७१॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाचे ९३वे बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण झाले. (९३)(जे६६९)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਚਾਦਨ ਹੂੰ ਕੇ ਦੇਸ ਮੈ ਪ੍ਰਗਟ ਚਾਦ ਪੁਰ ਗਾਉ ॥
चादन हूं के देस मै प्रगट चाद पुर गाउ ॥

चंदन देशात चंदनपूर नावाचे नगर होते.

ਬਿਪ੍ਰ ਏਕ ਤਿਹ ਠਾ ਰਹੈ ਦੀਨ ਦਯਾਲ ਤਿਹ ਨਾਉ ॥੧॥
बिप्र एक तिह ठा रहै दीन दयाल तिह नाउ ॥१॥

तेथे एक ब्राह्मण पुजारी राहत असे, ज्याचे नाव दीन दियाल होते.(१)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦਿਸਨ ਦਿਸਨ ਕੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਆਵਹਿ ॥
दिसन दिसन की इसत्री आवहि ॥

देशभरातून स्त्रिया (त्या ब्राह्मणाकडे) येत असत

ਆਇ ਬਿਪ੍ਰ ਕੋ ਸੀਸ ਝੁਕਾਵਹਿ ॥
आइ बिप्र को सीस झुकावहि ॥

निरनिराळ्या देशांतून आलेल्या स्त्रीने ब्राह्मणाला नमस्कार केला.

ਸੁਭ ਬਾਨੀ ਮਿਲਿ ਯਹੈ ਉਚਾਰੈ ॥
सुभ बानी मिलि यहै उचारै ॥

तोही सर्वांशी चांगले बोलायचा.

ਰਤਿ ਪਤਿ ਕੀ ਅਨੁਹਾਰਿ ਬਿਚਾਰੈ ॥੨॥
रति पति की अनुहारि बिचारै ॥२॥

ते सर्वजण स्वर्गीय स्तोत्रांचे पठण करायचे कारण तो त्यांना कामदेवाचे प्रतीक वाटला.(2)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਏਕ ਨਾਰਿ ਤਿਹ ਠਾ ਹੁਤੀ ਰਤਿ ਸਮ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥
एक नारि तिह ठा हुती रति सम रूप अपार ॥

तेथे एक स्त्री राहत होती जी कामदेवाच्या पत्नीची अवतार होती.

ਸੋ ਯਾ ਪੈ ਅਟਕਤ ਭਈ ਰਤਿ ਪਤਿ ਤਾਹਿ ਬਿਚਾਰ ॥੩॥
सो या पै अटकत भई रति पति ताहि बिचार ॥३॥

त्याला कामदेव मानून तिने स्वतःला त्याच्याभोवती गुंफले.(3)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਕਬਹੂੰ ਤ੍ਰਿਯ ਤਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵੈ ॥
कबहूं त्रिय ता के ग्रिह आवै ॥

कधी कधी ती बाई त्याच्या घरी यायची

ਕਬਹੂੰ ਤਿਹ ਘਰ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵੈ ॥
कबहूं तिह घर बोलि पठावै ॥

आता ती स्त्री एकतर त्याच्याकडे यायला लागली किंवा त्याला बोलावू लागली.

ਏਕ ਦਿਵਸ ਦਿਨ ਕੌ ਵਹੁ ਆਯੋ ॥
एक दिवस दिन कौ वहु आयो ॥

एके दिवशी तो दिवसा उजाडला,

ਤਬ ਅਬਲਾ ਇਹ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਯੋ ॥੪॥
तब अबला इह चरित दिखायो ॥४॥

एकदा, दिवसा तो आला आणि स्त्रीने ही युक्ती दाखवली.(4)

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

सावय्या

ਬੈਠੀ ਹੁਤੀ ਸਖੀ ਮਧਿ ਅਲੀਨ ਮੌ ਦੀਨ ਦਯਾਲ ਸੌ ਨੇਹੁ ਨਵੀਨੋ ॥
बैठी हुती सखी मधि अलीन मौ दीन दयाल सौ नेहु नवीनो ॥

ती तिच्या मैत्रिणींसोबत बसून तिला दिन दियाल आवडते असे सांगत होती.

ਬੈਨਨਿ ਚਿੰਤ ਕਰੈ ਚਿਤ ਮੈ ਇਤ ਨੈਨਨਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੋ ਮਨੁ ਲੀਨੋ ॥
बैननि चिंत करै चित मै इत नैननि प्रीतम को मनु लीनो ॥

ती तिथे बसून गप्पा मारत असली तरी तिचे मन तिच्या प्रेमाच्या विचारात होते.

ਨੈਨ ਕੀ ਕਾਲ ਕੋ ਬੀਚਲ ਦੇਖਿ ਸੁ ਸੁੰਦਰਿ ਘਾਤ ਚਿਤੈਬੇ ਕੋ ਕੀਨੋ ॥
नैन की काल को बीचल देखि सु सुंदरि घात चितैबे को कीनो ॥

प्रश्नार्थक नजरेने तिने तिच्या सुंदर (मित्रांना) त्याच्याकडे इशारा केला,

ਹੀ ਲਖਿ ਪਾਇ ਜੰਭਾਇ ਲਈ ਚੁਟਕੀ ਚਟਕਾਇ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦੀਨੋ ॥੫॥
ही लखि पाइ जंभाइ लई चुटकी चटकाइ बिदा करि दीनो ॥५॥

तिने जांभई दिली आणि बोटांनी त्याला जाण्यासाठी इशारा केला.(5)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਚੌਰਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੪॥੧੬੭੬॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे चौरानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९४॥१६७६॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची 94 बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (९४)(१६७६)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦੁਹਿਤਾ ਏਕ ਜਾਟ ਉਪਜਾਈ ॥
दुहिता एक जाट उपजाई ॥

एका जाटाच्या मुलीचा जन्म झाला.

ਮਾਗਤ ਭੀਖਿ ਹਮਾਰੇ ਆਈ ॥
मागत भीखि हमारे आई ॥

एका जाट शेतकऱ्याची मुलगी होती, ती आमच्याकडे भीक मागायला आली.

ਬਿੰਦੋ ਅਪਨੋ ਨਾਮੁ ਰਖਾਯੋ ॥
बिंदो अपनो नामु रखायो ॥

त्याने आपले नाव बिंदू ठेवले होते.

ਚੇਰਿਨ ਕੇ ਸੰਗ ਦ੍ਰੋਹ ਬਢਾਯੋ ॥੧॥
चेरिन के संग द्रोह बढायो ॥१॥

तिने स्वतःला बिंदो म्हणवून घेतले; ती चोरांची साथीदार होती.(1)

ਡੋਲਾ ਮਾਟੀ ਕੋ ਤਿਨ ਲਯੋ ॥
डोला माटी को तिन लयो ॥

त्याने मातीचे भांडे घेतले.

ਤਾ ਮੈ ਡਾਰਿ ਸਰਸਵਹਿ ਦਯੋ ॥
ता मै डारि सरसवहि दयो ॥

तिने मातीचा घागर घेतला आणि त्यात जवस घातला.

ਚਾਰਿ ਮੇਖ ਲੋਹਾ ਕੀ ਡਾਰੀ ॥
चारि मेख लोहा की डारी ॥

(त्यात) चार लोखंडी किल्ले टाकून

ਦਾਬਿ ਗਈ ਤਾ ਕੀ ਪਿਛਵਾਰੀ ॥੨॥
दाबि गई ता की पिछवारी ॥२॥

त्यात चार खिळे घातल्यावर तिने ते (जागीच्या मागच्या बाजूला) पुरले.

ਆਪ ਰਾਵ ਤਨ ਆਨਿ ਜਤਾਯੋ ॥
आप राव तन आनि जतायो ॥

त्याने येऊन राजाला सांगितले

ਇਕੁ ਟੌਨਾ ਇਹ ਕਰ ਮਮ ਆਯੋ ॥
इकु टौना इह कर मम आयो ॥

ती आली आणि राजाला म्हणाली, 'कुठल्या तरी दासीने मंत्र केला आहे.

ਜੋ ਤੁਮ ਕਹੋ ਤੋ ਆਨਿ ਦਿਖਾਊ ॥
जो तुम कहो तो आनि दिखाऊ ॥

तुम्ही म्हणाल तर मी आणून दाखवतो.

ਕਛੁ ਮੁਖ ਤੇ ਆਗ੍ਯਾ ਤਵ ਪਾਊ ॥੩॥
कछु मुख ते आग्या तव पाऊ ॥३॥

'जर तुमची इच्छा असेल आणि स्वत: ला ऑर्डर द्या, आणि मी ते तुम्हाला दाखवीन.'(3)

ਨ੍ਰਿਪ ਕਹਿਯੋ ਆਨਿ ਦਿਖਾਇ ਦਿਖਾਯੋ ॥
न्रिप कहियो आनि दिखाइ दिखायो ॥

राजा म्हणाला, आणा आणि दाखवा, (त्याने आणून) दाखवले.

ਸਭਹਿਨ ਕੇ ਚਿਤ ਭਰਮੁਪਜਾਯੋ ॥
सभहिन के चित भरमुपजायो ॥

तिने राजाला नेले आणि दाखवले आणि सर्व लोकांना वेठीस धरले.

ਸਤਿ ਸਤਿ ਸਭਹੂੰਨ ਬਖਾਨ੍ਯੋ ॥
सति सति सभहूंन बखान्यो ॥

सर्व सत्य सांगितले

ਤਾ ਕੋ ਭੇਦ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥੪॥
ता को भेद न किनहूं जान्यो ॥४॥

तिने ते खरे असल्याचे सिद्ध केले आणि कोणीही तिची युक्ती स्वीकारू शकले नाही.(4)

ਇਹ ਚੁਗਲੀ ਜਿਹ ਊਪਰ ਖਾਈ ॥
इह चुगली जिह ऊपर खाई ॥

तो कोणावर (दासी) गप्पा मारला,

ਸੋ ਚੇਰੀ ਨ੍ਰਿਪਾ ਪਕਰਿ ਮੰਗਾਈ ॥
सो चेरी न्रिपा पकरि मंगाई ॥

निंदा करणाऱ्याने प्रतिक्रिया दिल्यावर राजाने त्या दासीला बोलावून घेतले.

ਕੁਰਰਨ ਮਾਰਿ ਅਧਿਕ ਤਿਹ ਮਾਰੀ ॥
कुररन मारि अधिक तिह मारी ॥

त्याला खूप फटके मारण्यात आले,

ਸੀ ਨ ਮੁਖ ਤੇ ਨੈਕ ਉਚਾਰੀ ॥੫॥
सी न मुख ते नैक उचारी ॥५॥

तिला फटके मारण्यात आले पण तिने कुरकुर केली नाही.(5)

ਮਾਰਿ ਪਰੀ ਵਹ ਨੈਕੁ ਨ ਮਾਨ੍ਯੋ ॥
मारि परी वह नैकु न मान्यो ॥

ती मारली गेली तेव्हाही तिने अजिबात आज्ञा पाळली नाही (म्हणून) राजाला समजले

ਯਹ ਤ੍ਰਿਯ ਹਠੀ ਰਾਵਹੂੰ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥
यह त्रिय हठी रावहूं जान्यो ॥

मारहाण करूनही तिने कबूल केले नाही आणि राजाला वाटले की ती हट्टी आहे.

ਦਿਬ ਕੀ ਬਾਤ ਚਲਨ ਜਬ ਲਾਗੀ ॥
दिब की बात चलन जब लागी ॥

जेव्हा (रात्री) दिवसाची चर्चा सुरू झाली (अर्थ - जेव्हा कपाळावर हात ठेवण्याची चर्चा सुरू झाली)

ਆਧੀ ਰਾਤਿ ਗਏ ਤਬ ਭਾਗੀ ॥੬॥
आधी राति गए तब भागी ॥६॥

रात्री जेव्हा ते चर्चा करत होते तेव्हा ती पळून गेली.(6)

ਭੇਜਿ ਮਨੁਖ ਨ੍ਰਿਪ ਪਕਰਿ ਮੰਗਾਈ ॥
भेजि मनुख न्रिप पकरि मंगाई ॥

राजाने एक माणूस पाठवून त्याला पकडून बोलावले

ਏਕ ਕੋਠਰੀ ਮੈ ਰਖਵਾਈ ॥
एक कोठरी मै रखवाई ॥

तिला पकडून कोठडीत टाकण्यासाठी राजाने रक्षक पाठवले.

ਬਿਖੁ ਕੋ ਖਾਨਾ ਤਾਹਿ ਖਵਾਯੋ ॥
बिखु को खाना ताहि खवायो ॥

त्याने विष प्राशन करून अन्न खाल्ले

ਵਾਹਿ ਮ੍ਰਿਤੁ ਕੇ ਧਾਮ ਪਠਾਯੋ ॥੭॥
वाहि म्रितु के धाम पठायो ॥७॥

त्याने तिला विष प्यायला लावले आणि तिची रवानगी मृत्यूच्या कक्षेत केली.(7)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਪਚਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੫॥੧੬੮੩॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे पचानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९५॥१६८३॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाचे पंचाण्णववे बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण झाले. (९५)(१६८१)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਮਰਗ ਜੌਹਡੇ ਕੇ ਬਿਖੈ ਏਕ ਪਠਾਨੀ ਨਾਰ ॥
मरग जौहडे के बिखै एक पठानी नार ॥

मार्ग जोहडा शहरात एक सभ्य स्त्री राहायची.

ਬੈਰਮ ਖਾ ਤਾ ਕੋ ਰਹੈ ਭਰਤਾ ਅਤਿ ਸੁਭ ਕਾਰ ॥੧॥
बैरम खा ता को रहै भरता अति सुभ कार ॥१॥

बैराम खान हा तिचा पती होता जो नेहमी चांगल्या कारणांसाठी आनंदी होता.(1)

ਤਵਨ ਪਠਾਨੀ ਕੋ ਹੁਤੋ ਨਾਮ ਗੌਹਰਾ ਰਾਇ ॥
तवन पठानी को हुतो नाम गौहरा राइ ॥

पठाणी या पठाण महिलेचे नाव गोहरान राय होते.

ਜਾਨੁ ਕਨਕ ਕੀ ਪੁਤ੍ਰਿਕਾ ਬਿਧਨਾ ਰਚੀ ਬਨਾਇ ॥੨॥
जानु कनक की पुत्रिका बिधना रची बनाइ ॥२॥

आणि ती जणू, ब्रह्मदेवाची, स्वतःची निर्मिती होती.(२)

ਅਰਿ ਬਲੁ ਕੈ ਆਵਤ ਭਏ ਤਾ ਪੈ ਅਤਿ ਦਲ ਜੋਰਿ ॥
अरि बलु कै आवत भए ता पै अति दल जोरि ॥

शत्रूने मोठ्या शक्तीने आणि सामर्थ्याने हल्ला केला,

ਦੈ ਹੈ ਯਾਹਿ ਨਿਕਾਰਿ ਕੈ ਲੈ ਹੈ ਦੇਸ ਮਰੋਰਿ ॥੩॥
दै है याहि निकारि कै लै है देस मरोरि ॥३॥

देश काबीज करण्यासाठी आणि तिला घेऊन गेले.(3)