श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1371


ਸਭੈ ਆਨਿ ਜੂਝੈ ਭਜੈ ਕੋਟ ਕੋਟੈ ॥
सभै आनि जूझै भजै कोट कोटै ॥

सगळे येऊन भांडत होते आणि बरेच जण पळून जात होते.

ਕਿਤੇ ਸੂਲ ਔ ਸੈਹਥੀ ਖਿੰਗ ਖੇਲੈ ॥
किते सूल औ सैहथी खिंग खेलै ॥

कुठेतरी त्रिशूळ आणि घोडे (माथ्यावर) घेऊन युद्ध खेळ खेळले जात होते.

ਕਿਤੇ ਪਾਸ ਔ ਪਰਸ ਲੈ ਪਾਵ ਪੇਲੈ ॥੧੭੯॥
किते पास औ परस लै पाव पेलै ॥१७९॥

कुठेतरी पास (फास) आणि कुऱ्हाड घेऊन पावले पुढे जात होती. 179.

ਕਿਤੇ ਪਾਖਰੈ ਡਾਰਿ ਕੈ ਤਾਜਿਯੌ ਪੈ ॥
किते पाखरै डारि कै ताजियौ पै ॥

कुठेतरी घोड्यांवर खोगीर टाकून आणि

ਚੜੈ ਚਾਰੁ ਜਾਮੈ ਕਿਤੇ ਬਾਜਿਯੌ ਪੈ ॥
चड़ै चारु जामै किते बाजियौ पै ॥

कुठेतरी देखण्या पेहरावात (योद्धे) टाळ्यांवर चढत होते.

ਕਿਤੇ ਮਦ ਦੰਤੀਨਿਯੌ ਪੈ ਬਿਰਾਜੈ ॥
किते मद दंतीनियौ पै बिराजै ॥

कुठेतरी (सैनिक) मस्तवाल हत्तींवर बसले होते,

ਮਨੋ ਬਾਰਣੇਸੇ ਚੜੇ ਇੰਦ੍ਰ ਲਾਜੈ ॥੧੮੦॥
मनो बारणेसे चड़े इंद्र लाजै ॥१८०॥

जणू ऐरावत हत्तीवर आरूढ झालेला इंद्र ('बर्नेसा') तो घेऊन जात आहे. 180.

ਕਿਤੇ ਖਚਰਾਰੋਹ ਬੈਰੀ ਬਿਰਾਜੈ ॥
किते खचरारोह बैरी बिराजै ॥

कुठेतरी खेचरांवर बसलेले शत्रू बसले होते.

ਕਿਤੇ ਗਰਧਭੈ ਪੈ ਚੜੇ ਸੂਰ ਗਾਜੈ ॥
किते गरधभै पै चड़े सूर गाजै ॥

कुठेतरी गाढवावर बसलेले योद्धे गर्जत होते.

ਕਿਤੇ ਦਾਨਵੌ ਪੈ ਚੜੇ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥
किते दानवौ पै चड़े दैत भारे ॥

कुठेतरी भारी राक्षस राक्षसांवर स्वार झाले होते

ਚਹੂੰ ਓਰ ਗਾਜੇ ਸੁ ਦੈ ਕੈ ਨਗਾਰੇ ॥੧੮੧॥
चहूं ओर गाजे सु दै कै नगारे ॥१८१॥

आणि ते चारही दिशांना ओरडत होते. 181.

ਕਿਤੇ ਮਹਿਖੀ ਪੈ ਚੜੇ ਦੈਤ ਢੂਕੇ ॥
किते महिखी पै चड़े दैत ढूके ॥

कुठेतरी राक्षस खडकांवर चढत होते.

ਕਿਤੇ ਸੂਕਰਾ ਸ੍ਵਾਰ ਹ੍ਵੈ ਆਨਿ ਝੂਕੇ ॥
किते सूकरा स्वार ह्वै आनि झूके ॥

कुठेतरी डुकरांवर स्वार होऊन (राक्षस) आले.

ਕਿਤੇ ਦਾਨਵੋ ਪੈ ਚੜੇ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥
किते दानवो पै चड़े दैत भारे ॥

कुठेतरी जड राक्षस राक्षसांवर स्वार होते

ਚਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਮਾਰ ਮਾਰੈ ਪੁਕਾਰੈ ॥੧੮੨॥
चहूं ओर ते मार मारै पुकारै ॥१८२॥

आणि ते चारही बाजूंनी 'मारो मारो' ओरडत होते. 182.

ਕਿਤੇ ਸਰਪ ਅਸਵਾਰ ਹੈ ਕੈ ਸਿਧਾਏ ॥
किते सरप असवार है कै सिधाए ॥

कुठेतरी दुष्ट (शत्रू) सापांवर स्वार होणे

ਕਿਤੇ ਸ੍ਵਾਰ ਬਘ੍ਰਯਾਰ ਹ੍ਵੈ ਦੁਸਟ ਆਏ ॥
किते स्वार बघ्रयार ह्वै दुसट आए ॥

आणि कुठेतरी ते लांडग्यांवर स्वार होऊन आले.

ਕਿਤੇ ਚੀਤਿਯੌ ਪੈ ਚੜੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ॥
किते चीतियौ पै चड़े कोप कै कै ॥

चिडलेल्या बिबट्यांवर चढून कुठेतरी

ਕਿਤੇ ਚੀਤਰੋ ਪੈ ਚੜੇ ਤੇਜ ਤੈ ਕੈ ॥੧੮੩॥
किते चीतरो पै चड़े तेज तै कै ॥१८३॥

आणि ते चितळांवर (मृगांवर) स्वार होऊन कुठेतरी पोहोचले होते. 183.

ਕਿਤੇ ਚਾਕਚੁੰਧ੍ਰ ਚੜੇ ਕਾਕ ਬਾਹੀ ॥
किते चाकचुंध्र चड़े काक बाही ॥

कुठेतरी चचकंदर कावळे चालत होते

ਅਠੂਹਾਨ ਕੌ ਸ੍ਵਾਰ ਕੇਤੇ ਸਿਪਾਹੀ ॥
अठूहान कौ स्वार केते सिपाही ॥

आणि किती सैनिक रथावर स्वार होते.

ਕਿਤੇ ਬੀਰ ਬਾਨੀ ਚੜੇ ਬ੍ਰਿਧ ਗਿਧੈ ॥
किते बीर बानी चड़े ब्रिध गिधै ॥

कुठेतरी आघाडीचे योद्धे मोठमोठ्या गाढवांवर स्वार होत होते.

ਮਨੋ ਧ੍ਯਾਨ ਲਾਗੇ ਲਸੈ ਸੁਧ ਸਿਧੈ ॥੧੮੪॥
मनो ध्यान लागे लसै सुध सिधै ॥१८४॥

(ते दिसले की) जणू ते स्वतःला शुद्ध समाधीने शोभत आहेत. 184.

ਹਠੀ ਬਧਿ ਗੋਪਾ ਗੁਲਿਤ੍ਰਾਨ ਬਾਕੇ ॥
हठी बधि गोपा गुलित्रान बाके ॥

हत्ती योद्धे गोपा आणि बोटांनी झाकणारे लोखंडी हातमोजे ('गुलिट्रान') परिधान करतात.

ਬਰਜੀਲੇ ਕਟੀਲੇ ਹਠੀਲੇ ਨਿਸਾਕੇ ॥
बरजीले कटीले हठीले निसाके ॥

(ते अतिशय) कठोर, कट्टर, जिद्दी आणि निर्भय होते.

ਮਹਾ ਜੁਧ ਮਾਲੀ ਭਰੇ ਕੋਪ ਭਾਰੇ ॥
महा जुध माली भरे कोप भारे ॥

त्यांनी महायुद्धाचा गौरव केला आणि ते खूप रागाने भरले

ਚਹੂੰ ਓਰ ਤੈ ਅਭ੍ਰ ਜ੍ਯੋ ਚੀਤਕਾਰੇ ॥੧੮੫॥
चहूं ओर तै अभ्र ज्यो चीतकारे ॥१८५॥

(योद्धे) चारही बाजूंनी गर्दी करत होते. १८५.

ਬਡੇ ਦਾਤ ਕਾਢੇ ਚਲੇ ਕੋਪਿ ਭਾਰੇ ॥
बडे दात काढे चले कोपि भारे ॥

मोठमोठे दात काढून खूप राग येतो

ਲਹੇ ਹਾਥ ਮੈ ਪਬ ਪਤ੍ਰੀ ਉਪਾਰੇ ॥
लहे हाथ मै पब पत्री उपारे ॥

(त्यांनी) हातात पर्वत आणि ब्रीच ('पत्री') धरले होते.

ਕਿਤੇ ਸੂਲ ਸੈਥੀ ਸੂਆ ਹਾਥ ਲੀਨੇ ॥
किते सूल सैथी सूआ हाथ लीने ॥

कुठेतरी त्यांनी त्रिशूल, सायथी आणि भाले ('सुई') धरले होते.

ਮੰਡੇ ਆਨਿ ਮਾਰੂ ਮਹਾ ਰੋਸ ਕੀਨੇ ॥੧੮੬॥
मंडे आनि मारू महा रोस कीने ॥१८६॥

आणि अत्यंत रागाने त्याने भयंकर युद्ध घडवले होते. १८६.

ਹਠੀ ਹਾਕ ਹਾਕੈ ਉਠਾਵੈ ਤੁਰੰਗੈ ॥
हठी हाक हाकै उठावै तुरंगै ॥

जिद्दी योद्धे शेजारून घोड्यांना उत्तेजित करत होते

ਮਹਾ ਬੀਰ ਬਾਕੇ ਜਗੇ ਜੋਰ ਜੰਗੈ ॥
महा बीर बाके जगे जोर जंगै ॥

आणि बनके महाबीर लढण्यासाठी सज्ज होत होते.

ਸੂਆ ਸਾਗ ਲੀਨੇ ਅਤਿ ਅਤ੍ਰੀ ਧਰਤ੍ਰੀ ॥
सूआ साग लीने अति अत्री धरत्री ॥

अनेक भाले, संगे आणि अस्त्र धारण करणारे

ਮਚੇ ਆਨਿ ਕੈ ਕੈ ਛਕੇ ਛੋਭ ਛਤ੍ਰੀ ॥੧੮੭॥
मचे आनि कै कै छके छोभ छत्री ॥१८७॥

छत्री योद्धे संतप्त होऊन रणांगणावर आले. १८७.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬੀਰੈ ਲਰੈ ਸਸਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥
कहूं बीर बीरै लरै ससत्रधारी ॥

कुठेतरी चिलखत योद्धे योद्ध्यांशी लढत होते.

ਮਨੋ ਕਾਛ ਕਾਛੇ ਨਚੈ ਨ੍ਰਿਤਕਾਰੀ ॥
मनो काछ काछे नचै न्रितकारी ॥

(असे दिसत होते) जणू (नट सारखे) योद्धे नाचत नाचत होते.

ਕਹੂੰ ਸੂਰ ਸਾਗੈ ਪੁਐ ਭਾਤਿ ਐਸੇ ॥
कहूं सूर सागै पुऐ भाति ऐसे ॥

अशाप्रकारे सांगात वीरांची ओळख होती

ਚੜੈ ਬਾਸ ਬਾਜੀਗਰੈ ਜ੍ਵਾਨ ਜੈਸੇ ॥੧੮੮॥
चड़ै बास बाजीगरै ज्वान जैसे ॥१८८॥

फिडलर्सप्रमाणे तरुणांना बांबूवर बसवले जाते. 188.

ਕਹੂੰ ਅੰਗ ਭੰਗੈ ਗਿਰੇ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰੈ ॥
कहूं अंग भंगै गिरे ससत्र असत्रै ॥

काही भाग तुटलेले आहेत तर काही शस्त्रे व चिलखत पडून आहेत.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬਾਜੀਨ ਕੇ ਬਰਮ ਬਸਤ੍ਰੈ ॥
कहूं बीर बाजीन के बरम बसत्रै ॥

कुठेतरी योद्धे आणि घोडे यांचे चिलखत आणि चिलखत (पडलेले होते).

ਕਹੂੰ ਟੋਪ ਟਾਕੇ ਗਿਰੇ ਟੋਪ ਟੂਟੇ ॥
कहूं टोप टाके गिरे टोप टूटे ॥

कुठेतरी हेल्मेट (आणि कपाळावरची इस्त्री) तुटून खाली पडली.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਅਭ੍ਰਾਨ ਕੀ ਭਾਤਿ ਫੂਟੇ ॥੧੮੯॥
कहूं बीर अभ्रान की भाति फूटे ॥१८९॥

आणि कुठेतरी, नायकांचे तुकडे झाले. 189.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਇਹ ਬਿਧਿ ਬੀਰ ਖੇਤ ਬਿਕਰਾਲਾ ॥
इह बिधि बीर खेत बिकराला ॥

त्या प्रकारची वेळ

ਮਾਚਤ ਭਯੋ ਆਨਿ ਤਿਹ ਕਾਲਾ ॥
माचत भयो आनि तिह काला ॥

तेथे भयंकर युद्ध सुरू झाले.

ਮਹਾ ਕਾਲ ਕਛੁਹੂ ਤਬ ਕੋਪੇ ॥
महा काल कछुहू तब कोपे ॥

तेव्हा महाकाल मोठ्या रागात आला

ਪੁਹਮੀ ਪਾਵ ਗਾੜ ਕਰਿ ਰੋਪੇ ॥੧੯੦॥
पुहमी पाव गाड़ करि रोपे ॥१९०॥

आणि जमिनीवर पाय घट्ट रोवले. १९०.