श्री दसाम ग्रंथ

पान - 323

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਜਾਵਤ ਹੈ ਮੁਰਲੀ ਸੁਨਿ ਹੋਤ ਸੁਰੀ ਅਸੁਰੀ ਸਭ ਬਉਰੀ ॥

कान्रह बजावत है मुरली सुनि होत सुरी असुरी सभ बउरी ॥

हे राग ऐकून स्वर्गीय कन्या आणि दानवांच्या बायका सर्व मोहित होतात.

ਆਇ ਗਈ ਬ੍ਰਿਖਭਾਨ ਸੁਤਾ ਸੁਨਿ ਪੈ ਤਰੁਨੀ ਹਰਨੀ ਜਿਮੁ ਦਉਰੀ ॥੩੦੨॥

आइ गई ब्रिखभान सुता सुनि पै तरुनी हरनी जिमु दउरी ॥३०२॥

बासरीचा आवाज ऐकून वृषभानची कन्या राधा डोईसारखी धावत येत आहे.302.

ਜੋਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਿਯੋ ਹਰਿ ਕੋ ਕਰ ਨਾਥ ਸੁਨੋ ਹਮ ਭੂਖ ਲਗੀ ਹੈ ॥

जोरि प्रनाम करियो हरि को कर नाथ सुनो हम भूख लगी है ॥

राधा हात जोडून म्हणाली, हे प्रभु! मला भूक लागली आहे

ਦੂਰ ਹੈ ਸਭ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਘਰ ਖੇਲਨ ਕੀ ਸਭ ਸੁਧ ਭਗੀ ਹੈ ॥

दूर है सभ गोपिन के घर खेलन की सभ सुध भगी है ॥

गोपांच्या सर्व घरांत दूध शिल्लक राहिले आहे आणि खेळता खेळता मी सर्व काही विसरले आहे

ਡੋਲਤ ਸੰਗ ਲਗੇ ਤੁਮਰੇ ਹਮ ਕਾਨ੍ਰਹ ਤਬੈ ਸੁਨਿ ਬਾਤ ਪਗੀ ਹੈ ॥

डोलत संग लगे तुमरे हम कान्रह तबै सुनि बात पगी है ॥

�� मी तुझ्यासोबत फिरतो

ਜਾਹੁ ਕਹਿਯੋ ਮਥਰਾ ਗ੍ਰਿਹ ਬਿਪਨ ਸਤਿ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਬਾਤ ਠਗੀ ਹੈ ॥੩੦੩॥

जाहु कहियो मथरा ग्रिह बिपन सति कहियो नहि बात ठगी है ॥३०३॥

हे ऐकून कृष्णाने सर्वांना सांगितले की, मथुरेतील ब्राह्मणांच्या घरी जा (आणि काहीतरी खायला आणा) मी तुमच्याशी खरे बोलत आहे, त्यात खोटेपणाचा अजिबात नाही.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ॥

कान्रह बाच ॥

कृष्णाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਫੇਰਿ ਕਹੀ ਹਰਿ ਜੀ ਸਭ ਗੋਪਨ ਕੰਸ ਪੁਰੀ ਇਹ ਹੈ ਤਹ ਜਈਐ ॥

फेरि कही हरि जी सभ गोपन कंस पुरी इह है तह जईऐ ॥

तेव्हा कृष्ण संत्रींना म्हणाला, ही कांसपुरी (मथुरा), तिकडे जा.

ਜਗ ਕੋ ਮੰਡਲ ਬਿਪਨ ਕੋ ਗ੍ਰਿਹ ਪੂਛਤ ਪੂਛਤ ਢੂੰਢ ਸੁ ਲਈਐ ॥

जग को मंडल बिपन को ग्रिह पूछत पूछत ढूंढ सु लईऐ ॥

कृष्णाने सर्व गोपांना सांगितले, कंसाच्या नगरी मथुरेला जा आणि यज्ञ करणाऱ्या ब्राह्मणांना विचारा.

ਅੰਜੁਲ ਜੋਰਿ ਸਭੈ ਪਰਿ ਪਾਇਨ ਤਉ ਫਿਰ ਕੈ ਬਿਨਤੀ ਇਹ ਕਈਐ ॥

अंजुल जोरि सभै परि पाइन तउ फिर कै बिनती इह कईऐ ॥

(त्यांच्यासमोर) हात जोडून स्टुलावर आडवे होऊन ही विनंती करावी

ਖਾਨ ਕੇ ਕਾਰਨ ਭੋਜਨ ਮਾਗਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਛੁਧਾਤੁਰ ਹੈ ਸੁ ਸੁਨਈਐ ॥੩੦੪॥

खान के कारन भोजन मागत कान्रह छुधातुर है सु सुनईऐ ॥३०४॥

त्यांना हात जोडून त्यांच्या पाया पडून विनंती करा की, कृष्ण भुकेला आहे आणि अन्न मागत आहे.��304.

ਮਾਨ ਲਈ ਜੋਊ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹੀ ਪਰਿ ਪਾਇਨ ਸੀਸ ਨਿਵਾਇ ਚਲੇ ॥

मान लई जोऊ कान्रह कही परि पाइन सीस निवाइ चले ॥

कान्हा काय म्हणाला, (मुलांनी) ते मान्य केले आणि (कृष्णाच्या) पाया पडून निघून गेले.

ਚਲਿ ਕੈ ਪੁਰ ਕੰਸ ਬਿਖੈ ਜੋ ਗਏ ਗ੍ਰਿਹਿ ਬਿਪਨ ਕੇ ਸਭ ਗੋਪ ਭਲੇ ॥

चलि कै पुर कंस बिखै जो गए ग्रिहि बिपन के सभ गोप भले ॥

गोपांनी कृष्णाचे म्हणणे मान्य केले आणि मस्तक टेकवून ते सर्व निघून गेले आणि ब्राह्मणांच्या घरी पोहोचले.

ਕਰਿ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰੀ ਬਿਨਤੀ ਫੁਨਿ ਭੋਜਨ ਮਾਗਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਖਲੇ ॥

करि कोटि प्रनाम करी बिनती फुनि भोजन मागत कान्रह खले ॥

गोपांनी त्यांना नमस्कार केला आणि कृष्णाच्या वेषात त्यांनी अन्न मागितले

ਅਬ ਦੇਖਹੁ ਚਾਤੁਰਤਾ ਇਨ ਕੀ ਧਰਿ ਬਾਲਕ ਮੂਰਤਿ ਬਿਪ ਛਲੇ ॥੩੦੫॥

अब देखहु चातुरता इन की धरि बालक मूरति बिप छले ॥३०५॥

आता त्यांची हुशारी पहा की ते कृष्णाच्या वेषात सर्व ब्राह्मणांची फसवणूक करत आहेत.305.

ਬਿਪ੍ਰ ਬਾਚ ॥

बिप्र बाच ॥

ब्राह्मणांचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਕੋਪ ਭਰੇ ਦਿਜ ਬੋਲ ਉਠੇ ਹਮ ਤੇ ਤੁਮ ਭੋਜਨ ਮਾਗਨ ਆਏ ॥

कोप भरे दिज बोल उठे हम ते तुम भोजन मागन आए ॥

ब्राह्मण रागाने म्हणाले, तुम्ही लोक आमच्याकडे अन्न मागायला आला आहात

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਡੋ ਸਠ ਅਉ ਮੁਸਲੀ ਹਮਹੂੰ ਤੁਮਹੂੰ ਸਠ ਸੇ ਲਖ ਪਾਏ ॥

कान्रह बडो सठ अउ मुसली हमहूं तुमहूं सठ से लख पाए ॥

कृष्ण आणि बलराम खूप मूर्ख आहेत तुम्ही आम्हा सर्वांना मूर्ख समजता का?

ਪੇਟ ਭਰੈ ਅਪਨੋ ਤਬ ਹੀ ਜਬ ਆਨਤ ਤੰਦੁਲ ਮਾਗਿ ਪਰਾਏ ॥

पेट भरै अपनो तब ही जब आनत तंदुल मागि पराए ॥

इतरांकडून तांदूळ मागवून आणला तरच आपले पोट भरते.

ਏਤੇ ਪੈ ਖਾਨ ਕੋ ਮਾਗਤ ਹੈ ਇਹ ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਅਤਿ ਬਿਪ ਰਿਸਾਏ ॥੩੦੬॥

एते पै खान को मागत है इह यौ कहि कै अति बिप रिसाए ॥३०६॥

‘आम्ही फक्त भात मागून पोट भरतो, तुम्ही आमच्याकडे भिक मागायला आला आहात.’ असे बोलून ब्राह्मणांनी संताप व्यक्त केला.३०६.

ਬਿਪਨ ਭੋਜਨ ਜਉ ਨ ਦਯੋ ਤਬ ਹੀ ਗ੍ਰਿਹ ਗੋਪ ਚਲੇ ਸੁ ਖਿਸਾਨੇ ॥

बिपन भोजन जउ न दयो तब ही ग्रिह गोप चले सु खिसाने ॥

(जेव्हा) ब्राह्मणांनी अन्न दिले नाही, तेव्हाच ग्वाल बालक रागाने (त्यांच्या) घरी गेले.

ਕੰਸ ਪੁਰੀ ਤਜ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹ ਬਿਪਨ ਨਾਖਿ ਚਲੇ ਜਮੁਨਾ ਨਿਜਕਾਨੇ ॥

कंस पुरी तज कै ग्रिह बिपन नाखि चले जमुना निजकाने ॥

ब्राह्मणांनी जेवायला काही दिले नाही, तेव्हा लाज वाटून सर्व गोप मथुरा सोडून यमुनेच्या तीरावर कृष्णाकडे परत आले.

ਬੋਲਿ ਉਠਿਯੋ ਮੁਸਲੀ ਕ੍ਰਿਸਨੰ ਸੰਗਿ ਅੰਨ੍ਰਯ ਬਿਨਾ ਜਬ ਆਵਤ ਜਾਨੇ ॥

बोलि उठियो मुसली क्रिसनं संगि अंन्रय बिना जब आवत जाने ॥

जेव्हा बलरामाने त्यांना अन्नाविना येताना पाहिले तेव्हा ते कृष्णाला म्हणाले की हे बघ.

ਦੇਖਹੁ ਲੈਨ ਕੋ ਆਵਤ ਥੇ ਦਿਜ ਦੇਨ ਕੀ ਬੇਰ ਕੋ ਦੂਰ ਪਰਾਨੇ ॥੩੦੭॥

देखहु लैन को आवत थे दिज देन की बेर को दूर पराने ॥३०७॥

त्यांना अन्नाविना येताना पाहून कृष्ण आणि बलराम म्हणाले, ब्राह्मण गरजेच्या वेळी आमच्याकडे येतात, पण आम्ही काही मागितल्यावर पळून जातात.

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਬਡੇ ਹੈ ਕੁਮਤੀ ਅਉ ਕੁਜਤੀ ਕੂਰ ਕਾਇਰ ਹੈ ਬਡੇ ਹੈ ਕਮੂਤ ਅਉ ਕੁਜਾਤਿ ਬਡੇ ਜਗ ਮੈ ॥

बडे है कुमती अउ कुजती कूर काइर है बडे है कमूत अउ कुजाति बडे जग मै ॥

हे ब्राह्मण नैतिकदृष्ट्या दुष्ट, क्रूर, भ्याड, अत्यंत नीच आणि अत्यंत हीन आहेत

ਬਡੇ ਚੋਰ ਚੂਹਰੇ ਚਪਾਤੀ ਲੀਏ ਤਜੈ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰੈ ਅਤਿ ਜਾਰੀ ਬਟਪਾਰੀ ਅਉਰ ਮਗ ਮੈ ॥

बडे चोर चूहरे चपाती लीए तजै प्रान करै अति जारी बटपारी अउर मग मै ॥

हे ब्राह्मण, चोर आणि सफाई कामगारांसारखे कृत्य करणारे, भाकरीसाठी कधीही आपल्या प्राणांची आहुती देतात, ते मार्गात ढोंगी आणि लुटारूसारखे वागू शकतात.

ਬੈਠੇ ਹੈ ਅਜਾਨ ਮਾਨੋ ਕਹੀਅਤ ਹੈ ਸਯਾਨੇ ਕਛੂ ਜਾਨੇ ਨ ਗਿਆਨ ਸਉ ਕੁਰੰਗ ਬਾਧੇ ਪਗ ਮੈ ॥

बैठे है अजान मानो कहीअत है सयाने कछू जाने न गिआन सउ कुरंग बाधे पग मै ॥

ते अडाणी लोकांसारखे खाली बसतात ते आतून हुशार असतात

ਬਡੈ ਹੈ ਕੁਛੈਲ ਪੈ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਛੈਲ ਐਸੇ ਫਿਰਤ ਨਗਰ ਜੈਸੇ ਫਿਰੈ ਢੋਰ ਵਗ ਮੈ ॥੩੦੮॥

बडै है कुछैल पै कहावत है छैल ऐसे फिरत नगर जैसे फिरै ढोर वग मै ॥३०८॥

त्यांना फार कमी ज्ञान असूनही ते इकडे-तिकडे धावतात जसे की, प्रिये, ते अतिशय कुरूप आहेत, परंतु स्वत:ला सुंदर म्हणवून घेतात आणि प्राण्यांप्रमाणे शहरात विनाअडथळा फिरतात.308.

ਮੁਸਲੀ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੋ ॥

मुसली बाच कान्रह सो ॥

कृष्णाला उद्देशून बलरामांचे भाषण

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਆਇਸੁ ਹੋਇ ਤਉ ਖੈਚ ਹਲਾ ਸੰਗ ਮੂਸਲ ਸੋ ਮਥੁਰਾ ਸਭ ਫਾਟੋ ॥

आइसु होइ तउ खैच हला संग मूसल सो मथुरा सभ फाटो ॥

�हे कृष्णा! तुम्ही म्हणाल तर मी गदा मारून मथुरेचे दोन तुकडे करू शकेन, तुम्ही म्हणाल तर मी ब्राह्मणांना पकडेन.

ਬਿਪਨ ਜਾਇ ਕਹੋ ਪਕਰੋ ਕਹੋ ਮਾਰਿ ਡਰੋ ਕਹੋ ਰੰਚਕ ਡਾਟੋ ॥

बिपन जाइ कहो पकरो कहो मारि डरो कहो रंचक डाटो ॥

तुम्ही म्हणाल तर मी त्यांना मारून टाकीन आणि तुम्ही म्हणाल तर मी त्यांना थोडं दटावून सोडेन

ਅਉਰ ਕਹੋ ਤੋ ਉਖਾਰਿ ਪੁਰੀ ਬਲੁ ਕੈ ਅਪੁਨੇ ਜਮੁਨਾ ਮਹਿ ਸਾਟੋ ॥

अउर कहो तो उखारि पुरी बलु कै अपुने जमुना महि साटो ॥

��तुम्ही म्हणाल तर मी माझ्या शक्तीने संपूर्ण मथुरा शहर उखडून यमुनेत फेकून देईन.

ਸੰਕਤ ਹੋ ਤੁਮ ਤੇ ਜਦੁਰਾਇ ਨ ਹਉ ਇਕਲੋ ਅਰਿ ਕੋ ਸਿਰ ਕਾਟੋ ॥੩੦੯॥

संकत हो तुम ते जदुराइ न हउ इकलो अरि को सिर काटो ॥३०९॥

मला तुझी थोडी भीती वाटते, नाहीतर हे यादव राजा! मी एकटाच सर्व शत्रूंचा नाश करू शकतो.��309.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ॥

कान्रह बाच ॥

कृष्णाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਕ੍ਰੋਧ ਛਿਮਾਪਨ ਕੈ ਮੁਸਲੀ ਹਰਿ ਫੇਰਿ ਕਹੀ ਸੰਗ ਬਾਲਕ ਬਾਨੀ ॥

क्रोध छिमापन कै मुसली हरि फेरि कही संग बालक बानी ॥

हे बलराम! राग शांत करा. आणि मग कृष्ण ग्वाल मुलांशी बोलला.

ਬਿਪ ਗੁਰੂ ਸਭ ਹੀ ਜਗ ਕੇ ਸਮਝਾਇ ਕਹੀ ਇਹ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹਾਨੀ ॥

बिप गुरू सभ ही जग के समझाइ कही इह कान्रह कहानी ॥

हे बलराम ! एखाद्याला क्रोधाची क्षमा केली जाऊ शकते, �� असे म्हणत कृष्णाने गोपा पोरांना उद्देशून म्हटले, ब्राह्मण हा सर्व जगाचा गुरु आहे.

ਆਇਸੁ ਮਾਨਿ ਗਏ ਫਿਰ ਕੈ ਜੁ ਹੁਤੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੰਸਹਿ ਕੀ ਰਜਧਾਨੀ ॥

आइसु मानि गए फिर कै जु हुती न्रिप कंसहि की रजधानी ॥

मुलाने (कृष्णाची) परवानगी पाळली आणि कंस राजाच्या राजधानीत (मथुरा) परत गेला.

ਖੈਬੇ ਕੋ ਭੋਜਨ ਮਾਗਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਬਿਪ ਮਨੀ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥੩੧੦॥

खैबे को भोजन मागत कान्रह कहियो नहि बिप मनी अभिमानी ॥३१०॥

(पण हे अद्भूत वाटते) गोपांनी आज्ञा पाळली आणि पुन्हा अन्न मागायला गेले आणि राजाच्या राजधानीत पोहोचले, पण कृष्णाचे नामकरण करूनही गर्विष्ठ ब्राह्मणाने काहीही दिले नाही.310.