श्री दसाम ग्रंथ

पान - 896


ਕਰ ਸੋ ਔਸੀ ਕਾਢਿ ਕੈ ਲਈ ਸਲਾਕ ਉਠਾਇ ॥
कर सो औसी काढि कै लई सलाक उठाइ ॥

अशा रेषा काढताना तिने पाईप काढून घेतला होता.

ਹ੍ਯਾਂ ਰੋਦਨ ਕੋਊ ਕਿਨ ਕਰੋ ਕਹਿ ਸਿਰ ਧਰੀ ਬਨਾਇ ॥੧੧॥
ह्यां रोदन कोऊ किन करो कहि सिर धरी बनाइ ॥११॥

आणि त्याला तिथे रडू नकोस आणि त्याच्या घरी परत जाण्यास सांगितले.(11)

ਚੋਰ ਸੁਨਾਰੋ ਚੁਪ ਰਹਿਯੋ ਕਛੂ ਨ ਬੋਲਿਯੋ ਜਾਇ ॥
चोर सुनारो चुप रहियो कछू न बोलियो जाइ ॥

सोनार गप्प बसला आणि काहीही बोलू शकला नाही.

ਪਾਈ ਪਰੀ ਸਲਾਕ ਕਹਿ ਸੋਨਾ ਲਯੋ ਭਰਾਇ ॥੧੨॥
पाई परी सलाक कहि सोना लयो भराइ ॥१२॥

आणि त्या महिलेने सोन्याने भरलेला पाइप काढून घेतला.(१२)

ਹਰੀ ਸਲਾਕ ਹਰੀ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਸ੍ਵਰਨ ਤੋਲਿ ਭਰਿ ਲੀਨ ॥
हरी सलाक हरी त्रियहि स्वरन तोलि भरि लीन ॥

अशा प्रकारे एका महिलेने सोन्याचा पाइप काढून घेतला.

ਚਲ੍ਯੋ ਦਰਬੁ ਦੈ ਗਾਠਿ ਕੋ ਦੁਖਿਤ ਸੁਨਾਰੋ ਦੀਨ ॥੧੩॥
चल्यो दरबु दै गाठि को दुखित सुनारो दीन ॥१३॥

आणि सोनार आपले सामान घेऊन संकटात निघून गेला.(l3)

ਛਲ ਰੂਪ ਛੈਲੀ ਸਦਾ ਛਕੀ ਰਹਤ ਛਿਤ ਮਾਹਿ ॥
छल रूप छैली सदा छकी रहत छित माहि ॥

नीच चरित्रांनी भरलेली स्त्री अधम-पुरुष राहते.

ਅਛਲ ਛਲਤ ਛਿਤਪਤਿਨ ਕੋ ਛਲੀ ਕੌਨ ਤੇ ਜਾਹਿ ॥੧੪॥
अछल छलत छितपतिन को छली कौन ते जाहि ॥१४॥

जो राज्यकर्त्यांना फसवू शकतो, त्याला फसवता येत नाही.(l4)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਸਤਰੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੭੦॥੧੨੪੮॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे सतरो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥७०॥१२४८॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची सत्तरवी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (७०)(१२४६)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਨਗਰ ਪਾਵਟਾ ਬਹੁ ਬਸੈ ਸਾਰਮੌਰ ਕੇ ਦੇਸ ॥
नगर पावटा बहु बसै सारमौर के देस ॥

सिरमौर देशात पाओन्टा शहराची स्थापना झाली.

ਜਮੁਨਾ ਨਦੀ ਨਿਕਟਿ ਬਹੈ ਜਨੁਕ ਪੁਰੀ ਅਲਿਕੇਸ ॥੧॥
जमुना नदी निकटि बहै जनुक पुरी अलिकेस ॥१॥

ते जमुना नदीच्या काठावर होते आणि देवांच्या भूमीसारखे होते.

ਨਦੀ ਜਮੁਨ ਕੇ ਤੀਰ ਮੈ ਤੀਰਥ ਮੁਚਨ ਕਪਾਲ ॥
नदी जमुन के तीर मै तीरथ मुचन कपाल ॥

कपालमोचन हे तीर्थक्षेत्र जमुना काठावर होते.

ਨਗਰ ਪਾਵਟਾ ਛੋਰਿ ਹਮ ਆਏ ਤਹਾ ਉਤਾਲ ॥੨॥
नगर पावटा छोरि हम आए तहा उताल ॥२॥

पांवटा शहर सोडून या ठिकाणी आलो.(२)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਖਿਲਤ ਅਖੇਟਕ ਸੂਕਰ ਮਾਰੇ ॥
खिलत अखेटक सूकर मारे ॥

(वाटेत) शिकार खेळताना डुकरांना मारले

ਬਹੁਤੇ ਮ੍ਰਿਗ ਔਰੈ ਹਨਿ ਡਾਰੇ ॥
बहुते म्रिग औरै हनि डारे ॥

शिकार करताना आम्ही अनेक हरणे आणि डुक्कर मारले होते.

ਪੁਨਿ ਤਿਹ ਠਾ ਕੌ ਹਮ ਮਗੁ ਲੀਨੌ ॥
पुनि तिह ठा कौ हम मगु लीनौ ॥

मग आम्ही त्या ठिकाणी जायला निघालो

ਵਾ ਤੀਰਥ ਕੇ ਦਰਸਨ ਕੀਨੌ ॥੩॥
वा तीरथ के दरसन कीनौ ॥३॥

मग आम्ही त्या जागेचा रस्ता धरला आणि त्या तीर्थक्षेत्राला नमन केले.(३)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਤਹਾ ਹਮਾਰੇ ਸਿਖ੍ਯ ਸਭ ਅਮਿਤ ਪਹੂੰਚੇ ਆਇ ॥
तहा हमारे सिख्य सभ अमित पहूंचे आइ ॥

त्या ठिकाणी आमचे अनेक शीख स्वयंसेवक आले.

ਤਿਨੈ ਦੈਨ ਕੋ ਚਾਹਿਯੈ ਜੋਰਿ ਭਲੋ ਸਿਰਪਾਇ ॥੪॥
तिनै दैन को चाहियै जोरि भलो सिरपाइ ॥४॥

त्यांना सन्मानाचे वस्त्र देण्याची गरज निर्माण झाली.(४)

ਨਗਰ ਪਾਵਟੇ ਬੂਰਿਯੈ ਪਠਏ ਲੋਕ ਬੁਲਾਇ ॥
नगर पावटे बूरियै पठए लोक बुलाइ ॥

काही व्यक्तींना पांवटा शहरात पाठवण्यात आले.

ਏਕ ਪਾਗ ਪਾਈ ਨਹੀ ਨਿਹਫਲ ਪਹੁਚੇ ਆਇ ॥੫॥
एक पाग पाई नही निहफल पहुचे आइ ॥५॥

पण त्यांना एकही पगडी सापडली नाही आणि ते निराश होऊन परत आले.(5)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਮੋਲਹਿ ਏਕ ਪਾਗ ਨਹਿ ਪਾਈ ॥
मोलहि एक पाग नहि पाई ॥

खर्चात (खर्च) एक पगडीही मिळाली नाही.

ਤਬ ਮਸਲਤਿ ਹਮ ਜਿਯਹਿ ਬਨਾਈ ॥
तब मसलति हम जियहि बनाई ॥

खरेदीसाठी पगडी उपलब्ध नसल्याने आम्ही एक योजना आखली,

ਜਾਹਿ ਇਹਾ ਮੂਤਤਿ ਲਖਿ ਪਾਵੋ ॥
जाहि इहा मूतति लखि पावो ॥

इथे जो कोणी मरताना दिसतो,

ਤਾ ਕੀ ਛੀਨ ਪਗਰਿਯਾ ਲ੍ਯਾਵੋ ॥੬॥
ता की छीन पगरिया ल्यावो ॥६॥

'तिथे जो कोणी लघवी करताना दिसला, त्याची पगडी हिसकावून घ्या.'(६)

ਜਬ ਪਯਾਦਨ ਐਸੇ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥
जब पयादन ऐसे सुनि पायो ॥

जेव्हा प्याद्यांनी (सैनिकांनी) हे ऐकले

ਤਿਹੀ ਭਾਤਿ ਮਿਲਿ ਸਭਨ ਕਮਾਯੋ ॥
तिही भाति मिलि सभन कमायो ॥

पोलिसांनी हे ऐकल्यावर सर्वांनी या योजनेवर सहमती दर्शवली.

ਜੋ ਮਨਮੁਖ ਤੀਰਥ ਤਿਹ ਆਯੋ ॥
जो मनमुख तीरथ तिह आयो ॥

मनाने त्या देवळात कोण आले,

ਪਾਗ ਬਿਨਾ ਕਰਿ ਤਾਹਿ ਪਠਾਯੋ ॥੭॥
पाग बिना करि ताहि पठायो ॥७॥

कोणताही धर्मत्यागी जो तीर्थयात्रेला आला, त्याला पगडीशिवाय परत पाठवले गेले.(7)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰਾਤਿ ਬੀਚ ਕਰਿ ਆਠ ਸੈ ਪਗਰੀ ਲਈ ਉਤਾਰਿ ॥
राति बीच करि आठ सै पगरी लई उतारि ॥

एका रात्रीत आठशे पगड्या पळवल्या.

ਆਨਿ ਤਿਨੈ ਹਮ ਦੀਹ ਮੈ ਧੋਵਨਿ ਦਈ ਸੁਧਾਰਿ ॥੮॥
आनि तिनै हम दीह मै धोवनि दई सुधारि ॥८॥

त्यांनी ते आणले आणि मला दिले आणि मी धुतले, स्वच्छ केले आणि सरळ केले (8)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਪ੍ਰਾਤ ਲੇਤ ਸਭ ਧੋਇ ਮਗਾਈ ॥
प्रात लेत सभ धोइ मगाई ॥

त्यांना धुवून सकाळी ऑर्डर दिली

ਸਭ ਹੀ ਸਿਖ੍ਯਨ ਕੋ ਬੰਧਵਾਈ ॥
सभ ही सिख्यन को बंधवाई ॥

सकाळी सर्व धुतलेले आणि स्वच्छ केलेले आणले आणि शिखांनी परिधान केले.

ਬਚੀ ਸੁ ਬੇਚਿ ਤੁਰਤ ਤਹ ਲਈ ॥
बची सु बेचि तुरत तह लई ॥

जे राहिले ते लगेच विकले गेले

ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਸਿਪਾਹਿਨ ਦਈ ॥੯॥
बाकी बची सिपाहिन दई ॥९॥

उरलेले विकले गेले आणि उरलेले पोलिसांना दिले.(9)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਬਟਿ ਕੈ ਪਗਰੀ ਨਗਰ ਕੋ ਜਾਤ ਭਏ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥
बटि कै पगरी नगर को जात भए सुख पाइ ॥

पगड्या विकून, योग्य आनंद मिळवून आपापल्या गावाकडे निघाले.

ਭੇਦ ਮੂਰਖਨ ਨ ਲਹਿਯੋ ਕਹਾ ਗਯੋ ਕਰਿ ਰਾਇ ॥੧੦॥
भेद मूरखन न लहियो कहा गयो करि राइ ॥१०॥

राजा कोणता खेळ खेळला हे मूर्ख लोकांना कळत नव्हते.(10)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕਹਤਰੌ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੭੧॥੧੨੫੮॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे इकहतरौ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥७१॥१२५८॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची सत्तरवी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (७१)(१२५६)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰਾਜਾ ਏਕ ਪਹਾਰ ਕੋ ਚਿਤ੍ਰਨਾਥ ਤਿਹ ਨਾਮ ॥
राजा एक पहार को चित्रनाथ तिह नाम ॥

टेकडीवर चित्रनाथ नावाचा राजा राहत होता.

ਤਾ ਕੋ ਜਨ ਸਭ ਦੇਸ ਕੇ ਜਪਤ ਆਠਹੂੰ ਜਾਮ ॥੧॥
ता को जन सभ देस के जपत आठहूं जाम ॥१॥

देशातील सर्व लोक नेहमीच त्याचा आदर करत असत.(1)

ਇੰਦ੍ਰ ਮੁਖੀ ਰਾਨੀ ਰਹੈ ਤਾ ਕੇ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ॥
इंद्र मुखी रानी रहै ता के रूप अनूप ॥

त्याची राणी, इंद्र मुखी, विलक्षण सुंदर होती.

ਸਚੀ ਜਾਨਿ ਕਰਿ ਜਕ ਰਹੈ ਜਾਹਿ ਆਪੁ ਪੁਰਹੂਤ ॥੨॥
सची जानि करि जक रहै जाहि आपु पुरहूत ॥२॥

ती साची (देव इंद्राची पत्नी) सारखी सुंदर होती (२)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਨ੍ਰਿਪ ਪੁਰ ਤਰੈ ਨਦੀ ਇਕ ਬਹੈ ॥
न्रिप पुर तरै नदी इक बहै ॥

त्या राजाच्या नगरातून एक नदी वाहत होती.

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਤਾ ਕੋ ਜਗ ਕਹੈ ॥
चंद्रभगा ता को जग कहै ॥

राजाच्या देशात चंद्रभागा या नावाने एक नाला वाहत होता.

ਤਟ ਟੀਲਾ ਪੈ ਮਹਲ ਉਸਾਰੇ ॥
तट टीला पै महल उसारे ॥

त्याच्या काठावरील ढिगाऱ्यांवर राजवाडे बांधले गेले,

ਜਨੁ ਬਿਸਕਰਮੈ ਕਰਨ ਸੁਧਾਰੇ ॥੩॥
जनु बिसकरमै करन सुधारे ॥३॥

त्याच्या काठावर, त्याने एक राजवाडा बांधला होता, जो विश करम (अभियांत्रिकीचा देव) स्वतः बांधल्यासारखा दिसत होता.(3)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਗਹਿਰੋ ਜਾ ਕੋ ਜਲ ਰਹੈ ਜਾ ਸਮ ਨਦੀ ਨ ਆਨ ॥
गहिरो जा को जल रहै जा सम नदी न आन ॥

त्याचे पाणी खूप खोल होते आणि यासारखी दुसरी नाली नव्हती.

ਡਰਤ ਤੈਰਿ ਕੋਊ ਨ ਸਕੈ ਲਾਗਤ ਸਿੰਧੁ ਸਮਾਨ ॥੪॥
डरत तैरि कोऊ न सकै लागत सिंधु समान ॥४॥

भयंकर, समुद्रासारखा दिसणारा, कोणीही ओलांडून पलीकडे जाण्याचे धाडस करत नव्हते.(4)

ਸਾਹੁ ਏਕ ਗੁਜਰਾਤ ਕੋ ਘੋਰਾ ਬੇਚਨ ਕਾਜ ॥
साहु एक गुजरात को घोरा बेचन काज ॥

गुजरातचा एक शहा घोड्यांचा व्यवहार करत असे.

ਚਲਿ ਆਯੋ ਤਿਹ ਠਾ ਜਹਾ ਚਿਤ੍ਰਨਾਥ ਮਹਾਰਾਜ ॥੫॥
चलि आयो तिह ठा जहा चित्रनाथ महाराज ॥५॥

तो प्रवास करून चित्रनाथाच्या ठिकाणी आला.(५)

ਰੂਪ ਅਨੂਪਮ ਸਾਹੁ ਕੋ ਜੌਨ ਲਖੈ ਨਰ ਨਾਰਿ ॥
रूप अनूपम साहु को जौन लखै नर नारि ॥

देखणा शहाकडे बघून ती महिला स्वतःचे ग्लॅमर विसरली.

ਧਨ ਆਪਨ ਕੀ ਕ੍ਯਾ ਚਲੀ ਤਨ ਮਨ ਡਾਰਹਿ ਵਾਰ ॥੬॥
धन आपन की क्या चली तन मन डारहि वार ॥६॥

(तिला) असे वाटले की, केवळ तिची संपत्तीच नाही तर तिची तारुण्यकाळातील इच्छांची इच्छाही तिने गमावली आहे.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਏਕ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਵਹੁ ਸਾਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
एक त्रियहि वहु साहि निहारियो ॥

एका महिलेने ते शहा पाहिले

ਇੰਦ੍ਰ ਮੁਖੀ ਕੇ ਨਿਕਟ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥
इंद्र मुखी के निकट उचारियो ॥

जेव्हा ती सुंदर स्त्री शहाला पडली तेव्हा ती उद्गारली, 'हे देवा इंद्र मुखी!

ਐਸੋ ਪੁਰਖੁ ਭੋਗ ਕੋ ਪੈਯੈ ॥
ऐसो पुरखु भोग को पैयै ॥

असा माणूस सुखासाठी मिळाला तर

ਪ੍ਰਾਨ ਸਹਿਤ ਤਾ ਕੇ ਬਲਿ ਜੈਯੈ ॥੭॥
प्रान सहित ता के बलि जैयै ॥७॥

'प्रेम करण्यासाठी मला अशी व्यक्ती मिळाली तर मी त्याच्यावर माझे प्राण देऊ शकेन.'(7)

ਸੁਨੁ ਰਾਨੀ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠੈਯੈ ॥
सुनु रानी तिह बोलि पठैयै ॥

हे राणी! ऐका, त्याला आमंत्रण पाठवा

ਮੈਨ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸਾਥ ਕਮੈਯੈ ॥
मैन भोग तिह साथ कमैयै ॥

(ती स्वगत म्हणाली,) 'ऐक राणी, तू त्याला आमंत्रण दे आणि त्याच्याशी प्रेम कर.

ਤੁਮ ਤੇ ਤਾ ਕੋ ਜੋ ਸੁਤ ਹੌ ਹੈ ॥
तुम ते ता को जो सुत हौ है ॥

जो तुझा पुत्र होईल त्याच्यापासून

ਤਾ ਕੇ ਰੂਪ ਤੁਲਿ ਕਹ ਕੋ ਹੈ ॥੮॥
ता के रूप तुलि कह को है ॥८॥

'मुलगा जन्माला येईल आणि त्याच्यासारखा सुंदर कधीही होणार नाही.

ਤਾ ਕੋ ਜੋ ਇਸਤ੍ਰੀ ਲਖਿ ਪੈਹੈ ॥
ता को जो इसत्री लखि पैहै ॥

त्याला पाहणारी स्त्री सुद्धा,