श्री दसाम ग्रंथ

पान - 625


ਛਤ੍ਰਿਨ ਤਾ ਸਬੁ ਛਤ੍ਰਿਪਤਿ ਸੂਝਾ ॥
छत्रिन ता सबु छत्रिपति सूझा ॥

त्यांनी सर्व छत्रियांना छत्रपती मानले

ਜੋਗਿਨ ਮਹਾ ਜੋਗ ਕਰ ਬੂਝਾ ॥
जोगिन महा जोग कर बूझा ॥

ते क्षत्रियांना सार्वभौम आणि योगींना सर्वोच्च योगी म्हणून दिसले

ਹਿਮਧਰ ਤਾਹਿ ਹਿਮਾਲਯ ਜਾਨਾ ॥
हिमधर ताहि हिमालय जाना ॥

हिमाच्छादित पर्वत (अर्थंतर-चंद्रमा) त्याला हिमालय म्हणून ओळखले जाऊ लागले.

ਦਿਨਕਰ ਅੰਧਕਾਰਿ ਅਨੁਮਾਨਾ ॥੧੪੫॥
दिनकर अंधकारि अनुमाना ॥१४५॥

पर्वतांनी त्याला हिमालय मानले आणि अंधाराने त्याला सूर्याचे तेज मानले.145.

ਜਲ ਸਰੂਪ ਜਲ ਤਾਸੁ ਪਛਾਨਾ ॥
जल सरूप जल तासु पछाना ॥

जलाने त्यांना 'जल सरूप' म्हणून ओळखले.

ਮੇਘਨ ਇੰਦ੍ਰਦੇਵ ਕਰ ਮਾਨਾ ॥
मेघन इंद्रदेव कर माना ॥

पाण्याने त्याला समुद्र मानले आणि मेघाने त्याला इंद्र मानले

ਬੇਦਨ ਬ੍ਰਹਮ ਰੂਪ ਕਰ ਦੇਖਾ ॥
बेदन ब्रहम रूप कर देखा ॥

वेदांनी त्याला दैवी म्हणून पाहिले

ਬਿਪਨ ਬ੍ਯਾਸ ਜਾਨਿ ਅਵਿਰੇਖਾ ॥੧੪੬॥
बिपन ब्यास जानि अविरेखा ॥१४६॥

वेदांनी त्यांना ब्राह्मण मानले आणि ब्राह्मणांनी त्यांना व्यास ऋषी मानले.146.

ਲਖਮੀ ਤਾਹਿ ਬਿਸਨੁ ਕਰਿ ਮਾਨ੍ਯੋ ॥
लखमी ताहि बिसनु करि मान्यो ॥

लच्छमीने त्यांचा विष्णू म्हणून स्वीकार केला

ਬਾਸਵ ਦੇਵ ਬਾਸਵੀ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥
बासव देव बासवी जान्यो ॥

लक्ष्मीने त्याला विष्णू आणि इंद्राणीला इंद्र मानले

ਸੰਤਨ ਸਾਤਿ ਰੂਪ ਕਰਿ ਦੇਖਾ ॥
संतन साति रूप करि देखा ॥

संतांनी (त्याला) शांतपणे पाहिले

ਸਤ੍ਰਨ ਕਲਹ ਸਰੂਪ ਬਿਸੇਖਾ ॥੧੪੭॥
सत्रन कलह सरूप बिसेखा ॥१४७॥

संतांनी त्याला शांती-स्वरूप आणि शत्रूंना संघर्ष-स्वरूप पाहिले.147.

ਰੋਗਨ ਤਾਹਿ ਅਉਖਧੀ ਸੂਝਾ ॥
रोगन ताहि अउखधी सूझा ॥

रुग्णांनी ते औषध घेतले

ਭਾਮਿਨ ਭੋਗ ਰੂਪ ਕਰਿ ਬੂਝਾ ॥
भामिन भोग रूप करि बूझा ॥

आजारांनी त्याला औषध आणि स्त्रियांना वासना म्हणून पाहिले

ਮਿਤ੍ਰਨ ਮਹਾ ਮਿਤ੍ਰ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥
मित्रन महा मित्र करि जाना ॥

मित्रांना महान मित्र मानले जाते

ਜੋਗਿਨ ਪਰਮ ਤਤੁ ਪਹਚਾਨਾ ॥੧੪੮॥
जोगिन परम ततु पहचाना ॥१४८॥

मित्र त्यांना महान मित्र आणि योगींना परम सार मानत होते.148.

ਮੋਰਨ ਮਹਾ ਮੇਘ ਕਰਿ ਮਾਨਿਆ ॥
मोरन महा मेघ करि मानिआ ॥

मूर्सने ते एक भयानक पर्याय मानले

ਦਿਨਕਰ ਚਿਤ ਚਕਵੀ ਜਾਨਿਆ ॥
दिनकर चित चकवी जानिआ ॥

मोरांनी त्याला ढग आणि चकवी (ब्राह्मणी बदक) सूर्य मानले

ਚੰਦ ਸਰੂਪ ਚਕੋਰਨ ਸੂਝਾ ॥
चंद सरूप चकोरन सूझा ॥

चकोरांना चंद्राचा आकार समजला

ਸ੍ਵਾਤਿ ਬੂੰਦ ਸੀਪਨ ਕਰਿ ਬੂਝਾ ॥੧੪੯॥
स्वाति बूंद सीपन करि बूझा ॥१४९॥

मादी तितराने त्याला चंद्र आणि कवच पावसाचा थेंब म्हणून पाहिले.149.

ਮਾਸ ਬਸੰਤ ਕੋਕਿਲਾ ਜਾਨਾ ॥
मास बसंत कोकिला जाना ॥

कोकिळेने वसंत ऋतूचा महिना मानला

ਸ੍ਵਾਤਿ ਬੂੰਦ ਚਾਤ੍ਰਕ ਅਨੁਮਾਨਾ ॥
स्वाति बूंद चात्रक अनुमाना ॥

नाइटिंगेलने त्याला वसंत ऋतू आणि पर्जन्य-पक्षी पावसाच्या थेंबाप्रमाणे पाहिले

ਸਾਧਨ ਸਿਧਿ ਰੂਪ ਕਰਿ ਦੇਖਾ ॥
साधन सिधि रूप करि देखा ॥

संतांनी सरळ पाहिले

ਰਾਜਨ ਮਹਾਰਾਜ ਅਵਿਰੇਖਾ ॥੧੫੦॥
राजन महाराज अविरेखा ॥१५०॥

साधू (संत) त्याला सिद्ध (एक पारंगत) आणि राजे सार्वभौम मानत.150.

ਦਾਨ ਸਰੂਪ ਭਿਛਕਨ ਜਾਨਾ ॥
दान सरूप भिछकन जाना ॥

भिकारी दानधर्म मानिती

ਕਾਲ ਸਰੂਪ ਸਤ੍ਰੁ ਅਨੁਮਾਨਾ ॥
काल सरूप सत्रु अनुमाना ॥

भिकाऱ्यांनी त्याला दाता आणि शत्रूंना काल (मृत्यू) म्हणून पाहिले.

ਸਾਸਤ੍ਰ ਸਰੂਪ ਸਿਮ੍ਰਿਤਨ ਦੇਖਾ ॥
सासत्र सरूप सिम्रितन देखा ॥

सिमृती शास्त्र म्हणून पाहिली

ਸਤਿ ਸਰੂਪ ਸਾਧ ਅਵਿਰੇਖਾ ॥੧੫੧॥
सति सरूप साध अविरेखा ॥१५१॥

स्मृतींनी त्यांना शास्त्रांचे ज्ञान आणि संतांना सत्य मानले.151.

ਸੀਲ ਰੂਪ ਸਾਧਵਿਨ ਚੀਨਾ ॥
सील रूप साधविन चीना ॥

साधू स्वारस्य असलेल्यांना शुद्ध चालान ('शील') ने ओळखले जाते.

ਦਿਆਲ ਸਰੂਪ ਦਇਆ ਚਿਤਿ ਕੀਨਾ ॥
दिआल सरूप दइआ चिति कीना ॥

संतांनी त्याला चांगल्या आचरणाचे अवतार मानले आणि त्यांची दयाळूपणा त्यांच्या मनात आत्मसात केली

ਮੋਰਨ ਮੇਘ ਰੂਪ ਪਹਿਚਾਨਾ ॥
मोरन मेघ रूप पहिचाना ॥

मूर्सने पर्यायी स्वरूप ओळखले

ਚੋਰਨ ਤਾਹਿ ਭੋਰ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥੧੫੨॥
चोरन ताहि भोर करि जाना ॥१५२॥

मोरांनी त्याला ढग समजले आणि चोरांना दिवस उजाडले.152.

ਕਾਮਿਨ ਕੇਲ ਰੂਪ ਕਰਿ ਸੂਝਾ ॥
कामिन केल रूप करि सूझा ॥

सामान्य लोकांना काम-केल म्हणून सूचित केले जाते

ਸਾਧਨ ਸਿਧਿ ਰੂਪ ਤਿਹ ਬੂਝਾ ॥
साधन सिधि रूप तिह बूझा ॥

स्त्रियांनी त्याला वासनेचा अवतार मानले आणि संतांनी त्याला पारंगत पाहिले

ਫਣਪਤੇਸ ਫਣੀਅਰ ਕਰਿ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥
फणपतेस फणीअर करि जान्यो ॥

नाग ('फनियार') (त्याला) शेषनाग म्हणून ओळखत

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਦੇਵਤਨ ਮਾਨ੍ਯੋ ॥੧੫੩॥
अंम्रित रूप देवतन मान्यो ॥१५३॥

नागांनी त्याला शेषनाग मानले आणि देवतांनी त्याला अमृत मानले.153.

ਮਣਿ ਸਮਾਨ ਫਣੀਅਰ ਕਰਿ ਸੂਝਾ ॥
मणि समान फणीअर करि सूझा ॥

नागांना ('फन्यार') प्रार्थना करून सुझ्या.

ਪ੍ਰਾਣਿਨ ਪ੍ਰਾਨ ਰੂਪ ਕਰਿ ਬੂਝਾ ॥
प्राणिन प्रान रूप करि बूझा ॥

तो सर्पातील दागिन्यासारखा भासत होता आणि प्राण्यांनी त्याला प्राण (जीवनशक्ती) म्हणून पाहिले.

ਰਘੁ ਬੰਸੀਅਨ ਰਘੁਰਾਜ ਪ੍ਰਮਾਨ੍ਰਯੋ ॥
रघु बंसीअन रघुराज प्रमान्रयो ॥

रघुबंसी ठासून रघुराज

ਕੇਵਲ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਾਦਵਨ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥੧੫੪॥
केवल क्रिसन जादवन जान्यो ॥१५४॥

संपूर्ण रघू कुळात, तो रघु कुळात प्रमाणित होता, त्याला रघुराज, राजा रघु आणि यादवांनी त्याला कृष्णासारखे मानले होते.154.

ਬਿਪਤਿ ਹਰਨ ਬਿਪਤਹਿ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥
बिपति हरन बिपतहि करि जाना ॥

संकटात सापडलेल्यांना तो संकटाचा नाश करणारा समजला

ਬਲਿ ਮਹੀਪ ਬਾਵਨ ਪਹਚਾਨਾ ॥
बलि महीप बावन पहचाना ॥

दुःखाने त्याला दुःखाचा नाश करणारा म्हणून पाहिले आणि बळीने त्याला वामन म्हणून पाहिले

ਸਿਵ ਸਰੂਪ ਸਿਵ ਸੰਤਨ ਪੇਖਾ ॥
सिव सरूप सिव संतन पेखा ॥

शिव उपासकांनी शिवाचे रूप पाहिले

ਬ੍ਯਾਸ ਪਰਾਸੁਰ ਤੁਲ ਬਸੇਖਾ ॥੧੫੫॥
ब्यास परासुर तुल बसेखा ॥१५५॥

शिवभक्तांनी त्यांना शिव आणि व्यास आणि पराशर मानले.155.

ਬਿਪ੍ਰਨ ਬੇਦ ਸਰੂਪ ਬਖਾਨਾ ॥
बिप्रन बेद सरूप बखाना ॥

ब्राह्मणांनी वेदांचे रूपाने वर्णन केले

ਛਤ੍ਰਿ ਜੁਧ ਰੂਪ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥
छत्रि जुध रूप करि जाना ॥

ब्राह्मण त्याला वेद आणि क्षत्रिय युद्ध मानत

ਜਉਨ ਜਉਨ ਜਿਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰਾ ॥
जउन जउन जिह भाति बिचारा ॥

जो विचार करत होता,

ਤਉਨੈ ਕਾਛਿ ਕਾਛਿ ਅਨੁਹਾਰਾ ॥੧੫੬॥
तउनै काछि काछि अनुहारा ॥१५६॥

ज्या व्यक्तीने त्याचा कोणत्याही प्रकारे विचार केला, त्याने स्वतःला त्याच्या इच्छेनुसार सादर केले.156.