श्री दसाम ग्रंथ

पान - 296


ਅਥ ਬਲਭਦ੍ਰ ਜਨਮ ॥
अथ बलभद्र जनम ॥

आता बलभद्राच्या जन्माचे वर्णन सुरू होते

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜੋ ਬਲਭਦ੍ਰ ਭਯੋ ਗਰਭਾਤਰ ਤੌ ਦੁਹੰ ਬੈਠਿ ਕੈ ਮੰਤ੍ਰ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥
जो बलभद्र भयो गरभातर तौ दुहं बैठि कै मंत्र करिओ है ॥

बलभद्राने गर्भात प्रवेश केला तेव्हा देवकी आणि बसुदेव दोघेही बसून सल्लामसलत करत होते.

ਤਾ ਹੀ ਤੇ ਮੰਤ੍ਰ ਕੇ ਜੋਰ ਸੋ ਕਾਢਿ ਕੈ ਰੋਹਿਨੀ ਕੇ ਉਰ ਬੀਚ ਧਰਿਓ ਹੈ ॥
ता ही ते मंत्र के जोर सो काढि कै रोहिनी के उर बीच धरिओ है ॥

जेव्हा बलभद्र गर्भधारणा झाला तेव्हा देवकी आणि वासुदेव सल्लामसलत करण्यासाठी बसले आणि मंत्रांच्या सामर्थ्याने त्यांचे देवकीच्या गर्भातून रोहिणीच्या गर्भात स्थानांतर करण्यात आले.

ਕੰਸ ਕਦਾਚ ਹਨੇ ਸਿਸੁ ਕੋ ਤਿਹ ਤੇ ਮਨ ਮੈ ਬਸੁਦੇਵ ਡਰਿਓ ਹੈ ॥
कंस कदाच हने सिसु को तिह ते मन मै बसुदेव डरिओ है ॥

असे केल्याने बासुदेव मनात भयभीत झाला आहे, कंसानेही (या) बालकाचा वध करू नये.

ਸੇਖ ਮਨੋ ਜਗ ਦੇਖਨ ਕੋ ਜਗ ਭੀਤਰ ਰੂਪ ਨਵੀਨ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥੫੫॥
सेख मनो जग देखन को जग भीतर रूप नवीन करिओ है ॥५५॥

कंसही आपला वध करू शकेल, असा विचार करून वसुदेव घाबरला. जग पाहण्यासाठी शेषनागाने नवीन रूप धारण केले आहे असे वाटले.55.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕ੍ਰਿਸਨ ਕ੍ਰਿਸਨ ਕਰਿ ਸਾਧ ਦੋ ਬਿਸਨੁ ਕਿਸਨ ਪਤਿ ਜਾਸੁ ॥
क्रिसन क्रिसन करि साध दो बिसनु किसन पति जासु ॥

दोन्ही ऋषी (देवकी आणि बासुदेव) माया-पती ('किसन पति') विष्णूची 'कृष्ण कृष्ण' म्हणून पूजा करतात.

ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਿਸ੍ਵ ਤਰਬੇ ਨਿਮਿਤ ਤਨ ਮੈ ਕਰਿਯੋ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥੫੬॥
क्रिसन बिस्व तरबे निमित तन मै करियो प्रकास ॥५६॥

देवकी आणि वासुदेव दोघेही लक्ष्मीचे स्वामी विष्णूचे अत्यंत साधुत्वाने स्मरण करू लागले आणि येथे विष्णूने प्रवेश केला आणि दुर्गुणांनी अंधकारमय झालेल्या जगाचा उद्धार करण्यासाठी देवकीच्या शरीरात प्रकाश टाकला.56.

ਅਥ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਨਮ ॥
अथ क्रिसन जनम ॥

आता कृष्णजन्माचे वर्णन सुरू होते

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸੰਖ ਗਦਾ ਕਰਿ ਅਉਰ ਤ੍ਰਿਸੂਲ ਧਰੇ ਤਨਿ ਕਉਚ ਬਡੇ ਬਡਭਾਗੀ ॥
संख गदा करि अउर त्रिसूल धरे तनि कउच बडे बडभागी ॥

त्यांनी हातात शंख, गदा आणि त्रिशूळ धारण केले आहे, अंगावर ढाल (धारण केली आहे) आणि ते अतिशय वैभवशाली आहे.

ਨੰਦ ਗਹੈ ਕਰਿ ਸਾਰੰਗ ਸਾਰੰਗ ਪੀਤ ਧਰੈ ਪਟ ਪੈ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
नंद गहै करि सारंग सारंग पीत धरै पट पै अनुरागी ॥

पिवळ्या वस्त्रात, अंगावर कवच परिधान केलेले आणि हातात शंख, गदा, त्रिशूळ, तलवार व धनुष्य धारण केलेले विष्णू झोपलेल्या देवकीच्या (कृष्णाच्या रूपात) गर्भात प्रकट झाले.

ਸੋਈ ਹੁਤੀ ਜਨਮਿਉ ਇਹ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਕੈ ਡਰਪੈ ਮਨ ਮੈ ਉਠਿ ਜਾਗੀ ॥
सोई हुती जनमिउ इह के ग्रिह कै डरपै मन मै उठि जागी ॥

निद्रिस्त देवकीच्या ग्रहात (अशा तेजस्वी पुरुषाचा) जन्म झाल्यामुळे ती मनात भीतीने जागृत बसली आहे.

ਦੇਵਕੀ ਪੁਤ੍ਰ ਨ ਜਾਨਿਯੋ ਲਖਿਓ ਹਰਿ ਕੈ ਕੈ ਪ੍ਰਨਾਮ ਸੁ ਪਾਇਨ ਲਾਗੀ ॥੫੭॥
देवकी पुत्र न जानियो लखिओ हरि कै कै प्रनाम सु पाइन लागी ॥५७॥

देवकी घाबरली, ती जागी झाली आणि बसली तिला माहित नव्हते की तिला मुलगा झाला आहे हे विष्णूला पाहून तिने त्याच्या चरणी नतमस्तक झाले.57.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਲਖਿਓ ਦੇਵਕੀ ਹਰਿ ਮਨੈ ਲਖਿਓ ਨ ਕਰਿ ਕਰਿ ਤਾਤ ॥
लखिओ देवकी हरि मनै लखिओ न करि करि तात ॥

देवकीने हरीने स्वीकारले आहे, पुत्राने नाही.

ਲਖਿਓ ਜਾਨ ਕਰਿ ਮੋਹਿ ਕੀ ਤਾਨੀ ਤਾਨਿ ਕਨਾਤ ॥੫੮॥
लखिओ जान करि मोहि की तानी तानि कनात ॥५८॥

देवकीने त्याला पुत्र मानले नाही, परंतु त्याला भगवंताच्या रूपात पाहिले, तरीही, आई होऊन तिची आसक्ती वाढली.58.

ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਨਮ ਜਬ ਹੀ ਭਇਓ ਦੇਵਨ ਭਇਓ ਹੁਲਾਸ ॥
क्रिसन जनम जब ही भइओ देवन भइओ हुलास ॥

जेव्हा कृष्णाचा जन्म झाला तेव्हा देवांची अंतःकरणे प्रसन्न झाली.

ਸਤ੍ਰ ਸਬੈ ਅਬ ਨਾਸ ਹੋਹਿੰ ਹਮ ਕੋ ਹੋਇ ਬਿਲਾਸ ॥੫੯॥
सत्र सबै अब नास होहिं हम को होइ बिलास ॥५९॥

कृष्णाचा जन्म होताच देव आनंदाने भरले आणि त्यांनी विचार केला की मग शत्रूंचा नाश होईल आणि त्यांना आनंद होईल.59.

ਆਨੰਦ ਸੋ ਸਬ ਦੇਵਤਨ ਸੁਮਨ ਦੀਨ ਬਰਖਾਇ ॥
आनंद सो सब देवतन सुमन दीन बरखाइ ॥

प्रसन्न होऊन सर्व देवांनी फुलांचा वर्षाव केला,

ਸੋਕ ਹਰਨ ਦੁਸਟਨ ਦਲਨ ਪ੍ਰਗਟੇ ਜਗ ਮੋ ਆਇ ॥੬੦॥
सोक हरन दुसटन दलन प्रगटे जग मो आइ ॥६०॥

आनंदाने भरलेल्या, देवतांनी फुलांचा वर्षाव केला आणि विश्वास ठेवला की दु:ख आणि अत्याचारींचा नाश करणारा विष्णू जगात प्रकट झाला आहे.60.

ਜੈ ਜੈ ਕਾਰ ਭਯੋ ਜਬੈ ਸੁਨੀ ਦੇਵਕੀ ਕਾਨਿ ॥
जै जै कार भयो जबै सुनी देवकी कानि ॥

(देवांनी) जय जय कार चालू असताना देवकीच्या कानावर पडली

ਤ੍ਰਾਸਤਿ ਹੁਇ ਮਨ ਮੈ ਕਹਿਯੋ ਸੋਰ ਕਰੈ ਕੋ ਆਨਿ ॥੬੧॥
त्रासति हुइ मन मै कहियो सोर करै को आनि ॥६१॥

जेव्हा देवकीने स्वतःच्या कानांनी हे गाणे ऐकले, तेव्हा ती घाबरून विचार करू लागली की आवाज कोण निर्माण करत आहे.61.

ਬਾਸੁਦੇਵ ਅਰੁ ਦੇਵਕੀ ਮੰਤ੍ਰ ਕਰੈ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥
बासुदेव अरु देवकी मंत्र करै मन माहि ॥

बसुदेव आणि देवकी मनात विचार करतात

ਕੰਸ ਕਸਾਈ ਜਾਨ ਕੈ ਹੀਐ ਅਧਿਕ ਡਰਪਾਹਿ ॥੬੨॥
कंस कसाई जान कै हीऐ अधिक डरपाहि ॥६२॥

वसुदेव आणि देवकी आपापसात विचार करू लागले आणि कंसाला कसाई समजून त्यांचे अंतःकरण भयाने भरून गेले.62.

ਇਤਿ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਨਮ ਬਰਨਨੰ ਸਮਾਪਤੰ ॥
इति क्रिसन जनम बरननं समापतं ॥

कृष्णजन्माच्या वर्णनाचा शेवट.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰ ਕਰਿਓ ਦੁਹਹੂੰ ਮਿਲਿ ਮਾਰਿ ਡਰੈ ਇਹ ਕੋ ਮਤਿ ਰਾਜਾ ॥
मंत्र बिचार करिओ दुहहूं मिलि मारि डरै इह को मति राजा ॥

ते दोघे (बसुदेव आणि देवकी) भेटले आणि त्यांनी विचार केला आणि सल्ला दिला (की) कंसाने त्याला कुठे मरू देऊ नये.

ਨੰਦਹਿ ਕੇ ਘਰਿ ਆਇ ਹਉ ਡਾਰਿ ਕੈ ਠਾਟ ਇਹੀ ਮਨ ਮੈ ਤਿਨ ਸਾਜਾ ॥
नंदहि के घरि आइ हउ डारि कै ठाट इही मन मै तिन साजा ॥

त्या दोघांना वाटले की राजा या मुलालाही मारणार नाही, त्यांनी त्याला नंदाच्या घरी सोडण्याचा निर्णय घेतला

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕਹਿਓ ਮਨ ਮੈ ਨ ਡਰੋ ਤੁਮ ਜਾਹੁ ਨਿਸੰਕ ਬਜਾਵਤ ਬਾਜਾ ॥
कान्रह कहिओ मन मै न डरो तुम जाहु निसंक बजावत बाजा ॥

कान्ह म्हणाला, घाबरू नकोस, शांत राहा आणि ओरडून (कोणीही पाहू शकणार नाही).

ਮਾਯਾ ਕੀ ਖੈਂਚਿ ਕਨਾਤ ਲਈ ਧਰ ਬਾਲਕ ਸਊਰਭ ਆਪਿ ਬਿਰਾਜਾ ॥੬੩॥
माया की खैंचि कनात लई धर बालक सऊरभ आपि बिराजा ॥६३॥

कृष्ण म्हणाले, ''भिऊ नकोस आणि कोणत्याही संशयाशिवाय जा,'' असे म्हणत कृष्णाने आपला भ्रामक शो (योग-माया) चारही दिशांना पसरवला आणि एका सुंदर बालकाच्या रूपात बसला.63.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਬੈ ਤਿਨ ਗ੍ਰਿਹਿ ਭਯੋ ਬਾਸੁਦੇਵ ਇਹ ਕੀਨ ॥
क्रिसन जबै तिन ग्रिहि भयो बासुदेव इह कीन ॥

त्यांच्या घरी कृष्ण (प्रगट झाला) तेव्हा (तेव्हा) बासुदेवाने हे (कृत्य) केले.

ਦਸ ਹਜਾਰ ਗਾਈ ਭਲੀ ਮਨੈ ਮਨਸਿ ਕਰਿ ਦੀਨ ॥੬੪॥
दस हजार गाई भली मनै मनसि करि दीन ॥६४॥

कृष्ण जन्माला आल्यावर वासुदेवाने आपल्या मनात कृष्णाच्या रक्षणासाठी दहा हजार गायी दान केल्या.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਛੂਟਿ ਕਿਵਾਰ ਗਏ ਘਰਿ ਕੇ ਦਰਿ ਕੇ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਬਰ ਕੇ ਚਲਤੇ ॥
छूटि किवार गए घरि के दरि के न्रिप के बर के चलते ॥

बासुदेव निघून जाताच राजाच्या घराचे दरवाजे उघडले.

ਹਰਖੇ ਸਰਖੇ ਬਸੁਦੇਵਹਿ ਕੇ ਪਗ ਜਾਇ ਛੁਹਿਓ ਜਮਨਾ ਜਲ ਤੇ ॥
हरखे सरखे बसुदेवहि के पग जाइ छुहिओ जमना जल ते ॥

वासुदेवांनी सुरुवात केल्यावर घराचे दरवाजे उघडले, त्यांचे पाय पुढे सरकू लागले आणि यमुनेत प्रवेश करण्यासाठी कृष्णाच्या दर्शनासाठी यमुनेचे पाणी पुढे आले.

ਹਰਿ ਦੇਖਨ ਕੌ ਹਰਿ ਅਉ ਬਢ ਕੇ ਹਰਿ ਦਉਰ ਗਏ ਤਨ ਕੇ ਬਲ ਤੇ ॥
हरि देखन कौ हरि अउ बढ के हरि दउर गए तन के बल ते ॥

कृष्णाला पाहण्यासाठी जमनाचे पाणी आणखी वाढले (आणि बासुदेवाच्या शरीराच्या जोरावर) कृष्ण पलीकडे धावला.

ਕਾਜ ਇਹੀ ਕਹਿ ਦੋਊ ਗਏ ਜੁ ਖਿਝੈ ਬਹੁ ਪਾਪਨ ਕੀ ਮਲ ਤੇ ॥੬੫॥
काज इही कहि दोऊ गए जु खिझै बहु पापन की मल ते ॥६५॥

शेषनाग सामर्थ्याने पुढे धावला, त्याने आपले कुंडले पसरवले आणि त्यांना माशीसारखे ओवाळले आणि त्याबरोबर यमुना आणि शेषनागाच्या पाण्याने कृष्णाला जगातील पापाची वाढती घाण सांगितली.65.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਬੈ ਚੜਤੀ ਕਰੀ ਫੇਰਿਓ ਮਾਯਾ ਜਾਲ ॥
क्रिसन जबै चड़ती करी फेरिओ माया जाल ॥

जेव्हा बासुदेवाला (कृष्णाला घेऊन) युक्ती सापडली, त्यावेळी (कृष्णाने) मायेचे जाळे पसरवले.

ਅਸੁਰ ਜਿਤੇ ਚਉਕੀ ਹੁਤੇ ਸੋਇ ਗਏ ਤਤਕਾਲ ॥੬੬॥
असुर जिते चउकी हुते सोइ गए ततकाल ॥६६॥

जेव्हा वसुदेव कृष्णाला घेऊन चालायला लागले तेव्हा कृष्णाने आपला भ्रामक शो (माया) पसरवला, त्यामुळे तेथे पहारेकरी म्हणून असलेले राक्षस झोपी गेले.66.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੰਸਹਿ ਕੇ ਡਰ ਤੇ ਬਸੁਦੇਵ ਸੁ ਪਾਇ ਜਬੈ ਜਮੁਨਾ ਮਧਿ ਠਾਨੋ ॥
कंसहि के डर ते बसुदेव सु पाइ जबै जमुना मधि ठानो ॥

कंसाच्या भीतीने बसुदेवाने जमनात पाऊल टाकले.

ਮਾਨ ਕੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਰਾਤਨ ਕੋ ਜਲ ਪਾਇਨ ਭੇਟਨ ਕਾਜ ਉਠਾਨੋ ॥
मान कै प्रीति पुरातन को जल पाइन भेटन काज उठानो ॥

कंसाच्या भीतीमुळे जेव्हा वसुदेवाने यमुनेत पाय ठेवले तेव्हा ते कृष्णाच्या चरणांना स्पर्श करण्यासाठी वर आले.

ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਜਸੁ ਉਚ ਮਹਾ ਕਬਿ ਨੇ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਪਹਿਚਾਨੋ ॥
ता छबि को जसु उच महा कबि ने अपने मन मै पहिचानो ॥

त्या दृश्याचे मोठे वैभव कवीने (अशा प्रकारे) आपल्या मनात ओळखले आहे,

ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੋ ਜਾਨ ਕਿਧੋ ਪਤਿ ਹੈ ਇਹ ਕੈ ਜਮੁਨਾ ਤਿਹ ਭੇਟਤ ਮਾਨੋ ॥੬੭॥
कान्रह को जान किधो पति है इह कै जमुना तिह भेटत मानो ॥६७॥

आपल्या मनातील काही जुनी स्नेह ओळखून कवीला त्या अभिजाततेच्या उच्च स्तुतीबद्दल असे वाटले की कृष्णाला आपला भगवान मानून, यमुना त्याच्या चरणांना स्पर्श करण्यासाठी उठली.67.