श्री दसाम ग्रंथ

पान - 548


ਕੋਪ ਕੀਯੋ ਨ ਗਹੇ ਰਿਖਿ ਪਾ ਇਹ ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥੨੪੬੦॥
कोप कीयो न गहे रिखि पा इह स्रीपति स्री ब्रिजनाथ बिचारियो ॥२४६०॥

विष्णू रागावला नाही आणि त्याचे पाय धरून तो त्याला म्हणाला, 2460

ਬਿਸਨੁ ਜੂ ਬਾਚ ਭ੍ਰਿਗੁ ਸੋ ॥
बिसनु जू बाच भ्रिगु सो ॥

भृगुला उद्देशून विष्णूचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਪਾਇ ਕੋ ਘਾਇ ਰਹਿਓ ਸਹਿ ਕੈ ਹਸ ਕੈ ਦਿਜ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥
पाइ को घाइ रहिओ सहि कै हस कै दिज सो इह भाति उचारो ॥

विष्णूने पायाचा वार घेतला आणि हसून ब्राह्मणाला म्हणाला,

ਬਜ੍ਰ ਸਮਾਨ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਮਰੋ ਲਗਿ ਪਾਇ ਦੁਖਿਓ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਤੁਹਿ ਮਾਰੋ ॥
बज्र समान ह्रिदै हमरो लगि पाइ दुखिओ ह्वै है तुहि मारो ॥

पायाचा फटका हसत हसत सहन करून विष्णू ब्राह्मणाला म्हणाले, “माझे हृदय वज्रासारखे (कठीण) आहे आणि तुझ्या पायाला दुखापत झाली असेल.

ਮਾਗਤਿ ਹਉ ਇਕ ਜੋ ਤੁਮ ਦੇਹੁ ਜੁ ਪੈ ਛਿਮ ਕੈ ਅਪਰਾਧ ਹਮਾਰੋ ॥
मागति हउ इक जो तुम देहु जु पै छिम कै अपराध हमारो ॥

“मी तुझ्याकडून वरदान मागतो, मला अपराधाबद्दल क्षमा कर आणि मला हे वरदान दे

ਜੇਤਕ ਰੂਪ ਧਰੋ ਜਗ ਹਉ ਤੁ ਸਦਾ ਰਹੈ ਪਾਇ ਕੋ ਚਿਹਨ ਤੁਹਾਰੋ ॥੨੪੬੧॥
जेतक रूप धरो जग हउ तु सदा रहै पाइ को चिहन तुहारो ॥२४६१॥

“जेव्हा मी जगात अवतार घेईन तेव्हा तुझ्या पायाच्या खुणा माझ्या कंबरेवर उमटतील.” 2461.

ਇਉ ਜਬ ਬੈਨ ਕਹੇ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਤਉ ਰਿਖਿ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥
इउ जब बैन कहे ब्रिज नाइक तउ रिखि चित बिखै सुखु पायो ॥

कृष्णाने हे सांगताच ऋषींना कमालीचा आनंद झाला

ਕੈ ਕੈ ਪ੍ਰਨਾਮ ਘਨੇ ਪ੍ਰਭ ਕਉ ਪੁਨਿ ਆਪਨੇ ਆਸ੍ਰਮ ਮੈ ਫਿਰਿ ਆਯੋ ॥
कै कै प्रनाम घने प्रभ कउ पुनि आपने आस्रम मै फिरि आयो ॥

त्याच्यापुढे नतमस्तक होऊन तो परत त्याच्या आश्रमात आला.

ਰੁਦ੍ਰ ਕੋ ਬ੍ਰਹਮ ਕੋ ਬਿਸਨੁ ਕਥਾਨ ਕੋ ਭੇਦ ਸਭੈ ਇਨ ਕੋ ਸਮਝਾਯੋ ॥
रुद्र को ब्रहम को बिसनु कथान को भेद सभै इन को समझायो ॥

आणि रुद्र, ब्रह्मा आणि विष्णूचे रहस्य त्याने सर्वांच्या घरी आणले

ਸ੍ਯਾਮ ਕੋ ਜਾਪ ਜਪੈ ਸਭ ਹੀ ਹਮ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਸਹੀ ਪ੍ਰਭ ਪਾਯੋ ॥੨੪੬੨॥
स्याम को जाप जपै सभ ही हम स्री ब्रिजनाथ सही प्रभ पायो ॥२४६२॥

आणि म्हणाले की कृष्ण हा साक्षात परमेश्वर (ईश्वर) होता, आपण सर्वांनी त्यांचे स्मरण केले पाहिजे.” 2462.

ਜਾਪ ਕੀਯੋ ਸਭ ਹੀ ਹਰਿ ਕੋ ਜਬ ਯੋ ਭ੍ਰਿਗੁ ਆਇ ਕੈ ਬਾਤ ਸੁਨਾਈ ॥
जाप कीयो सभ ही हरि को जब यो भ्रिगु आइ कै बात सुनाई ॥

परत आल्यावर भृगुने सर्व भाग त्या सर्वांना सांगितला तेव्हा सर्व ओ

ਹੈ ਰੇ ਅਨੰਤ ਕਹਿਓ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਬੇਦ ਸਕੈ ਨਹੀ ਜਾਹਿ ਬਤਾਈ ॥
है रे अनंत कहिओ करुनानिधि बेद सकै नही जाहि बताई ॥

त्यांनी कृष्णाचे चिंतन केले आणि त्यांना कृष्ण सापडला आणि त्यांना असे आढळले की कृष्ण असीम दयेचा सागर आहे आणि वेद देखील त्यांचे वर्णन करू शकत नाहीत.

ਕ੍ਰੋਧੀ ਹੈ ਰੁਦ੍ਰ ਗਰੇ ਰੁੰਡ ਮਾਲ ਕਉ ਡਾਰਿ ਕੈ ਬੈਠੋ ਹੈ ਡਿੰਭ ਜਨਾਈ ॥
क्रोधी है रुद्र गरे रुंड माल कउ डारि कै बैठो है डिंभ जनाई ॥

रुद्र गळ्यात कवटीची जपमाळ घेऊन बसून दिखाऊपणा करत असतो

ਤਾਹਿ ਜਪੋ ਨ ਜਪੋ ਹਰਿ ਕੋ ਪ੍ਰਭ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਸਹੀ ਠਹਰਾਈ ॥੨੪੬੩॥
ताहि जपो न जपो हरि को प्रभ स्री ब्रिजनाथ सही ठहराई ॥२४६३॥

आपण त्याचे स्मरण करणार नाही आणि फक्त भगवान श्रीकृष्णाचे स्मरण करणार आहोत.2463.

ਜਾਪ ਜਪਿਯੋ ਸਭ ਹੂ ਹਰਿ ਕੋ ਜਬ ਯੌ ਭ੍ਰਿਗੁ ਆਨਿ ਰਿਖੋ ਸਮਝਾਯੋ ॥
जाप जपियो सभ हू हरि को जब यौ भ्रिगु आनि रिखो समझायो ॥

भृगुने घरी परतल्यावर हा मुद्दा सर्वांसमोर आणला, तेव्हा सर्वांना कृष्णाची आठवण झाली

ਜਿਉ ਜਗ ਭੂਤ ਪਿਸਾਚਨ ਮਾਨਤ ਤੈਸੋ ਈ ਲੈ ਇਕ ਰੁਦ੍ਰ ਬਨਾਯੋ ॥
जिउ जग भूत पिसाचन मानत तैसो ई लै इक रुद्र बनायो ॥

ज्याप्रमाणे यज्ञामध्ये भूत आणि मित्र हे अनिष्ट मानले जातात, त्याचप्रमाणे रुद्राची स्थापना झाली.

ਕੋ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਰਿ ਮਾਲਾ ਲੀਏ ਜਪੁ ਤਾ ਕੋ ਕਰੈ ਤਿਹ ਕੋ ਨਹੀ ਪਾਯੋ ॥
को ब्रहमा करि माला लीए जपु ता को करै तिह को नही पायो ॥

ब्रह्म कोण आहे? हातात हार घालून त्याचा नामजप कोणी करावा (कारण) त्याच्यासोबत (परमशक्ती) सापडत नाही.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੋ ਧਿਆਨ ਧਰੋ ਸੁ ਧਰਿਓ ਤਿਨ ਅਉਰ ਸਭੈ ਬਿਸਰਾਯੋ ॥੨੪੬੪॥
स्री ब्रिजनाथ को धिआन धरो सु धरिओ तिन अउर सभै बिसरायो ॥२४६४॥

आणि हेही ठरले की ब्रह्माचे स्मरण केल्याने कोणीही त्याचा साक्षात्कार करू शकणार नाही, म्हणून फक्त ब्रह्माचेच ध्यान करा आणि बाकीचे सर्व आठवू नका.2464.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਸਿਕੰਧ ਪੁਰਾਣੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਭ੍ਰਿਗੁਲਤਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਬਰਨਨੰ ਨਾਮ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤਮ ॥
इति स्री दसम सिकंध पुराणे बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे भ्रिगुलता प्रसंग बरननं नाम धिआइ समापतम ॥

बचित्तर नाटकातील कृष्णावतारातील (दशम स्कंध पुराणावर आधारित) “भृगुच्या पायाच्या प्रहाराच्या प्रसंगाचे वर्णन” शीर्षक असलेल्या प्रकरणाचा शेवट.

ਅਥ ਪਾਰਥ ਦਿਜ ਕੇ ਨਮਿਤ ਚਿਖਾ ਸਾਜ ਆਪ ਜਲਨ ਲਗਾ ॥
अथ पारथ दिज के नमित चिखा साज आप जलन लगा ॥

अर्जुनाने ब्राह्मणासाठी अंत्यसंस्काराची तयारी केली पण त्यात स्वतःला जाळण्याचा विचार

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਇਕ ਦਿਜ ਹੁਤੋ ਸੁ ਹਰਿ ਘਰਿ ਆਯੋ ॥
इक दिज हुतो सु हरि घरि आयो ॥

पूर्वी एक ब्राह्मण होता, तो श्री किशनच्या घरी आला.

ਚਿਤ ਬਿਤ ਤੇ ਅਤਿ ਸੋਕ ਜਨਾਯੋ ॥
चित बित ते अति सोक जनायो ॥

एक ब्राह्मण अत्यंत दुःखाने कृष्णाच्या घरी म्हणाला, “माझे सर्व पुत्र यमाने मारले आहेत.

ਮੇਰੇ ਸੁਤ ਸਭ ਹੀ ਜਮ ਮਾਰੇ ॥
मेरे सुत सभ ही जम मारे ॥

माझे सर्व पुत्र जामने मारले आहेत.

ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਯਾ ਜਗ ਜੀਯਤ ਤੁਹਾਰੇ ॥੨੪੬੫॥
प्रभ जू या जग जीयत तुहारे ॥२४६५॥

हे परमेश्वरा! मी पण तुझ्या राज्यात जिवंत आहे.” 2465.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਦੇਖਿ ਬ੍ਰਿਲਾਪ ਤਬੈ ਦਿਜ ਪਾਰਥ ਤਉਨ ਸਮੈ ਅਤਿ ਓਜ ਜਨਾਯੋ ॥
देखि ब्रिलाप तबै दिज पारथ तउन समै अति ओज जनायो ॥

तेव्हा अर्जुन रागाने भरला, त्याचा विलाप आणि दुःख बघून

ਰਾਖਿ ਹੋ ਹਉ ਨਹਿ ਰਾਖੇ ਗਏ ਤਬ ਲਜਤ ਹ੍ਵੈ ਜਰਬੋ ਜੀਅ ਆਯੋ ॥
राखि हो हउ नहि राखे गए तब लजत ह्वै जरबो जीअ आयो ॥

आपण आपले रक्षण करू शकत नाही असा विचार करून तो लाजाळू झाला आणि स्वतःला जाळून मारण्याचा विचार करू लागला

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਤਬੈ ਤਿਹ ਪੈ ਚਲਿ ਆਵਤ ਭਯੋ ਹਠ ਤੇ ਸਮਝਾਯੋ ॥
स्री ब्रिजनाथ तबै तिह पै चलि आवत भयो हठ ते समझायो ॥

मग श्रीकृष्ण त्यांच्याकडे गेले आणि त्यांनी (अर्जनाला) हठापासून मुक्त होण्यास सांगितले.

ਤਾਹੀ ਕਉ ਲੈ ਸੰਗਿ ਆਪਿ ਅਰੂੜਤ ਹ੍ਵੈ ਰਥ ਪੈ ਤਿਨ ਓਰਿ ਸਿਧਾਯੋ ॥੨੪੬੬॥
ताही कउ लै संगि आपि अरूड़त ह्वै रथ पै तिन ओरि सिधायो ॥२४६६॥

तेवढ्यात कृष्ण तिथे पोहोचला आणि त्याला समज देऊन तो रथावर बसला आणि त्याला बरोबर घेऊन जाऊ लागला.2466.

ਗਯੋ ਹਰਿ ਜੀ ਚਲ ਕੈ ਤਿਹ ਠਾ ਅੰਧਿਆਰ ਘਨੋ ਜਿਹ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨ ਆਵੈ ॥
गयो हरि जी चल कै तिह ठा अंधिआर घनो जिह द्रिसटि न आवै ॥

श्री कृष्ण एका ठिकाणी चालत गेले जेथे खूप अंधार होता आणि (काहीही) दिसत नव्हते.

ਦ੍ਵਾਦਸ ਸੂਰ ਚੜੈ ਤਿਹ ਠਾ ਤੁ ਸਭੈ ਤਿਨ ਕੀ ਗਤਿ ਹ੍ਵੈ ਤਮ ਜਾਵੈ ॥
द्वादस सूर चड़ै तिह ठा तु सभै तिन की गति ह्वै तम जावै ॥

चालता चालता कृष्ण एका ठिकाणी पोचला, तिथे इतका काळोख होता की, बारा सूर्य उगवले तर तो अंधार संपू शकला असता.

ਪਾਰਥ ਤਾਹੀ ਚੜਿਯੋ ਰਥ ਪੈ ਡਰਪਾਤਿ ਭਯੋ ਪ੍ਰਭ ਯੌ ਸਮਝਾਵੈ ॥
पारथ ताही चड़ियो रथ पै डरपाति भयो प्रभ यौ समझावै ॥

घाबरलेल्या अर्जुनाला समजावत कृष्ण म्हणाले, “चिंता करू नकोस

ਚਿੰਤ ਕਰੋ ਨ ਸੁਦਰਸਨਿ ਚਕ੍ਰ ਦਿਪੈ ਜਦ ਹੀ ਹਰਿ ਮਾਰਗੁ ਪਾਵੈ ॥੨੪੬੭॥
चिंत करो न सुदरसनि चक्र दिपै जद ही हरि मारगु पावै ॥२४६७॥

आम्ही डिस्कसच्या प्रकाशात मार्ग पाहू शकू.”2467.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜਹਾ ਸੇਖਸਾਈ ਥੋ ਸੋਯੋ ॥
जहा सेखसाई थो सोयो ॥

जेथे शेषनाग ऋषींवर 'शेषसाई'

ਅਹਿ ਆਸਨ ਪਰ ਸਭ ਦੁਖੁ ਖੋਯੋ ॥
अहि आसन पर सभ दुखु खोयो ॥

शेषनागाच्या शय्येवर सर्वांचे भगवान झोपले होते तेथे ते पोहोचले

ਜਗਯੋ ਸ੍ਯਾਮ ਜਬ ਹੀ ਦਰਸਾਯੋ ॥
जगयो स्याम जब ही दरसायो ॥

जेव्हा (शेषसाई) जागे झाले आणि श्रीकृष्ण (जगातून निघून गेले) पाहिले.

ਅਪਨੇ ਮਨ ਅਤਿ ਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥੨੪੬੮॥
अपने मन अति ही सुखु पायो ॥२४६८॥

कृष्णाला पाहून तो जागा झाला आणि अत्यंत प्रसन्न झाला.2468.

ਕਿਹ ਕਾਰਨ ਇਹ ਠਾ ਹਰਿ ਆਏ ॥
किह कारन इह ठा हरि आए ॥

हे कृष्णा ! तू या ठिकाणी कसा आलास?

ਹਮ ਜਾਨਤ ਹਮ ਅਬ ਸੁਖ ਪਾਏ ॥
हम जानत हम अब सुख पाए ॥

“हे कृष्णा! तू इथे कसा आलास? हे जाणून मला आनंद झाला, तू जाशील तेव्हा ब्राह्मण मुलांना घेऊन जा

ਜਾਨਤ ਦਿਜ ਬਾਲਕ ਅਬ ਲੀਜੈ ॥
जानत दिज बालक अब लीजै ॥

आम्हाला माहीत आहे, आता ब्राह्मण-मुलाचे घ्या.

ਏਕ ਘਰੀ ਇਹ ਠਾ ਸੁਖ ਦੀਜੈ ॥੨੪੬੯॥
एक घरी इह ठा सुख दीजै ॥२४६९॥

थोडावेळ इथे बसा आणि मला तुमच्या उपस्थितीचा आनंद द्या.” 2469.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

कृष्णाला उद्देशून विष्णूचे भाषण: CHAUPAI

ਜਬਿ ਹਰਿ ਕਰਿ ਦਿਜ ਬਾਲਕ ਆਏ ॥
जबि हरि करि दिज बालक आए ॥

जेव्हा ब्राह्मणाची मुले श्रीकृष्णाच्या हाती आली.

ਤਬ ਤਿਹ ਕਉ ਏ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
तब तिह कउ ए बचन सुनाए ॥

मग त्याने हे शब्द पाठ केले.

ਜਾਤ ਜਾਇ ਦਿਜ ਬਾਲਕ ਦੈ ਹੋ ॥
जात जाइ दिज बालक दै हो ॥

जा आणि जाताना ते मूल ब्राह्मणाला दे