श्री दसाम ग्रंथ

पान - 695


ਚਖਨ ਚਾਰੁ ਚੰਚਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਖੰਜਨ ਲਖਿ ਲਾਜਤ ॥
चखन चारु चंचल प्रभाव खंजन लखि लाजत ॥

त्याचे सुंदर डोळे पाहून आणि त्याचा पारा प्रभाव जाणवून खंजन (वागटेल) नावाच्या पक्ष्यांना लाज वाटते.

ਗਾਵਤ ਰਾਗ ਬਸੰਤ ਬੇਣ ਬੀਨਾ ਧੁਨਿ ਬਾਜਤ ॥
गावत राग बसंत बेण बीना धुनि बाजत ॥

तो बसंत राग गातो आणि त्याच्या जवळ वीणा वाजत राहते

ਧਧਕਤ ਧ੍ਰਿਕਟ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਝਾਝ ਝਾਲਰ ਸੁਭ ਸੋਹਤ ॥
धधकत ध्रिकट म्रिदंग झाझ झालर सुभ सोहत ॥

त्याच्या शेजारी ढोल-ताशांचे आणि पायघोळांचे आवाज ऐकू येतात

ਖਗ ਮ੍ਰਿਗ ਜਛ ਭੁਜੰਗ ਅਸੁਰ ਸੁਰ ਨਰ ਮਨ ਮੋਹਤ ॥
खग म्रिग जछ भुजंग असुर सुर नर मन मोहत ॥

तो सर्व पक्षी, हरीण, यक्ष, सर्प, राक्षस, देव आणि पुरुष यांचे मन मोहित करतो.

ਅਸ ਲੋਭ ਨਾਮ ਜੋਧਾ ਬਡੋ ਜਿਦਿਨ ਜੁਧ ਕਹ ਜੁਟਿ ਹੈ ॥
अस लोभ नाम जोधा बडो जिदिन जुध कह जुटि है ॥

ज्या दिवशी हे पराक्रमी योद्धे लोभ (लोभ) युद्धासाठी पुढे येतील.

ਜਸ ਪਵਨ ਬੇਗ ਤੇ ਮੇਘ ਗਣ ਸੁ ਅਸ ਤਵ ਸਬ ਦਲ ਫੁਟਿ ਹੈ ॥੧੯੧॥
जस पवन बेग ते मेघ गण सु अस तव सब दल फुटि है ॥१९१॥

मग हे राजा ! तुझे सर्व सैन्य वाऱ्यापुढे ढगांसारखे तुकडे होईल.191.

ਧੁਜ ਪ੍ਰਮਾਣ ਬੀਜੁਰੀ ਭੁਜਾ ਭਾਰੀ ਜਿਹ ਰਾਜਤ ॥
धुज प्रमाण बीजुरी भुजा भारी जिह राजत ॥

तो, जो बॅनरसारखा लांब आहे आणि ज्याचा हात प्रकाशासारखा आहे

ਅਤਿ ਚੰਚਲ ਰਥ ਚਲਤ ਨਿਰਖ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਭਾਜਤ ॥
अति चंचल रथ चलत निरख सुर नर मुनि भाजत ॥

त्याचा रथ अत्यंत वेगवान असून त्याला पाहून देव, पुरुष आणि ऋषी पळून जातात

ਅਧਿਕ ਰੂਪ ਅਮਿਤੋਜ ਅਮਿਟ ਜੋਧਾ ਰਣ ਦੁਹ ਕਰ ॥
अधिक रूप अमितोज अमिट जोधा रण दुह कर ॥

तो अत्यंत सुंदर, अजिंक्य योद्धा आणि युद्धातील कठीण कार्ये करणारा आहे

ਅਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਲਵੰਤ ਲਗਤ ਸਤ੍ਰਨ ਕਹ ਰਿਪੁ ਹਰ ॥
अति प्रताप बलवंत लगत सत्रन कह रिपु हर ॥

त्याच्या शत्रूंना तो खूप शक्तिशाली आणि त्यांचे अपहरण करणारा दिसतो

ਅਸ ਮੋਹ ਨਾਮ ਜੋਧਾ ਜਸ ਜਿਦਿਨ ਜੁਧ ਕਹ ਜੁਟਿ ਹੈ ॥
अस मोह नाम जोधा जस जिदिन जुध कह जुटि है ॥

अशा प्रकारे 'मोह' नावाचा यस्वन योद्धा आहे. (तो) ज्या दिवशी तो युद्धात सहभागी होईल.

ਬਿਨ ਇਕ ਬਿਚਾਰ ਅਬਿਚਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਅਉਰ ਸਕਲ ਦਲ ਫੁਟਿ ਹੈ ॥੧੯੨॥
बिन इक बिचार अबिचार न्रिप अउर सकल दल फुटि है ॥१९२॥

ज्या दिवशी हा मोह नावाचा योद्धा युद्धासाठी येईल, त्या दिवशी विवेकी कल्पनेशिवाय सर्व अन्यायकारक सैन्य विभागले जाईल.192.

ਪਵਨ ਬੇਗ ਰਥ ਚਲਤ ਗਵਨ ਲਖਿ ਮੋਹਿਤ ਨਾਗਰ ॥
पवन बेग रथ चलत गवन लखि मोहित नागर ॥

त्याचा रथ वाऱ्याच्या वेगाने फिरतो आणि सर्व नागरिक त्याला पाहून मोहित होतात

ਅਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਅਮਿਤੋਜ ਅਜੈ ਪ੍ਰਤਮਾਨ ਪ੍ਰਭਾਧਰ ॥
अति प्रताप अमितोज अजै प्रतमान प्रभाधर ॥

तो अत्यंत तेजस्वी, अजिंक्य आणि सुंदर आहे

ਅਤਿ ਬਲਿਸਟ ਅਧਿਸਟ ਸਕਲ ਸੈਨਾ ਕਹੁ ਜਾਨਹੁ ॥
अति बलिसट अधिसट सकल सैना कहु जानहु ॥

तो अत्यंत शक्तिशाली आणि सर्व शक्तींचा स्वामी आहे

ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਮ ਬਢਿਯਾਛ ਬਡੋ ਜੋਧਾ ਜੀਅ ਮਾਨਹੁ ॥
क्रोध नाम बढियाछ बडो जोधा जीअ मानहु ॥

या योद्ध्याचे नाव करोधा (क्रोध) आहे आणि त्याला सर्वात शक्तिशाली मानतात

ਧਰਿ ਅੰਗਿ ਕਵਚ ਧਰ ਪਨਚ ਕਰਿ ਜਿਦਿਨ ਤੁਰੰਗ ਮਟਕ ਹੈ ॥
धरि अंगि कवच धर पनच करि जिदिन तुरंग मटक है ॥

(तो) अंगावर ढाल धारण करतो, हाताने चिला धरतो. (त्या) दिवशी जेव्हा घोडा सरपटेल,

ਬਿਨੁ ਏਕ ਸਾਤਿ ਸੁਨ ਸਤਿ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁ ਅਉਰ ਨ ਕੋਊ ਹਟਕਿ ਹੈ ॥੧੯੩॥
बिनु एक साति सुन सति न्रिप सु अउर न कोऊ हटकि है ॥१९३॥

ज्या दिवशी आपले चिलखत परिधान करून आपली चकती धारण करील, त्या दिवशी तो आपल्या घोड्याला अग्रभागी नाचवायला लावेल, हे राजा! हे खरे आहे की त्या दिवशी शांती (शांती) शिवाय दुसरे कोणीही त्याला मागे हटवू शकणार नाही.193.

ਗਲਿਤ ਦੁਰਦ ਮਦਿ ਚੜ੍ਯੋ ਕਢਿ ਕਰਵਾਰ ਭਯੰਕਰ ॥
गलित दुरद मदि चड़्यो कढि करवार भयंकर ॥

आपल्या ओढलेल्या भयानक तलवारीने तो मद्यधुंद हत्तीसारखा फिरतो

ਸ੍ਯਾਮ ਬਰਣ ਆਭਰਣ ਖਚਿਤ ਸਬ ਨੀਲ ਮਣਿਣ ਬਰ ॥
स्याम बरण आभरण खचित सब नील मणिण बर ॥

त्याचा रंग काळा आहे आणि तो नेहमी निळ्या दागिन्यांनी जडलेला असतो

ਸ੍ਵਰਨ ਕਿੰਕਣੀ ਜਾਲ ਬਧੇ ਬਾਨੈਤ ਗਜੋਤਮ ॥
स्वरन किंकणी जाल बधे बानैत गजोतम ॥

उत्तम आणि बंका ('बनायत') हत्ती सोन्याच्या जाळीने (तरागी) सजवलेला आहे.

ਅਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜੁਤਿ ਬੀਰ ਸਿਧ ਸਾਵੰਤ ਨਰੋਤਮ ॥
अति प्रभाव जुति बीर सिध सावंत नरोतम ॥

तो सोन्याच्या जाळ्यात अडकलेला आणि जखडलेला एक उत्कृष्ट हत्ती आहे आणि सर्व लोकांवर या योद्धाचा प्रभाव चांगला आहे.

ਇਹ ਛਬਿ ਹੰਕਾਰ ਨਾਮਾ ਸੁਭਟ ਅਤਿ ਬਲਿਸਟ ਤਿਹ ਮਾਨੀਐ ॥
इह छबि हंकार नामा सुभट अति बलिसट तिह मानीऐ ॥

तो पराक्रमी अहमकार आहे आणि त्याला पराक्रमी मानतो

ਜਿਹ ਜਗਤ ਜੀਵ ਜੀਤੇ ਸਬੈ ਆਪ ਅਜੀਤ ਤਿਹ ਜਾਨੀਐ ॥੧੯੪॥
जिह जगत जीव जीते सबै आप अजीत तिह जानीऐ ॥१९४॥

त्याने सर्व जगाच्या प्राण्यांवर विजय मिळवला आहे आणि तो स्वतः अजिंक्य आहे.194.

ਸੇਤ ਹਸਤ ਆਰੂੜ ਢੁਰਤ ਚਹੂੰ ਓਰਿ ਚਵਰ ਬਰ ॥
सेत हसत आरूड़ ढुरत चहूं ओरि चवर बर ॥

त्याला पांढऱ्या हत्तीवर बसवले आहे आणि त्याच्यावर चारही बाजूंनी माशी फिरवली जात आहे.

ਸ੍ਵਰਣ ਕਿੰਕਣੀ ਬਧੇ ਨਿਰਖਿ ਮੋਹਤ ਨਾਰੀ ਨਰ ॥
स्वरण किंकणी बधे निरखि मोहत नारी नर ॥

त्याचे सोनेरी अलंकार पाहून सर्व स्त्री-पुरुष भुरळ पाडतात

ਸੁਭ੍ਰ ਸੈਹਥੀ ਪਾਣਿ ਪ੍ਰਭਾ ਕਰ ਮੈ ਅਸ ਧਾਵਤ ॥
सुभ्र सैहथी पाणि प्रभा कर मै अस धावत ॥

त्याच्या हातात एक भाला आहे आणि तो सूर्यासारखा फिरत आहे

ਨਿਰਖਿ ਦਿਪਤਿ ਦਾਮਨੀ ਪ੍ਰਭਾ ਹੀਯਰੇ ਪਛੁਤਾਵਤ ॥
निरखि दिपति दामनी प्रभा हीयरे पछुतावत ॥

त्याची चमक पाहून विजेलाही आपल्या मंद तेजाबद्दल वाईट वाटते

ਅਸ ਦ੍ਰੋਹ ਨਾਮ ਜੋਧਾ ਬਡੋ ਅਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤਿਹ ਜਾਨੀਐ ॥
अस द्रोह नाम जोधा बडो अति प्रभाव तिह जानीऐ ॥

या महान योद्ध्याला दोर्हा (मालिस) अत्यंत प्रभावी समजा आणि या योद्ध्याला,

ਜਲ ਥਲ ਬਿਦੇਸ ਦੇਸਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਆਨ ਜਵਨ ਕੀ ਮਾਨੀਐ ॥੧੯੫॥
जल थल बिदेस देसन न्रिपति आन जवन की मानीऐ ॥१९५॥

हे राजा! पाण्यात आणि मैदानावर आणि दूर आणि जवळच्या देशांमध्ये अधीनता स्वीकारते.195.

ਤਬਲ ਬਾਜ ਘੁੰਘਰਾਰ ਸੀਸ ਕਲਗੀ ਜਿਹ ਸੋਹਤ ॥
तबल बाज घुंघरार सीस कलगी जिह सोहत ॥

डफ वादकासारखे कुरळे केस असलेल्या, त्याच्याकडे दोन तलवारी आहेत

ਦ੍ਵੈ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ਗਜਗਾਹ ਨਿਰਖਿ ਨਾਰੀ ਨਰ ਮੋਹਤ ॥
द्वै क्रिपाण गजगाह निरखि नारी नर मोहत ॥

त्याला पाहण्यासाठी स्त्री-पुरुष भुरळ पाडतात

ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਅਮਿਤੋਜ ਬਿਕਟ ਬਾਨੈਤ ਅਮਿਟ ਭਟ ॥
अमित रूप अमितोज बिकट बानैत अमिट भट ॥

तो अमर्याद वैभव असलेला पराक्रमी योद्धा आहे

ਅਤਿ ਸੁਬਾਹ ਅਤਿ ਸੂਰ ਅਜੈ ਅਨਭਿਦ ਸੁ ਅਨਕਟ ॥
अति सुबाह अति सूर अजै अनभिद सु अनकट ॥

त्याचे हात लांब आहेत आणि तो अत्यंत शूर, अजिंक्य आणि अजिंक्य आहे

ਇਹ ਭਾਤਿ ਭਰਮ ਅਨਭਿਦ ਭਟ ਜਿਦਿਨ ਕ੍ਰੁਧ ਜੀਯ ਧਾਰ ਹੈ ॥
इह भाति भरम अनभिद भट जिदिन क्रुध जीय धार है ॥

असा अविभाज्य 'भ्रम' (नावाचा) म्हणजे सुरमा. ज्या दिवशी (तो) आपल्या हृदयात क्रोध ठेवेल,

ਬਿਨ ਇਕ ਬਿਚਾਰ ਅਬਿਚਾਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸਸੁ ਅਉਰ ਨ ਆਨਿ ਉਬਾਰਿ ਹੈ ॥੧੯੬॥
बिन इक बिचार अबिचार न्रिप ससु अउर न आनि उबारि है ॥१९६॥

ज्या दिवशी भरम नावाचा हा अविवेकी योद्धा (भ्रम) मनात क्रोधित होईल, तेव्हा हे राजा! विवेक (कारण) शिवाय तुम्हाला कोणीही सोडवू शकणार नाही.196.

ਲਾਲ ਮਾਲ ਸੁਭ ਬਧੈ ਨਗਨ ਸਰਪੇਚਿ ਖਚਿਤ ਸਿਰ ॥
लाल माल सुभ बधै नगन सरपेचि खचित सिर ॥

सुंदर लाल रंगाची हार बांधली जाते आणि डोक्याच्या मुकुटात ('सरपेची') नाग जडवले जातात.

ਅਤਿ ਬਲਿਸਟ ਅਨਿਭੇਦ ਅਜੈ ਸਾਵੰਤ ਭਟਾਬਰ ॥
अति बलिसट अनिभेद अजै सावंत भटाबर ॥

नग्न डोक्याचा आणि गळ्यात माणिकांनी भरलेला हा योद्धा, अत्यंत शक्तिशाली, निर्विकार आणि अजिंक्य आहे.

ਕਟਿ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ਸੈਹਥੀ ਤਜਤ ਧਾਰਾ ਬਾਣਨ ਕਰ ॥
कटि क्रिपाण सैहथी तजत धारा बाणन कर ॥

त्याच्या कंबरेमध्ये तलवार आणि भाला आहे आणि तो बाणांचा वर्षाव करणारा आहे

ਦੇਖਤ ਹਸਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲਜਤ ਤੜਿਤਾ ਧਾਰਾਧਰ ॥
देखत हसत प्रभाव लजत तड़िता धाराधर ॥

त्याच्या हास्याचा प्रभाव बघून विजांना लाज वाटते

ਅਸ ਬ੍ਰਹਮ ਦੋਖ ਅਨਮੋਖ ਭਟ ਅਕਟ ਅਜੈ ਤਿਹ ਜਾਨੀਐ ॥
अस ब्रहम दोख अनमोख भट अकट अजै तिह जानीऐ ॥

ब्राहिम-दोष (देवत्वातील दोष शोधणारा) नावाचा हा योद्धा अजिंक्य आणि अजिंक्य आहे.

ਅਰਿ ਦਵਨ ਅਜੈ ਆਨੰਦ ਕਰ ਨ੍ਰਿਪ ਅਬਿਬੇਕ ਕੋ ਮਾਨੀਐ ॥੧੯੭॥
अरि दवन अजै आनंद कर न्रिप अबिबेक को मानीऐ ॥१९७॥

हे राजा! हा शत्रू अविवेक (अज्ञान) चे प्रकटीकरण आहे जो आपल्या शत्रूला जाळून टाकतो आणि अजिंक्य असतो तो अत्यंत आरामदायक आणि आरामदायी असतो.

ਅਸਿਤ ਬਸਤ੍ਰ ਅਰੁ ਅਸਿਤ ਗਾਤ ਅਮਿਤੋਜ ਰਣਾਚਲ ॥
असित बसत्र अरु असित गात अमितोज रणाचल ॥

त्याचे शरीर काळे असून काळे वस्त्र परिधान करून तो अनंत वैभवशाली आहे

ਅਤਿ ਪ੍ਰਚੰਡ ਅਤਿ ਬੀਰ ਬੀਰ ਜੀਤੇ ਜਿਨ ਜਲ ਥਲ ॥
अति प्रचंड अति बीर बीर जीते जिन जल थल ॥

तो अत्यंत पराक्रमी असून त्याने रणांगणात अनेक योद्धे जिंकले आहेत

ਅਕਟ ਅਜੈ ਅਨਭੇਦ ਅਮਿਟ ਅਨਰਥਿ ਨਾਮ ਤਿਹ ॥
अकट अजै अनभेद अमिट अनरथि नाम तिह ॥

तो अजिंक्य, अविनाशी आणि अविवेकी आहे

ਅਤਿ ਪ੍ਰਮਾਥ ਅਰਿ ਮਥਨ ਸਤ੍ਰੁ ਸੋਖਨ ਹੈ ਬ੍ਰਿਦ ਜਿਹ ॥
अति प्रमाथ अरि मथन सत्रु सोखन है ब्रिद जिह ॥

त्याचे नाव अनर्थ (दुर्भाग्य) आहे, तो अत्यंत पराक्रमी असून शत्रूंच्या मेळाव्याचा नाश करण्यास समर्थ आहे.

ਦੁਰ ਧਰਖ ਸੂਰ ਅਨਭੇਦ ਭਟ ਅਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤਿਹ ਜਾਨੀਐ ॥
दुर धरख सूर अनभेद भट अति प्रताप तिह जानीऐ ॥

तो, जो अत्याचारी योद्ध्यांचा मारेकरी आहे, तो अत्यंत गौरवशाली मानला जातो

ਅਨਜੈ ਅਨੰਦ ਦਾਤਾ ਅਪਨ ਅਤਿ ਸੁਬਾਹ ਤਿਹ ਮਾਨੀਐ ॥੧੯੮॥
अनजै अनंद दाता अपन अति सुबाह तिह मानीऐ ॥१९८॥

तो अजिंक्य, आनंद देणारा आणि अत्यंत तेजस्वी योद्धा म्हणून ओळखला जातो.198.