श्री दसाम ग्रंथ

पान - 246


ਹਣੇ ਭੂਮ ਮਾਥੰ ॥੪੪੦॥
हणे भूम माथं ॥४४०॥

ही बातमी ऐकून त्याने अत्यंत दुःखाने आपले डोके पृथ्वीवर टाकले.440.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਰਾਮਵਤਾਰ ਕੁੰਭਕਰਨ ਬਧਹਿ ਧਯਾਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ॥
इति स्री बचित्र नाटके रामवतार कुंभकरन बधहि धयाइ समापतम सतु ॥

बच्छित्तर नाटकातील रामावतारातील ���कुंभकरणाची हत्या��� या शीर्षकाचा अध्याय संपतो.

ਅਥ ਤ੍ਰਿਮੁੰਡ ਜੁਧ ਕਥਨੰ ॥
अथ त्रिमुंड जुध कथनं ॥

आता त्रिमुंडबरोबरच्या युद्धाचे वर्णन सुरू होते:

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसाळ श्लोक

ਪਠਯੋ ਤੀਨ ਮੁੰਡੰ ॥
पठयो तीन मुंडं ॥

(मग रावणाने) त्रिमुंडा राक्षसाला पाठवले

ਚਲਯੋ ਸੈਨ ਝੁੰਡੰ ॥
चलयो सैन झुंडं ॥

आता रावणाने त्रिमुंड राक्षसाला पाठवले ज्याने सैन्याच्या डोक्यावर कूच केले

ਕ੍ਰਿਤੀ ਚਿਤ੍ਰ ਜੋਧੀ ॥
क्रिती चित्र जोधी ॥

(तो) युद्धाचा रंग धारण करणारा योद्धा होता

ਮੰਡੇ ਪਰਮ ਕ੍ਰੋਧੀ ॥੪੪੧॥
मंडे परम क्रोधी ॥४४१॥

तो योद्धा पोर्ट्रेट आणि परम क्रोधाच्या राक्षसासारखा अद्वितीय होता.441.

ਬਕੈਂ ਮਾਰ ਮਾਰੰ ॥
बकैं मार मारं ॥

मार लाऊ, मार लाऊ, बोलणे

ਤਜੈ ਬਾਣ ਧਾਰੰ ॥
तजै बाण धारं ॥

त्याने ‘मार, मार’ असे ओरडले आणि बाणांचा प्रवाह सोडला,

ਹਨੂਮੰਤ ਕੋਪੇ ॥
हनूमंत कोपे ॥

(त्याच्या समोर) रागाने हनुमान

ਰਣੰ ਪਾਇ ਰੋਪੇ ॥੪੪੨॥
रणं पाइ रोपे ॥४४२॥

प्रचंड क्रोधाने हनुमान रणांगणात खंबीरपणे उभे राहिले.442.

ਅਸੰ ਛੀਨ ਲੀਨੋ ॥
असं छीन लीनो ॥

(हनुमानाने त्रिमुंडाच्या हातातून तलवार काढून घेतली).

ਤਿਸੀ ਕੰਠਿ ਦੀਨੋ ॥
तिसी कंठि दीनो ॥

हनुमानाने त्या राक्षसाची तलवार धरली आणि त्याच्या मानेवर वार केला.

ਹਨਯੋ ਖਸਟ ਨੈਣੰ ॥
हनयो खसट नैणं ॥

(अशा प्रकारे) सहा डोळ्यांचा (त्रिमंड) वध केला.

ਹਸੇ ਦੇਵ ਗੈਣੰ ॥੪੪੩॥
हसे देव गैणं ॥४४३॥

तो सहा डोळ्यांचा राक्षस मारला गेला, ज्याला पाहून देव आकाशात हसले.443.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਰਾਮਵਤਾਰ ਤ੍ਰਿਮੁੰਡ ਬਧਹ ਧਯਾਇ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ॥
इति स्री बचित्र नाटक रामवतार त्रिमुंड बधह धयाइ समापतम सतु ॥

बचित्तर नाटकातील रामावतारमधील ���त्रिमंडाची हत्या��� या शीर्षकाचा अध्याय संपतो.

ਅਥ ਮਹੋਦਰ ਮੰਤ੍ਰੀ ਜੁਧ ਕਥਨੰ ॥
अथ महोदर मंत्री जुध कथनं ॥

आता मंत्री महोदर यांच्याशी युद्धाचे वर्णन सुरू करा.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसाळ श्लोक

ਸੁਣਯੋ ਲੰਕ ਨਾਥੰ ॥
सुणयो लंक नाथं ॥

लंकेचा स्वामी (रावण) ऐकला (त्रिमंडाचा मृत्यू).

ਧੁਣੇ ਸਰਬ ਮਾਥੰ ॥
धुणे सरब माथं ॥

जेव्हा रावणाने आपल्या योद्ध्यांच्या नाशाची बातमी ऐकली तेव्हा त्याने अत्यंत दुःखाने कपाळाला हात लावला.

ਕਰਯੋ ਮਦ ਪਾਣੰ ॥
करयो मद पाणं ॥

(मग) दारू प्यायली

ਭਰੇ ਬੀਰ ਮਾਣੰ ॥੪੪੪॥
भरे बीर माणं ॥४४४॥

(त्याची व्यथा विसरण्यासाठी) त्याने गर्वाने दारू प्यायली.444.

ਮਹਿਖੁਆਸ ਕਰਖੈਂ ॥
महिखुआस करखैं ॥

जोरदारपणे धनुष्य ओढले

ਸਰੰਧਾਰ ਬਰਖੈਂ ॥
सरंधार बरखैं ॥

धनुष्य ओढण्याचा आवाज येत होता आणि बाणांचा वर्षाव होत होता.

ਮਹੋਦ੍ਰਾਦਿ ਵੀਰੰ ॥
महोद्रादि वीरं ॥

आणि धैर्यवान योद्धा

ਹਠੇ ਖਗ ਧੀਰੰ ॥੪੪੫॥
हठे खग धीरं ॥४४५॥

महोदर सारखे अखंड योद्धे तलवारी हातात धरून खंबीरपणे उभे राहिले.445.

ਮੋਹਣੀ ਛੰਦ ॥
मोहणी छंद ॥

मोहिनी श्लोक

ਢਲ ਹਲ ਸੁਢਲੀ ਢੋਲਾਣੰ ॥
ढल हल सुढली ढोलाणं ॥

ढोल-ताशांचा गजर आहे.

ਰਣ ਰੰਗ ਅਭੰਗ ਕਲੋਲਾਣੰ ॥
रण रंग अभंग कलोलाणं ॥

ढोल-ताशांसारखे ढाल वाजत होते आणि युद्धाचे उद्विग्न वातावरण ऐकू येत होते

ਭਰਣੰਕ ਸੁ ਨਦੰ ਨਾਫੀਰੰ ॥
भरणंक सु नदं नाफीरं ॥

नफिरी जोरात वाजत आहे.

ਬਰਣੰਕਸੁ ਬਜੇ ਮਜੀਰੰ ॥੪੪੬॥
बरणंकसु बजे मजीरं ॥४४६॥

चारही दिशांना मुरक्यांचा आवाज आला आणि वेगवेगळ्या रंगांचे लहान झांजा वाजले.446.

ਭਰਣੰਕਸੁ ਭੇਰੀ ਘੋਰਾਣੰ ॥
भरणंकसु भेरी घोराणं ॥

ओसंडून वाहणाऱ्या लाटा गुंजतात,

ਜਣੁ ਸਾਵਣ ਭਾਦੋ ਮੋਰਾਣੰ ॥
जणु सावण भादो मोराणं ॥

सावन महिन्यात ढग पाहून मोरांच्या टोळीचा गुंजल्यासारखा केटलड्रम वाजत होता.

ਉਛਲੀਏ ਪ੍ਰਖਰੇ ਪਾਵੰਗੰ ॥
उछलीए प्रखरे पावंगं ॥

पंख असलेले घोडे उडी मारतात,

ਮਚੇ ਜੁਝਾਰੇ ਜੋਧੰਗੰ ॥੪੪੭॥
मचे जुझारे जोधंगं ॥४४७॥

बख्तरबंद घोड्याने उडी मारली आणि योद्धे युद्धात गढून गेले.447.

ਸਿੰਧੁਰੀਏ ਸੁੰਡੀ ਦੰਤਾਲੇ ॥
सिंधुरीए सुंडी दंताले ॥

प्रचंड दंश असलेले बलाढ्य हत्ती फिरतात,

ਨਚੇ ਪਖਰੀਏ ਮੁਛਾਲੇ ॥
नचे पखरीए मुछाले ॥

सोंड आणि दात असलेले हत्ती दारूच्या आहारी गेले आणि भयंकर मूंछांचे योद्धे नाचू लागले.

ਓਰੜੀਏ ਸਰਬੰ ਸੈਣਾਯੰ ॥
ओरड़ीए सरबं सैणायं ॥

सारी सेना जल्लोष करत आली

ਦੇਖੰਤ ਸੁ ਦੇਵੰ ਗੈਣਾਯੰ ॥੪੪੮॥
देखंत सु देवं गैणायं ॥४४८॥

तेथे सर्व शक्तींची हालचाल होती आणि गोबांनी त्यांना आकाशातून पाहिले.448.

ਝਲੈ ਅਵਝੜੀਯੰ ਉਝਾੜੰ ॥
झलै अवझड़ीयं उझाड़ं ॥

स्थिर योद्धे खाली पडत आहेत,

ਰਣ ਉਠੈ ਬੈਹੈਂ ਬਬਾੜੰ ॥
रण उठै बैहैं बबाड़ं ॥

अत्यंत कठोर योद्ध्यांचे प्रहार सहन केले जात आहेत, लढवय्ये रणांगणात पडत आहेत आणि रक्ताच्या प्रवाहात वाहत आहेत.

ਘੈ ਘੁਮੇ ਘਾਯੰ ਅਘਾਯੰ ॥
घै घुमे घायं अघायं ॥

घाव लागताच घेरणी खाऊन खाली पडते.

ਭੂਅ ਡਿਗੇ ਅਧੋ ਅਧਾਯੰ ॥੪੪੯॥
भूअ डिगे अधो अधायं ॥४४९॥

जखमी योद्धे गोलाकार फिरत आहेत आणि खाली तोंड करून पृथ्वीवर पडत आहेत.449.

ਰਿਸ ਮੰਡੈ ਛੰਡੈ ਅਉ ਛੰਡੈ ॥
रिस मंडै छंडै अउ छंडै ॥

ज्यांना रागाने कापता येत नाही त्यांना ते कापत आहेत.

ਹਠਿ ਹਸੈ ਕਸੈ ਕੋ ਅੰਡੈ ॥
हठि हसै कसै को अंडै ॥

प्रचंड क्रोधाने ते इतरांना मारत आहेत आणि मारत आहेत अखंड योद्धे हसत हसत शस्त्रे घट्ट करत आहेत.

ਰਿਸ ਬਾਹੈਂ ਗਾਹੈਂ ਜੋਧਾਣੰ ॥
रिस बाहैं गाहैं जोधाणं ॥

योद्ध्यांना पकडले जाते आणि रागाने सशस्त्र होते,

ਰਣ ਹੋਹੈਂ ਜੋਹੈਂ ਕ੍ਰੋਧਾਣੰ ॥੪੫੦॥
रण होहैं जोहैं क्रोधाणं ॥४५०॥

आणि क्रोधित होऊन लढवय्यांचे मंथन करत आहेत आणि इतरांचा राग काढत आहेत.450.