श्री दसाम ग्रंथ

पान - 549


ਬਡੋ ਸੁ ਜਸੁ ਜਗ ਭੀਤਰ ਲੈ ਹੋ ॥੨੪੭੦॥
बडो सु जसु जग भीतर लै हो ॥२४७०॥

जेव्हा मुले कृष्णाजवळ आली तेव्हा विष्णू म्हणाले, "जा आणि या मुलांना परत कर आणि जगात प्रशंसा मिळवा."2470.

ਤਬ ਹਰਿ ਨਗਰ ਦੁਆਰਿਕਾ ਆਯੋ ॥
तब हरि नगर दुआरिका आयो ॥

त्यानंतर श्रीकृष्ण द्वारिका नगरी आले.

ਦਿਜ ਬਾਲਕ ਦੈ ਅਤਿ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥
दिज बालक दै अति सुख पायो ॥

मग कृष्ण द्वारकेला आला आणि मुलांना ब्राह्मणांकडे परत केल्याने त्याला परम आनंद झाला.

ਜਰਤ ਅਗਨਿ ਤੇ ਸੰਤ ਬਚਾਏ ॥
जरत अगनि ते संत बचाए ॥

(त्याच्या) संताला (भक्त अर्थात अर्जन) अग्नीत जळण्यापासून वाचवले.

ਇਉ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਸਭ ਸੰਤਨ ਗਾਏ ॥੨੪੭੧॥
इउ प्रभ जू सभ संतन गाए ॥२४७१॥

अशा प्रकारे त्यांनी सत्पुरुषांना आगीपासून वाचवले आणि संतांनी परमेश्वराचे गुणगान गायले.2471.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਦਿਜ ਕੋ ਜਮਲੋਕ ਤੇ ਸਾਤ ਪੁਤ੍ਰ ਲਯਾਇ ਦੇਤ ਭਏ ਧਯਾਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे दिज को जमलोक ते सात पुत्र लयाइ देत भए धयाइ समापतं ॥

बचित्तर नाटकातील कृष्णावतारातील “ब्राह्मणाला सात मुलगे यमाच्या निवासस्थानातून आणणे आणि भगवान विष्णूकडून घेणे” या अध्यायाचा शेवट.

ਅਥ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਜਲ ਬਿਹਾਰ ਤ੍ਰੀਅਨ ਸੰਗ ॥
अथ कान्रह जू जल बिहार त्रीअन संग ॥

आता सुरू होते कृष्णाचे वर्णन पाण्यात स्त्रियांशी खेळण्याचे

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੰਚਨ ਕੀ ਜਹਿ ਦੁਆਰਵਤੀ ਤਿਹ ਠਾ ਜਬ ਹੀ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਆਯੋ ॥
कंचन की जहि दुआरवती तिह ठा जब ही ब्रिजभूखन आयो ॥

जिथे सुवर्ण (नगरी) द्वारिका होती, तिथे श्रीकृष्ण आले.

ਲਾਲ ਲਗੇ ਜਿਹ ਠਾ ਮਨੋ ਬਜ੍ਰ ਭਲੇ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਬ੍ਯੋਤ ਬਨਾਯੋ ॥
लाल लगे जिह ठा मनो बज्र भले ब्रिज नाइक ब्योत बनायो ॥

कृष्ण सुवर्ण द्वारकेला पोहोचला, जिथे अनेक योजनांमध्ये दागिने आणि हिरे जडले होते.

ਤਾਲ ਕੇ ਬੀਚ ਤਰੈ ਜਦੁ ਨੰਦਨ ਸੋਕ ਸਬੈ ਚਿਤ ਕੋ ਬਿਸਰਾਯੋ ॥
ताल के बीच तरै जदु नंदन सोक सबै चित को बिसरायो ॥

मनातील भीती काढून टाकून कृष्ण टाकीत पोहू लागला

ਲੈ ਤ੍ਰੀਯਾ ਬਾਲਕ ਦੈ ਦਿਜ ਕਉ ਜਬ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਬਡੋ ਜਸੁ ਪਾਯੋ ॥੨੪੭੨॥
लै त्रीया बालक दै दिज कउ जब स्री ब्रिजनाथ बडो जसु पायो ॥२४७२॥

स्त्रियांना बरोबर घेऊन आणि मुलांना ब्राह्मणांच्या स्वाधीन करून, कृष्णाने कमालीची प्रशंसा मिळवली.2472.

ਤ੍ਰੀਅਨ ਸੈ ਜਲ ਮੈ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਰੁਚਿ ਸਿਉ ਲਪਟਾਏ ॥
त्रीअन सै जल मै ब्रिज नाइक स्याम भनै रुचि सिउ लपटाए ॥

कृष्ण प्रेमाने पाण्यातील स्त्रियांना चिकटून राहिला

ਪ੍ਰੇਮ ਬਢਿਯੋ ਉਨ ਕੇ ਅਤਿ ਹੀ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਲਗੀ ਅੰਗਿ ਅਨੰਗ ਬਢਾਏ ॥
प्रेम बढियो उन के अति ही प्रभ के लगी अंगि अनंग बढाए ॥

स्त्रियाही भगवंताच्या अंगाला चिकटून राहून वासनेच्या नशेत धुंद झाल्या

ਪ੍ਰੇਮ ਸੋ ਏਕ ਹੀ ਹੁਇ ਗਈ ਸੁੰਦਰਿ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ਰਹੀ ਉਰਝਾਏ ॥
प्रेम सो एक ही हुइ गई सुंदरि रूप निहारि रही उरझाए ॥

प्रेमात लीन होऊन ते कृष्णाशी एकरूप झाले

ਪਾਸ ਹੀ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਰੂਪ ਰਚੀ ਤ੍ਰੀਆ ਹੇਰਿ ਰਹੀ ਹਰਿ ਹਾਥਿ ਨ ਆਏ ॥੨੪੭੩॥
पास ही स्याम जू रूप रची त्रीआ हेरि रही हरि हाथि न आए ॥२४७३॥

स्त्रिया कृष्णाशी एक होण्यासाठी पुढे जात आहेत, परंतु त्यांना त्याच वेळी पकडता आले नाही.2473.

ਰੂਪ ਰਚੀ ਸਭ ਸੁੰਦਰਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਦਸ ਹੂ ਦਿਸ ਦਉਰੈ ॥
रूप रची सभ सुंदरि स्याम के स्याम भनै दस हू दिस दउरै ॥

कृष्णाच्या सौंदर्यात लीन होऊन ते सर्व दहा दिशांना धावत आहेत

ਕੁੰਕਮ ਬੇਦੁ ਲਿਲਾਟ ਦੀਏ ਸੁ ਦੀਏ ਤਿਨ ਊਪਰ ਚੰਦਨ ਖਉਰੈ ॥
कुंकम बेदु लिलाट दीए सु दीए तिन ऊपर चंदन खउरै ॥

त्यांनी केसांच्या फाट्यावर कुंकू लावले, गोल चिन्ह आणि कपाळावर चप्पल लावले

ਮੈਨ ਕੇ ਬਸਿ ਭਈ ਸਭ ਭਾਮਿਨ ਧਾਈ ਫਿਰੈ ਫੁਨਿ ਧਾਮਨ ਅਉਰੈ ॥
मैन के बसि भई सभ भामिन धाई फिरै फुनि धामन अउरै ॥

वासनेच्या प्रभावाखाली ते घराबाहेर पळत असतात

ਐਸੇ ਰਟੈ ਮੁਖ ਤੇ ਹਮ ਕਉ ਤਜਿ ਹੋ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਗਯੋ ਕਿਹ ਠਉਰੈ ॥੨੪੭੪॥
ऐसे रटै मुख ते हम कउ तजि हो ब्रिजनाथ गयो किह ठउरै ॥२४७४॥

आणि ओरडून म्हणाले, “हे कृष्णा! आम्हांला सोडून कुठे गेला होतास?” २४७४.

ਢੂੰਢਤ ਏਕ ਫਿਰੈ ਹਰਿ ਸੁੰਦਰਿ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਸਭ ਭਰਮ ਬਢਾਈ ॥
ढूंढत एक फिरै हरि सुंदरि चित बिखै सभ भरम बढाई ॥

कोणीतरी कृष्णाचा शोध घेत आहे, तिच्या मनात भ्रम ठेवून आहे

ਬੇਖ ਅਨੂਪ ਸਜੇ ਤਨ ਪੈ ਤਿਨ ਬੇਖਨ ਕੋ ਬਰਨਿਓ ਨਹੀ ਜਾਈ ॥
बेख अनूप सजे तन पै तिन बेखन को बरनिओ नही जाई ॥

त्या महिलांनी अनेक अनोखे पोशाख परिधान केले आहेत, ज्यांचे वर्णन करता येणार नाही

ਸੰਕ ਕਰੈ ਨ ਰਰੈ ਹਰਿ ਹੀ ਹਰਿ ਲਾਜਹਿ ਬੇਚਿ ਮਨੋ ਤਿਨ ਖਾਈ ॥
संक करै न ररै हरि ही हरि लाजहि बेचि मनो तिन खाई ॥

ते कृष्णाच्या नावाचा उच्चार करत आहेत जणू काही त्यांना लाज वाटली नाही

ਐਸੇ ਕਹੈ ਤਜਿ ਗਯੋ ਕਿਹ ਠਾ ਤਿਹ ਹੋ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਦੇਹੁ ਦਿਖਾਈ ॥੨੪੭੫॥
ऐसे कहै तजि गयो किह ठा तिह हो ब्रिज नाइक देहु दिखाई ॥२४७५॥

ते म्हणतात, “हे कृष्णा! आम्हाला सोडून कुठे गेला होतास? आमच्या दृष्टीक्षेपात या.” 2475.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਹੁਤੁ ਕਾਲ ਮੁਛਿਤ ਭਈ ਖੇਲਤ ਹਰਿ ਕੇ ਸਾਥ ॥
बहुतु काल मुछित भई खेलत हरि के साथ ॥

श्रीकृष्णासोबत बराच वेळ खेळल्यानंतर ती बेशुद्ध झाली आहे.

ਮੁਛਿਤ ਹ੍ਵੈ ਤਿਨ ਯੌ ਲਖਿਯੋ ਹਰਿ ਆਏ ਅਬ ਹਾਥਿ ॥੨੪੭੬॥
मुछित ह्वै तिन यौ लखियो हरि आए अब हाथि ॥२४७६॥

बराच वेळ कृष्णाशी खेळून ते बेशुद्ध झाले आणि त्या बेशुद्ध अवस्थेत त्यांनी पाहिले की त्यांनी कृष्णाला आपल्या मुठीत घेतले आहे.2476.

ਹਰਿ ਜਨ ਹਰਿ ਸੰਗ ਮਿਲਤ ਹੈ ਸੁਨਤ ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਗਾਥ ॥
हरि जन हरि संग मिलत है सुनत प्रेम की गाथ ॥

प्रेमाची कथा ऐकून, हरि-जन (भक्त) हरी (इंज) मध्ये विलीन होतात.

ਜਿਉ ਡਾਰਿਓ ਮਿਲਿ ਜਾਤ ਹੈ ਨੀਰ ਨੀਰ ਕੇ ਸਾਥ ॥੨੪੭੭॥
जिउ डारिओ मिलि जात है नीर नीर के साथ ॥२४७७॥

परमेश्वराचे भक्त. परमेश्वराचे प्रेमाचे प्रवचन ऐकून, पाण्यात मिसळल्याप्रमाणे त्याच्याशी एकरूप व्हा.2477.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜਲ ਤੇ ਤਬ ਹਰਿ ਬਾਹਰਿ ਆਏ ॥
जल ते तब हरि बाहरि आए ॥

तेव्हा श्रीकृष्ण पाण्यातून बाहेर आले.

ਅੰਗਹਿ ਸੁੰਦਰ ਬਸਤ੍ਰ ਬਨਾਏ ॥
अंगहि सुंदर बसत्र बनाए ॥

मग कृष्ण पाण्याबाहेर आला आणि त्याने सुंदर वस्त्र परिधान केले

ਕਾ ਉਪਮਾ ਤਿਹ ਕੀ ਕਬਿ ਕਹੈ ॥
का उपमा तिह की कबि कहै ॥

कवी त्याला काय उपमा देतो?

ਪੇਖਤ ਮੈਨ ਰੀਝ ਕੈ ਰਹੈ ॥੨੪੭੮॥
पेखत मैन रीझ कै रहै ॥२४७८॥

कवीने आपले वैभव कसे वर्णन करावे? त्याला पाहून प्रेमाची देवताही त्याच्यावर मोहित होते.2478.

ਬਸਤ੍ਰ ਤ੍ਰੀਅਨ ਹੂ ਸੁੰਦਰ ਧਰੇ ॥
बसत्र त्रीअन हू सुंदर धरे ॥

स्त्रिया देखील सुंदर चिलखत परिधान करतात.

ਦਾਨ ਬਹੁਤ ਬਿਪ੍ਰਨ ਕਉ ਕਰੇ ॥
दान बहुत बिप्रन कउ करे ॥

स्त्रियांनीही सुंदर वस्त्रे परिधान करून ब्राह्मणांना पुष्कळ दान दिले

ਜਿਹ ਤਿਹ ਠਾ ਹਰਿ ਕੋ ਗੁਨ ਗਾਯੋ ॥
जिह तिह ठा हरि को गुन गायो ॥

ज्यांनी त्या ठिकाणी श्रीकृष्णाची स्तुती केली आहे.

ਤਿਹ ਦਾਰਿਦ ਧਨ ਦੇਇ ਗਵਾਯੋ ॥੨੪੭੯॥
तिह दारिद धन देइ गवायो ॥२४७९॥

ज्याने तेथे परमेश्वराची स्तुती केली, त्यांनी तेथे त्याला भरपूर संपत्ती दिली आणि त्याचे दारिद्र्य दूर केले.2479.

ਅਥ ਪ੍ਰੇਮ ਕਥਾ ਕਥਨੰ ॥
अथ प्रेम कथा कथनं ॥

आता प्रेमाच्या प्रसंगाचे वर्णन आहे

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥
कबियो बाच ॥

कवीचे भाषण.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਹਰਿ ਕੇ ਸੰਤ ਕਬਢੀ ਸੁਨਾਊ ॥
हरि के संत कबढी सुनाऊ ॥

हरीचे संत कबित ('कबधी') पठण करतात.

ਤਾ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਲੋਗਨ ਰਿਝਵਾਊ ॥
ता ते प्रभ लोगन रिझवाऊ ॥

मी भगवंतांच्या भक्तांची स्तुती सांगतो आणि संतांना प्रसन्न करतो

ਜੋ ਇਹ ਕਥਾ ਤਨਕ ਸੁਨਿ ਪਾਵੈ ॥
जो इह कथा तनक सुनि पावै ॥

जो कोणी (व्यक्ती) ही कथा थोडीशी ऐकेल,

ਤਾ ਕੋ ਦੋਖ ਦੂਰ ਹੋਇ ਜਾਵੈ ॥੨੪੮੦॥
ता को दोख दूर होइ जावै ॥२४८०॥

जो हा भाग किंचित ऐकेल, त्याचे सर्व दोष दूर होतील.2480.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜੈਸੇ ਤ੍ਰਿਨਾਵ੍ਰਤ ਅਉ ਅਘ ਕੋ ਸੁ ਬਕਾਸੁਰ ਕੋ ਬਧ ਜਾ ਮੁਖ ਫਾਰਿਓ ॥
जैसे त्रिनाव्रत अउ अघ को सु बकासुर को बध जा मुख फारिओ ॥

ज्या प्रकारे त्राणव्रत, अघासुर आणि बकासुरांना मारले गेले आणि त्यांचे चेहरे फाडले गेले.

ਖੰਡ ਕੀਓ ਸਕਟਾਸੁਰ ਕੋ ਗਹਿ ਕੇਸਨ ਤੇ ਜਿਹ ਕੰਸ ਪਛਾਰਿਓ ॥
खंड कीओ सकटासुर को गहि केसन ते जिह कंस पछारिओ ॥

ज्या पद्धतीने शाक्तसुराचे तुकडे करून कंसाला केसांतून पकडून खाली पाडण्यात आले.