श्री दसाम ग्रंथ

पान - 340

ਸੋ ਬ੍ਰਿਜ ਭੂਮਿ ਬਿਖੈ ਰਸ ਕੈ ਹਿਤ ਖੇਲਤ ਹੈ ਫੁਨਿ ਗੋਪਿਨ ਸਾਥਾ ॥੪੬੪॥

सो ब्रिज भूमि बिखै रस कै हित खेलत है फुनि गोपिन साथा ॥४६४॥

तोच तोच आहे, जो यावेळी गोपींसोबत रसिक खेळात गढलेला असतो.464.

ਹਸਿ ਕੈ ਹਰਿ ਜੂ ਬ੍ਰਿਜ ਮੰਡਲ ਮੈ ਸੰਗ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਇਕ ਹੋਡ ਬਦੀ ॥

हसि कै हरि जू ब्रिज मंडल मै संग गोपिन के इक होड बदी ॥

कृष्णाने स्मितहास्य करून ब्रज-मंडलातील गोपींशी एक अट केली

ਸਭ ਧਾਇ ਪਰੈ ਹਮਹੂੰ ਤੁਮਹੂੰ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਮਿਲਿ ਬੀਚ ਨਦੀ ॥

सभ धाइ परै हमहूं तुमहूं इह भाति कहियो मिलि बीच नदी ॥

कृष्णाने स्मितहास्य करत ब्रजाच्या गोपींसोबत पैज असलेल्या नाटकाबद्दल सांगितले आणि म्हणाले, चला, आपण एकत्र नदीत उडी मारू.

ਜਬ ਜਾਇ ਪਰੇ ਜਮੁਨਾ ਜਲ ਮੈ ਸੰਗ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਜਦੀ ॥

जब जाइ परे जमुना जल मै संग गोपिन के भगवान जदी ॥

जेव्हा देवाने गोपींसह जमनाच्या पाण्यात उडी मारली.

ਤਬ ਲੈ ਚੁਭਕੀ ਹਰਿ ਜੀ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਸੁ ਲਯੋ ਮੁਖ ਚੂਮ ਕਿਧੋ ਸੋ ਤਦੀ ॥੪੬੫॥

तब लै चुभकी हरि जी त्रिय को सु लयो मुख चूम किधो सो तदी ॥४६५॥

अशा रीतीने जेव्हा कृष्णाने गोपींसह यमुनेच्या पाण्यात उडी मारली, तेव्हा त्यांनी डुबकी मारल्यानंतर त्यांच्यापैकी एकाच्या मुखाचे चुंबन घेतले.465.

ਗੋਪੀ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਸੋ ॥

गोपी बाच कान्रह जू सो ॥

कृष्णाला उद्देशून गोपींचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਮਿਲ ਕੈ ਸਭ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸੁੰਦਰ ਸ੍ਯਾਮ ਸੋ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੀ ਹਸਿ ਬਾਤ ਪ੍ਰਬੀਨਨ ॥

मिल कै सभ ग्वारिन सुंदर स्याम सो स्याम कही हसि बात प्रबीनन ॥

श्याम (कवी) म्हणतो, सर्व सुंदर गोपींनी मिळून कान्हाला खूप शहाणपणाची गोष्ट सांगितली.

ਰਾਜਤ ਜਾਹਿ ਮ੍ਰਿਗੀਪਤਿ ਸੇ ਦ੍ਰਿਗ ਛਾਜਤ ਚੰਚਲਤਾ ਸਮ ਮੀਨਨ ॥

राजत जाहि म्रिगीपति से द्रिग छाजत चंचलता सम मीनन ॥

सर्व गोपींनी हसत हसत धूर्तपणे कृष्णाला सांगितले, ज्याचे सुंदर डोळे हरणासारखे मोठे आणि माशासारखे चपळ आहेत.

ਕੰਚਨ ਸੇ ਤਨ ਕਉਲ ਮੁਖੀ ਰਸ ਆਤੁਰ ਹੈ ਕਹਿਯੋ ਰਛਕ ਦੀਨਨ ॥

कंचन से तन कउल मुखी रस आतुर है कहियो रछक दीनन ॥

(ज्यांचे) शरीर सोन्यासारखे (चमकणारे) आहेत आणि त्यांचे मुख कमळाच्या फुलांसारखे कोमल आहेत (ते) वासनेला आतुर होऊन म्हणतात, हे धर्माचे रक्षक!

ਨੇਹੁ ਬਢਾਇ ਮਹਾ ਸੁਖੁ ਪਾਇ ਕਹਿਯੋ ਸਿਰਿ ਨਿਆਇ ਕੈ ਭਾਤਿ ਅਧੀਨਨ ॥੪੬੬॥

नेहु बढाइ महा सुखु पाइ कहियो सिरि निआइ कै भाति अधीनन ॥४६६॥

ज्याचे शरीर सोन्यासारखे आहे, जो नीचांचा रक्षक आहे, त्याला प्रसन्न चित्ताने, अत्यंत आनंदाने व मस्तक नमन करून गोपींनी नम्रपणे सांगितले.466.

ਅਤਿ ਹ੍ਵੈ ਰਿਝਵੰਤ ਕਹਿਓ ਗੁਪੀਆ ਜੁਗ ਤੀਸਰ ਮੈ ਪਤਿ ਭਯੋ ਜੁ ਕਪੀ ॥

अति ह्वै रिझवंत कहिओ गुपीआ जुग तीसर मै पति भयो जु कपी ॥

गोपी आनंदाने म्हणाल्या, त्रेतायुगात जो वानरांचा स्वामी होता.

ਜਿਨਿ ਰਾਵਨ ਖੇਤਿ ਮਰਿਓ ਕੁਪ ਕੈ ਜਿਹ ਰੀਝਿ ਬਿਭੀਛਨ ਲੰਕ ਥਪੀ ॥

जिनि रावन खेति मरिओ कुप कै जिह रीझि बिभीछन लंक थपी ॥

रागाने त्याने रावणाचा वध केला आणि विभीषणाला राज्य देण्यास प्रसन्न झाले

ਜਿਹ ਕੀ ਜਗ ਬੀਚ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਲਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਛੁ ਨਾਹਿ ਛਪੀ ॥

जिह की जग बीच प्रसिध कला कबि स्याम कहै कछु नाहि छपी ॥

ज्यांच्या अलौकिक शक्तीची चर्चा जगभर आहे

ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਰੈ ਰਸ ਕੀ ਚਰਚਾ ਜਿਨ ਹੂੰ ਤਿਰੀਯਾ ਫੁਨਿ ਚੰਡਿ ਜਪੀ ॥੪੬੭॥

तिह संग करै रस की चरचा जिन हूं तिरीया फुनि चंडि जपी ॥४६७॥

�� या सर्व स्त्रिया त्याच्याशी त्याच्या रम्य खेळाविषयी चर्चा करीत आहेत, त्यांना चंडीचे नाव आठवले आणि पुन्हा पुन्हा पती म्हणून कृष्णाकडे याचना केली.467.

ਜਉ ਰਸ ਬਾਤ ਕਹੀ ਗੁਪੀਆ ਤਬ ਹੀ ਹਰਿ ਜਵਾਬ ਦਯੋ ਤਿਨ ਸਾਫੀ ॥

जउ रस बात कही गुपीआ तब ही हरि जवाब दयो तिन साफी ॥

जेव्हा गोपींनी रस बखनीबद्दल सांगितले तेव्हा कृष्णाने त्यांना स्पष्ट उत्तर दिले

ਆਈ ਹੋ ਛੋਡਿ ਸਭੈ ਪਤਿ ਕੋ ਤੁਮ ਹੋਇ ਤੁਮੈ ਨ ਮਰੇ ਫੁਨਿ ਮਾਫੀ ॥

आई हो छोडि सभै पति को तुम होइ तुमै न मरे फुनि माफी ॥

जेव्हा गोपींनी प्रेमळ आनंदाबद्दल सांगितले तेव्हा कृष्णाने त्यांना स्पष्टपणे सांगितले की त्यांनी त्यांच्या पतींना सोडले आहे आणि मृत्यूनंतरही त्यांना क्षमा केली जाणार नाही.

ਹਉ ਤੁਮ ਸੋ ਨਹਿ ਹੇਤ ਕਰੋ ਤੁਮ ਕਾਹੇ ਕਉ ਬਾਮ ਕਰੋ ਰਸ ਲਾਫੀ ॥

हउ तुम सो नहि हेत करो तुम काहे कउ बाम करो रस लाफी ॥

मी तुझ्यावर प्रेम करत नाही, तू (प्रेमाच्या) रसाचे उद्दाम शब्द का करतोस.

ਇਉ ਕਹਿ ਕੈ ਹਰਿ ਮੋਨ ਭਜੀ ਸੁ ਬਜਾਇ ਉਠਿਯੋ ਮੁਰਲੀ ਮਹਿ ਕਾਫੀ ॥੪੬੮॥

इउ कहि कै हरि मोन भजी सु बजाइ उठियो मुरली महि काफी ॥४६८॥

तो म्हणाला, ‘माझं तुझ्यावर प्रेम नाही आणि तू माझ्याशी प्रेमाच्या सुखांबद्दल का बोलतेस?’ असं म्हणत कृष्ण गप्प झाला आणि बासरीवर कैफीची धून वाजवू लागला.468.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਾਚ ਗੋਪੀ ਸੋਂ ॥

कान्रह बाच गोपी सों ॥

गोपींना उद्देशून कृष्णाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਸਭ ਸੁੰਦਰ ਗੋਪਿਨ ਸੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਦਯੋ ਹਰਿ ਕੈ ਹਰਿ ਜਵਾਬ ਜਬੈ ॥

सभ सुंदर गोपिन सो कबि स्याम दयो हरि कै हरि जवाब जबै ॥

कवी श्याम म्हणतात, जेव्हा कृष्णाने सर्व सुंदर गोपींना हसतमुखाने उत्तर दिले.

ਨ ਗਈ ਹਰਿ ਮਾਨ ਕਹਿਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਪ੍ਰਭ ਮੋਹਿ ਰਹੀ ਮੁਖਿ ਦੇਖ ਸਬੈ ॥

न गई हरि मान कहियो ग्रिह को प्रभ मोहि रही मुखि देख सबै ॥

जेव्हा कृष्णाने हसत हसत गोपींना हे उत्तर दिले, तेव्हाही त्यांनी कृष्णाकडे लक्ष दिले नाही आणि आपापल्या घरी परतले आणि त्यांचा चेहरा पाहून मंत्रमुग्ध झाले.

ਕ੍ਰਿਸਨੰ ਕਰਿ ਲੈ ਅਪਨੇ ਮੁਰਲੀ ਸੁ ਬਜਾਇ ਉਠਿਓ ਜੁਤ ਰਾਗ ਤਬੈ ॥

क्रिसनं करि लै अपने मुरली सु बजाइ उठिओ जुत राग तबै ॥

मग कृष्णाने बासरी हातात घेतली आणि त्यावर वाजवायला सुरुवात केली

ਮਨੋ ਘਾਇਲ ਗੋਪਿਨ ਕੇ ਬ੍ਰਣ ਮੈ ਭਗਵਾਨ ਡਰਿਯੋ ਜਨੁ ਲੋਨ ਅਬੈ ॥੪੬੯॥

मनो घाइल गोपिन के ब्रण मै भगवान डरियो जनु लोन अबै ॥४६९॥

बासरीच्या सुराचा गोपींवर असा परिणाम झाला की त्यांना वाटले की कृष्णाने त्यांच्या जखमेवर मीठ लावले आहे.469.

ਜਿਉ ਮ੍ਰਿਗ ਬੀਚ ਮ੍ਰਿਗੀ ਪਿਖੀਐ ਹਰਿ ਤਿਉ ਗਨ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੇ ਮਧਿ ਸੋਭੈ ॥

जिउ म्रिग बीच म्रिगी पिखीऐ हरि तिउ गन ग्वारिन के मधि सोभै ॥

ज्याप्रमाणे मृगांमध्ये मृग दिसतो, त्याचप्रमाणे गोपींमध्ये कृष्ण होता

ਦੇਖਿ ਜਿਸੈ ਰਿਪੁ ਰੀਝ ਰਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਨਹੀ ਮਨ ਭੀਤਰ ਛੋਭੈ ॥

देखि जिसै रिपु रीझ रहै कबि स्याम नही मन भीतर छोभै ॥

कृष्णाला पाहून शत्रूही प्रसन्न झाले आणि त्यांच्या मनात कृष्णाचा महिमा वाढला.

ਦੇਖਿ ਜਿਸੈ ਮ੍ਰਿਗ ਧਾਵਤ ਆਵਤ ਚਿਤ ਕਰੈ ਨ ਹਮੈ ਫੁਨਿ ਕੋ ਭੈ ॥

देखि जिसै म्रिग धावत आवत चित करै न हमै फुनि को भै ॥

जे पाहून हरणे पळून जातात आणि मग त्यांच्या मनात कसलीही भीती नसते.

ਸੋ ਬਨ ਬੀਚ ਬਿਰਾਜਤ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੋਊ ਪਿਖਵੈ ਤਿਹ ਕੋ ਮਨੁ ਲੋਭੈ ॥੪੭੦॥

सो बन बीच बिराजत कान्रह जोऊ पिखवै तिह को मनु लोभै ॥४७०॥

ज्याला पाहून वनातील हरीण धावत येतात आणि ज्याच्या मनात कृष्णाला पाहण्याची इच्छा होते, तोच कृष्ण जंगलात असतो आणि जो त्याला पाहतो त्याचे मन त्याला पाहण्याचा लोभ होतो.470.

ਗੋਪੀ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਸੋ ॥

गोपी बाच कान्रह जू सो ॥

कृष्णाला उद्देशून गोपींचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਸੋਊ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਬੋਲਿ ਉਠੀ ਹਰਿ ਸੋ ਬਚਨਾ ਜਿਨ ਕੇ ਸਮ ਸੁਧ ਅਮੀ ॥

सोऊ ग्वारिन बोलि उठी हरि सो बचना जिन के सम सुध अमी ॥

त्याच गोपी कृष्णाला म्हणू लागल्या, ज्याचे शब्द अमृताएवढे गोड आहेत.

ਤਿਹ ਸਾਥ ਲਗੀ ਚਰਚਾ ਕਰਨੇ ਹਰਤਾ ਮਨ ਸਾਧਨ ਸੁਧਿ ਗਮੀ ॥

तिह साथ लगी चरचा करने हरता मन साधन सुधि गमी ॥

ती गोपी गोड अमृतमय वाणी उच्चारत म्हणाली, ��आम्ही त्याच्याशी चर्चा करीत आहोत, जो सर्व संतांचे दुःख दूर करणारा आहे.

ਤਜ ਕੈ ਅਪੁਨੇ ਭਰਤਾ ਹਮਰੀ ਮਤਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਊਪਰਿ ਤੋਹਿ ਰਮੀ ॥

तज कै अपुने भरता हमरी मति कान्रह जू ऊपरि तोहि रमी ॥

ते अहो! आमच्या पतींना सोडून गेल्यामुळे आमची श्रद्धा तुमच्यावर मोहित झाली आहे.

ਅਤਿ ਹੀ ਤਨ ਕਾਮ ਕਰਾ ਉਪਜੀ ਤੁਮ ਕੋ ਪਿਖਏ ਨਹਿ ਜਾਤ ਛਮੀ ॥੪੭੧॥

अति ही तन काम करा उपजी तुम को पिखए नहि जात छमी ॥४७१॥

Us आम्ही आपल्या पतींना सोडल्यानंतर कृष्णा येथे आलो आहोत कारण वासनेच्या सामर्थ्याचा प्रभाव आपल्या शरीरात मोठ्या प्रमाणात वाढत आहे आणि आपल्याला पाहून आम्ही त्या शक्तींना दडपू शकत नाही. ��471.