श्री दसाम ग्रंथ

पान - 426

ਉਹ ਕੋ ਬਹੁ ਅਸਤ੍ਰ ਸਹੈ ਤਨ ਮੈ ਅਪਨੇ ਉਹਿ ਊਪਰ ਸਸਤ੍ਰ ਕਰੈ ॥

उह को बहु असत्र सहै तन मै अपने उहि ऊपर ससत्र करै ॥

कृष्ण आपल्या सैन्यात मोठ्याने म्हणाला, तो योद्धा कोण आहे, जो शत्रूशी लढेल? त्याच्या हातांचे वार कोण सहन करेल आणि त्याच्यावर शस्त्रांनी वार करेल?��

ਨਿਜ ਪਾਨ ਮੈ ਪਾਨ ਧਰੇ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁ ਕੋਇ ਨ ਬੀਰਨ ਲਾਜ ਧਰੈ ॥

निज पान मै पान धरे घन स्याम सु कोइ न बीरन लाज धरै ॥

(हातात पान घेऊन उभा राहून) कृष्ण (विचार करून) की लॉज राखण्यासाठी त्यांच्यात कोणी योद्धा नाही.

ਰਨ ਮੈ ਜਸ ਕੋ ਸੋਊ ਟੀਕੋ ਲਹੈ ਸਮਰੇਸ ਕੇ ਜੁਧ ਤੇ ਨਾਹਿ ਟਰੈ ॥੧੨੯੦॥

रन मै जस को सोऊ टीको लहै समरेस के जुध ते नाहि टरै ॥१२९०॥

ही जबाबदारी कोणीतरी योद्ध्याने उचलावी म्हणून कृष्णाने हातात पाताळाचे पान धरले होते, परंतु एकाही योद्ध्याने आपल्या सन्मानाचा आणि प्रथेचा विचार केला नाही, अग्रमानाची खूण फक्त त्यालाच मिळेल, जो लढताना धावणार नाही.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਬਹੁਤੁ ਜੁਧੁ ਸੁਭਟਨਿ ਕਰਿਯੋ ਕਹਾ ਕਰੈ ਬਲਵਾਨ ॥

बहुतु जुधु सुभटनि करियो कहा करै बलवान ॥

खूप बलाढ्य योद्धे (खूप) युद्ध लढले होते, पण त्यांनी काय केले?

ਆਹਵ ਸਿੰਘ ਬਲੀ ਹੁਤੋ ਮਾਗ ਲੀਏ ਤਿਹ ਪਾਨ ॥੧੨੯੧॥

आहव सिंघ बली हुतो माग लीए तिह पान ॥१२९१॥

अनेक योद्धे खूप लढले आणि त्यांच्यातील पराक्रमी अहवसिंहांनी ते बेताल पान मागितले.1291.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ਦੋਹਰਾ ॥

कबियो बाच दोहरा ॥

कवीचे भाषण: DOHRA

ਕੋਊ ਪ੍ਰਸਨ ਇਹ ਠਾ ਕਰੈ ਕਿਉ ਨ ਲਰੈ ਬ੍ਰਿਜ ਰਾਜ ॥

कोऊ प्रसन इह ठा करै किउ न लरै ब्रिज राज ॥

येथे कृष्ण (स्वतः) का लढत नाही असा प्रश्न विचारला पाहिजे.

ਯਹ ਉਤਰ ਹੈ ਤਾਹਿ ਕੋ ਕਉਤੁਕ ਦੇਖਨ ਕਾਜ ॥੧੨੯੨॥

यह उतर है ताहि को कउतुक देखन काज ॥१२९२॥

येथे काहीजण प्रश्न उपस्थित करतील की ब्रजाचा देव कृष्ण स्वतः का लढत नाही? याचे उत्तर आहे �� तो हे फक्त खेळ पाहण्यासाठी करतो आहे.1292.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਆਹਵ ਸਿੰਘ ਬਲੀ ਹਰਿ ਕੋ ਭਟ ਸੋ ਤਿਹ ਉਪਰ ਕੋਪ ਕੈ ਧਾਯੋ ॥

आहव सिंघ बली हरि को भट सो तिह उपर कोप कै धायो ॥

कृष्णाचा योद्धा अहवसिंग त्याच्या रागात समर सिंहावर पडला आणि

ਸੰਘਰ ਸਿੰਘ ਹਠੀ ਹਠਿ ਸਿਉ ਨ ਹਟਿਯੋ ਸੁ ਤਹਾ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥

संघर सिंघ हठी हठि सिउ न हटियो सु तहा अति जुधु मचायो ॥

दुस-या बाजूला समर सिंग खूप चिकाटीने वागला, त्यानेही भयंकर झुंज दिली

ਆਹਵ ਸਿੰਘ ਕੋ ਸੰਘਰ ਸਿੰਘ ਮਹਾ ਅਸਿ ਲੈ ਸਿਰ ਕਾਟਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥

आहव सिंघ को संघर सिंघ महा असि लै सिर काटि गिरायो ॥

समर सिंगने आपल्या जड खंजीराने अहव सिंगचा खून केला आणि त्याला जमिनीवर पाडले

ਐਸੇ ਪਰਿਯੋ ਧਰਿ ਪੈ ਧਰ ਮਾਨਹੁ ਬਜ੍ਰ ਪਰਿਯੋ ਭੂਅ ਕੰਪੁ ਜਨਾਯੋ ॥੧੨੯੩॥

ऐसे परियो धरि पै धर मानहु बज्र परियो भूअ कंपु जनायो ॥१२९३॥

त्याची सोंड वज्रासारखी जमिनीवर पडली, त्यामुळे पृथ्वी हादरली.1293.

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਭੂਪ ਅਨਰੁਧ ਸਿੰਘ ਠਾਢੋ ਹੁਤੋ ਸ੍ਯਾਮ ਤੀਰ ਹਰਿ ਜੂ ਬਿਲੋਕ ਕੈ ਨਿਕਟਿ ਬੋਲਿ ਲਯੋ ਹੈ ॥

भूप अनरुध सिंघ ठाढो हुतो स्याम तीर हरि जू बिलोक कै निकटि बोलि लयो है ॥

राजा अनिरुद्ध सिंह कृष्णाजवळ उभा होता, त्याला पाहून कृष्णाने त्याला हाक मारली

ਕੀਨੋ ਸਨਮਾਨ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹਿਯੋ ਜਾਹੁ ਤੁਮ ਰਥਹਿ ਧਵਾਇ ਚਲਿਯੋ ਰਨ ਮਾਝ ਗਯੋ ਹੈ ॥

कीनो सनमान घन स्याम कहियो जाहु तुम रथहि धवाइ चलियो रन माझ गयो है ॥

त्याला खूप आदर देऊन, त्याने त्याला युद्धासाठी जाण्यास सांगितले, आज्ञा मिळाल्यावर तो युद्धक्षेत्रात दाखल झाला.

ਤੀਰ ਤਰਵਾਰਨ ਕੋ ਸੈਥੀ ਜਮਦਾਰਨ ਕੋ ਘਟਕਾ ਦੁਇ ਤਿਹੀ ਠਉਰ ਮਹਾ ਜੁਧੁ ਭਯੋ ਹੈ ॥

तीर तरवारन को सैथी जमदारन को घटका दुइ तिही ठउर महा जुधु भयो है ॥

तेथे बाण, तलवारी आणि भांगे घेऊन हिंसक युद्ध झाले

ਜੈਸੇ ਸਿੰਘ ਮ੍ਰਿਗ ਕੋ ਸਿਚਾਨੋ ਜੈਸੇ ਚਿਰੀਆ ਕੋ ਤੈਸੇ ਹਰਿ ਬੀਰ ਕੋ ਸਮਰ ਸਿੰਘ ਹਯੋ ਹੈ ॥੧੨੯੪॥

जैसे सिंघ म्रिग को सिचानो जैसे चिरीआ को तैसे हरि बीर को समर सिंघ हयो है ॥१२९४॥

जसा सिंह हरणाचा वध करतो किंवा बाज चिमणीला मारतो, त्याच पद्धतीने कृष्णाचा हा योद्धा समर सिंहने मारला.१२९४.

ਜੈਸੇ ਕੋਊ ਅਉਖਦਿ ਕੇ ਬਲ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਦੂਰ ਕਰੇ ਸਤਿ ਬੈਦ ਰੋਗ ਸੰਨਿਪਾਤ ਕੋ ॥

जैसे कोऊ अउखदि के बल कबि स्याम कहै दूर करे सति बैद रोग संनिपात को ॥

कवी श्याम म्हणतात, ज्ञानी वैद्याप्रमाणे सानपत (सिरसम) रोग औषधाच्या सामर्थ्याने बरा करतो.

ਜੈਸੇ ਕੋਊ ਸੁਕਬਿ ਕੁਕਬਿ ਕੇ ਕਬਿਤ ਸੁਨਿ ਸਭਾ ਬੀਚ ਦੂਖਿ ਕਰਿ ਮਾਨਤ ਨ ਬਾਤ ਕੋ ॥

जैसे कोऊ सुकबि कुकबि के कबित सुनि सभा बीच दूखि करि मानत न बात को ॥

कवी श्याम म्हणतात, जसा एखादा गंभीर आजार औषधाने दूर करतो किंवा कवीची कविता ऐकून एखादा चांगला कवी संमेलनात दाद देत नाही.

ਜੈਸੇ ਸਿੰਘ ਨਾਗ ਕੋ ਹਨਤ ਜਲ ਆਗ ਕੋ ਅਮਲ ਸੁਰ ਰਾਗ ਕੋ ਸਚਿੰਤ ਨਰ ਗਾਤ ਕੋ ॥

जैसे सिंघ नाग को हनत जल आग को अमल सुर राग को सचिंत नर गात को ॥

ज्याप्रमाणे सिंह नागाचा नाश करतो आणि पाणी अग्नीचा नाश करतो किंवा मादक पदार्थ मधुर कंठाचा नाश करतो,

ਤੈਸੇ ਤਤਕਾਲ ਹਰਿ ਬੀਰ ਮਾਰ ਡਾਰਿਯੋ ਜੈਸੇ ਲੋਭ ਹੂੰ ਤੇ ਮਹਾ ਗੁਨਿ ਨਾਸੈ ਤਮ ਪ੍ਰਾਤ ਕੋ ॥੧੨੯੫॥

तैसे ततकाल हरि बीर मार डारियो जैसे लोभ हूं ते महा गुनि नासै तम प्रात को ॥१२९५॥

कृष्णाच्या या योद्ध्यालाही समरसिंहाने मारले होते, तेव्हा लोभामुळे किंवा पहाटेच्या वेळी पळून जाणाऱ्या अंधारामुळे वेगाने पळणाऱ्या गुणांप्रमाणे त्याच्या शरीरातून प्राणशक्ती निघून गेली.1295