श्री दसाम ग्रंथ

पान - 239


ਵੇ ਜੁਧ ਜੀਤ ਤੇ ਜਾਹਿਗੇ ਕਹਾ ਦੋਇ ਤੇ ਦੀਨ ਨਰ ॥੩੭੭॥
वे जुध जीत ते जाहिगे कहा दोइ ते दीन नर ॥३७७॥

ज्या व्यक्तीबद्दल तुम्ही बोलत आहात, ते दोघेही अत्यंत नीच आणि असहाय्य पुरुष आहेत, मग ते युद्ध कसे जिंकतील?377.

ਕਹਿ ਹਾਰਯੋ ਕਪਿ ਕੋਟਿ ਦਈਤ ਪਤਿ ਏਕ ਨ ਮਾਨੀ ॥
कहि हारयो कपि कोटि दईत पति एक न मानी ॥

अंगद या वानरप्रमुखाने रावणाला अनेक वेळा सल्ला दिला, पण त्याने त्याचा सल्ला मानला नाही.

ਉਠਤ ਪਾਵ ਰੁਪਿਯੋ ਸਭਾ ਮਧਿ ਸੋ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
उठत पाव रुपियो सभा मधि सो अभिमानी ॥

जेव्हा तो उठला तेव्हा त्याने आपला पाय सभेत घट्ट रोवला आणि त्यांना त्याचे पाय (मजल्यावरून) काढण्याचे आव्हान दिले.

ਥਕੇ ਸਕਲ ਅਸੁਰਾਰ ਪਾਵ ਕਿਨਹੂੰ ਨ ਉਚਕਯੋ ॥
थके सकल असुरार पाव किनहूं न उचकयो ॥

कोणत्याही राक्षसाला तसे करता आले नाही आणि त्यांनी पराभव स्वीकारला

ਗਿਰੇ ਧਰਨ ਮੁਰਛਾਇ ਬਿਮਨ ਦਾਨਵ ਦਲ ਥਕਯੋ ॥
गिरे धरन मुरछाइ बिमन दानव दल थकयो ॥

त्यांच्या त्यांच्यापैकी पुष्कळजण त्यांच्या खचून गेलेल्या ताकदीमुळे बेशुद्ध होऊन खाली पडले.

ਲੈ ਚਲਯੋ ਬਭੀਛਨ ਭ੍ਰਾਤ ਤਿਹ ਬਾਲ ਪੁਤ੍ਰ ਧੂਸਰ ਬਰਨ ॥
लै चलयो बभीछन भ्रात तिह बाल पुत्र धूसर बरन ॥

त्या मातीच्या रंगाचा अंगद विभीषणासह रावणाच्या दरबारातून निघून गेला.

ਭਟ ਹਟਕ ਬਿਕਟ ਤਿਹ ਨਾ ਸਕੇ ਚਲਿ ਆਯੋ ਜਿਤ ਰਾਮ ਰਨ ॥੩੭੮॥
भट हटक बिकट तिह ना सके चलि आयो जित राम रन ॥३७८॥

जेव्हा राक्षसांनी त्याला अडथळा आणण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा त्याने त्यांचा पराभव करून त्यांचा नाश केला आणि रामाच्या बाजूने युद्ध जिंकून तो त्याच्याकडे आला.378.

ਕਹਿ ਬੁਲਯੋ ਲੰਕੇਸ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਭ ਰਾਜੀਵ ਲੋਚਨ ॥
कहि बुलयो लंकेस ताहि प्रभ राजीव लोचन ॥

अंगद पोहोचताच म्हणाला, हे कमळाच्या डोळ्याच्या राम! लंकेच्या राजाने तुला युद्धासाठी बोलावले आहे

ਕੁਟਲ ਅਲਕ ਮੁਖ ਛਕੇ ਸਕਲ ਸੰਤਨ ਦੁਖ ਮੋਚਨ ॥
कुटल अलक मुख छके सकल संतन दुख मोचन ॥

तेवढ्यात केसांचे काही कुरळे कुलूप चालत चालत त्याच्या व्यथित चेहऱ्याचे सौंदर्य बघत होते

ਕੁਪੈ ਸਰਬ ਕਪਿਰਾਜ ਬਿਜੈ ਪਹਲੀ ਰਣ ਚਖੀ ॥
कुपै सरब कपिराज बिजै पहली रण चखी ॥

पूर्वी रावणावर विजय मिळवलेले वानर अंगदचे रावणाचे वचन ऐकून अत्यंत क्रोधित झाले.

ਫਿਰੈ ਲੰਕ ਗੜਿ ਘੇਰਿ ਦਿਸਾ ਦਛਣੀ ਪਰਖੀ ॥
फिरै लंक गड़ि घेरि दिसा दछणी परखी ॥

लंकेकडे जाण्यासाठी त्यांनी दक्षिणेकडे कूच केले.

ਪ੍ਰਭ ਕਰੈ ਬਭੀਛਨ ਲੰਕਪਤਿ ਸੁਣੀ ਬਾਤਿ ਰਾਵਣ ਘਰਣਿ ॥
प्रभ करै बभीछन लंकपति सुणी बाति रावण घरणि ॥

या बाजूला रावणाची पत्नी मंदोदरीला जेव्हा रामाने विभीषणाला लंकेचा राजा बनवण्याची योजना कळली.

ਸੁਧਿ ਸਤ ਤਬਿ ਬਿਸਰਤ ਭਈ ਗਿਰੀ ਧਰਣ ਪਰ ਹੁਐ ਬਿਮਣ ॥੩੭੯॥
सुधि सत तबि बिसरत भई गिरी धरण पर हुऐ बिमण ॥३७९॥

ती बेशुद्ध अवस्थेत पृथ्वीवर पडली.379.

ਮਦੋਦਰੀ ਬਾਚ ॥
मदोदरी बाच ॥

मंदोदरीचे भाषण:

ਉਟੰਙਣ ਛੰਦ ॥
उटंङण छंद ॥

उत्तांग श्लोक

ਸੂਰਬੀਰਾ ਸਜੇ ਘੋਰ ਬਾਜੇ ਬਜੇ ਭਾਜ ਕੰਤਾ ਸੁਣੇ ਰਾਮ ਆਏ ॥
सूरबीरा सजे घोर बाजे बजे भाज कंता सुणे राम आए ॥

योद्धे स्वत:ला सजवत आहेत आणि भयंकर युद्धाचे ढोल वाजवत आहेत, हे माझ्या पती! तुम्ही तुमच्या सुरक्षिततेसाठी पळून जाल कारण राम आला आहे

ਬਾਲ ਮਾਰਯੋ ਬਲੀ ਸਿੰਧ ਪਾਟਯੋ ਜਿਨੈ ਤਾਹਿ ਸੌ ਬੈਰਿ ਕੈਸੇ ਰਚਾਏ ॥
बाल मारयो बली सिंध पाटयो जिनै ताहि सौ बैरि कैसे रचाए ॥

ज्याने बळीचा वध केला, ज्याने समुद्र दुभंगून मार्ग निर्माण केला, त्याच्याशी वैर का निर्माण केले?

ਬਯਾਧ ਜੀਤਯੋ ਜਿਨੈ ਜੰਭ ਮਾਰਯੋ ਉਨੈ ਰਾਮ ਅਉਤਾਰ ਸੋਈ ਸੁਹਾਏ ॥
बयाध जीतयो जिनै जंभ मारयो उनै राम अउतार सोई सुहाए ॥

ज्याने ब्याध आणि जंबासुरचा वध केला, तीच शक्ती आहे, जी स्वतःला राम म्हणून प्रकट झाली आहे.

ਦੇ ਮਿਲੋ ਜਾਨਕੀ ਬਾਤ ਹੈ ਸਿਆਨ ਕੀ ਚਾਮ ਕੇ ਦਾਮ ਕਾਹੇ ਚਲਾਏ ॥੩੮੦॥
दे मिलो जानकी बात है सिआन की चाम के दाम काहे चलाए ॥३८०॥

सीता त्याच्याकडे परत या आणि त्याला पहा, ही एकच शहाणपणाची गोष्ट आहे, चामड्याची नाणी आणण्याचा प्रयत्न करू नका.380.

ਰਾਵਣ ਬਾਚ ॥
रावण बाच ॥

रावणाचे भाषण:

ਬਯੂਹ ਸੈਨਾ ਸਜੋ ਘੋਰ ਬਾਜੇ ਬਜੋ ਕੋਟਿ ਜੋਧਾ ਗਜੋ ਆਨ ਨੇਰੇ ॥
बयूह सैना सजो घोर बाजे बजो कोटि जोधा गजो आन नेरे ॥

चारही बाजूंनी सैन्याचा वेढा असला आणि युद्धाच्या ढोल-ताशांचा भयानक आवाज येत असला आणि लाखो योद्धे माझ्या जवळ गर्जना करत असतील.

ਸਾਜ ਸੰਜੋਅ ਸੰਬੂਹ ਸੈਨਾ ਸਭੈ ਆਜ ਮਾਰੋ ਤਰੈ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਤੇਰੇ ॥
साज संजोअ संबूह सैना सभै आज मारो तरै द्रिसटि तेरे ॥

तरीसुद्धा, मी माझे शस्त्रे परिधान करून, ते तुझ्या दृष्टीक्षेपात नष्ट करीन

ਇੰਦ੍ਰ ਜੀਤੋ ਕਰੋ ਜਛ ਰੀਤੋ ਧਨੰ ਨਾਰਿ ਸੀਤਾ ਬਰੰ ਜੀਤ ਜੁਧੈ ॥
इंद्र जीतो करो जछ रीतो धनं नारि सीता बरं जीत जुधै ॥

मी इंद्रावर विजय मिळवून यक्षाचा सर्व खजिना लुटून घेईन आणि युद्ध जिंकून सीतेशी विवाह करीन.

ਸੁਰਗ ਪਾਤਾਲ ਆਕਾਸ ਜੁਆਲਾ ਜਰੈ ਬਾਚਿ ਹੈ ਰਾਮ ਕਾ ਮੋਰ ਕ੍ਰੂਧੈ ॥੩੮੧॥
सुरग पाताल आकास जुआला जरै बाचि है राम का मोर क्रूधै ॥३८१॥

माझ्या क्रोधाच्या अग्नीने जेव्हा आकाश, पाताळ आणि स्वर्ग जळतील, तर राम माझ्यापुढे सुरक्षित कसा राहील?381.

ਮਦੋਦਰੀ ਬਾਚ ॥
मदोदरी बाच ॥

मंदोदरीचे भाषण:

ਤਾਰਕਾ ਜਾਤ ਹੀ ਘਾਤ ਕੀਨੀ ਜਿਨੈ ਅਉਰ ਸੁਬਾਹ ਮਾਰੀਚ ਮਾਰੇ ॥
तारका जात ही घात कीनी जिनै अउर सुबाह मारीच मारे ॥

ज्याने तारका, सुबाहू आणि मारीचला मारले आहे.

ਬਯਾਧ ਬਧਯੋ ਖਰੰਦੂਖਣੰ ਖੇਤ ਥੈ ਏਕ ਹੀ ਬਾਣ ਸੋਂ ਬਾਲ ਮਾਰੇ ॥
बयाध बधयो खरंदूखणं खेत थै एक ही बाण सों बाल मारे ॥

आणि वीरध आणि खर-दुषणाचाही वध केला आणि एका बाणाने बळीचा वध केला

ਧੁਮ੍ਰ ਅਛਾਦ ਅਉ ਜਾਬੁਮਾਲੀ ਬਲੀ ਪ੍ਰਾਣ ਹੀਣੰ ਕਰਯੋ ਜੁਧ ਜੈ ਕੈ ॥
धुम्र अछाद अउ जाबुमाली बली प्राण हीणं करयो जुध जै कै ॥

ज्याने युद्धात धुम्रक्षा आणि जंबुमाली यांचा नाश केला,

ਮਾਰਿਹੈਂ ਤੋਹਿ ਯੌ ਸਯਾਰ ਕੇ ਸਿੰਘ ਜਯੋ ਲੇਹਿਗੇ ਲੰਕ ਕੋ ਡੰਕ ਦੈ ਕੈ ॥੩੮੨॥
मारिहैं तोहि यौ सयार के सिंघ जयो लेहिगे लंक को डंक दै कै ॥३८२॥

तो तुला आव्हान देऊन जिंकेल आणि सिंहाला जसा मारतो तसा तुला मारेल.382.

ਰਾਵਣ ਬਾਚ ॥
रावण बाच ॥

रावणाचे भाषण:

ਚਉਰ ਚੰਦ੍ਰੰ ਕਰੰ ਛਤ੍ਰ ਸੂਰੰ ਧਰੰ ਬੇਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਰਰੰ ਦੁਆਰ ਮੇਰੇ ॥
चउर चंद्रं करं छत्र सूरं धरं बेद ब्रहमा ररं दुआर मेरे ॥

चंद्र माझ्या डोक्यावर माशी फिरवतो, सूर्य माझा छत पकडतो आणि ब्रह्मा माझ्या दारात वेदांचे पठण करतो

ਪਾਕ ਪਾਵਕ ਕਰੰ ਨੀਰ ਬਰਣੰ ਭਰੰ ਜਛ ਬਿਦਿਆਧਰੰ ਕੀਨ ਚੇਰੇ ॥
पाक पावक करं नीर बरणं भरं जछ बिदिआधरं कीन चेरे ॥

अग्नीची देवता माझे अन्न तयार करते, वरुण देवता माझ्यासाठी पाणी आणते आणि यक्ष विविध शास्त्रे शिकवतात

ਅਰਬ ਖਰਬੰ ਪੁਰੰ ਚਰਬ ਸਰਬੰ ਕਰੇ ਦੇਖੁ ਕੈਸੇ ਕਰੌ ਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥
अरब खरबं पुरं चरब सरबं करे देखु कैसे करौ बीर खेतं ॥

मी लाखो स्वर्गातील सुखसोयींचा उपभोग घेतला आहे, मी योद्ध्यांना कसा मारतो ते तुम्ही पहा

ਚਿੰਕ ਹੈ ਚਾਵਡਾ ਫਿੰਕ ਹੈ ਫਿਕਰੀ ਨਾਚ ਹੈ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲ ਪ੍ਰੇਤੰ ॥੩੮੩॥
चिंक है चावडा फिंक है फिकरी नाच है बीर बैताल प्रेतं ॥३८३॥

मी असे भयंकर युद्ध करीन की गिधाडे आनंदी होतील, पिशाच फिरतील आणि भूत आणि राक्षस नाचतील.383.

ਮਦੋਦਰੀ ਬਾਚ ॥
मदोदरी बाच ॥

मंदोदरीचे भाषण:

ਤਾਸ ਨੇਜੇ ਢੁਲੈ ਘੋਰ ਬਾਜੇ ਬਜੈ ਰਾਮ ਲੀਨੇ ਦਲੈ ਆਨ ਢੂਕੇ ॥
तास नेजे ढुलै घोर बाजे बजै राम लीने दलै आन ढूके ॥

तिकडे पाहा, डोलणाऱ्या कंद दिसत आहेत, भयानक वाद्ये वाजत आहेत आणि राम आपल्या पराक्रमी सैन्यासह आला आहे.

ਬਾਨਰੀ ਪੂਤ ਚਿੰਕਾਰ ਅਪਾਰੰ ਕਰੰ ਮਾਰ ਮਾਰੰ ਚਹੂੰ ਓਰ ਕੂਕੇ ॥
बानरी पूत चिंकार अपारं करं मार मारं चहूं ओर कूके ॥

चारही बाजूंनी माकडांच्या फौजेतून ‘मार, मार’ असा आवाज येत आहे.

ਭੀਮ ਭੇਰੀ ਬਜੈ ਜੰਗ ਜੋਧਾ ਗਜੈ ਬਾਨ ਚਾਪੈ ਚਲੈ ਨਾਹਿ ਜਉ ਲੌ ॥
भीम भेरी बजै जंग जोधा गजै बान चापै चलै नाहि जउ लौ ॥

हे रावण! जोपर्यंत युद्धाचे ढोल वाजतील आणि गर्जना करणारे योद्धे त्यांचे बाण सोडतील

ਬਾਤ ਕੋ ਮਾਨੀਐ ਘਾਤੁ ਪਹਿਚਾਨੀਐ ਰਾਵਰੀ ਦੇਹ ਕੀ ਸਾਤ ਤਉ ਲੌ ॥੩੮੪॥
बात को मानीऐ घातु पहिचानीऐ रावरी देह की सात तउ लौ ॥३८४॥

त्याआधी संधी ओळखून, आपल्या शरीराच्या रक्षणासाठी माझे म्हणणे स्वीकारा (आणि युद्धाचा विचार सोडा).384.

ਘਾਟ ਘਾਟੈ ਰੁਕੌ ਬਾਟ ਬਾਟੈ ਤੁਪੋ ਐਂਠ ਬੈਠੇ ਕਹਾ ਰਾਮ ਆਏ ॥
घाट घाटै रुकौ बाट बाटै तुपो ऐंठ बैठे कहा राम आए ॥

समुद्रकिनारी आणि इतर मार्गांवर सैन्याच्या हालचालीत अडथळा आणा, कारण आता राम आला आहे,

ਖੋਰ ਹਰਾਮ ਹਰੀਫ ਕੀ ਆਂਖ ਤੈ ਚਾਮ ਕੇ ਜਾਤ ਕੈਸੇ ਚਲਾਏ ॥
खोर हराम हरीफ की आंख तै चाम के जात कैसे चलाए ॥

डोळ्यांवरील पाखंडाचा पडदा काढून सर्व कार्य करा आणि स्वार्थी होऊ नका.

ਹੋਇਗੋ ਖੁਆਰ ਬਿਸੀਆਰ ਖਾਨਾ ਤੁਰਾ ਬਾਨਰੀ ਪੂਤ ਜਉ ਲੌ ਨ ਗਜਿ ਹੈ ॥
होइगो खुआर बिसीआर खाना तुरा बानरी पूत जउ लौ न गजि है ॥

तुम्ही संकटात राहिल्यास, तुमचे कुटुंब नष्ट होईल, जोपर्यंत माकडांच्या सैन्याचा हिंसक गडगडाट सुरू होत नाही तोपर्यंत तुम्ही स्वतःला सुरक्षित समजू शकता.

ਲੰਕ ਕੋ ਛਾਡਿ ਕੈ ਕੋਟਿ ਕੇ ਫਾਧ ਕੈ ਆਸੁਰੀ ਪੂਤ ਲੈ ਘਾਸਿ ਭਜਿ ਹੈ ॥੩੮੫॥
लंक को छाडि कै कोटि के फाध कै आसुरी पूत लै घासि भजि है ॥३८५॥

यानंतर सर्व पुत्र डेमो पळून जातील, गडाच्या भिंतींवर उडी मारून आणि त्यांच्या तोंडात गवताचे ब्लेड दाबून.385.

ਰਾਵਣ ਬਾਚ ॥
रावण बाच ॥

रावणाचे भाषण:

ਬਾਵਰੀ ਰਾਡ ਕਿਆ ਭਾਡਿ ਬਾਤੈ ਬਕੈ ਰੰਕ ਸੇ ਰਾਮ ਕਾ ਛੋਡ ਰਾਸਾ ॥
बावरी राड किआ भाडि बातै बकै रंक से राम का छोड रासा ॥

अरे मूर्ख वेश्या! तू का बडबडतोस रामाचे गुणगान थांबवा

ਕਾਢਹੋ ਬਾਸਿ ਦੈ ਬਾਨ ਬਾਜੀਗਰੀ ਦੇਖਿਹੋ ਆਜ ਤਾ ਕੋ ਤਮਾਸਾ ॥
काढहो बासि दै बान बाजीगरी देखिहो आज ता को तमासा ॥

तो फक्त माझ्या दिशेने उदबत्तीसारखे छोटे बाण सोडेल, मी आज हा खेळ पाहणार आहे.

ਬੀਸ ਬਾਹੇ ਧਰੰ ਸੀਸ ਦਸਯੰ ਸਿਰੰ ਸੈਣ ਸੰਬੂਹ ਹੈ ਸੰਗਿ ਮੇਰੇ ॥
बीस बाहे धरं सीस दसयं सिरं सैण संबूह है संगि मेरे ॥

मला वीस हात आणि दहा डोकी आहेत आणि सर्व शक्ती माझ्या पाठीशी आहेत

ਭਾਜ ਜੈ ਹੈ ਕਹਾ ਬਾਟਿ ਪੈਹੈਂ ਊਹਾ ਮਾਰਿਹੌ ਬਾਜ ਜੈਸੇ ਬਟੇਰੇ ॥੩੮੬॥
भाज जै है कहा बाटि पैहैं ऊहा मारिहौ बाज जैसे बटेरे ॥३८६॥

रामाला पळून जाण्यासाठी रस्ताही मिळणार नाही, जिथे मला तो सापडेल, मी त्याला तिथेच मारून टाकीन, जसा जसा जसा चकवा मारतो.386.