श्री दसाम ग्रंथ

पान - 90


ਬਾਹ ਕਟੀ ਅਧ ਬੀਚ ਤੇ ਸੁੰਡ ਸੀ ਸੋ ਉਪਮਾ ਕਵਿ ਨੇ ਬਰਨੀ ਹੈ ॥
बाह कटी अध बीच ते सुंड सी सो उपमा कवि ने बरनी है ॥

हत्तीच्या सोंडेसारखा हात मधोमध कापून कवीने त्याचे असे चित्रण केले आहे,

ਆਪਸਿ ਮੈ ਲਰ ਕੈ ਸੁ ਮਨੋ ਗਿਰਿ ਤੇ ਗਿਰੀ ਸਰਪ ਕੀ ਦੁਇ ਘਰਨੀ ਹੈ ॥੧੪੪॥
आपसि मै लर कै सु मनो गिरि ते गिरी सरप की दुइ घरनी है ॥१४४॥

ती दोन नागांची एकमेकांशी लढाई कमी झाली आहे.144.,

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा,

ਸਕਲ ਪ੍ਰਬਲ ਦਲ ਦੈਤ ਕੋ ਚੰਡੀ ਦਇਓ ਭਜਾਇ ॥
सकल प्रबल दल दैत को चंडी दइओ भजाइ ॥

चंडीने राक्षसांच्या सर्व पराक्रमी सैन्याला पळवून लावले.

ਪਾਪ ਤਾਪ ਹਰਿ ਜਾਪ ਤੇ ਜੈਸੇ ਜਾਤ ਪਰਾਇ ॥੧੪੫॥
पाप ताप हरि जाप ते जैसे जात पराइ ॥१४५॥

ज्याप्रमाणे भगवंताच्या नामस्मरणाने पाप आणि दुःख दूर होतात.145.,

ਸ੍ਵੈਯਾ ॥
स्वैया ॥

स्वय्या,

ਭਾਨੁ ਤੇ ਜਿਉ ਤਮ ਪਉਨ ਤੇ ਜਿਉ ਘਨੁ ਮੋਰ ਤੇ ਜਿਉ ਫਨਿ ਤਿਉ ਸੁਕਚਾਨੇ ॥
भानु ते जिउ तम पउन ते जिउ घनु मोर ते जिउ फनि तिउ सुकचाने ॥

सूर्यापासून अंधार, वाऱ्यापासून ढग आणि मोरापासून साप याप्रमाणे देवतेपासून राक्षस घाबरले.

ਸੂਰ ਤੇ ਕਾਤੁਰੁ ਕੂਰ ਤੇ ਚਾਤੁਰੁ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਤੁਰ ਏਣਿ ਡਰਾਨੇ ॥
सूर ते कातुरु कूर ते चातुरु सिंघ ते सातुर एणि डराने ॥

ज्याप्रमाणे वीरांपासून डरपोक, सत्यापासून असत्य आणि सिंहापासून हरिण लगेच भयभीत होतात.

ਸੂਮ ਤੇ ਜਿਉ ਜਸੁ ਬਿਓਗ ਤੇ ਜਿਉ ਰਸੁ ਪੂਤ ਕਪੂਤ ਤੇ ਜਿਉ ਬੰਸੁ ਹਾਨੇ ॥
सूम ते जिउ जसु बिओग ते जिउ रसु पूत कपूत ते जिउ बंसु हाने ॥

ज्याप्रमाणे कंजूषाकडून स्तुती, वियोगातून आनंद आणि दुष्ट पुत्रापासून कुटुंबाचा नाश होतो.

ਧਰਮ ਜਿਉ ਕ੍ਰੁਧ ਤੇ ਭਰਮ ਸੁਬੁਧ ਤੇ ਚੰਡ ਕੇ ਜੁਧ ਤੇ ਦੈਤ ਪਰਾਨੇ ॥੧੪੬॥
धरम जिउ क्रुध ते भरम सुबुध ते चंड के जुध ते दैत पराने ॥१४६॥

ज्याप्रमाणे क्रोधाने धर्माचा नाश होतो आणि बुद्धीचा भ्रमाने होतो, त्याचप्रमाणे युद्ध आणि प्रचंड क्रोधाने पुढे धावले.

ਫੇਰ ਫਿਰੈ ਸਭ ਜੁਧ ਕੇ ਕਾਰਨ ਲੈ ਕਰਵਾਨ ਕ੍ਰੁਧ ਹੁਇ ਧਾਏ ॥
फेर फिरै सभ जुध के कारन लै करवान क्रुध हुइ धाए ॥

राक्षस पुन्हा युद्धासाठी परत आले आणि प्रचंड क्रोधाने पुढे धावले.

ਏਕ ਲੈ ਬਾਨ ਕਮਾਨਨ ਤਾਨ ਕੈ ਤੂਰਨ ਤੇਜ ਤੁਰੰਗ ਤੁਰਾਏ ॥
एक लै बान कमानन तान कै तूरन तेज तुरंग तुराए ॥

त्यांच्यापैकी काही बाणांनी युक्त धनुष्य ओढून वेगवान घोडे चालवतात.,

ਧੂਰਿ ਉਡੀ ਖੁਰ ਪੂਰਨ ਤੇ ਪਥ ਊਰਧ ਹੁਇ ਰਵਿ ਮੰਡਲ ਛਾਏ ॥
धूरि उडी खुर पूरन ते पथ ऊरध हुइ रवि मंडल छाए ॥

घोड्यांच्या खुरांनी जी धूळ निर्माण केली आहे आणि ती वरच्या दिशेने गेली आहे, तिने सूर्याचा गोला व्यापला आहे.

ਮਾਨਹੁ ਫੇਰ ਰਚੇ ਬਿਧਿ ਲੋਕ ਧਰਾ ਖਟ ਆਠ ਅਕਾਸ ਬਨਾਏ ॥੧੪੭॥
मानहु फेर रचे बिधि लोक धरा खट आठ अकास बनाए ॥१४७॥

असे दिसते की ब्रह्मदेवाने सहा नीच शब्द आणि आठ आकाश (कारण धुळीचा गोल आठवा आकाश बनला आहे) सह चौदा जगाची निर्मिती केली आहे., 147.

ਚੰਡ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੁਵੰਡ ਲੈ ਬਾਨਨਿ ਦੈਤਨ ਕੇ ਤਨ ਤੂਲਿ ਜਿਉ ਤੂੰਬੇ ॥
चंड प्रचंड कुवंड लै बाननि दैतन के तन तूलि जिउ तूंबे ॥

चंडीने आपले भयानक धनुष्य घेऊन, आपल्या बाणांनी दानवांच्या शरीरांना कापसासारखे लावले आहे.

ਮਾਰ ਗਇੰਦ ਦਏ ਕਰਵਾਰ ਲੈ ਦਾਨਵ ਮਾਨ ਗਇਓ ਉਡ ਪੂੰਬੇ ॥
मार गइंद दए करवार लै दानव मान गइओ उड पूंबे ॥

तिने आपल्या तलवारीने हत्तींचा वध केला आहे, त्यामुळे राक्षसांचा अभिमान अक्क-वनस्पतींसारखा उडून गेला आहे.

ਬੀਰਨ ਕੇ ਸਿਰ ਕੀ ਸਿਤ ਪਾਗ ਚਲੀ ਬਹਿ ਸ੍ਰੋਨਤ ਊਪਰ ਖੂੰਬੇ ॥
बीरन के सिर की सित पाग चली बहि स्रोनत ऊपर खूंबे ॥

शूरवीरांच्या डोक्याचे पांढरे पगडे रक्ताच्या प्रवाहात वाहत होते.

ਮਾਨਹੁ ਸਾਰਸੁਤੀ ਕੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਮੈ ਸੂਰਨ ਕੇ ਜਸ ਕੈ ਉਠੇ ਬੂੰਬੇ ॥੧੪੮॥
मानहु सारसुती के प्रवाह मै सूरन के जस कै उठे बूंबे ॥१४८॥

सरस्वतीचा प्रवाह, वीरांच्या स्तुतीचे फुगे वाहत आहेत असे वाटले.148.,

ਦੇਤਨ ਸਾਥ ਗਦਾ ਗਹਿ ਹਾਥਿ ਸੁ ਕ੍ਰੁਧ ਹ੍ਵੈ ਜੁਧੁ ਨਿਸੰਗ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥
देतन साथ गदा गहि हाथि सु क्रुध ह्वै जुधु निसंग करिओ है ॥

देवीने हातात गदा घेऊन असुरांविरुद्ध भयंकर युद्ध पुकारले.

ਪਾਨਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਲਏ ਬਲਵਾਨ ਸੁ ਮਾਰ ਤਬੈ ਦਲ ਛਾਰ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥
पानि क्रिपान लए बलवान सु मार तबै दल छार करिओ है ॥

हातात तलवार धरून तिने पराक्रमी चंडिकेचा वध करून राक्षसांच्या सैन्याला धूळ चारली.

ਪਾਗ ਸਮੇਤ ਗਿਰਿਓ ਸਿਰ ਏਕ ਕੋ ਭਾਉ ਇਹੇ ਕਬਿ ਤਾ ਕੋ ਧਰਿਓ ਹੈ ॥
पाग समेत गिरिओ सिर एक को भाउ इहे कबि ता को धरिओ है ॥

एक डोके पगडीसह पडताना पाहून कवीने कल्पना केली,

ਪੂਰਨਿ ਪੁੰਨ ਪਏ ਨਭ ਤੇ ਸੁ ਮਨੋ ਭੁਅ ਟੂਟ ਨਛਤ੍ਰ ਪਰਿਓ ਹੈ ॥੧੪੯॥
पूरनि पुंन पए नभ ते सु मनो भुअ टूट नछत्र परिओ है ॥१४९॥

की पुण्य कर्मांच्या समाप्तीबरोबर, आकाशातून एक तारा पृथ्वीवरून खाली पडला आहे. 149.,

ਬਾਰਿਦ ਬਾਰਨ ਜਿਉ ਨਿਰਵਾਰਿ ਮਹਾ ਬਲ ਧਾਰਿ ਤਬੇ ਇਹ ਕੀਆ ॥
बारिद बारन जिउ निरवारि महा बल धारि तबे इह कीआ ॥

तेव्हा देवीने आपल्या प्रचंड शक्तीने मोठ्या हत्तींना ढगांप्रमाणे दूर फेकून दिले.

ਪਾਨਿ ਲੈ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕੋ ਤਾਨਿ ਸੰਘਾਰ ਸਨੇਹ ਤੇ ਸ੍ਰਉਨਤ ਪੀਆ ॥
पानि लै बान कमान को तानि संघार सनेह ते स्रउनत पीआ ॥

हातात बाण धरून तिने राक्षसांचा नाश करणारे धनुष्य ओढले आणि ते रक्त मोठ्या आवडीने प्यायले.