श्री दसाम ग्रंथ

पान - 693


ਰਤਨ ਜਟਤ ਰਥ ਸੁਭਤ ਖਚਿਤ ਬਜ੍ਰਨ ਮੁਕਤਾਫਲ ॥
रतन जटत रथ सुभत खचित बज्रन मुकताफल ॥

(जो) रत्नांनी जडलेला रथ सुशोभित करतो, (जो) हिरे आणि मोत्यांनी जडलेला असतो.

ਹੀਰ ਚੀਰ ਆਭਰਣ ਧਰੇ ਸਾਰਥੀ ਮਹਾਬਲ ॥
हीर चीर आभरण धरे सारथी महाबल ॥

रत्नांनी जडलेला आणि मोत्यांनी भरलेला हा रथ अलंकृत वस्त्रे परिधान करून या पराक्रमी सारथीला घेऊन जाईल.

ਕਨਕ ਦੇਖ ਕੁਰਰਾਤ ਕਠਨ ਕਾਮਿਨ ਬ੍ਰਿਤ ਹਾਰਤ ॥
कनक देख कुररात कठन कामिन ब्रित हारत ॥

सोन्याला पाहून कठिण सुंदर वासनांध मुली मोहित होतील,

ਤਨਿ ਪਟੰਬਰ ਜਰਕਸੀ ਪਰਮ ਭੂਖਨ ਤਨ ਧਾਰਤ ॥
तनि पटंबर जरकसी परम भूखन तन धारत ॥

त्यांच्या नवसाचा त्याग करून तो अंगावर दागिने व सुंदर वस्त्रे परिधान करील

ਇਹ ਛਬਿ ਅਨੰਦ ਮਦਨਜ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜਿਦਿਨ ਗਰਜ ਦਲ ਗਾਹਿ ਹੈ ॥
इह छबि अनंद मदनज न्रिपति जिदिन गरज दल गाहि है ॥

हे राजा! प्रेमाचा आनंद देणारा देव, जेव्हा तो समोर येईल, अशा देखण्या पोझमध्ये गर्जना करत,

ਬਿਨੁ ਇਕ ਧੀਰਜ ਸੁਨਿ ਰੇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁ ਅਉਰ ਸਮੁਹ ਕੋ ਜਾਹਿ ਹੈ ॥੧੭੫॥
बिनु इक धीरज सुनि रे न्रिपति सु अउर समुह को जाहि है ॥१७५॥

मग धीर धरल्याशिवाय त्याचा सामना कोण करेल.175.

ਧੂਮ੍ਰ ਬਰਣ ਸਾਰਥੀ ਧੂਮ੍ਰ ਬਾਜੀਰਥ ਛਾਜਤ ॥
धूम्र बरण सारथी धूम्र बाजीरथ छाजत ॥

काळ्या रंगाचा सारथी पाहून सर्व देव, पुरुष, ऋषी यांना लाज वाटेल.

ਧੂਮ੍ਰ ਬਰਣ ਆਭਰਣ ਨਿਰਖਿ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਲਾਜਤ ॥
धूम्र बरण आभरण निरखि सुर नर मुनि लाजत ॥

काळा रथ आणि घोडे आणि तेजस्वी काळी वस्त्रे

ਧੂਮ੍ਰ ਨੈਨ ਧੂਮਰੋ ਗਾਤ ਧੂਮਰ ਤਿਹ ਭੂਖਨ ॥
धूम्र नैन धूमरो गात धूमर तिह भूखन ॥

(कोण) धुरकट डोळे, धुरकट शरीर आणि धुरकट दागिने.

ਧੂਮ੍ਰ ਬਦਨ ਤੇ ਬਮਤ ਸਰਬ ਸਤ੍ਰੂ ਕੁਲ ਦੂਖਨ ॥
धूम्र बदन ते बमत सरब सत्रू कुल दूखन ॥

त्याच्या काळ्या शरीरावर काळे डोळे आणि काळे दागिने चमकतील आणि त्याचे शत्रू दुःखी होतील

ਅਸ ਭਰਮ ਮਦਨ ਚਤੁਰਥ ਸੁਵਨ ਜਿਦਿਨ ਰੋਸ ਕਰਿ ਧਾਇ ਹੈ ॥
अस भरम मदन चतुरथ सुवन जिदिन रोस करि धाइ है ॥

ज्या दिवशी प्रेमदेवतेचा हा चौथा पुत्र रागाने तुमच्याकडे जाईल, तेव्हा,

ਦਲ ਲੂਟ ਕੂਟ ਤੁਮਰੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁ ਸਰਬ ਛਿਨਕ ਮਹਿ ਜਾਇ ਹੈ ॥੧੭੬॥
दल लूट कूट तुमरो न्रिपति सु सरब छिनक महि जाइ है ॥१७६॥

हे राजा! तो रागाने तुझ्याकडे जाईल, मग हे राजा! तो एका क्षणात तुझे सैन्य लुटून नेईल.१७६.

ਅਉਰ ਅਉਰ ਜੇ ਸੁਭਟਿ ਗਨੋ ਤਿਹ ਨਾਮ ਬਿਚਛਨ ॥
अउर अउर जे सुभटि गनो तिह नाम बिचछन ॥

इतर योद्ध्यांची नावेही विलक्षण आहेत

ਬਡ ਜੋਧਾ ਬਡ ਸੂਰ ਬਡੇ ਜਿਤਵਾਰ ਸੁਲਛਨ ॥
बड जोधा बड सूर बडे जितवार सुलछन ॥

ते सर्व अतिशय शूर आणि युद्धे जिंकणारे आहेत

ਕਲਹਿ ਨਾਮ ਇਕ ਨਾਰਿ ਮਹਾ ਕਲ ਰੂਪ ਕਲਹ ਕਰ ॥
कलहि नाम इक नारि महा कल रूप कलह कर ॥

कल्हा नावाची एक स्त्री आहे, तिची आकृती खूप भयानक आहे,

ਲੋਗ ਚਤੁਰਦਸ ਮਾਝਿ ਜਾਸੁ ਛੋਰਾ ਨਹੀ ਸੁਰ ਨਰ ॥
लोग चतुरदस माझि जासु छोरा नही सुर नर ॥

तिने चौदा लोकांमध्ये कोणताही देव किंवा पुरुष अस्पर्श केला नाही

ਸਬ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਭੀਤਰ ਨਿਪੁਣ ਅਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤਿਹ ਜਾਨੀਐ ॥
सब ससत्र असत्र भीतर निपुण अति प्रभाव तिह जानीऐ ॥

शस्त्रे आणि शस्त्रे मध्ये निपुण योद्धा आणि अतिशय प्रभावशाली सेनानी आणि

ਸਬ ਦੇਸ ਭੇਸ ਅਰੁ ਰਾਜ ਸਬ ਤ੍ਰਾਸ ਜਵਨ ਕੋ ਮਾਨੀਐ ॥੧੭੭॥
सब देस भेस अरु राज सब त्रास जवन को मानीऐ ॥१७७॥

दूरवरच्या देशांचे राजे तिला घाबरतात.177.

ਬੈਰ ਨਾਮ ਇਕ ਬੀਰ ਮਹਾ ਦੁਰ ਧਰਖ ਅਜੈ ਰਣਿ ॥
बैर नाम इक बीर महा दुर धरख अजै रणि ॥

वीर नावाचा एक अत्यंत निर्भय वीर आहे ज्याचा युद्धात पराभव होऊ शकत नाही.

ਕਬਹੁ ਦੀਨ ਨਹੀ ਪੀਠਿ ਅਨਿਕ ਜੀਤੇ ਜਿਹ ਨ੍ਰਿਪ ਗਣ ॥
कबहु दीन नही पीठि अनिक जीते जिह न्रिप गण ॥

शतुर्त नावाचा एक अजिंक्य योद्धा आहे ज्याने कधीही पाठ दाखवली नाही आणि अनेक राजांना जिंकले आहे.

ਲੋਚਨ ਸ੍ਰੌਣਤ ਬਰਣ ਅਰੁਣ ਸਬ ਸਸਤ੍ਰ ਅੰਗਿ ਤਿਹ ॥
लोचन स्रौणत बरण अरुण सब ससत्र अंगि तिह ॥

त्याचे डोळे आणि रंग रक्तासारखे लाल होते आणि सर्व अंगांवर शस्त्रे होती

ਰਵਿ ਪ੍ਰਕਾਸ ਸਰ ਧੁਜਾ ਅਰੁਣ ਲਾਜਤ ਲਖਿ ਛਬਿ ਜਿਹ ॥
रवि प्रकास सर धुजा अरुण लाजत लखि छबि जिह ॥

त्याचा बॅनर सूर्यप्रकाशासारखा होता आणि त्याचे तेज पाहून सूर्यालाही लाज वाटली

ਇਹ ਭਾਤਿ ਬੈਰ ਬੀਰਾ ਬਡੈ ਜਿਦਿਨ ਕ੍ਰੁਧ ਕਰਿ ਗਰਜਿ ਹੈ ॥
इह भाति बैर बीरा बडै जिदिन क्रुध करि गरजि है ॥

अशा प्रकारे शतुर्त नावाचा हा पराक्रमी योद्धा रागाने गर्जना करील.

ਬਿਨੁ ਏਕ ਸਾਤਿ ਸੁਨ ਰੇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁ ਅਉਰ ਨ ਦੂਸਰ ਬਰਜਿ ਹੈ ॥੧੭੮॥
बिनु एक साति सुन रे न्रिपति सु अउर न दूसर बरजि है ॥१७८॥

त्या दिवशी, शांती (शांती) शिवाय दुसरा कोणीही त्याचा सामना करणार नाही.178.

ਧੂਮ੍ਰ ਧੁਜਾ ਰਥ ਧੂਮ੍ਰ ਧੂਮ੍ਰ ਸਾਰਥੀ ਬਿਰਾਜਤ ॥
धूम्र धुजा रथ धूम्र धूम्र सारथी बिराजत ॥

पाठीमागे बॅनर, काळा रथ आणि काळा सारथी भव्य दिसत आहे

ਧੂਮ੍ਰ ਬਸਤ੍ਰ ਤਨ ਧਰੇ ਨਿਰਖਿ ਧੂਅਰੋ ਮਨਿ ਲਾਜਤ ॥
धूम्र बसत्र तन धरे निरखि धूअरो मनि लाजत ॥

काळ्या कपड्याला पाहून त्याच्या मनात धुंदीही लाजते

ਧੂਮ੍ਰ ਧਨੁਖ ਕਰ ਛਕ੍ਯੋ ਬਾਨ ਧੂਮਰੇ ਸੁਹਾਏ ॥
धूम्र धनुख कर छक्यो बान धूमरे सुहाए ॥

त्याच्या ब्लॉक कसे काळे बाण आहेत

ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਭੁਜੰਗ ਜਛ ਅਰੁ ਅਸੁਰ ਲਜਾਏ ॥
सुर नर नाग भुजंग जछ अरु असुर लजाए ॥

त्याला पाहून देव, पुरुष नाग, यक्ष, दानव यांना लाज वाटते

ਇਹ ਛਬਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਆਲਸ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜਿਦਿਨ ਜੁਧ ਕਹ ਜੁਟ ਹੈ ॥
इह छबि प्रभाव आलस न्रिपति जिदिन जुध कह जुट है ॥

आळस' या (प्रकारच्या) प्रतिमेच्या प्रभावाने, जेव्हा राजा युद्धात गुंतेल,

ਉਦਮ ਬਿਹੀਨ ਸੁਨ ਰੇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਅਉਰ ਸਕਲ ਦਲ ਫੁਟ ਹੈ ॥੧੭੯॥
उदम बिहीन सुन रे न्रिपति अउर सकल दल फुट है ॥१७९॥

हे राजा! हे आकर्षक सौंदर्य आळसाचे आहे आणि हे राजा! ज्या दिवशी तो लढाईसाठी तुमचा सामना करेल, त्या दिवशी तुमचे परिश्रम नसलेले सैन्य तुकडे तुकडे होईल.179.

ਹਰਿਤ ਧੁਜਾ ਅਰੁ ਧਨੁਖ ਹਰਿਤ ਬਾਜੀ ਰਥ ਸੋਭੰਤ ॥
हरित धुजा अरु धनुख हरित बाजी रथ सोभंत ॥

हिरवे ध्वज, हिरवे धनुष्य आणि हिरवा घोडा आणि हिरवा रथ सजलेला आहे.

ਹਰਤ ਬਸਤ੍ਰ ਤਨ ਧਰੇ ਨਿਰਖਿ ਸੁਰ ਨਰ ਮਨ ਮੋਹੰਤ ॥
हरत बसत्र तन धरे निरखि सुर नर मन मोहंत ॥

हिरवे ध्वज, हिरवे धनुष्य, हिरवे घोडे, हिरवे रथ आणि अंगावर हिरवी वस्त्रे धारण केलेले पाहून देव आणि पुरुष मोहित होतात.

ਪਵਨ ਬੇਗ ਰਥ ਚਲਤ ਭ੍ਰਮਨ ਬਘੂਲਾ ਲਖਿ ਲਜਿਤ ॥
पवन बेग रथ चलत भ्रमन बघूला लखि लजित ॥

वाऱ्याच्या वेगाने चालणारा त्याचा रथ हरणाला लाजवेल

ਸੁਨਤ ਸ੍ਰਵਨ ਚਕ ਸਬਦ ਮੇਘ ਮਨ ਮਹਿ ਸੁਖੁ ਸਜਿਤ ॥
सुनत स्रवन चक सबद मेघ मन महि सुखु सजित ॥

त्याचा आवाज ऐकून ढगांना मनात आनंद वाटतो

ਇਹ ਛਬਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਮਦ ਨਾਮ ਨ੍ਰਿਪ ਜਿਦਿਨ ਤੁਰੰਗ ਨਚਾਇ ਹੈ ॥
इह छबि प्रताप मद नाम न्रिप जिदिन तुरंग नचाइ है ॥

ज्या दिवशी हा गरव नावाचा माणूस आपल्या घोड्याला तुमच्यासमोर नाचवायला लावेल.

ਬਿਨੁ ਇਕ ਬਿਬੇਕ ਸੁਨ ਲੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸਸੁ ਸਮਰਿ ਨ ਦੂਸਰ ਜਾਇ ਹੈ ॥੧੮੦॥
बिनु इक बिबेक सुन लै न्रिपति ससु समरि न दूसर जाइ है ॥१८०॥

त्या दिवशी विवेकाशिवाय त्याच्यापुढे कोणीही राहणार नाही.180.

ਅਸਿਤ ਧੁਜਾ ਸਾਰਥੀ ਅਸਿਤ ਬਸਤ੍ਰੈ ਅਰੁ ਬਾਜੀ ॥
असित धुजा सारथी असित बसत्रै अरु बाजी ॥

काळा (आम्ल) ध्वज आहे, काळा सारथी आहे, काळे चिलखत आणि घोडे आहेत,

ਅਸਿਤ ਕਵਚ ਤਨ ਕਸੇ ਤਜਤ ਬਾਣਨ ਕੀ ਰਾਜੀ ॥
असित कवच तन कसे तजत बाणन की राजी ॥

जो काळ्या पताका, काळा सारथी, काळे वस्त्र, काळा घोडा, चिलखत इत्यादींनी सजलेला आहे, जो अखंड बाणांचा वर्षाव करतो,

ਅਸਿਤ ਸਕਲ ਤਿਹ ਬਰਣ ਅਸਿਤ ਲੋਚਨ ਦੁਖ ਮਰਦਨ ॥
असित सकल तिह बरण असित लोचन दुख मरदन ॥

त्याचा रंग पूर्णपणे काळा आहे, त्याचे डोळे काळे आहेत आणि तो दुःखांचा नाश करणारा आहे

ਅਸਿਤ ਮਣਿਣ ਕੇ ਸਕਲ ਅੰਗਿ ਭੂਖਣ ਰੁਚਿ ਬਰਧਨ ॥
असित मणिण के सकल अंगि भूखण रुचि बरधन ॥

काळ्या मोत्यांचे दागिने त्याच्या अंगाचे सौंदर्य वाढवतात

ਅਸ ਕੁਵ੍ਰਿਤਿ ਬੀਰ ਦੁਰ ਧਰਖ ਅਤਿ ਜਿਦਿਨ ਸਮਰ ਕਹ ਸਜਿ ਹੈ ॥
अस कुव्रिति बीर दुर धरख अति जिदिन समर कह सजि है ॥

ज्या दिवशी कुव्रती (दुष्ट प्रतिज्ञा) नावाचा योद्धा धनुष्य धरून मैदानात उतरेल,

ਬਿਨੁ ਇਕ ਧੀਰਜ ਬੀਰਤ ਤਜਿ ਅਉਰ ਸਕਲ ਦਲ ਭਜਿ ਹੈ ॥੧੮੧॥
बिनु इक धीरज बीरत तजि अउर सकल दल भजि है ॥१८१॥

त्या दिवशी धीर धरलेल्या सैन्याशिवाय संपूर्ण सैन्य पळून जाईल.181.

ਚਰਮ ਬਰਮ ਕਹ ਧਰੇ ਧਰਮ ਛਤ੍ਰੀ ਕੋ ਧਾਰਤ ॥
चरम बरम कह धरे धरम छत्री को धारत ॥

(जो) चामड्याचे चिलखत धारण करून छत्री धर्म धारण करतो.

ਅਜੈ ਜਾਨਿ ਆਪਨਹਿ ਸਰਬ ਰਣ ਸੁਭਟ ਪਚਾਰਤ ॥
अजै जानि आपनहि सरब रण सुभट पचारत ॥

चामड्याचे चिलखत परिधान करून, क्षत्रिय व्रत पूर्ण करणारा, सर्वांना आव्हान देतो आणि स्वतःला अजिंक्य समजतो.

ਧਰਨ ਨ ਆਗੈ ਧੀਰ ਬੀਰ ਜਿਹ ਸਾਮੁਹ ਧਾਵਤ ॥
धरन न आगै धीर बीर जिह सामुह धावत ॥

कोणताही योद्धा त्याच्या आणि सर्व देवांच्या विरुद्ध राहत नाही,

ਸੁਰ ਅਸੁਰ ਅਰੁ ਨਰ ਨਾਰਿ ਜਛ ਗੰਧ੍ਰਬ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ॥
सुर असुर अरु नर नारि जछ गंध्रब गुन गावत ॥

राक्षस, यक्ष, गंधर्व, पुरुष, स्त्रिया सर्व त्याची स्तुती करतात

ਇਹ ਬਿਧਿ ਗੁਮਾਨ ਜਾ ਦਿਨ ਗਰਜ ਪਰਮ ਕ੍ਰੋਧ ਕਰ ਢੂਕ ਹੈ ॥
इह बिधि गुमान जा दिन गरज परम क्रोध कर ढूक है ॥

ज्या दिवशी हा अहंकारी, अत्यंत संतप्त होऊन गर्जना करून समोर उभा राहील,

ਬਿਨੁ ਇਕ ਸੀਲ ਸੁਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਨ੍ਰਿਪਾਣਿ ਸੁ ਅਉਰ ਸਕਲ ਦਲ ਹੂਕ ਹੈ ॥੧੮੨॥
बिनु इक सील सुन न्रिपति न्रिपाणि सु अउर सकल दल हूक है ॥१८२॥

त्या दिवशी हे राजा ! शील सोडून बाकीचे सर्व नष्ट होतील.१८२.