श्री दसाम ग्रंथ

पान - 495


ਪਤੀਆ ਦੈ ਕੋਊ ਭੇਜ ਹੋਂ ਪ੍ਰਭ ਦੈ ਹੈ ਸੁਧਿ ਜਾਇ ॥੧੯੭੩॥
पतीआ दै कोऊ भेज हों प्रभ दै है सुधि जाइ ॥१९७३॥

एखाद्या व्यक्तीद्वारे पत्र पाठवण्याचा प्रयत्न केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे हे सर्व कृष्णाला कळू शकेल.” 1973.

ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਕਰਿ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਇਕ ਦਿਜ ਲਯੋ ਬੁਲਾਇ ॥
इह चिंता करि चित बिखै इक दिज लयो बुलाइ ॥

असा विचार करून त्यांनी एका ब्राह्मणाला बोलावले

ਬਹੁ ਧਨੁ ਦੈ ਤਾ ਕੋ ਕਹਿਓ ਪ੍ਰਭ ਦੇ ਪਤੀਆ ਜਾਇ ॥੧੯੭੪॥
बहु धनु दै ता को कहिओ प्रभ दे पतीआ जाइ ॥१९७४॥

हा विचार त्यांच्या मनात ठेऊन त्यांनी एका ब्राह्मणाला बोलावले आणि त्याला चांगले पैसे देऊन ते पत्र कृष्णाकडे घेऊन जाण्यास सांगितले.1974.

ਰੁਕਮਿਨੀ ਪਾਤੀ ਪਠੀ ਕਾਨ੍ਰਹ ਪ੍ਰਤਿ ॥
रुकमिनी पाती पठी कान्रह प्रति ॥

रुक्मणीचे कृष्णाला लिहिलेले पत्र:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਲੋਚਨ ਚਾਰੁ ਬਿਚਾਰ ਕਰੋ ਜਿਨਿ ਬਾਚਤ ਹੀ ਪਤੀਆ ਉਠਿ ਧਾਵਹੁ ॥
लोचन चारु बिचार करो जिनि बाचत ही पतीआ उठि धावहु ॥

“हे मोहक डोळे असलेल्या! अधिक विचारांमध्ये गढून जाऊ नका आणि पत्र वाचल्यानंतर लगेच या

ਆਵਤ ਹੈ ਸਿਸਪਾਲ ਇਤੈ ਮੁਹਿ ਬ੍ਯਾਹਨ ਕਉ ਪ੍ਰਭ ਢੀਲ ਨ ਲਾਵਹੁ ॥
आवत है सिसपाल इतै मुहि ब्याहन कउ प्रभ ढील न लावहु ॥

शिशुपाल माझ्यावर मायेला येत आहे, त्यामुळे थोडाही विलंब टाळावा

ਮਾਰਿ ਇਨੈ ਮੁਹਿ ਜੀਤਿ ਪ੍ਰਭੂ ਚਲੋ ਦ੍ਵਾਰਵਤੀ ਜਗ ਮੈ ਜਸੁ ਪਾਵਹੁ ॥
मारि इनै मुहि जीति प्रभू चलो द्वारवती जग मै जसु पावहु ॥

“त्याला मारून मला जिंकून घे, मला द्वारकेला घेऊन जा आणि जगात प्रतिष्ठा मिळव

ਮੋਰੀ ਦਸਾ ਸੁਨਿ ਕੈ ਸਭ ਯੌ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਰਿ ਪੰਖਨ ਆਵਹੁ ॥੧੯੭੫॥
मोरी दसा सुनि कै सभ यौ कबि स्याम कहै करि पंखन आवहु ॥१९७५॥

माझी ही दुर्दशा ऐकून तुझ्या अंगावरचे पंख फडकत माझ्याकडे उडतात.” १९७५.

ਹੇ ਪਤਿ ਚਉਦਹਿ ਲੋਕਨ ਕੇ ਸੁਨੀਐ ਚਿਤ ਦੈ ਜੁ ਸੰਦੇਸ ਕਹੇ ਹੈ ॥
हे पति चउदहि लोकन के सुनीऐ चित दै जु संदेस कहे है ॥

“हे चौदा जगांच्या स्वामी ! कृपया माझा संदेश लक्षपूर्वक ऐका

ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਸੁ ਅਹੰ ਅਰੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਬਢਿਓ ਸਭ ਆਤਮੇ ਤੀਨ ਬਹੇ ਹੈ ॥
तेरे बिना सु अहं अरु क्रोधु बढिओ सभ आतमे तीन बहे है ॥

तुझ्याशिवाय सर्वांच्या आत्म्यात अहंकार आणि क्रोध वाढला आहे

ਯੌ ਸੁਨੀਐ ਤਿਪੁਰਾਰਿ ਤੇ ਆਦਿਕ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਕਬਹੂੰ ਨ ਚਹੇ ਹੈ ॥
यौ सुनीऐ तिपुरारि ते आदिक चित बिखै कबहूं न चहे है ॥

"हे तिन्ही जगाचा विध्वंस करणाऱ्या परमेश्वरा! माझ्या वडिलांना आणि भावाला जे हवे आहे ते मला कधीच आवडत नाही

ਬਾਚਤ ਹੀ ਪਤੀਯਾ ਉਠਿ ਆਵਹੁ ਜੂ ਬ੍ਯਾਹ ਬਿਖੈ ਦਿਨ ਤੀਨ ਰਹੇ ਹੈ ॥੧੯੭੬॥
बाचत ही पतीया उठि आवहु जू ब्याह बिखै दिन तीन रहे है ॥१९७६॥

कृपया हे पत्र वाचा, कारण लग्नाला फक्त तीन दिवस उरले आहेत.” 1976.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤੀਨ ਬ੍ਯਾਹ ਮੈ ਦਿਨ ਰਹੇ ਇਉ ਕਹੀਐ ਦਿਜ ਗਾਥ ॥
तीन ब्याह मै दिन रहे इउ कहीऐ दिज गाथ ॥

हे ब्राह्मण! अशा प्रकारे लग्नाला अवघे तीन दिवस उरले आहेत.

ਤਜਿ ਬਿਲੰਬ ਆਵਹੁ ਪ੍ਰਭੂ ਪਤੀਆ ਪੜਿ ਦਿਜ ਸਾਥ ॥੧੯੭੭॥
तजि बिलंब आवहु प्रभू पतीआ पड़ि दिज साथ ॥१९७७॥

“हे ब्राह्मण! कृपया (कृष्णाला) सांगा की लग्नाला फक्त तीन दिवस उरले आहेत आणि हे भगवान! कृपया विलंब न लावता या ब्राह्मणासोबत या.1977.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਅਉ ਜਦੁਬੀਰ ਸੋ ਯੌ ਕਹੀਯੋ ਤੁਮਰੇ ਬਿਨੁ ਦੇਖਿ ਨਿਸਾ ਡਰੁ ਆਵੈ ॥
अउ जदुबीर सो यौ कहीयो तुमरे बिनु देखि निसा डरु आवै ॥

तसेच श्रीकृष्णाला सांगावे की तुला न पाहता रात्री भीती वाटते.

ਬਾਰ ਹੀ ਬਾਰ ਅਤਿ ਆਤੁਰ ਹ੍ਵੈ ਤਨ ਤਿਆਗਿ ਕਹਿਯੋ ਜੀਅ ਮੋਰ ਪਰਾਵੈ ॥
बार ही बार अति आतुर ह्वै तन तिआगि कहियो जीअ मोर परावै ॥

"कृष्णाला सांगा की, त्याच्याशिवाय मला रात्रभर भीती वाटते आणि माझा आत्मा, अत्यंत अस्वस्थ होऊन, शरीर सोडू इच्छितो:

ਪ੍ਰਾਚੀ ਪ੍ਰਤਛ ਭਯੋ ਸਸਿ ਪੂਰਨ ਸੋ ਹਮ ਕੋ ਅਤਿਸੈ ਕਰਿ ਤਾਵੈ ॥
प्राची प्रतछ भयो ससि पूरन सो हम को अतिसै करि तावै ॥

पूर्वेकडून उगवणारा पौर्णिमा मला खूप जळत आहे.

ਮੈਨ ਮਨੋ ਮੁਖ ਆਰੁਨ ਕੈ ਤੁਮਰੇ ਬਿਨੁ ਆਇ ਹਮੋ ਡਰ ਪਾਵੈ ॥੧੯੭੮॥
मैन मनो मुख आरुन कै तुमरे बिनु आइ हमो डर पावै ॥१९७८॥

"पूर्वेला उगवलेला चंद्र तुझ्याशिवाय मला जळत आहे, प्रेमाच्या देवाचा लाल चेहरा मला घाबरवतो." 1978.

ਲਾਗਿ ਰਹਿਓ ਤੁਹਿ ਓਰਹਿ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਮੈ ਇਹ ਬੇਰ ਘਨੀ ਹਟ ਕੇ ॥
लागि रहिओ तुहि ओरहि स्याम जू मै इह बेर घनी हट के ॥

“हे कृष्णा! माझे मन पुन्हा पुन्हा तुझ्याकडे वळते ते रोखूनही आणि तुझ्या मोहक आठवणीत गुंतले आहे

ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਬੰਕ ਬਿਲੋਕਨ ਫਾਸ ਕੇ ਸੰਗਿ ਫਸੇ ਸੁ ਨਹੀ ਛੁਟਕੇ ॥
घनि स्याम की बंक बिलोकन फास के संगि फसे सु नही छुटके ॥

मी लाख वेळा सूचना करूनही तो सल्ला स्वीकारत नाही

ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਮੁਰਾਏ ਮੁਰੈ ਹਮਰੇ ਤੁਹਿ ਮੂਰਤਿ ਹੇਰਨ ਹੀ ਅਟਕੇ ॥
नही नैकु मुराए मुरै हमरे तुहि मूरति हेरन ही अटके ॥

“आणि तुमच्या पोर्ट्रेटमधून अचल बनले आहे

ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਸੰਗਿ ਲਾਜ ਕੇ ਆਜ ਭਏ ਦੋਊ ਨੈਨ ਬਟਾ ਨਟ ਕੇ ॥੧੯੭੯॥
कबि स्याम भने संगि लाज के आज भए दोऊ नैन बटा नट के ॥१९७९॥

लाजाळूपणामुळे माझे दोन्ही डोळे ॲक्रोबॅटप्रमाणे त्यांच्या जागी स्थिर झाले आहेत.” १९७९.

ਸਾਜ ਦਯੋ ਰਥ ਬਾਮਨ ਕੋ ਬਹੁਤੈ ਧਨੁ ਦੈ ਤਿਹ ਚਿਤ ਬਢਾਯੋ ॥
साज दयो रथ बामन को बहुतै धनु दै तिह चित बढायो ॥

(रुक्मणी) ब्राह्मणाला रथ दिला आणि भरपूर धन देऊन त्याला प्रसन्न केले.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਲਿਆਵਨ ਕਾਜ ਪਠਿਯੋ ਚਿਤ ਮੈ ਤਿਨ ਹੂੰ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥
स्री ब्रिजनाथ लिआवन काज पठियो चित मै तिन हूं सुखु पायो ॥

ब्राह्मणाला पाठवून, कृष्णाला आणण्यासाठी रथ, पैसा आणि प्रोत्साहन दिल्याने सर्वांनाच समाधान वाटले.

ਯੌ ਸੋਊ ਲੈ ਪਤੀਯਾ ਕੋ ਚਲਿਯੋ ਸੁ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਥਾ ਕਹਿ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਨਾਯੋ ॥
यौ सोऊ लै पतीया को चलियो सु प्रबंध कथा कहि स्याम सुनायो ॥

असे म्हणून तो पत्र घेऊन निघून गेला. कवी श्याम यांनी ही मांडणी कथा म्हणून केली आहे.

ਮਾਨਹੁ ਪਉਨ ਕੇ ਗਉਨ ਹੂੰ ਤੇ ਸੁ ਸਿਤਾਬ ਦੈ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਪੈ ਆਯੋ ॥੧੯੮੦॥
मानहु पउन के गउन हूं ते सु सिताब दै स्री जदुबीर पै आयो ॥१९८०॥

पत्र घेऊन तो कृष्णाच्या ठिकाणी लवकरात लवकर पोहोचण्यासाठी पंखाच्या वेगापेक्षाही अधिक वेगाने निघून गेला.1980.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੋ ਬਾਸ ਜਹਾ ਸੁ ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਪੁਰੀ ਅਤਿ ਨੀਕੀ ॥
स्री ब्रिजनाथ को बास जहा सु कहै कबि स्याम पुरी अति नीकी ॥

कवी श्याम म्हणतात, जेथे श्रीकृष्णाचा निवास होता, ते शहर फार सुंदर होते.

ਬਜ੍ਰ ਖਚੇ ਅਰੁ ਲਾਲ ਜਵਾਹਿਰ ਜੋਤਿ ਜਗੈ ਅਤਿ ਹੀ ਸੁ ਮਨੀ ਕੀ ॥
बज्र खचे अरु लाल जवाहिर जोति जगै अति ही सु मनी की ॥

कृष्णाच्या निवासस्थानाची नगरी अतिशय सुंदर होती आणि चारही बाजूंनी मोती, माणिक आणि रत्नजडित दिवे जडले होते.

ਕਉਨ ਸਰਾਹ ਕਰੈ ਤਿਹ ਕੀ ਤੁਮ ਹੀ ਨ ਕਹੋ ਐਸੀ ਬੁਧਿ ਕਿਸੀ ਕੀ ॥
कउन सराह करै तिह की तुम ही न कहो ऐसी बुधि किसी की ॥

त्यांची स्तुती कोण करू शकेल, तुम्हीच सांगा, अशी बुद्धी कोणाकडे आहे.

ਸੇਸ ਨਿਸੇਸ ਜਲੇਸ ਕੀ ਅਉਰ ਸੁਰੇਸ ਪੁਰੀ ਜਿਹ ਅਗ੍ਰਜ ਫੀਕੀ ॥੧੯੮੧॥
सेस निसेस जलेस की अउर सुरेस पुरी जिह अग्रज फीकी ॥१९८१॥

त्या नगरीचे वर्णन प्रत्येकाच्या कळण्याच्या पलीकडे आहे, कारण द्वारका शहरापुढे शेषनाग, चंद्र, वरुण आणि इंद्राचे प्रदेश फिके दिसत होते.1981.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਐਸੀ ਪੁਰੀ ਨਿਹਾਰ ਕੈ ਅਤਿ ਚਿਤਿ ਹਰਖ ਬਢਾਇ ॥
ऐसी पुरी निहार कै अति चिति हरख बढाइ ॥

असे शहर पाहून (त्याच्या) मनाला फार आनंद झाला,

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਪਤਿ ਕੋ ਗ੍ਰਿਹ ਜਹਾ ਤਹਿ ਦਿਜ ਪਹੁਚਿਓ ਜਾਇ ॥੧੯੮੨॥
स्री ब्रिजपति को ग्रिह जहा तहि दिज पहुचिओ जाइ ॥१९८२॥

शहर पाहून अत्यंत प्रसन्न होऊन ब्राह्मण कृष्णाच्या महालात पोहोचला.१९८२.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਦੇਖਤ ਹੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਦਿਜੋਤਮ ਠਾਢ ਭਯੋ ਉਠਿ ਆਗੇ ਬੁਲਾਯੋ ॥
देखत ही ब्रिजनाथ दिजोतम ठाढ भयो उठि आगे बुलायो ॥

ब्राह्मणाला पाहून कृष्णाने उठून त्याला बोलावले

ਲੈ ਦਿਜੈ ਆਗੈ ਧਰੀ ਪਤੀਆ ਤਿਹ ਬਾਚਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥
लै दिजै आगै धरी पतीआ तिह बाचत ही प्रभ जी सुख पायो ॥

ब्राह्मणाने ते पत्र त्यांच्यासमोर ठेवले, जे वाचून कृष्ण अत्यंत प्रसन्न झाला

ਸ੍ਯੰਦਨ ਸਾਜਿ ਚੜਿਓ ਅਪੁਨੇ ਸੋਊ ਸੰਗਿ ਲਯੋ ਮਨੋ ਪਉਨ ਹ੍ਵੈ ਧਾਯੋ ॥
स्यंदन साजि चड़िओ अपुने सोऊ संगि लयो मनो पउन ह्वै धायो ॥

रथ सजवून (आणि त्यावर बसवून) आणि त्याला (ब्राह्मण) सोबत घेऊन (अशा प्रकारे) तो वाऱ्याच्या रूपात पळून गेला.

ਮਾਨੋ ਛੁਧਾਤਰੁ ਹੋਇ ਅਤਿ ਹੀ ਮ੍ਰਿਗ ਝੁੰਡ ਤਕੈ ਉਠਿ ਕੇਹਰਿ ਆਯੋ ॥੧੯੮੩॥
मानो छुधातरु होइ अति ही म्रिग झुंड तकै उठि केहरि आयो ॥१९८३॥

त्याने आपल्या रथावर आरूढ केले आणि भुकेल्या सिंहाप्रमाणे हरणाच्या कळपामागे पंखांच्या वेगवान वेगाने पुढे सरकले.1983.

ਇਤ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਸ੍ਯੰਦਨ ਸਾਜਿ ਚੜਿਯੋ ਉਤ ਲੈ ਸਿਸੁਪਾਲ ਘਨੋ ਦਲੁ ਆਯੋ ॥
इत स्याम जू स्यंदन साजि चड़ियो उत लै सिसुपाल घनो दलु आयो ॥

या बाजूला कृष्ण आपल्या रथावर निघाला आणि दुसऱ्या बाजूला शिशुपाल मोठ्या सैन्यासह पोहोचला.

ਆਵਤ ਸੋ ਇਨ ਹੂੰ ਸੁਨਿ ਕੈ ਪੁਰ ਦ੍ਵਾਰ ਬਜਾਰ ਜੁ ਥੇ ਸੁ ਬਨਾਯੋ ॥
आवत सो इन हूं सुनि कै पुर द्वार बजार जु थे सु बनायो ॥

शिशुपाल आणि रुक्मीच्या आगमनाची माहिती मिळताच शहरात विशेष वेस उभारून सजवण्यात आले.

ਸੈਨ ਬਨਾਇ ਭਲੀ ਇਤ ਤੇ ਰੁਕਮਾਦਿਕ ਆਗੇ ਤੇ ਲੈਨ ਕਉ ਧਾਯੋ ॥
सैन बनाइ भली इत ते रुकमादिक आगे ते लैन कउ धायो ॥

आणि इतर लोक त्याच्या स्वागतासाठी सैन्यासह आले

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਸਭ ਹੀ ਭਟਵਾ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥੧੯੮੪॥
स्याम भनै सभ ही भटवा अपने मन मै अति ही सुखु पायो ॥१९८४॥

कवी श्यामच्या मते, सर्व योद्धे त्यांच्या मनात अत्यंत प्रसन्न झाले.1984.

ਅਉਰ ਬਡੇ ਨ੍ਰਿਪ ਆਵਤ ਭੇ ਚਤੁਰੰਗ ਚਮੂੰ ਸੁ ਘਨੀ ਸੰਗਿ ਲੈ ਕੇ ॥
अउर बडे न्रिप आवत भे चतुरंग चमूं सु घनी संगि लै के ॥

आणखी कितीतरी राजे चतुरंगणीचे मोठे सैन्य घेऊन आले आहेत.

ਹੇਰਨ ਬ੍ਯਾਹ ਰੁਕੰਮਨਿ ਕੋ ਅਤਿ ਹੀ ਚਿਤ ਮੈ ਸੁ ਹੁਲਾਸ ਬਢੈ ਕੈ ॥
हेरन ब्याह रुकंमनि को अति ही चित मै सु हुलास बढै कै ॥

इतर अनेक राजे आपल्या चौपट सैन्यासह तेथे पोहोचले, प्रसन्न होऊन रुम्मानीचा विवाह पाहण्यासाठी तेथे पोहोचले.

ਭੇਰਿ ਘਨੀ ਸਹਨਾਇ ਸਿੰਗੇ ਰਨ ਦੁੰਦਭਿ ਅਉ ਤੁਰਹੀਨ ਬਜੈ ਕੈ ॥
भेरि घनी सहनाइ सिंगे रन दुंदभि अउ तुरहीन बजै कै ॥

(ते आहेत) अनेक घंटा, घंटा, कर्णे, कर्णे, कर्णे घेऊन आले आहेत.